Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2020 r.

Sąd Okręgowy w Sieradzu – Wydział I Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Dagmara Kos

Protokolant: sekr. sąd. Justyna Raj

po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2020 roku w Sieradzu na rozprawie

sprawy z powództwa U. M.

przeciwko (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.

o zadośćuczynienie

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powódki U. M. kwotę 18.000,00 (osiemnaście tysięcy) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 2 lutego 2018 r. do dnia zapłaty,

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala,

3.  zasądza od powódki U. M. na rzecz pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 2.730,69 (dwa tysiące siedemset trzydzieści złotych sześćdziesiąt dziewięć groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu,

4.  zasądza od powódki U. M. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 5.529,17 (pięć tysięcy pięćset dwadzieścia dziewięć złotych siedemnaście groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa i kwotę tę nakazuje ściągnąć z zasądzonego od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz powódki U. M. roszczenia,

5.  zasądza od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 1.651,57 (jeden tysiąc sześćset pięćdziesiąt jeden złotych pięćdziesiąt siedem groszy) tytułem częściowego zwrotu kosztów procesu wyłożonych tymczasowo przez Skarb Państwa.

Sygn. akt I C 14/19

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 11 stycznia 2019 r. powódka U. M. wniosła o zasądzenie od pozwanego (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. na jej rzecz zadośćuczynienia w kwocie 80.000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 20 grudnia 2017 r. do dnia zapłaty, ustalenie odpowiedzialności pozwanego za wszelkie negatywne skutki udzielonych powódce świadczeń opieki zdrowotnej w dniach 8 czerwca 2015 r. i 9 czerwca 2015 r. oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

(pozew- k.3-7)

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów procesu według norm prawem przepisanych w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z opłatą od pełnomocnictwa.

(odpowiedź na pozew- k.89-90)

Na rozprawie w dniu 22 lutego 2019 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:02:25 – 00:05:43- koperta k.224)

Na rozprawie w dniu 3 lipca 2020 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo i wnosił o zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki zwrotu kosztów procesu jakich spis z uwagi na kwarantannę dokumentów złoży na biurze podawczym a w imieniu pozwanego nikt się nie stawił.

(protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2019 r. na płycie CD 00:01:01 – 00:21:34- koperta k.224)

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Powódka U. M. od wielu lat chorowała na chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa szyjnego, która powodowała u niej silne dolegliwości bólowe kręgosłupa w odcinku szyjnym. W związku z tymi dolegliwościami poddana była dwóm operacjom kręgosłupa szyjnego w sierpniu 2011 r. i w grudniu 2011 r., podczas których wstawiono jej w kręgosłup dwa cage.

(bezsporne, zeznania świadków: H. M.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:37:08 – 00:47:24- koperta k.224, J. Ł.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:47:32 – 01:00:59- koperta k.224, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224)

W maju 2015 r. powódka rozpoczęła leczenie u neurologa z powodu jatrogennego uszkodzenia nerwu skórnego bocznego uda lewego.

(kserokopia historii choroby- k.54-61)

Ponieważ powódka po przeprowadzonych operacjach kręgosłupa cały czas cierpiała na rwę barkową obustronną i odczuwała bóle i zawroty głowy, leczyła się u neurochirurga, który w dniu 14 kwietnia 2015 r. wystawił jej skierowanie do szpitala na oddział neurochirurgiczny, gdzie miała mieć przeprowadzoną kolejną operację kręgosłupa. Lekarka wystawiająca powódce skierowanie do szpitala nie informowała jej o możliwości wystąpienia powikłań pooperacyjnych. Po otrzymaniu skierowania do szpitala powódka konsultowała się jeszcze u innego lekarza neurochirurga i lekarz ten potwierdził, iż powódce może pomóc jedynie operacja kręgosłupa, polegająca na jego odbarczeniu. Podczas tej konsultacji powódka także nie była informowana o możliwości wystąpienia powikłań pooperacyjnych.

(bezsporne, zeznania świadka J. Ł.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:47:32 – 01:00:59- koperta k.224,zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, kserokopia historii choroby- k.62-63, kserokopia skierowania do szpitala- k.128v)

W dniu 1 czerwca 2015 r. powódka została przyjęta na Oddział Kliniczny Chorób Kręgosłupa Kliniki (...) w Ł.. W czasie przyjęcia do szpitala nie miała ona żadnych niedowładów. Przy przyjęciu do szpitala złożyła ona oświadczenie na piśmie, iż wyraża zgodę na leczenie szpitalne oraz czynności związane z opieką lekarską i pielęgniarską, wykonywanie badań diagnostycznych, stosowanie leków w tym krwi i preparatów krwiopochodnych. Przy przyjęciu do szpitala poinformowana ona została, że w przypadku przeprowadzenia specjalistycznych procedur diagnostyczno – leczniczych oraz badań inwazyjnych uzyska dodatkowe informacje od kierownika kliniki lub lekarza prowadzącego i zostaną jej przedłożone osobne formularze zgody.

