Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 lipca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Łapińska

Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Rudecka

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku W. B.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania W. B.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.

z dnia 11 lipca 2019 r. sygn.: (...)

1. zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje W. B. prawo do emerytury pomostowej poczynając od dnia 12 lipca 2019 roku,

2. zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T.
na rzecz W. B. kwotę 180,- zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego.

Sygn. akt V U 1274/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 lipca 2019 roku, znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy W. B. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że wnioskodawca nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat. Do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie zostały zaliczone okresy zatrudnienia:

- od dnia 17 września 1983 roku do dnia 9 września 1984 roku,

- od dnia 27 sierpnia 2004 roku do dnia 15 stycznia 2005 roku,

- od dnia 19 grudnia 2005 roku do dnia 14 grudnia 2006 roku,

- od dnia 15 grudnia 2006 roku do dnia 9 marca 2007 roku.

W odwołaniu z dnia 7 sierpnia 2019 roku, wnioskodawca, wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie mu emerytury pomostowej. W uzasadnieniu wskazał, że od dnia 26 marca 1997 roku do dnia 31 lipca 2004 roku pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony w firmie (...), a praca, którą wykonywał skarżący, była pracą zaliczaną jako pracę w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie:

W. B., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 1 lipca 2019 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Wnioskodawca pozostaje w stosunku pracy.

(dowód: wniosek o emeryturę pomostową, k. 1 – 4 akt emerytalnych)

Ubezpieczony udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 39 lat, 9 miesięcy i 4 dni, w tym 38 lat, 3 miesiące i 25 dni okresów składkowych oraz 1 rok, 5 miesięcy i 9 dni okresów nieskładkowych. Do stażu pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych organ rentowy zaliczył 10 lat, 9 miesięcy i 21 dni. W okresie od dnia 1 sierpnia 1983 roku do dnia 16 września 1983 roku oraz od dnia 8 sierpnia 2007 roku do dnia 24 października 2018 roku.

(dowód: decyzja z dnia 11 lipca 2019 roku, k. 39 akt emerytalnych)

Wnioskodawca W. B. w okresie od dnia 24 kwietnia 1986 roku do dnia 30 kwietnia 1990 roku był zatrudniony w byłym (...) (...) w P. na stanowisku kierowcy (...). W okresie od dnia 15 marca 1990 roku do dnia 29 listopada 1990 roku był zatrudniony w Zakładzie (...) – (...) J. O. i Spółka w P. na stanowisku kierowcy. W okresie od dnia 3 grudnia 1990 roku do dnia 24 kwietnia 1991 roku pracował w (...) Zakładach (...) w P. na stanowisku docinacza. Od dnia 19 kwietnia 1993 roku do dnia 30 czerwca 1996 roku, był zatrudniony w Miejskich Zakładach (...) na stanowiskach robotnika niekwalifikowanego – prace publiczne, robotnika niekwalifikowanego, palacza co, montera konserwatora, pomocnika montera konserwatora ujęć i urządzeń wodnych.

Wnioskodawca od dnia 26 marca 1997 roku do dnia 31 lipca 2004 roku pracował w firmie (...) na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego.

W okresie od dnia 27 sierpnia 2004 roku do dnia 15 stycznia 2005 roku był zatrudniony w firmie (...) pieczarek M. – M.” na stanowisku kierowcy.

Wnioskodawca W. B. posiadał uprawnienia do kierowania pojazdami samochodowymi o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Przedmiotem działalności przedsiębiorstwa (...) była produkcja i dystrybucja wina w Polsce.

Od dnia 26 marca 1997 roku do dnia 31 lipca 2004 roku wnioskodawca wykonywał wyłącznie obowiązki kierowcy pojazdów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony. Realizował ww. obowiązki w pełnym wymiarze czasu pracy i nie był kierowany do świadczenia innych obowiązków. Nie wykonywał innych prac oraz nie jeździł innymi samochodami niż ciężarowe, ponieważ pracodawca nie dysponował żadnym innym typem pojazdów. Wnioskodawca realizował czynności kierowcy pojazdów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, kierując samochodami marki V..

