Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powodowie F. S. i M. R. wnieśli o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej (...) spółki akcyjnej w W. kwoty 10.100 złotych wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od dnia 7.11.2017 r. do dnia zapłaty, oraz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, a także opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, z tytułu rekompensaty kosztów najmu pojazdu zastępczego. Wskazali, że żądana kwota stanowi odszkodowanie w związku z najmem pojazdu zastępczego po kolizji, spowodowanej przez osobę ubezpieczoną z tytułu OC u pozwanej. Najem trwał 87 zł, a dobowa stawka wyniosła 200 zł netto. Pozwana przyznała odszkodowanie w kwocie 1107 zł – za 9 dni najmu po stawce 100 zł netto.

Po wydaniu nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwana wniosła sprzeciw, w którym zaskarżyła nakaz zapłaty w całości oraz domagała się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia na swoją rzecz od powodów kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana m.in. podniosła zarzut braku legitymacji czynnej i uzasadniała, że zrekompensowała szkodę, tj. wypłaciła kwotę 1107 zł tytułem pokrycia kosztów najmu (9 dni x 100 zł netto). Pozwana podniosła, że poszkodowana nie skorzystała z możliwości zorganizowania najmu przez pozwaną. Nadto, pozwana zakwestionowała stawkę najmu, długość najmu.

Wyrokiem z dnia 11 grudnia 2019 r. Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie oddalił powództwo (pkt. I.) i zasądził od powodów na rzecz pozwanej 4179 zł tytułem kosztów procesu (pkt. II.)

Rozstrzygnięcie to zostało uzasadnione w sposób następujący:

„W wyniku kolizji w dniu 26.03.2017 roku uszkodzeniu uległ samochód marki V. (...) o nr rej. (...), którego właścicielem była E. M..

Sprawca kolizji posiadał obowiązkowe ubezpieczenie OC w pozwanym zakładzie ubezpieczeń.

Bezsporne, a nadto dowód: kalkulacja naprawy – k. 11-13, 17-20; przyjęcie zgłoszenia szkody – k. 25; akta szkody – k. 49; zeznania świadka E. M. – k. 95-97, 98a.

Pojazd, w wyniku uszkodzenia, nadawał się do dalszej jazdy.

Dowód: opinia biegłego sądowego – k. 105,

zeznania świadka E. M. – k. 95-97, 98a.

E. M. korzystała z auta do celów codziennych. Jeździła nim zasadniczo po mieście, na zakupy, do pracy, woziła mamę do ośrodka rehabilitacyjnego. E. M. miała jeszcze inne sprawne auto, tj. O. (...), który - choć miał około 20 lat - był sprawny technicznie, miał przegląd techniczny i którym jeździła E. M.. Po zgłoszeniu szkody, pozwana informowała o możliwości najmu pojazdu zastępczego, ale poszkodowana z tej propozycji nie skorzystała.

Dowód: zeznania świadka E. M. – k. 95-97, 98a,

oświadczenia – k. 10, 10 v.,

przyjęcie zgłoszenia szkody z 4.4.2017r. znajdujące się w aktach szkody – k. 49.

W dniu 10.04.2017r. pozwana podjęła decyzję o wypłacie odszkodowania.

Dowód: decyzja o wypłacie – k. 62.

E. M. najęła w dniu 24.05.2017r. pojazd zastępczy od powodów za cenę 200 zł netto. Pojazd zdała w dniu 18.08.2017 r.

Powodowie obciążyli poszkodowaną fakturą Vat opiewającą na kwotę 21402 zł za 87 dni najmu.

Dowód: zeznania świadka E. M. – k. 95-97, 98a,

umowa najmu – k. 8v.,

protokół zwrotu pojazdu – k. 9.

faktura – k. 9 v.

W dniu 21.08.2017 roku pomiędzy poszkodowaną a powodami zawarta została umowa cesji, w której wskazano, że cedent przelewa na rzecz cesjonariusza wierzytelność przysługującą mu w związku z wynajmem pojazdu.

Dowód: umowy cesji – k. 43v.

Pozwana wypłaciła tytułem najmu kwotę 1107 zł. przy uwzględnieniu ceny dobowej do kwoty 100 zł netto (123 zł brutto) oraz 9 dni najmu. Pomimo wezwania powodów, pozwana nie zapłaciła kwoty żądanej pozwem.

Bezsporne, a nadto dowód: pismo z 28.3.2018r. – k. 34-36; odpowiedź na reklamację – k. 37-38; przesądowe wezwanie do zapłaty – k. 39-41.