(bezsporne, zeznania świadka H. M.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:37:08 – 00:47:24- koperta k.224, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia z 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:503 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21- koperta k.224, kserokopia oświadczenia- k.134v)

W szpitalu powódka była przygotowywana do operacji kręgosłupa szyjnego. W dniu 7 czerwca 2015 r. lekarz anestezjolog przeprowadził z nią wywiad anestezjologiczny i poinformował powódkę o ryzyku związanym z poszczególnymi rodzajami znieczulenia a także o możliwości wystąpienia powikłań związanych ze znieczuleniem a powódka wyraziła pisemną zgodę na jej znieczulenie podczas zabiegu operacyjnego.

(bezsporne, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, kserokopia ankiety anestezjologicznej- k.133)

Powódka była poinformowana przez lekarza, który miał wykonywać operację, że planowana u niej operacja polegać ma na usunięciu dwóch wstawionych jej wcześniej do kręgosłupa cagów i wstawieniu do niego jednego długiego caga, który ma zastąpić tamte dwa i ustabilizować kręgosłup. Lekarz informował ją też, że do kręgosłupa dostanie się od przodu. Nie informował on natomiast powódki o możliwości wystąpienia jakichkolwiek powikłań pooperacyjnych i ewentualnym ich rodzaju. Powódka nie wyraziła też na piśmie zgody na przeprowadzenie u niej zabiegu operacyjnego.

(bezsporne, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224)

W dniu 8 czerwca 2015 r. u powódki przeprowadzono zabieg usunięcia łuków kręgów szyjnych C5 i C6 oraz stabilizację tylną implantem tytanowym V. kręgów szyjnych C4 – C7. Przed samą operacją lekarz, który miał operować powódkę poinformował ją, iż do kręgosłupa dostanie się jednak od tyłu i że będzie to dla niej lepsze. Nic więcej nie tłumaczył wówczas powódce i także po przekazaniu jej tej informacji nie odbierał od niej zgody na wykonanie zabiegu operacyjnego.

(bezsporne, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224)

Po operacji powódka czuła silny ból i nie mogła ruszać obiema rękami. Lekarz zlecił przeprowadzenie u niej badania TK kręgosłupa i podanie jej morfiny. Przeprowadzone badanie TK wykazało, iż przemieścił się hak wstawionego stabilizatora. Wykazało też ono u powódki zaawansowane zmiany zwyrodnieniowe pod postacią osteofitozy na krawędziach trzonów, zwłaszcza na poziomie operowanych krążków oraz zmiany zwyrodnieniowe w stawach międzykręgowych. Ponieważ stwierdzono przemieszczenie haka stabilizatora, konieczne było przeprowadzenie kolejnej operacji. Powódka była poinformowana przez lekarza, że następnego dnia przeprowadzona zostanie reoperacja kręgosłupa. Nie była ona informowana na czym ma polegać reoperacja i czy mogą wystąpić po niej powikłania i nie była też pytana o zgodę na przeprowadzenie u niej tej reoperacji i nie podpisywała takiej zgody.

(bezsporne, zeznania świadków: H. M.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:37:08 – 00:47:24- koperta k.224, J. Ł.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:47:32 – 01:00:59- koperta k.224, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, kserokopia wyniku TK- k.102v)

W dniu 9 czerwca 2015 r. z powódką przeprowadzony był wywiad anestezjologiczny, podczas którego była informowana o ryzyku związanym z poszczególnymi rodzajami znieczulenia a także o możliwości wystąpienia powikłań związanych ze znieczuleniem i wyraziła pisemną zgodę na jej znieczulenie podczas zabiegu operacyjnego. Nie była ona jednak informowana przez neurochirurga na czym polegać ma reperacja i o możliwości ewentualnych powikłań takiego zabiegu.

(bezsporne, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, kserokopia ankiety anestezjologicznej- k.132)

W dniu 9 czerwca 2015 r. u powódki przeprowadzono kolejny zabieg operacyjny polegający na korekcji położenia haków stabilizacji tylnej.

(bezsporne, zeznania świadka J. Ł.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:47:32 – 01:00:59- koperta k.224, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224)

Powódka wypisana została do domu w dniu 20 czerwca 2015 r. W wydanej jej w dniu 19 czerwca 2020 r. karcie informacyjnej błędnie podano, iż obie operacje powódka miała wykonane w dniu 9 czerwca 2015 r. a karta nie zawierała podpisu lekarza. Gdy powódka zwróciła uwagę na wskazane uchybiania, w dniu 10 września 2015 r. wydano jej nowa kartę informacyjną leczenia szpitalnego, w której prawidłowo wpisano daty operacji i którą podpisał lekarz. W karcie tej, inaczej niż w pierwszej, wpisano, iż lekarz przyjmujący stwierdził u powódki niedowład kończyny prawej, inne też były wpisane w niej zalecenia.