(dowód: świadectwo pracy z dnia 30 kwietnia 1990 roku, k. 6A, świadectwo pracy z dnia 28 października 1990 roku, 5A, świadectwo pracy z dnia 24 kwietnia 1991 roku, k. 4A, świadectwo pracy z dnia 24 czerwca 1996 roku, k. 3A, świadectwo pracy z dnia 31 lipca 2004 roku, k. 2A, akt osobowych, zeznania świadka C. S., nagranie od 04:00 do 08:16, zeznania świadka H. J., nagranie od 08:16 do 11:05, zeznania świadka M. M. (2), nagranie od 11:05 do 19:33, protokół rozprawy z dnia 24 czerwca 2020 roku, k. 49-51, akt sprawy)

Pracodawca nie wystawił wnioskodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

(okoliczność niesporna)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne i skutkuje zmianą zaskarżonej decyzji.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 r. poz. 664 ze zm.) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 roku;

2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5. przed dniem 1 stycznia 1999 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6. po dniu 31 grudnia 2008 roku wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7. nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową w świetle wykładni językowej art. 4 i art. 49 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych, jest legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub dotychczasowych przepisów), wykonywanie pracy w szczególnych warunkach przed dniem 1 stycznia 1999 roku oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 31 grudnia 2008 roku.

W będącej przedmiotem osądu sprawie kwestią sporną było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów powołanej wyżej ustawy. Spełnienie bowiem przez skarżącego pozostałych warunków sprecyzowanych przez ustawodawcę, które implikują przyznanie prawa do emerytury pomostowej, nie były przez ZUS kwestionowane. Ubezpieczony musiał zatem wykazać, że w kwestionowanym przez organ rentowy okresie świadczył obowiązki w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1383 ze zm.).

Prace w szczególnych warunkach – zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze – zgodnie z art. 3 ustęp 3 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Stosownie zaś do art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2 i 3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Odnośnie oceny dowodów zgromadzonych w postępowaniu zważyć należy, iż okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Natomiast brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy, nie wyklucza dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. W konsekwencji okoliczność niedysponowania przez skarżącego świadectwem pracy w szczególnych warunkach nie przesądza, jak wywodzi organ rentowy o tym, że wnioskodawca pracy w szczególnych warunkach nie wykonywał.

Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 roku, II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Przenosząc powyższe na grunt analizowanej sprawy Sąd dał wiarę zeznaniom przesłuchanych w sprawie świadków, którzy pracowali razem ze skarżącym w firmie (...) i którzy potwierdzili, że wnioskodawca w okresie od dnia 26 marca 1997 roku do dnia 31 lipca 2004 roku. wykonywał tam wyłącznie obowiązki kierowcy samochodu ciężarowego.

Przesłuchani w przedmiotowej sprawie świadkowie C. S. oraz H. J. zgodnie zeznali, że w kwestionowanym przez ZUS okresie ubezpieczony świadczył obowiązki kierowcy pojazdów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Warto też zaznaczyć, iż zatrudniający W. B. pracodawca zajmował się produkcją i dystrybucją wina w Polsce. Przedsiębiorstwo dysponowało wyłącznie samochodami ciężarowymi marki V. oraz S., które były wykorzystywane do wykonywania usług transportowych stanowiących część przedmiotu działalności firmy. Ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki kierowcy pojazdów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony. Innych obowiązków nie wykonywał. W przedsiębiorstwie zatrudnionych było również 5 innych kierowców, którzy w pełnym wymiarze czasu, wykonywali pracę kierowców pojazdów ciężarowych o ciężarze całkowitym przekraczającym 3,5 tony.