Przeciętna dobowa cena najmu pojazdu zastępczego odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego i najętego w opcji bez limitu kilometrów w spornym okresie wynosiła przeciętnie 161 zł netto (przedział cenowy od 130 do 180 zł netto).

Przeciętna dobowa cena najmu pojazdu zastępczego odpowiadającego klasie pojazdu uszkodzonego i najętego w opcji z limitem kilometrów w spornym okresie wynosiła przeciętnie 141 zł netto (przedział cenowy od 110 do 164 zł netto).

Dowód: opinia biegłego sądowego - k. 104-117,

opinia uzupełniająca – k. 152-153, 155.

Uzasadniony łączny czas trwania najmu powinien trwać od 24.05. (...). do dnia 31.07.2017r., tj. przez 69 dni.

Dowód: opinia biegłego sądowego - k. 104-117,

opinia uzupełniająca – k. 152-153, 155.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stan faktyczny sprawy wynikał ze zgromadzonej w sprawie dokumentacji, opinii biegłego sądowego, które jako wiarygodne nie były skutecznie zakwestionowane. Nie były też kwestionowane zeznania świadka. Inną natomiast kwestią było to, jakie z tak zebranego materiału dowodowego należało wyciągnąć wnioski.

Powództwo, znajdujące swoją podstawę prawną w treści art. 822 k.c. w zw. z art. 509 k.c., okazało się bezzasadne w całości. Sąd Rejonowy uznał, że umowa najmu była skuteczna. Tak samo zresztą, jak umowa cesji. Na mocy art. 509 § 1 k.c. wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew). Zgodnie zaś z § 2 tego artykułu wraz z wierzytelnością przechodzą na nabywcę wszelkie związane z nią prawa, w szczególności roszczenie o zaległe odsetki. W wyniku przelewu przechodzi na nabywcę ogół uprawnień przysługujących dotychczasowemu wierzycielowi, który w ten sposób zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiązał z dłużnikiem. Przedmiotem przelewu jest wierzytelność, tj. prawo podmiotowe wierzyciela do żądania od dłużnika świadczenia (art. 353 § 1 k.c.). Na mocy umowy przelewu wierzytelności zawartej między poszkodowanym a stroną powodową, poszkodowany zostaje wyłączony ze stosunku zobowiązaniowego, jaki go wiąże z dłużnikiem, tj. zakładem ubezpieczeń. W jego sytuację prawną wchodzi cesjonariusz.

Strona pozwana zakwestionowała czas trwania najmu, stawkę oraz podniosła, że dokonała zapłaty na poczet najmu. Zgodnie z art. 822 k.c. w wyniku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 § 2 pkt 1 k.c.). Odpowiedzialność odszkodowawcza powinna być ustalona według reguł określonych w art. 361-363 k.c. Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem. Poszkodowany może zgłosić swoje roszczenie bezpośrednio wobec zakładu ubezpieczeń.

To na stronie powodowej spoczywał obowiązek udowodnienia adekwatnego związku przyczynowego istniejącego między konkretnym zdarzeniem a zaistniałą szkodą. Pokreślenia wymaga fakt, iż nie każdy wydatek pozostaje w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem polegającym na uszkodzeniu samochodu. Odnosząc się do zakresu odszkodowania przy ubezpieczeniu OC należy mieć na względzie ogólne reguły kodeksu cywilnego, w szczególności treść art. 361 k.c. Reguły te nakazują przestrzeganie zasady pełnego odszkodowania, ale w granicach adekwatnego związku przyczynowego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01, OSP 2002/7-8/103, a także uchwała z dnia 21 marca 2003 r., III CZP 6/03, OSNC 2004/1/4). Zgodnie z zasadą kompensacji odszkodowanie powinno przywrócić w majątku poszkodowanego stan rzeczy naruszony zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może ono jednak przewyższać wysokości faktycznie poniesionej szkody. W związku z powyższym, należało na podstawie indywidualnej sytuacji poszkodowanego i konkretnych okoliczności sprawy dokonać oceny, czy poniesienie określonych kosztów mieści się w ramach szkody i normalnego związku przyczynowego. Termin wydatków koniecznych oznacza wydatek niezbędny dla korzystania z innego pojazdu w takim samym zakresie, w jakim poszkodowany korzystałby ze swego środka lokomocji, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Za szkodę można uznać tylko koszty niezbędne, rzeczywiście poniesione przez poszkodowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego z 8 września 2004 r., IV CK 672/03, niepublikowany, LEX nr 146324; T. Dybowski: System prawa cywilnego, t. III, cz. 1, Wrocław-Warszawa 1981, str. 231-232; A. Szpunar „Utrata możliwości korzystania z rzeczy”, Rejent rok 8, nr 10(90) października 1998, str. 10-11). Zatem co do zasady żądanie można było zgłosić.