(bezsporne, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, kserokopie kart informacyjnych- k.9-11)

Po operacjach przeprowadzonych u powódki w 2015 r. leczyła się ona w dalszym ciągu u neurochirurga, któremu zgłaszała, tak jak przed operacjami, bóle głowy, bóle odcinka szyjnego kręgosłupa i zawroty głowy. Zgłaszała też ona osłabienie siły prawej kończyny górnej i niedowład tej kończyny. Lekarz neurolog przepisywał jej silne środki przeciwbólowe i wystawiał zwolnienia lekarskie. Na zwolnieniach powódka przebywała do 21 sierpnia 2015 r.

(bezsporne, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, kserokopia historii choroby- k.62-63)

Powódka po operacjach przeprowadzonych w 2015 r. leczyła się także u neurologa z powodu jatrogennego niedowładu prawej kończyny górnej z nasilony zespołem bólowym. Neurolog z powodu odczuwanych przez nią dolegliwości bólowych przepisywał jej leki przeciwbólowe. Skierował ją też na konsultację do neurochirurga, który jednak nie podjął się jej leczenia. Powódka nadal odczuwała silne bóle, na co cały czas neurolog przepisywał jej leki przeciwbólowe. Leczenie farmakologiczne powódki początkowo nie przynosiło efektu, dopiero od lutego 2016 r. spowodowało zmniejszenie jej dolegliwości bólowych o 20 – 30 %.

(zeznania świadka J. Ł.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:47:32 – 01:00:59- koperta k.224, kserokopia historii choroby- k.54-61)

Powódka od 2013 r. do sierpnia 2014 r. leczyła się w poradni zdrowia psychicznego z powodu zaburzeń depresyjnych. Ponownie zgłosiła się do tej poradni w sierpniu 2015 r. i leczyła się tam do lutego 2016 r. W dniu 6 listopada 2015 r. odbyła ona jedną sesję terapii indywidualnej u psychologa.

(kserokopia historii choroby zdrowia psychicznego- k.181-199)

Powódka od 25 kwietnia 2018 r. była pod opieką Poradni Paliatywnej Szpitala Wojewódzkiego w S., gdyż w związku z bólami neuropatycznymi kończyny górnej i dolnej wymagała leczenia opiatami.

(zeznania świadków: H. M.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:37:08 – 00:47:24- koperta k.224, J. Ł.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:47:32 – 01:00:59- koperta k.224, zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, kserokopia zaświadczenia- k.72)

Po operacjach z 2015 r. powódka chodziła na zabiegi rehabilitacyjne, które jednak nie pomagały jej.

(zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224)

Przed operacjami z 2015 r. powódka, która jest osobą praworęczną, mogła wszystko robić. Pracowała też ona jako sprzątaczka. Po operacjach wymagała ona pomocy drugiej osoby przy czynnościach życia codziennego, musiała nauczyć się obsługiwać lewą ręką. Obecnie nie wymaga już ona pomocy przy czynnościach życia codziennego i nie ma istotnych ograniczeń w życiu codziennym. Po operacjach powódka została zwolniona z pracy. Nie została jednak uznana za niezdolną do pracy i nie otrzymała renty. Pozostawała na utrzymaniu partnera a od 2018 r. zaczęła pracować jako opiekunka osoby starszej za granicą. Podczas tej pracy powódka uległa wypadkowi i ma uszkodzone kolano. Z powodu schorzenia kolana uznana została ona za całkowicie niezdolną do pracy i ma przyznaną rentę na czas do lutego 2021 r. Po operacjach powódka skończyła liceum, w którym zaczęła się uczyć przed operacjami. Ponieważ jej stan psychiczny po operacjach pogorszył się, udała się ona do psychiatry. Powódka nadal czuje bóle ze strony kręgosłupa. W dalszym ciągu przyjmuje ona silne leki przeciwbólowe. Przed operacjami na bóle kręgosłupa zażywała ona ogólnodostępne leki przeciwbólowe. Powódka ma nadal zaburzenia czucia powierzchniowego na prawej kończynie górnej i osłabienie siły mięśniowej tej kończyny.

(częściowo zeznania świadków: H. M.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:37:08 – 00:47:24- koperta k.224, J. Ł.- protokół rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:47:32 – 01:00:59- koperta k.224, częściowo zeznania powódki U. M.- protokół rozprawy z dnia 3 lipca 2020 na płycie CD 00:04:07 – 00:13:21 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50 w zw. z protokołem rozprawy z 22 lutego 2019 r. na płycie CD 00:05:56 – 00:34:50- koperta k.224, opinia biegłego lekarza neurochirurga K. S.- k.143-145)

