Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 27/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 30 października 2019 roku w sprawie II K 76/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

błędu w ustaleniach faktycznych przyjetych za podstwę orzeczenia, który miał wpływ na treść wyroku, polegający na niewłaściwej ocenie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego i przyjęciu błędnego poglądu, iż A. G. (1) nie popełniła zarzuconego jej czynu, co w konsekwencji doprowadziło do jej uniewinnienia podczas, gdy prawidłowe wartościowanie zarówno osobowych ( zeznania M. Z. (1), G. K., Z. G., M. Z. (2) ), jak i nieosobowych źródeł dowodowych ( dokumentacja kredytowa z (...) Banku Spółdzielczego z siedzibą w S., dokumentacja pożyczki ze Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo - Kredytowej (...) z siedzibą w K., dokumentacja dotycząca postępowania egzekucyjnego, opinia psychiatryczno - psychologiczna, opinia sądowo-psychologiczna ) daje podstawę do uznania, iż wskazane zachowanie oskarżonej wyczerpało znamiona art. 286 § 1 kk, tym samym jej sprawstwa w zakresie zarzuconego czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie. Wbrew twierdzeniom zawartym w apelacji, sąd I instancji nie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia, gdyż poczynione przez tenże Sąd ustalenia faktyczne, stanowią wynik, nie budzącej żadnych zastrzeżeń oceny zebranych w sprawie dowodów. Stwierdzić należy , iż Sąd I instancji przy wydaniu zaskarżonego wyroku, miał na względzie całokształt ujawnionego w sprawie materiału dowodowego oraz wnikliwie i starannie rozważył wszystkie zebrane w sprawie dowody, przemawiające zarówno na korzyść jak i na niekorzyść oskarżonej. Ocena wartości dowodów została dokonana przez sąd I instancji wszechstronnie, we wzajemnym ich kontekście z innymi dowodami, zgodnie z wiedzą i doświadczeniem życiowym i jako taka w pełni korzysta z ochrony art. 7 kpk.

Skarżący nie wykazał natomiast, aby rozumowanie sądu, przy ocenie zgromadzonych w sprawie dowodów było wadliwe, bądź nielogiczne. Zarzuty przedstawione w apelacji, mają w istocie charakter polemiczny i opierają się wyłącznie na odmiennej i subiektywnej ocenie materiału dowodowego.

Charakterystyczny dla strony podmiotowej oszustwa zamiar bezpośredni powinien obejmować zarówno cel działania sprawcy, jak i sam sposób działania zmierzającego do zrealizowania tego celu. Zamiar sprawcy na płaszczyźnie intelektualnej musi więc obejmować dwa elementy. Z jednej strony, sposób zachowania sprawcy, tzn. środek intelektualny, jakim jest w przypadku oszustwa wprowadzenie w błąd, wyzyskanie błędu lub niezdolności osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania, a z drugiej strony - sprawca musi mieć świadomość, że co najmniej może uzyskać korzyść majątkową z planowanego zachowania w wyniku zastosowanego sposobu działania oraz świadomość więzi przyczynowej łączącej podejmowane przez niego działania z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem. Na płaszczyźnie woluntatywnej zamiar oszustwa przyjmować musi postać chęci skierowanej na zachowanie prowadzące do wywołania błędu, wyzyskania błędu lub wyzyskania niezdolności osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania (Kodeks Karny część szczególna – komentarz pod red K. Buchała, A. Zoll, Zakamycze 1999, str. 166).

Elementy przedmiotowe oszustwa muszą więc mieścić się w świadomości sprawcy i muszą być objęte jego wolą. Sprawca nie tylko musi chcieć uzyskać korzyść majątkową, lecz musi także chcieć w tym celu użyć określonego sposobu działania lub zaniechania. Nie można uznać za wypełnienie znamion strony podmiotowej oszustwa sytuacji, w której choćby jeden z wymienionych wyżej elementów nie jest objęty świadomością sprawcy. Brak jest również realizacji znamion strony podmiotowej w przypadku, gdy sprawca chociażby jednego z wymienionych elementów nie obejmuje chęcią, lecz tylko nań się godzi.

