Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2020 r. w Gliwicach

sprawy J. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania J. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 8 maja 2019 r. nr (...)

1.  zmienia częściowo zaskarżoną decyzję w ten sposób, że podejmuje wypłatę emerytury od 27 kwietnia 2014 w wysokościach

a) 3081,08 zł (trzy tysiące osiemdziesiąt jeden złotych osiem groszy) od 27 kwietnia 2014 r.;

b) 4080,65 zł (cztery tysiące osiemdziesiąt złoty sześćdziesiąt pięć groszy) od 1 maja 2015;

c) 4090,44 zł (cztery tysiące dziewięćdziesiąt złotych czterdzieści cztery grosze) od 1 kwietnia 2016;

d) 4108,44 zł ( cztery tysiące sto osiem złotych czterdzieści cztery gorsze) od 1 kwietnia 2017;

e) 4230,87 zł ( cztery tysiące dwieście trzydzieści złotych osiemdziesiąt siedem groszy) od 1 kwietnia 2018;

2. w pozostałej części odwołanie oddala.

(-) sędzia Teresa Kalinka

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 maja 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. wznowił postępowanie w sprawie emerytury J. L. w na podstawie art. 151§ 2 pkt 2 y k.p.a. i ustalił wysokość świadczenia podejmując wypłatę od dnia 1 marca 2019 roku. Wysokość emerytury obliczono od podstawy nie pomniejszonej o kwoty pobranej wcześniejszej emerytury przysługującej na podstawie art. 46 w związku z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1990 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Tak wyliczona emerytura wyniosła od dnia 1 marca 2019 roku 4351,87 zł. Podstawą obliczenia emerytury stanowiły: kwota składek na ubezpieczenia emerytalne z uwzględnieniem ich waloryzacji oraz zwaloryzowany kapitał początkowy . Przy ustalaniu wysokości emerytury od dnia 1 marca 2019 roku Zakład uwzględnił wszystkie zmiany wysokości świadczenia, jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 28 lutego 2019 roku .

W odwołaniu od decyzji w ubezpieczoną domagała się częściowo jej zmiany zarzucając, że organ rentowy przyjął błędny wskaźnik średniego dalszego trwania życia. Jej zdanie, podejmując wypłatę emerytury od 2019 roku winien zastosować wskaźnik średniego dalszego trwania życia obowiązujący w roku 2019. Ubezpieczona twierdziła, że przy ustalaniu wysokości emerytury nie uwzględniono urlopu wychowawczego, a ostatecznie domagała się wypłaty wyrównania od osiągnięcia wieku emerytalnego do wydania decyzji, to jest od dnia 27 kwietnia 2014 roku.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny :

J. L. urodziła się (...). Od dnia 27 grudnia 2008 roku przyznano jej prawo do emerytury na zasadach określonych w art. 46 w związku z art. 29 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (zwanej dalej ustawą emerytalną. Decyzją z dnia 23 czerwca 2014 roku, po rozpoznaniu wniosku z dnia 15 kwietnia 2014 roku organ rentowy przyznał odwołującej prawo do emerytury z tytułu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego. Wysokość tego świadczenia ustalono z zastosowaniem art. 25 ust. 1a ustawy emerytalnej i tak obliczona emerytura była niższa od dotychczas otrzymywanej. Dnia 29 marca 2019 roku J. L. złożyła wniosek o wznowienie postępowania i przeliczenie emerytury o wypłatę wyrównania za okres od osiągnięcia wieku emerytalnego do dnia wydania nowej decyzji na podstawie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 6 marca 2019 roku. Zaskarżoną decyzją organ rentowy wznowił postępowanie ,uchylił decyzję z dnia 23 czerwca 2014 roku i podjął wypłatę emerytury od dnia 1 marca 2019 roku w wysokości uwzględniającej wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Zdaniem organu rentowego roszczenie zostało zaspokojone poprzez obliczenie emerytury bez pomniejszenia jej o kwoty pobranych wcześniej emerytur, od miesiąca w którym złożono skargę. Nadto organ rentowy wskazał , że zaskarżona decyzja jest decyzją ustalającą wysokość świadczenia i podejmującą jej wypłatę, a nie ustalającą prawo do emerytury z powszechnego wieku, w związku z tym średnie tych dalsze trwanie życia nie uległo zmianie i wynosi ono nadal 253,50 miesięcy , jak wskazano już w prawomocnej decyzji z dnia 26 czerwca 2014 roku.