Przeprowadzony u powódki w 2015 r. zabieg był rodzajem zabiegu przeprowadzanego przy leczeniu stenozy kanału kręgowego. Są dwa dostępy do kręgosłupa w odcinku szyjnym – od przodu i od tyłu. Wybranie dostępu od przodu byłoby rozwiązaniem lepszym, jednak wybranie przez operatora drugiej metody dostępu nie jest równoznaczne z popełnieniem błędu medycznego i nie stanowi o niedołożeniu przez niego należytej staranności. Przeprowadzone u powódki w dniach 8 czerwca 2015 r. i 9 czerwca 2015 r. zabiegi operacyjnego odbarczenia i stabilizacji tylnej kręgosłupa nie zniosły ucisków a mogły przez sam montaż implantu i usztywnienie kręgosłupa na dłuższym odcinku utrwalić konflikt zmian zwyrodnieniowych ze strukturami nerwowymi. Miało to swoje odzwierciedlenie w przebiegu pooperacyjnym i zgłaszanym wyjątkowym nasileniem bólu w prawej kończynie górnej oraz w konieczności reoperacji, która związana była z wystąpieniem dodatkowego ucisku przez przemieszony hak stabilizatora. Do takiego przemieszczenia może dojść i jest to dość częste powikłanie tego typu zabiegów. Poprawione położenie haka w drodze reoperacji sprawiło, że dolegliwości wyciszyły się w znacznym stopniu, co oznacza, że operacja z dnia 8 czerwca 2015 r. nie uszkodziła trwale korzenia rdzeniowego tylko w wyniku przemieszczenia implantu doszło do drażnienia struktur nerwowych i następczego bólu korzeniowego. Powódka przed zabiegami z 2015 r. pracowała ciężko fizycznie i miała w związku z tym bardzo nasilone zmiany zwyrodnieniowo – dyskopatyczne w kręgosłupie szyjnym. Dolegliwości bólowe kręgosłupa z osłabieniem kończyn górnych miała już przed operacją. Przeprowadzony w 2011 r. przyniósł jej poprawę i zmniejszenie dolegliwości ale powódka ciągle zgłaszała neurochirurgowi te same dolegliwości i manifestowała niedowład prawej kończyny górnej, co wynika z dokumentacji lekarskiej. W czasie badania przez biegłego powódka, wbrew dokumentacji medycznej, twierdziła, że po zabiegu w 2011 r. czuła się dobrze. Tymczasem z dokumentacji lekarskiej powódki wynika, że jej skargi po operacji z 2011 r. są takie same jak obecnie. Powódka demonstruje niedowład kończyny górnej prawej i niemożność podniesienia jej ku górze, powyżej linii barków ale przy odwróceniu jej uwagi, nasilenie tego niedowładu w znacznym stopniu maleje. U powódki nie stwierdza się istotnych ograniczeń w życiu codziennym i nie wymaga ona pomocy osób trzecich. Badanie przedmiotowe powódki wskazywało na znacznego stopnia agrawację, która ma swoje podłoże w sferze psychiki. Nie ma związku przyczynowego pomiędzy przeprowadzeniem zabiegów operacyjnych w 2015 r. a stanem samopoczucia powódki. Stan ten wynika ze sfery jej psychiki lub jej nieprawidłowej osobowości stwierdzonej przez psychiatrę. Przemieszczenie się implantu zamanifestowało się klinicznie silnym bólem korzeniowym, który skłonił lekarzy do pilnej diagnostyki i reoperacji w celu wyeliminowania drażnienia struktur nerwowych przez przemieszczony hak. To można było ocenić po wybudzeniu powódki i dodatkowej diagnostyce. Powikłanie okołooperacyjne wliczone w ryzyko takiego zabiegu było z pewnością dodatkową traumą psychiczną dla powódki, co przy jej dramatycznej przeszłości i przy rozpoznaniu nieprawidłowej osobowości mogło powiększyć poczucie choroby i manifestować się chociażby agrawacją przy badaniu.

(opinia biegłego lekarza neurochirurga K. S.- k.143-145, uzupełniająca opinia pisemna biegłego lekarza neurochirurga K. S.- k.212a-214)

Z psychologicznego punktu widzenia powódka po przeprowadzeniu operacji i reoperacji w 2015 r. doświadczyła reaktywnych psychologicznych następstw, które bezpośrednio po zdarzeniu występowały pod postacią obniżenia nastroju, poczucia nieprzydatności, nasilonego poczucia niepełnosprawności. Nie doprowadziły one jednak do pogłębiania się trudności natury psychicznej ani nie doprowadziły do załamania możliwości obronnych organizmu ani do wystąpienia psychologicznych zaburzeń klinicznych jako długotrwałych bądź trwałych konsekwencji. W tym czasie powódka nie podejmowała regularnej terapii psychologicznej a w jej funkcjonowaniu społeczno – zawodowym nie zaszły istotne zmiany, które można by traktować jako konsekwencję przedmiotowego zdarzenia.

(opinia biegłego psychologa A. B.- k.157-162),

U powódki w wyniku operacji i reoperacji z 2015 r. doszło do nieznacznego nasilenia wcześniej już występujących zaburzeń lękowo – depresyjnych mieszanych. Poziom nasilenia zaburzeń i czas ich trwania nie uprawnia do orzekania z tego tytułu trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym. Poziom nasilenia i charakter dolegliwości był nieznaczny i nie spowodował u powódki istotnych zaburzeń w funkcjonowaniu. Operacja ani reoperacja z 2015 r. nie będą miały negatywnych następstw co do stanu psychicznego powódki w przyszłości.