Sąd Okręgowy poddał zeznania świadków ocenie w myśl dyrektywy przewidzianej w art. 233 § 1 k.p.c. i uznał je za wiarygodne i przekonujące, spójne i konsekwentne. Istotną dla Sądu była ta okoliczność, że przesłuchani świadkowie byli bliskimi współpracownikami skarżącego i dysponowali bezpośrednią i szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych ubezpieczonego. Sąd uwzględnił także zeznania samego wnioskodawcy, albowiem były one spójne ze zgromadzonym materiałem dowodowym. Mając na uwadze charakter działalności pracodawcy zatrudniającego wnioskodawcę, to jest świadczenie usług transportowych oraz ilość posiadanych pojazdów logicznym jest, iż wnioskodawca realizował obowiązki kierowcy pojazdów ciężarowych w pełnym wymiarze czasu pracy.

W świetle przeprowadzonego postępowania dowodowego nie budzi zatem żadnych wątpliwości, że wnioskodawca w okresie od dnia 26 marca 1997 roku do dnia 31 lipca 2004 roku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony. Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił jednocześnie jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez wnioskodawcę i nie zakwestionował wskazanych w dowodach okoliczności faktycznych.

Prace na stanowisku kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony są pracami zaliczonymi przez ustawodawcę do prac w szczególnych warunkach zgodnie z wykazem A, działem VIII pkt 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku. Uwzględnienie kwestionowanych przez organ rentowy okresów do stażu pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych implikuje osiągnięcie przez niego wymaganego 15-letniego stażu pracy w warunkach szczególnych.

Należało zatem w tej sytuacji jednoznacznie rozstrzygnąć, czy wykonywanie pracy w warunkach szczególnych przez wnioskodawcę w powyższym okresie oznacza, iż spełnia on warunek zawarty w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych , albowiem okres ten przypada także po 1999 r., a przed 2008 r. Sąd podziela w tym zakresie stanowisko i argumentację prezentowane w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 2013 r., sygn. Akt I UK 448/12. Sąd Najwyższy stwierdził, że z wykładni art. 4 ustawy z 2008 r. o emeryturach pomostowych wynika obowiązek zaliczania do okresów pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze także zatrudnienia w takich warunkach w okresie od dnia 1 stycznia 1999 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. Artykuł ten zawiera dodatkowe warunki, aby praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak nie zakreśla ram czasowych odnośnie do stażu 15 lat pracy w tych warunkach.

Ten okres 15 lat może więc dotyczyć całego okresu ubezpieczenia, jednak co najmniej jeden miesiąc musi przypadać przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz jeden miesiąc po dniu 31 grudnia 2008 r.

W szczególności przekonywująca jest argumentacja, że gdyby ustawodawca zamierzał ograniczyć okresy zatrudnienia, które można wliczać do 15-letniego stażu wymaganego dla uzyskania emerytury pomostowej, to w art. 4 pkt 2 ustawy pomostowej wskazałby, że okres 15 lat dotyczy tylko przedziałów czasowych określonych w art. 4 pkt 5 i 6 tej ustawy. Takie zastrzeżenie nie zostało jednak przez ustawodawcę poczynione. Treść art. 3 ustawy pomostowej, który definiując prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jednocześnie wyraźnie wskazuje, że za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy - a więc przed 1 stycznia 2009 r. - prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Również w tym przepisie nie ma żadnych wskazówek, które choćby pośrednio prowadziłyby do przekonania, że zamiarem ustawodawcy było wykluczenie lat 1999-2008 z wymaganego 15-letniego stażu pracy, uwzględnianego przy ustalaniu warunków nabycia prawa do emerytury pomostowej.

Ponieważ po zaliczeniu spornego okresu wnioskodawca legitymuje się wymaganym ustawą okresem pracy w szczególnych warunkach, to w ocenie Sądu Okręgowego oznacza, iż spełnia on wszystkie warunki do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej.

Sąd odstąpił więc od badania czy wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach w pozostałych spornych okresach, z uwagi na fakt, że samo uznanie okresu pracy, od dnia 26 marca 1997 roku do dnia 31 sierpnia 2004 roku w przedsiębiorstwie (...), jako pracy o szczególnym charakterze, jest wystarczającym, aby zmienić zaskarżoną decyzję oraz przyznać wnioskodawcy prawo do emerytury pomostowej.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

O kosztach postępowania Sąd orzekł, jak w punkcie 2 sentencji wyroku, na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1800 ze zm.)