Sąd Rejonowy stanął jednak na stanowisku, że żądanie było bezzasadne w całości. W zakresie najmu, strona powodowa nie wykazała, aby zasadnym był najem pojazdu zastępczego. Poszkodowana zawarła umowę najmu przy stawce 200 zł netto, która nie mieściła się w stawkach ustalonych przez biegłego sądowego dla najmu bez limitu kilometrów, który byłby tutaj uzasadniony z uwagi na charakter pracy poszkodowanej i ilości przejeżdżanych kilometrów dziennie. Więcej, na co wskazuje wiarygodna opinia biegłego sądowego, czas najmu byłby częściowo uzasadniony, skoro likwidacja szkody mogła trwać do 69 dni. Należałoby uznać, że za 9 dni najmu pozwana zrekompensowała najem, gdyż wypłaciła należność. W tym wypadku, zdaniem Sądu Rejonowego nie ma nawet znaczenia, jaka kwota została wypłacona. Chodzi o to, że pozwana uznała 9 dni najmu i wskazała, że zaproponowała bezkosztowy najem na ten okres. Zdaniem Sądu Rejonowego, poszkodowana nie wykazała zasadnie odrzucenia tej propozycji. Natomiast za pozostały okres, tj. za kolejne 60 dni, należałoby przyjąć inne zasady, gdyż pozwana nie wykazała, że na dalsze okresy udostępniłaby pojazd. Sądowi znane są przypadki odbierania pojazdu przez zakłady ubezpieczeń. Również w tym wypadku taka sytuacja mogłaby zaistnieć, skoro pozwana zakwestionowała okres najmu przekraczający 9 dni. Z tego względu należało przyjąć średnią stawkę z opinii biegłego sądowego, tj. 141 zł netto (173,43 zł brutto). W takiej sytuacji do wypłaty pozostałaby kwota 10.405,80 zł. Jednakże roszczenie to nie było zasadne, gdyż poszkodowana miała także inny pojazd, którym mogłaby zastąpić pojazd uszkodzony.

Z zeznań E. M. wynikało, że miała jeszcze inne sprawne auto, tj. O. (...), który - choć miał około 20 lat - był sprawny technicznie, miał przegląd techniczny i którym jeździła E. M.. Nie przekonały Sądu zapewnienia, że poszkodowała bała się nim jeździć, skoro jednocześnie świadek przyznała, że faktycznie było użytkowane. Więcej, miało przegląd techniczny i nie wymagało naprawy. Nie było również naprawiane wcześniej. Z tego względu należało orzec, jak w pkt. I. wyroku.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. Koszty poniesione przez pozwaną zamknęły się kwotą 4179 zł (3600 złotych - koszty zastępstwa procesowego; 492 zł – wykorzystana zaliczka na biegłego; 17 zł – opłata skarbowa od pełnomocnictwa). Pozwana wygrała w całości, a więc całą powyższą kwotę należało zasądzić na jej rzecz od powódki, o czym orzeczono, jak w sprostowanym pkt. II. wyroku.”

Powyższy wyrok zaskarżyła strona powodowa w całości, zarzucając mu:

1.  naruszenie przepisów postępowania mające wpływa na teść wyroku tj. art. 233 § 1 k.p.c. przez dowolną ocenę dowodów, tj. zeznań świadka E. M., poprzez przyjęcie, że poszkodowana miała inny, sprawny pojazd;

2.  obrazę prawa materialnego tj. art. 361 § 2 w zw. z art. 363 k.c. przez niewłaściwe zastosowanie i naruszenie zasady pełnego odszkodowania, a także art. 16 ust. 1 pkt. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, (...) i (...) przez błędną wykładnię pojęcia „zapobieżenia w miarę możliwości zwiększeniu się szkody” i błędne uznanie, że poszkodowana nie dążyła do minimalizacji szkody.