(opinia biegłego lekarza psychiatry M. G.- k.173-180)

W piśmie z dnia 12 maja 2016 r. pełnomocnik powódki wezwał Instytut Centrum (...) w Ł. do wypłaty powódce na podstawie art. 445 kc zadośćuczynienia w kwocie 100.000,00 zł za krzywdę spowodowaną błędem w sztuce medycznej polegającym na przeprowadzeniu w sposób wadliwy operacji kręgosłupa, na skutek czego powódka doznała niedowładu ręki. Do pisma załączył kserokopię dokumentacji medycznej powódki. Wskazane wezwanie Instytut Centrum (...) w Ł. przesłał pozwanemu, u którego był ubezpieczony w zakresie OC podmiotu leczniczego, gdzie wpłynęło ono w dniu 31 maja 2016 r.

(bezsporne, wezwanie- załączone akta szkodowe na płycie CD- koperta k.93)

Pozwany zasięgnął opinii biegłego, z której wynika, iż podczas operacji powódki w 2015 r. nie popełniono błędu medycznego a wykonany zabieg nie miał istotnego wpływu na dalszy przebieg schorzenia. Z opinii wynikało, że powodem niedowładu prawej kończyny górnej i zaników mięśni jest toczące się od kilku lat schorzenie samoistne polegające na narastaniu zmian zwyrodnieniowych w kręgosłupie szyjnym i wielopoziomowej dyskopatii co doprowadza do ucisku i usztywnienia struktur nerwowych. Decyzją z dnia 29 sierpnia 2016 r. pozwany odmówił wypłaty zadośćuczynienia uznając, iż nie doszło do popełnienia błędu medycznego.

(bezsporne, opinia- załączone akta szkodowe na płycie CD- koperta k.93, decyzja- załączone akta szkodowe na płycie CD- koperta k.93)

Pismem z dnia 13 listopada 2017 r. pełnomocnik powódki wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 100.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę na skutek wykonania zabiegów operacyjnych bez zgody powódki na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc oraz kwoty 5.000,00 zł za naruszenie praw pacjenta poprzez nierzetelne prowadzenie dokumentacji medycznej powódki. Pismo to wpłynęło do pozwanego 20 listopada 2017 r. Pismem z dnia 15 grudnia 2017 r. pozwany powiadomił powódkę, iż oczekuje na opinię biegłego, na podstawie której zweryfikuje zasadność jej żądań. Pismem z dnia 17 stycznia 2018 r. pozwany odmówił uwzględnienia roszczeń powódki i poinformował ją, iż cały czas oczekuje na opinię biegłego odnośnie zasadności zgłoszonych żądań. W dniu 18 stycznia 2018 r. pozwany otrzymał opinię biegłego, z której wynikało, iż powódka nie podpisała zgody na zabieg operacyjny.

(bezsporne, wezwanie do zapłaty- załączone akta szkodowe na płycie CD- koperta k.93, pisma pozwanego- załączone akta szkodowe na płycie CD- koperta k.93, opinia- załączone akta szkodowe na płycie CD- koperta k.93)

Decyzją z dnia 23 lipca 2018 r. pozwany przyznał powódce 2.000,00 zł zadośćuczynienia z tytułu naruszenia praw pacjenta.

(bezsporne, decyzja- załączone akta szkodowe na płycie CD- koperta k.93)