Ubezpieczona w pismach procesowych z dni 22 września 2019 roku i 16 grudnia 2019 roku domagała się ustalenia a emerytury kapitałowej od dnia 27 kwietnia 2014 roku z przyjętym przez organ rentowy wskaźnikiem dalszego trwania życia oraz emerytury kapitałowej od dnia 1 marca 2019 roku z uwzględnieniem wysokości emerytury w z uwzględnieniem wskaźnika dalszego trwania życia obowiązującego w marcu 2019 roku i wyliczenia wysokości odszkodowania , to jest wypłaty wyrównania w wysokości różnicy pomiędzy należnym świadczeniem, a świadczeniem wypłaconym od osiągnięcia wieku emerytalnego do wydania decyzji będącej przedmiotem niniejszego wniosku.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie akt organu rentowego . Oddalił wnioski o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na okoliczność wyliczenia wysokości emerytury i wniosek o zobowiązanie organu rentowego do wyliczenia na nowo emerytury kapitałowej od dnia 1 marca 2019 roku uznając te wnioski za nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawy

Sąd zważył co następuje :

Spór w niniejszej sprawie powstał po wydaniu przez Trybunał Konstytucyjny w dniu 6 marca 2019 w wyroku stwierdzającego że art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym do 30 września 2017 roku, w zakresie ,w jakim dotyczył urodzonych w (...) roku kobiet, które przed 1 stycznia 2013 roku nabyły prawo do emerytury na podstawie art. 46 ustawy emerytalnej jest niezgodny z art. 2 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. wyrok został ogłoszony w dniu 21 marca 2019 roku ,a odwołująca w dniu 29 marca 2019 roku złożyła skargę o wznowienie postępowania.

Zaskarżoną decyzją organ rentowy w oparciu o przepisy k.p.a. postępowanie wznowił w podjął wypłatę emerytury od miesiąca, w którym skarga została złożona, to jest od marca 2019 roku. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej , który stanowi:

1. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

2. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach.

3. Średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet oraz wyraża się w miesiącach.

4. Prezes Głównego Urzędu Statystycznego ogłasza w formie komunikatu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" corocznie w terminie do dnia 31 marca tablice trwania życia, z uwzględnieniem ust. 3, dla wieku ubezpieczonych określonego w myśl ust. 2.

5. Tablice, o których mowa w ust. 4 są podstawą przyznawania emerytur na wnioski zgłoszone od dnia 1 kwietnia do dnia 31 marca następnego roku kalendarzowego, z uwzględnieniem ust. 6.

6. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego, do ustalenia wysokości emerytury zgodnie z ust. 1 stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn.

Do obliczenia wysokości świadczenia przysługującego ubezpieczonej należało zastosować średnie dalsze trwanie życia ustalone przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Monitorze Polskim z roku 2014. poz. 245 W przypadku ubezpieczonej średnie dalsze trwanie życia w marcu 2014 roku wynosiło 253,50 miesięcy. Taki współczynnik nalazło przyjąć.

Suma zwaloryzowanego kapitału początkowego i suma składek zewidencjonowanych na koncie wyniosła 982 580 ,16 i podzielona została przez 253,50 to jest wskaźnik dalszego trwania życia. Przy ustalaniu wysokości emerytury na dzień 1 marca 2019 roku organ rentowy uwzględnił wszystkie zmiany wysokości świadczenia jakie miały miejsce od dnia jej przyznania do dnia 28 lutego 2019, roku to jest również zmiany wysokości obliczonego kapitału początkowego dokonanego decyzją z dnia 6 marca 2015 roku i oraz waloryzację emerytury.