Powodowie wnieśli o zmianę wyroku przez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie kosztów za obie instancje.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji i przyznanie na jej rzecz kosztów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona. Wadliwe jest bowiem ustalenie Sądu Rejonowego, że poszkodowana nie miała potrzeby wynajęcia pojazdu zastępczego, gdyż dysponowała w tym czasie innym, sprawnym pojazdem. Oceniając zeznania poszkodowanej i dokonując ustaleń faktycznych Sąd Rejonowy skupił się na jednej tylko kwestii – że pojazd, który niewątpliwie był w posiadaniu poszkodowanej w czasie naprawy pojazdu uszkodzonego, musiał być sprawny, skoro jak zeznała poszkodowana, posiadał aktualne badania techniczne i poszkodowana jeździła nim. Jest to ustalenie, które stanowi następstwo wybiórczej oceny zeznań świadka, a taka ocena dowodów sprzeciwia się regułom ustanowionym w art. 233 § 1 k.p.c. Poszkodowana zeznała bowiem również, że pojazdem O. jeździła wyłącznie pomiędzy domem a garażem, przewożąc rzeczy i że na dłuższych dystansach bałaby się nim jeździć, bo był cały zardzewiały, coś stukało, biegi nie wchodziły albo wchodziły za którymś razem. Jednocześnie poszkodowana zeznała też, że auto, które zaproponowała jej wypożyczalnia współpracująca z pozwanym Towarzystwem, miało zbyt mały bagażnik, tymczasem poszkodowana codziennie zawoziła i przywoziła do i z ośrodka rehabilitacyjnego matkę, poruszającą się przy pomocy balkonika, zabierane też były ubrania na zmianę i ręczniki, wobec czego duży bagażnik był niezbędny. Ponadto auto poszkodowanej było wykorzystywane także do dojazdów do pracy. Wszystkie te ustalenia winny znaleźć się w stanie faktycznym, wobec czego Sąd Okręgowy uzupełnia o nie stan faktyczny ustalony przez Sąd Rejonowy. Z takich zaś ustaleń płynie wniosek, że poszkodowana po pierwsze potrzebowała auta zastępczego, mimo, że miała inny własny samochód – ten ostatni nie dawał bowiem gwarancji bezpiecznego i niezakłóconego wykonywania codziennych obowiązków (dojazd do pracy, dojazd do ośrodka rehabilitacyjnego, opieka nad niepełnosprawną matką), po drugie zaś miała prawo odmówić skorzystania z propozycji ubezpieczyciela, skoro zaproponowany pojazd nie odpowiadał usprawiedliwionym potrzebom poszkodowanej.

Pozostałe ustalenia Sądu Rejonowego są prawidłowe, Sąd Okręgowy aprobuje je i czyni podstawą rozstrzygania, nie widząc potrzeby ponownego ich przytaczania. Jednakże konsekwencją uzupełnienia stanu faktycznego o zaprezentowane wyżej ustalenia jest uznanie za zasadne zarzutów naruszenia prawa materialnego zawartych w apelacji. Słusznie bowiem skarżący kwestionują konkluzję Sądu Rejonowego, że nie istniała konieczność najmu pojazdu zastępczego, a więc pomiędzy wydatkami na pojazd a zdarzeniem nie istnieje normalny związek przyczynowy (art. 361 § 1 k.c.), a poszkodowana wynajmując taki pojazd przyczyniła się do zwiększenia szkody (art. 363 k.c.) i postąpiła sprzecznie z obowiązkiem minimalizacji szkody (art. 16 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych). W ocenie Sądu Okręgowego w przedstawionych okolicznościach faktycznych wynajem pojazdu zastępczego co do zasady i z pominięciem oferty ubezpieczyciela był usprawiedliwiony. Jednocześnie z opinii biegłego wynika, że prawidłowo zorganizowany proces naprawczy powinien zamknąć się w 69 dniach, zaś stawki wynajmu pojazdu zastępczego w klasie jak pojazd uszkodzony bez limitu km wynosiły od 130 do 180 zł netto. Pojazd zastępczy wynajęty był po stawce 200 zł, a zatem znacznie wyższej niż maksymalna rynkowa, co oznacza, że szkoda winna być rozliczona po stawce maksymalnej, obowiązującej na rynku. Ilość dni najmu przemnożona przez taką stawkę i podwyższona o podatek VAT daje kwotę 15276,60 zł, pozwana zapłaciła 1107 zł, zatem pozostała do wypłaty kwota odszkodowania przewyższa kwotę dochodzoną pozwem (10.000 zł). Oznacza to, że powództwo jest uzasadnione w całości. O odsetkach od zasądzonej kwoty orzeczono zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, jako niesporną przyjmując datę zgłoszenia szkody jako datę pierwszej decyzji ubezpieczyciela w przedmiocie kosztów najmu, tj. dzień 7.10.2017 r. O kosztach procesu orzeczono zgodnie z wynikiem sporu na podstawie art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c.

O kosztach postępowania apelacyjnego rozstrzygnięto na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 2 pkt. 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie – na zasądzone koszty złożyła się opłata od apelacji (750 zł) i wynagrodzenie pełnomocnika w stawce minimalnej adekwatnej do wartości przedmiotu zaskarżenia tj. 1800 zł.

Aleksandra Wójcik- Wojnowska Patrycja Baranowska Jarosław Łazarski

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)