Oba w/w elementy musza zaistnieć łącznie, by możliwym było przypisanie odpowiedzialności z art. 286 § 1 k.k. Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że skarżący nie może skutecznie podnosić, iż oskarżona A. G. (2) działała z zamiarem bezpośrednim wykorzystania niezdolności pokrzywdzonej E. Z. do należytego pojmowania przedsiębranego działania w celu uzyskania dla siebie i współmałżonka kredytu i w tym celu, aby pokrzywdzona poręczyła kredyt. Skarżący upatruje dokonania błędnych ustaleń faktycznych poprzez niewłaściwą ocenę tak osobowych źródeł dowodowych, jak tez materiału nieosobowego w postaci dokumentacji kredytowej z (...) Banku Spółdzielczego, dokumentacji pożyczki ze spółdzielczej (...) z siedzibą w K., dokumentacji egzekucyjnej i opinii sądowo psychiatrycznej i psychologicznej.

Małżonkowie G. istotnie dzielili miejsce zamieszkania w domu wspólnie z pokrzywdzoną. Z relacji oskarżonej wynika jednak, że to jej mąż zajmował się siostrą, woził ją do lekarza, aplikował jej leki. Oskarżona zaś nie interesowała się sprawami szwagierki, wręcz twierdzi, że szwagierka źle na nią reagowała. Co istotne, dokładnie taki model funkcjonowania rodziny potwierdzają zeznania członków rodziny pokrzywdzonej np. jej córka. Rodzina ze strony męża oskarżonej nie ingerowała w sposób funkcjonowania małżonków, nie miała zastrzeżeń, co do sposobu sprawowania opieki nad E. Z., ani też nikt nie zgłaszał zastrzeżeń o sprawy finansowe i także nie ingerował w tą sferę życia małżonków i pokrzywdzonej E. Z.. Córka pokrzywdzonej – M. Z. (1) już od listopada 2016 roku miała świadomość, że jej matka podpisała „coś z wujem i ciocią w ładnym biurze”. Z zeznań jej wynika jednak, że i ona „była spokojna” o spłatę kredytu. Taka wymowa depozycji wskazuje, że córka pokrzywdzonej także darzyła zaufaniem wujostwo, a dokładnie wujka, albowiem to on jako jedyny zajmował się sprawami matki. Bardzo także wymownie świadczy o fatycznej wiedzy świadka jego wypowiedź z dnia 24.07.2019r. kiedy zeznała: "Nie mam zielonego pojęcia jaki był udział oskarżonej w tym, że moja mama podpisała umowę kredytową" (k.174).

Odnośnie zeznań świadka M. Z. (2) to nie są one przede wszystkim konsekwentne. W pierwszych zeznaniach świadek wskazywał, że to P. G. (1) mógł wykorzystać „nielogiczne”, w jego ocenie ( świadek nie ma wiedzy na co choruje pokrzywdzona) zachowania pokrzywdzonej, a więcej informacji na ten temat posiadać będzie córka E. Z.. W toku postępowania rozpoznawczego świadek usiłował zmienić swe depozycje w kierunku wywarcia wrażenia, że to także oskarżona wyzyskała stan pokrzywdzonej dla swych celów, jednakowoż w żaden logiczny sposób nie był w stanie przedstawić argumentów dla tak radykalnej zmiany swego stanowiska. W/ w zeznał, że wiedzę tą zaczerpnął od M. Z. (1), na pytanie zaś przewodniczącego składu, co jest przyczyną zmiany stanowiska i złej opinii o oskarżonej jedynie milczał. Trudno do tak prezentowanych depozycji podejść w sposób bezkrytyczny, jak tego oczekuje skarżący, zwłaszcza gdy skonfrontuje się powyższe z zeznaniami M. Z. (1), której wiedza, co do tego: kto, jak, na co i w jakich warunkach finansowych (w zakresie spłaty z bieżącego wynagrodzenia) wziął z matką kredyt.