Ubezpieczona domagała się zmiany sposobu obliczenia emerytury poprzez przyjęcie wskaźnika średniego dalszego trwania życia obowiązującego marca 2019 roku. W tym zakresie żądanie ubezpieczonej nie zasługuje na uwzględnienie. Wznawiając postępowanie w sprawie organ rentowy uchylił decyzję z dnia 26 czerwca 2014 roku jedynie w zakresie sposobu obliczenia wysokości emerytury. W pozostałej części dosyć decyzja pozostała prawomocna, a więc prawomocnie ustalono, że J. L. jest uprawniona do emerytury od dnia 27 kwietnia 2014 roku, to jest od dnia ukończenia powszechnego wieku emerytalnego . W związku z tym, przy wznowieniu postępowania ustalając wysokość emerytury należy przyjąć stan faktyczny istniejący w dacie złożenia wniosku o to prawo w roku 2014,a nie w roku 2019 . Inaczej mówiąc, organ rentowy ustalając ponownie wysokość pierwszorazowej emerytury z powszechnego wieku emerytalnego musi cofnąć się do kwietnia 2014 roku i ustalić wysoko ść emerytury na dzień nabycia prawa z uwzględnieniem treści wyroku TK z dnia 6 marca 2019 roku. Wysokość zwaloryzowanego kapitału początkowego i zewidencjonowanych składek w decyzjach dni 23 czerwca 2014 roku i 8 maja 2019 roku muszą być takie same. Nie uwzględnia się jedynie kwot pobranych emerytur wyliczonych w decyzji z dnia 23 czerwca 2014 roku. Tak obliczona emerytura podlega waloryzacjom i zmianom , jeżeli doszło do zwiększenia składek lub przeliczenia kapitału początkowego. Te wszystkie zmiany organ rentowy w decyzji dnia 8 maja 2019 uwzględnił i wysokość emerytury na dzień 1 marca 2019 została ustalona w prawidłowej wysokości. W tym zakresie odwołanie oddalono na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c .

Sąd zmienił częściowo decyzję uznając żądanie J. L. w części dotyczącej wypłaty nowo obliczonej emerytury od daty nabycia prawa do tego świadczenia. Należy tu zauważyć, że ani przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. t.j. z 2019 r. poz. 300) – dalej zwaną ustawą systemową - ani ustawy emerytalnej nie zawierają regulacji określającej zasady i tryb postępowania w przypadku uznania przepisu stanowiącego podstawę prawną wydanej decyzji za niezgodny z Konstytucją.

Podstawą prawną wzruszenia prawomocnej decyzji w takich sytuacjach jest art. 145a k.p.a. Wynika to wprost z art. 180 § 1 i 2 k.p.a., który stanowi, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych stosuje się przepisy kodeksu, chyba że przepisy dotyczące ubezpieczeń ustalają odmienne zasady postępowania w tych sprawach.. Również przepis art. 123 ustawy systemowej, ustanawia zasadę stosowania przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, o ile ustawa stanowi inaczej .

Jak wskazano wyżej przepisy ustaw emerytalnej i systemowej odsyłają do przepisów k.p.a. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie nie można mówić o błędzie organu rentowego w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 6 , czy 133 ust. 1 pkt 2 ustawy emerytalnej. Decyzja z dnia 23 czerwca 2014 roku została wydana prawidłowo, z uwzględnieniem obowiązujących w tym dniu przepisów. Pięcioletni okres przewidziany w art. 146 k.p.a. jednomiesięczny termin z art. 145a §2 k.p.a mają na celu ograniczenie skutków uchylenia prawomocnej decyzji i skutków przez nią ukształtowanych. Zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, skoro doszło do uchylenia decyzji, to przeliczenia świadczenia i jego wypłaty należy dokonać od dnia przyznania świadczenia. Decyzja z dnia 23 czerwca 2014 została uchylona na skutek wznowienia postępowania w części dotyczącej ustalenia wysokości emerytury. Wówczas ma zastosowanie przepis art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej (Świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.) , z tym , że wnioskiem jest nie skarga o wznowienie, lecz wniosek o prawo do emerytury z 2014 roku. Wysokość emerytury wskazana w piśmie procesowym organu rentowego nie budziła wątpliwości i Sąd przyjął wyliczone wartości jako prawidłowe. Zmienił zaskarżoną decyzję poprzez zobowiązanie organu rentowego do wypłaty świadczenia w wysokości ustalonej z uwzględnieniem treści wyroku TK z dnia 6 marca 2019 roku od dnia nabycia prawa. Wyrok w ten części wydano na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

(-) sędzia Teresa Kalinka