Powyższych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o zeznania powódki i świadków, opinie biegłych oraz zgromadzone w aktach sprawy i załączonych aktach szkodowych dokumenty, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki w tej części, w której twierdziła ona, iż w wyniku operacji i reoperacji z 2015 r. ma ona całkowicie niewładną prawą rękę, nie może jej podnosić do góry i jedynie trochę może nią poruszać oraz, że odczuwa dolegliwości bólowe, jakich wcześniej nie miała a także, że doznaje ona istotnych ograniczeń w życiu codziennym. Choć zeznania powódki znalazły w tym zakresie potwierdzenie w zeznaniach świadków H. M. i J. Ł., to jednak do ich zeznań Sąd podchodzić musiał z dużą ostrożnością, jako że H. M. jest córką powódki a J. Ł. jej partnerem i stąd byli oni zainteresowani korzystnym dla powódki rozstrzygnięciem sprawy. Tymczasem z opinii biegłego neurochirurga, której nie sposób kwestionować, jako że wydana została przez osobę mającą wiadomości specjalne w dziedzinie neurochirurgii, wynika, iż powódka po przeprowadzeniu operacji i reoperacji z 2015 r. zgłaszała i zgłasza dokładnie te same co przed nimi skargi na swój stan zdrowia a skargi na niedowład ręki zgłaszała już od 2011 r. Poza tym z opinii biegłego wynikało, że powódka podczas badania demonstrowała niedowład i niemożność podniesienia prawej ręki ku górze lecz po odwróceniu jej uwagi, nasilenie tego niedowładu malało u niej. Nie można też nie zauważyć, iż choć z zeznań świadków H. M. i J. Ł. wynikało, iż po operacji prawa ręka powódka była niesprawna, to jednak podawali też oni, iż powódka obiera nią ziemniaki, kroi chleb czy podnosi do góry kubek z napojem. Na to, iż zeznania powódki w zakresie braku sprawności jej prawej ręki po operacjach z 2015 r. nie polegały na prawdzie pośrednio wskazuje też to, że w jakiś czas po ich przeprowadzeniu pojechała ona do pracy w charakterze opiekunki osoby starszej za granicę. Do wykonywania takiej pracy z pewnością była bowiem potrzebna sprawność obu rąk.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Jak wynika z treści uzasadnienia pozwu powódka wywodziła swoje roszczenie z art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc oraz z art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 448 kc. Roszczenie o zadośćuczynienie oparte na art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 448 kc jest samodzielnym i odrębnym żądaniem od roszczenia wywodzonego z art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc a zatem powódka dochodziła roszczenia o zadośćuczynienie na dwóch podstawach prawnych. Określona w art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc odpowiedzialność za szkodę niemajątkową związaną z uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia powstaje wtedy, gdy szkoda ta jest normalnym następstwem działania lub zaniechania, z którym ustawa wiąże odpowiedzialność deliktową. Chodzi tu między innymi o szkody, które są normalnym następstwem błędu medycznego popełnionego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych. Czym innym jest natomiast odpowiedzialność za zawinione naruszenie prawa pacjenta do wyrażenia zgody na udzielenie świadczeń zdrowotnych lub ich odmowy, po uzyskaniu odpowiedniej informacji, polegająca na tym, że Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 448 kc. W orzecznictwie Sądu Najwyższego wyjaśniono już, że roszczenia o zadośćuczynienie uregulowane w art. 445 § 1 kc oraz w art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta będące następstwem zawinionego naruszenia praw pacjenta mają odrębny charakter, określając zasady odpowiedzialności sprawców za odrębne czyny bezprawne. O ile roszczenie przewidziane w art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc obejmuje krzywdy będące rezultatem uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia, o tyle przedmiotem ochrony na podstawie art. 4 ust. 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta w zw. z art. 448 kc nie jest zdrowie pacjenta, ale jego autonomia rozumiana jako swoboda decyzji o niepoddawaniu się interwencji medycznej nawet wtedy, gdy wydaje się ona w pełni racjonalna, zgodna z zasadami wiedzy medycznej i dobrze rokująca. W pierwszym przypadku czyn bezprawny polega na spowodowaniu uszkodzenia ciała lub wywołaniu rozstroju zdrowia, w drugim zaś na naruszeniu prawa pacjenta do informacji, niezależnie od ostatecznej skuteczności przeprowadzonego zabiegu (porównaj wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 29 maja 2007 r., V CSK 76/07, OSNC 2008, nr 7 – 8 , z dnia 3 grudnia 2009 r., II CSK 337/09, nie publikowane, z dnia 4 listopada 2016 r., I CSK 739/15, OSNC – ZD 2018, Nr 2, poz. 29, z dnia 5 lipca 2018 r., I CSK 550/.17, nie publikowane i z dnia 3 kwietnia 2019 r., II CSK 96/18, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2018 r., V CSK 33/18, nie publikowane).

Zgodnie z art. 430 kc kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności. Przepis ten statuuje odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego na zasadzie ryzyka za szkody wyrządzone osobie trzeciej przez podwładnego z jego winy, a więc przyjęcie odpowiedzialności na jego podstawie wymaga uprzedniego stwierdzenia, iż osoba, której powierzono czynność wyrządziła szkodę w sposób zawiniony i odpowiada z tego tytułu na zasadach ogólnych czyli na podstawie art. 415 kc. Należy w tym miejscu wskazać, że do kręgu podwładnych zalicza się także osoby, które podlegają jedynie kierownictwu organizacyjnemu, a przy wykonywaniu swoich obowiązków mają duży zakres samodzielności a wiec także lekarzy, gdy są oni zatrudnieni w ramach stosunku pracy.

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 537 ze zm.) lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.

Spowodowanie szkody na osobie w warunkach błędu w sztuce medycznej jest specyficzną postacią deliktu prawa cywilnego, którego zaistnienie wymaga spełnienia przesłanek odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego, czyli szkody, winy i adekwatnego związku przyczynowego. Ściśle biorąc, błąd w sztuce medycznej jest jedynie obiektywnym elementem winy lekarza wykonującego czynności medyczne, stanowi bowiem czynność lekarza w zakresie diagnozy i terapii niezgodną z nauką medycyny w zakresie dla lekarza dostępnym. Subiektywnym natomiast elementem koniecznym dla przypisania winy lekarzowi jest jego umyślność lub niedbalstwo. Jeśli chodzi o miarę należytej staranności, to jest nią wysoki poziom przeciętnej staranności każdego lekarza jako staranności zawodowej (art. 355 § 2 kc) i według tej przeciętnej ocenianie musi być konkretne zachowanie, które gwarantować powinno, przy zachowaniu aktualnego stanu wiedzy i zasad staranności, przewidywalny efekt w postaci wyleczenia, a przede wszystkim nie narażenia pacjentów na pogorszenie stanu zdrowia. Pojęcie bezprawności natomiast należy rozumieć szeroko, jako sprzeczność z obowiązującym porządkiem prawnym, przez który należy rozumieć nie tylko ustawodawstwo, ale również obowiązujące w społeczeństwie zasady współżycia społecznego. Stwierdzenie błędu w sztuce medycznej, w kontekście odpowiedzialności powierzającego czynność, jest natomiast całkowicie niezależne od osoby konkretnego lekarza oraz od okoliczności podjęcia czynności medycznej. Istotne jest bowiem to, iż czynność tę wykonał pracownik w ramach działalności powierzającego czynność. (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z 10 lutego 2010 r., V CSK 287/09, LEX nr 786561).

Pozwany, z którym Instytut Centrum (...) w Ł. miał zawartą umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, ponosi odpowiedzialność w razie ustalenia odpowiedzialności tego instytutu w oparciu o art. 822 kc.

W świetle art. 415 kc przesłankami odpowiedzialności deliktowej są wina, szkoda oraz związek przyczynowo – skutkowy pomiędzy zdarzeniem sprawczym wywołującym szkodę a tą szkodą.

Ustalenie winy lekarza (personelu medycznego) w procesie diagnostycznym wymaga odwołania się do wiadomości biegłych sądowych. Jak wynika z opinii biegłego neurochirurga zabieg przeprowadzony u powódki 8 czerwca 2015 r. był rodzajem zabiegu, jaki wykonuje się przy leczeniu stenozy kanału kręgowego. Powódka cierpła na takie schorzenie co uzasadniało wykonanie u niej takiego zabiegu. Choć według biegłego wybranie dostępu do kręgosłupa od przodu byłoby lepsze niż zastosowane u powódki wejście od tyłu, to jednak wybranie takiej metody operacyjnej nie jest równoznaczne z popełnieniem błędu medycznego ani nie można go kwalifikować jako niedołożenie należytej staranności, gdyż stosowane są w lecznictwie obie te metody dostępu do kręgosłupa w odcinku szyjnym. Przemieszczenie haka stabilizatora, do jakiego doszło u powódki po tym zabiegu, nie było wynikiem błędu operacyjnego lecz powikłaniem poooperacyjnym, jakie jest dość częste przy tego rodzaju zabiegach. Poprawione położenie w wyniku reoperacji haka sprawiło, że dolegliwości wyciszyły się w znacznym stopniu a zatem operacja z dnia 8 czerwca 2015 r. nie uszkodziła trwale korzenia rdza kręgowego a jedynie w wyniku przemieszczenia implantu doszło do drażnienia struktur nerwowych i następczego bólu korzeniowego. Lekarz wykonujący zabieg operacyjny u powódki nie popełnił zatem błędu w sztuce lekarskiej. Dolegliwości jakie występowały u powódki po operacji i reoperacji z 2015 r. były wynikiem nie źle przeprowadzonych zabiegów lecz zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa szyjnego a więc schorzenia samoistnego, na jakie cierpiała powódka.

Przedmiotowe postępowanie wykazało natomiast ponad wszelką wątpliwość, iż powódka zarówno przed operacją z dnia 8 czerwca 2015 r. jak i przed reoperacją z dnia 9 czerwca 2019 r. nie była informowana o możliwych powikłaniach zabiegów operacyjnych i nie odebrano od niej pisemnych zgód na ich przeprowadzenie. Wynika to bowiem zarówno z zeznań powódki jak i załączonej dokumentacji z jej leczenia szpitalnego.

Mając na uwadze powyższe Sąd oddalił żądanie powódki o zasądzenie zadośćuczynienia za krzywdę spowodowaną błędem w sztuce medycznej jako niezasadne.

W tej sytuacji roszczenie powódki okazało się uzasadnione jedynie w zakresie wywodzonym przez nią z naruszenia praw pacjenta, polegającym na niepoinformowaniu jej przez lekarza o ewentualnych powikłaniach zabiegów operacyjnych. Brak należytej informacji sprawił, iż zgoda, którą w sposób dorozumiany wyraziła powódka na zabiegi, bo nie wyrażała jej pisemnie, nie była wyrażona prawidłowo. Nie była ona bowiem „objaśniona” wobec czego doszło do naruszenia wolności powódki w zakresie podjęcia przez nią świadomej decyzji co do poddania się interwencji medycznej (choćby była ona w pełni racjonalna, zgodna z zasadami wiedzy medycznej i dobrze rokująca co do swych rezultatów) i powstania krzywdy. Zdaniem Sądu natomiast zadośćuczynieniem kompensującym tę krzywdę jest zadośćuczynienie w kwocie 20.000 zł.

Ponieważ powódka otrzymała już od pozwanego zadośćuczynienie w kwocie 2.000,00 zł, Sąd zasądził od pozwanego na jej rzecz tytułem zadośćuczynienia różnicę pomiędzy zadośćuczynieniem należnym a jego wypłaconą częścią w kwocie 18.000,00 zł a w pozostałym zakresie żądanie w zakresie zasądzenia zadośćuczynienia jako niezasadne oddalił.

Świadczenie z tytułu zadośćuczynienia, jak każde odszkodowawcze świadczenie pieniężne, podlega co do odsetek zasadom art. 481 § 1 kc. Zgodnie z tym przepisem, odsetki należą się wierzycielowi od chwili, gdy świadczenie pieniężne stało się wymagalne a dłużnik go nie spełnił. Dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie pieniężne dopiero od chwili, gdy wskazana została jego wysokość. Dopiero bowiem od tej chwili można mówić o „świadczeniu pieniężnym” w rozumieniu art. 481 § 1 kc.

Z charakteru świadczenia w postaci zadośćuczynienia, którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru doznanej krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami naruszenia dobra osobistego, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika. (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1970 r. II PR 257/70, OSNC 1971/6/103).

Powódka zawiadomiła pozwanego o krzywdzie wynikającej z naruszenia praw pacjenta w dniu 20 listopada 2017 r. Pozwany otrzymał opinię lekarską pozwalającą mu na ocenę zasadności roszczeń powódki w dniu 18 stycznia 2018 r.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz.U z 2019 r., poz. 2214) pozwany obowiązany był do wypłaty zadośćuczynienia w terminie 30 dni od dnia złożenia przez poszkodowanego zawiadomienia o szkodzie. Jednakże, stosownie do treści art. 14 ust. 2 tejże ustawy, jeżeli w tym terminie wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe, odszkodowanie powinno być wypłacone w terminie 14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe, nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie, chyba że ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. W terminie, o którym mowa w ust. 1, zakład ubezpieczeń zawiadamia na piśmie uprawnionego o przyczynach niemożności zaspokojenia jego roszczeń w całości lub w części, jak również o przypuszczalnym terminie zajęcia ostatecznego stanowiska względem roszczeń uprawnionego, a także wypłaca bezsporną część odszkodowania.

Ponieważ opinię lekarską pozwalającą na dokonanie zasadności roszczeń powódki pozwany otrzymał w dniu 18 stycznia 2018 r., najpóźniej winien wypłacić należne powódce zadośćuczynienie do dnia 1 lutego 2018 r. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki ustawowe odsetki za opóźnienie od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia od dnia 2 lutego 2018 r. do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenie odsetek oddalił jako niezasadne.

Ponieważ Sąd nie przyjął odpowiedzialność pozwanego za krzywdę doznaną przez powódkę na skutek błędu w sztuce lekarskiej, na podstawie art. 189 kpc oddalił żądanie powódki ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość za skutki udzielonych powódce świadczeń opieki zdrowotnej w dniach 8n czerwca 2015 r. i 9 czerwca 2015 r.

Powódka dochodziła w przedmiotowym procesie zasądzenia kwoty 80.000,00 zł. Sąd zasądził na jej rzecz kwotę 18.000,00 zł. Jej żądania zatem uwzględnione zostały w 23 %. Zgodnie z art. 100 kpc w takiej też proporcji Sąd rozdzielił koszty procesu.

Na poniesione przez powódkę koszty procesu złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. 2018 r., poz. 265) oraz koszty dojazdu jej pełnomocnika na dwie rozprawy w kwocie 805,70 zł. W sumie powódka poniosła koszty procesu w wysokości 6.205,70 zł.

Poniesione przez pozwanego koszty procesu to wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265).

Łącznie zatem koszty postępowania poniesione przez strony wyniosły 11.605,70 zł. Powódka powinna ponieść 77 % tych kosztów a więc kwotę 8.936,39 zł. Ponieważ poniosła ona mniejsze koszty Sąd zasądził od niej na rzecz pozwanego kwotę 2.730,69 zł tytułem częściowego zwrotu poniesionych przez niego kosztów procesu.

W sprawie pozostały nie pokryte: opłata od pozwu w kwocie 4.000,00 zł i koszty opinii biegłych w kwocie 3.180,74 zł. Łącznie nie pokryte koszty procesu wyniosły 7.180,74 zł.

Co do nie pokrytych kosztów procesu to Sąd na podstawie 113 ust. 2 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 785 ze zm.) zasądził od powódki na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu 77 % tych kosztów czyli kwotę 5.529,17 zł i kwotę tą nakazał ściągnąć z zasądzonego od pozwanego na jej rzecz roszczenia a na podstawie art. 113 ust. 1 powołanej ustawy zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 1.651,57 zł, która stanowi 23 % tych kosztów i odpowiada stosunkowi, w jakim pozwany przegrał sprawę.