Z zeznań świadka G. K. – sąsiada -wynika natomiast, że przyczyną sporów małżeńskich były nieporozumienia na tle finansowym i okoliczność nadużywania przez P. G. (1) alkoholu. Relacje jednakowoż świadka oparte są w głównej mierze na tym co zaczerpnął od córki pokrzywdzonej lub oparte są na jego domysłach, że to oskarżona „robiła długi”, że nie dokładała się do utrzymania. Świadek przy tym nie posiadał żadnej wiedzy na temat spornego kredytu, który poręczyła pokrzywdzona, wie tylko o powstałym zadłużeniu od córki pokrzywdzonej. Swe przekonanie opiera przy tym na fakcie, że w wakacje odbierał od oskarżonej korespondencję „od komorników” i oskarżona prosiła go, aby się o tym (...) ( P. G. (2) ) nie dowiedział. Tyle tylko, że nie sposób w jednoznaczny sposób ustalić jakiego momentu, jakiego etapu życia małżonków dotyczyła sytuacja. Stylistyka wypowiedzi skłania do przyjęcia, że jest to etap faktycznej separacji i może być więc mowa o zadłużeniu wynikającym ze spornego kredytu, bądź wcześniejszych. Zeznania tego świadka w kwestii problemów małżeńskich na tle nadużywania przez w/w alkoholu korespondują z zeznaniami córki oskarżonej, która była naocznym świadkiem relacji panującej pomiędzy rodzicami i wyrażała przekonanie, że to oskarżona utrzymywała rodzinę, a jej ojciec „przepijał pieniądze” i z zeznań córki wynika, że jest wdzięczna matce, że się wyprowadziły od ojca. Taki obraz sytuacji uzasadniały natomiast twierdzenie o powinności spłaty kredytu przez samego P. G. (1).

W tym światle wiarygodnie brzmią wyjaśnienia oskarżonej i zeznania córki, że to P. G. (2) w głównej mierze generował zadłużenie rodziny, zaciągając zobowiązania finansowe. Nic w tym zakresie nie są w stanie zmienić dywagacje skarżącego, że kredyt konsolidacyjny został zawarty w celu spłaty zobowiązań zaciągniętych przez oskarżoną. Nic takiego w szczególności nie wynika z szczegółowego wykazu posiadanych zobowiązań objętych kredytem konsolidacyjnym, jak też z realiów niniejszej sprawy, zwłaszcza, jak uwzględni się fakt, że małżonkowie zawarli w kilka miesięcy przed spornym kredytem konsolidacyjnym wspólnie umowę kredytu na spłatę zobowiązań i wiarygodne w świetle powyższych uwag są wyjaśnienia oskarżonej przyczyn powyższego. Nie jest to jednak argument kluczowy dla przyjęcia zamiaru kierunkowego po stronie oskarżonej, o czym poniżej.

Do oceny depozycji wymienionego powyżej świadka G. K. należy wbrew twierdzeniom apelanta podejść z ostrożnością mając w szczególności na uwadze wyjaśnienia oskarżonej i spójne z nimi zeznania Z. G. oraz bezsporne fakty, że oskarżona po wielu latach wspólnego pożycia zdecydowała się jednak na wyprowadzkę wraz z córką, radykalnie zmieniając swoją sytuację życiową, jak też finansową, a z mężem kontaktowała się w głównej mierze tylko i wyłącznie na tle istotnych spraw dotyczących wychowania córki i nie rościła pretensji o alimentację dziecka.

Bezsporne jest w sprawie, że oskarżona wiedziała, iż pokrzywdzona choruje na schizofrenię, jednakowoż ważny w sprawie jest również ten fragment wyjaśnień oskarżonej, z którego wynika, że stan szwagierki był jej znany tylko częściowo i tylko do chwili wyprowadzki z domu. Sąd odwoławczy zważył, że stan choroby nie wymusił ani na mężu oskarżonej, ani na jakimkolwiek pozostałym członku rodziny konieczności ubezwłasnowolnienia E. Z.. Co więcej, z akt wynika, że stan taki trwa nadal (przynajmniej w chwili przesłuchiwania świadków w 2019r.). Takiej potrzeby również nie dostrzegała jej córka. Oskarżona wiedziała, że szwagierka jest chora, jednakowoż nie interesowała się bliżej jej sprawami, i jak już podkreślano, taki model funkcjonowania rodziny wynika z zeznań licznych świadków w sprawie. Taka sytuacja sprawiła w istocie, że oskarżona nie miała prawidłowego wglądu w stopień zaawansowania choroby swej szwagierki i nie miała rozeznania na jakim etapie chora się znajduje, jakie ma faktyczne ograniczenia, w tym przede wszystkim intelektualne. Sąd oczywiście nie neguje treści jakie płyną z opinii sądowych psychiatrycznej i psychologicznej, które definiują na podstawie wiedzy fachowej chorobę E. Z., jednakże nie wpływa to w takiej sytuacji na odczucia, jakie miała w tym zakresie oskarżona i wiarygodność wersji w tym zakresie płynącej z jej wyjaśnień, wobec modelu funkcjonowania rodziny opisanego powyżej.

Dodatkowo należy pamiętać, iż od października 2015 roku małżonkowie G. pozostawali w separacji faktycznej i kontaktowali się głównie w sprawach córki. W tym więc okresie oskarżona nie miała już styczności osobistej z pokrzywdzoną, ani nie interesowała się jej stanem, a z mężem - o czym była mowa powyżej - również nie konsultowała istotnych spraw finansowych i nie pełniła w tym układzie roli decydenta. W samej więc chwili zaciągania przedmiotowego kredytu oskarżona od długiego już czasu (roku) w ogóle nie miała kontaktu z E. Z.. Niewątpliwie wiedziała, że szwagierka jest chora, ale też wiedziała, że częściowo funkcjonuje samodzielnie (normalnie). Jak wynika przecież z licznych zeznań członków rodziny, nawet w chwili ich przesłuchiwania w toku postępowania przygotowawczego, gdy umarł już P. G. (1), nikt nie mieszkał na stałe z pokrzywdzoną, która tylko z pośrednią pomocą członków rodziny, radzi sobie w domu sama (robi zakupy etc.). Nikt natomiast (co najmniej do sierpnia 2018r.) z nią nie mieszka/mieszkał (córka mieszka w Ł., szwagier M. Z. (2) "zagląda"do pokrzywdzonej, jak go M. "poprosi"). Wreszcie, czego skarżący zdaje się nie zauważać, żaden dowód ani bezpośredni, ani pośredni nie zaprzeczył temu, co podnosiła oskarżona, tj. iż zgodnie z ustną umową pomiędzy nią i zmarłym mężem kredyt miał spłacać P. G. (1), który w chwili jego zaciągania pracował, tak więc miał realne możliwości, by to czynić.

W sprawie zaś brak jest podstaw do skutecznego zanegowania ustaleń dokonanych przez sąd meriti, że oskarżona nie mogła przypuszczać, że jej mąż zaprzestanie spłaty zaciągniętego kredytu, skoro posiadał stabilną sytuację majątkową i zarobkową, w chwili jego zaciągania. Sąd w pełni podziela ocenę dokonaną przez sąd rejonowy, że sama oskarżona brała na siebie również niebagatelne i w zasadzie równe wysokie ryzyko jako poręczyciel tego kredytu. Skarżący stara się bronić tezy o zamiarze oszustwa po stronie oskarżonej tym, że oskarżona nie spodziewała się, iż potencjalna egzekucja może być skierowana nie poprzez zajęcie nieruchomości, a z jej majątku tj. z uzyskiwanego wynagrodzenia. Teza ta nie może się jednak bronić zważywszy chociażby na fakt, który zresztą podnosił także skarżąc, że oskarżona posiada wyższe wykształcenie i predyspozycje do rozeznania się w sytuacjach społecznych, ekonomicznych, nie można więc skutecznie forsować, że nie mogła przypuszczać, że jako poręczyciel, na wypadek „niewypłacalności” dłużnika, może także ponieść negatywne konsekwencje finansowe.

Gdyby nawet przyjąć, że oskarżona pozostawała w mylnym przekonaniu, iż ustanowiona hipoteka na nieruchomości pokryje ewentualnie wymagalne zobowiązanie, należałoby udowodnić, że w chwili poręczania kredytu konsolidacyjnego miała zamiar wykorzystania nieporadność pokrzywdzonej i osiągnąć z tego tytułu korzyść na szkodę pokrzywdzonej. Tego jednakże nie da się dowieść, o czym była już mowa.

Oceny dokonanej przez sąd meriti nie jest w stanie też w żaden sposób zmienić fakt, że oskarżona w imieniu własnym i córki odrzuciła spadek po zmarłym mężu. Czyniła to przecież w sytuacji, kiedy miała już świadomość powstałego zadłużenia i nie może obciążać jej to, że nie chciała już kolokwialnie rzecz ujmując powiększać długów.

Wniosek

o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi i instancji

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

wyrok słuszny, apelacja oczywiście bezzasadna.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

wyrok i wszystkie rozstrzygnięcia

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

wyrok słuszny, apelacja oczywiście bezzasadna

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

pkt 2 sentencji

Z uwagi na wynik postępowania i treść art. 632 kpk wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym obciążono Skarb Państwa

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Rejonowego w Radomsku z dnia 30 października 2020 roku w sprawie II K 76/19

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana