Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 3 stycznia 2020r.

Sąd Rejonowy w Legionowie III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Dorota Hańczyc-Górska

Protokolant: Mateusz Goślicki

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 grudnia 2019 roku

sprawy z urzędu

z udziałem U. P. i M. H. (1)

o ustanowienie opieki

postanawia:

1.  ustanowić opiekę prawną dla całkowicie ubezwłasnowolnionego I. M. (1) urodzonego dnia (...) w W., syna A. i A. z domu W., pesel (...);

2.  funkcję opiekuna prawnego dla całkowicie ubezwłasnowolnionego I. M. (1) urodzonego dnia (...) w W., syna A. i A. z domu W., pesel (...) powierzyć M. H. (1) pesel (...), zamieszkałemu w W. przy ulicy (...);

3.  zobowiązać opiekuna prawnego całkowicie ubezwłasnowolnionego do złożenia spisu inwentarza majątku całkowicie ubezwłasnowolnionego w terminie 30 dni;

4.  zobowiązać opiekuna prawnego do składania sprawozdań ze sprawowanej opieki raz na sześć miesięcy;

5.  pozostawić uczestników przy poniesionych kosztach postępowania.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 21 lutego 2019 roku Sąd Rejonowy w Legionowie wszczął z urzędu postępowanie w sprawie o ustanowienie opieki prawnej dla ubezwłasnowolnionego całkowicie I. M. (1) z udziałem U. P.. (k. 8 akt)

M. H. (1), reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, w piśmie, które wpłynęło do tutejszego Wydziału Sądu Rejonowego w Legionowie w dniu 27 lutego 2019 roku, wniósł o dopuszczenie go do udziału w sprawie w charakterze uczestnika i ustanowienie opiekuna prawnego dla ubezwłasnowolnionego całkowicie R. M. w jego osobie. (dowód: pismo k. 12 – 73)

Postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2019 roku Sąd Rejonowy dopuścił M. H. (1) do udziału w sprawie w charakterze uczestnika. (dowód: k. 132)

W toku całego postępowania zarówno uczestniczka U. P., reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, jak i uczestnik M. H. (1), także reprezentowany przez zawodowego pełnomocnika, wnosili o ustanowienie ich opiekunami prawnymi dla ubezwłasnowolnionego całkowicie I. M. (1).

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Prawomocnym postanowieniem z dnia 11 grudnia 2018 roku Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie w sprawie o sygnaturze akt III Ns 33/18 ubezwłasnowolnił całkowicie I. M. (1) urodzonego dnia (...) z powodu innego rodzaju zaburzeń psychicznych. (dowód: k 4 akt)

Ubezwłasnowolniony całkowicie I. M. (1) urodzony dnia (...) w W., syn A. i A. z domu W. jest kawalerem. Nie posiada też dzieci. (dowód: odpis zupełny aktu urodzenia k. 18 akt Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie o sygn. akt III Ns 33/18) Pochodzi z wielodzietnej rodzinny, w której było jedenaścioro rodzeństwa. Prowadził gospodarstwo rolne położone w miejscowości W., odziedziczone po matce. I. M. (1) nadużywał alkoholu, był osobą łatwowierną. Razem z ubezwłasnowolnionym w domu rodzinnym zamieszkiwała jego siostra – M. H. (2) (dowód: odpis skrócony aktu urodzenia k. 115) wraz z mężem i dziećmi – M. H. (1) (dowód: odpis skrócony aktu urodzenia k. 114 akt) i A. G.. Matka uczestnika zmarła, gdy uczestnik miał 15 lat. Do 2014 roku M. H. (1) zamieszkiwał z ubezwłasnowolnionym całkowicie. Następnie ojciec uczestnika M. H. (3) zachorował i zamieszkał u córki A. G.. Od 2015 roku I. M. (1) mieszkał sam, prowadził gospodarstwo rolne osobiście z pomocą rodziny, wynajmował też do pracy innych rolników. W tym czasie odwiedzał go uczestnik M. H. (1) wraz z żoną K., A. G. oraz rodzeństwo ubezwłasnowolnionego, najczęściej uczestniczka U. P. i M. K.. Siostry odwiedzały ubezwłasnowolnionego w czasie świąt, mszy świętych za rodziców oraz czasami w weekendy. U. P. posiada działkę w odległości około 4 kilometrów od miejsca zamieszkania ubezwłasnowolnionego, więc w okresie letnim odwiedzała brata częściej.

W dniu 15 kwietnia 2016 roku I. M. (1) przed notariuszem P. D. w Kancelarii Notarialnej w W. zawarł z M. H. (1) umowę o dożywocie. Akt notarialny zawierający ową umowę został zarejestrowany za numerem Rep. A 30/2016. Mocą § 2 tej umowy I. M. (1) stosownie do treści art. 908 § 1 k.c. własność zabudowanej działki oznaczonej numerem (...) obszaru 3,48 ha oraz niezabudowanej działki oznaczonej numerem (...) obszaru 2,53 ha opisanej w § 1.1 aktu notarialnego przeniósł na rzecz M. H. (1) w zamian za co M. H. (1) zobowiązał się zapewnić I. M. (1) dożywotnie utrzymania poprzez dostarczanie mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału oraz zapewnienie odpowiedniej pomocy i pielęgnowania w chorobie, a także zobowiązuje się sprawić I. M. (1) własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. (dowód: kopia aktu notarialnego sporządzonego w Kancelarii Notarialnej w W. przed Notariuszem P. D. w dniu 15 kwietnia 2016 roku za numerem Rep. A 30/2016 k. 24 – 34 akt) Wskutek zawartych w opisanym akcie notarialnym wniosków wieczystoksięgowych dla przekazanych na rzecz uczestnika M. H. (1) nieruchomości została założona, po ich odłączeniu z księgi wieczystej prowadzonej w Sądzie Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim numer (...), w tym Sądzie księga wieczysta o numerze (...), w której jako właściciel nieruchomości położonej we wsi W., gmina C., składającej się z działek o numerach ewidencyjnych (...) o łącznej powierzchni 6,01 ha, wpisany został M. H. (1) do całości. W dziale III tej księgi wieczystej wpisane zostało prawo osobiste na rzecz I. M. (1). (dowód: wydruk treści księgi wieczystej numer (...) według stanu na dzień 25 lutego 2019 roku k. 35 – 41)

Rodzeństwo ubezwłasnowolnionego powzięło wiadomość o zawarciu przez I. M. (1) umowy o dożywocie z M. H. (1) w miesiącu sierpniu 2016 roku. Spowodowało to konflikt uczestniczki i jej rodzeństwa z M. H. (1). U. P. twierdziła, iż zgodnie z porozumieniem rodzinnym ubezwłasnowolniony, po sprzedaży gospodarstwa rolnego i przejściu na emeryturę, miał przeznaczyć uzyskane środki na rzecz rodzeństwa. Natomiast M. H. (1) utrzymywał, iż wolą I. M. (1) było przekazanie gospodarstwa rolnego na jego rzecz, co oświadczył wcześniej swoim siostrom. Siostry ubezwłasnowolnionego zaczęły go częściej odwiedzać. W połowie miesiąca listopada 2016 roku U. P. udała się do Banku Spółdzielczego w N. z I. M. (1) i dokonała wypłaty z jego konta kwoty 20 000 złotych, założyła na swoje nazwisko konto w tym samym banku i przelała na nie wypłacone środki. Następnie w dniu 6 marca 2017 roku wypłaciła z konta ubezwłasnowolnionego kwotę 2 000 złotych.(dowód: kopia (...) k. 370, kopia wyciągu z konta bankowego I. M. (1) k. 127 – 131 akt Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawa o sygnaturze akt III Ns 33/18, k. 194 - 195)

Pod koniec 2016 roku stan zdrowia I. M. (1) uległ pogorszeniu. Ubezwłasnowolniony zapominał, gdzie odkładał poszczególne przedmioty, nie trzymał moczu, nie dbał o siebie, mówił do siebie, miał zaburzenia łaknienia. Często przyjeżdżał do świadka K. B., która podawała mu jedzenie, czasami nocował u niej w domu. Podczas tych wizyt był zaniedbany higienicznie i twierdził, że jest głodny. Obwiniał inne osoby o kradzieże jego pieniędzy, między innymi siostrę M. K. o kradzież 200 złotych, M. H. (1) i jego siostrę, a także o pobieranie pożyczek na jego nazwisko. W rozmowach z siostrami zaprzeczał, aby jakiekolwiek nieruchomości przekazał na rzecz M. H. (1). W miesiącu styczniu 2017 roku lekarz stwierdził, że ubezwłasnowolniony cierpi na chorobę otępienną. (dowód: kopia zaświadczenia lekarskiego k. 238) Zalecono wówczas odpowiednie leczenie farmakologiczne. W związku z pogorszeniem stanu zdrowia R. M. zarówno M. H. (1) z małżonką jak i A. G. zwiększyli ilość odwiedzin, jednakże M. H. (1) pracował i dlatego odbywał wizyty jedynie wieczorem. Pozostawiał ubezwłasnowolnionemu lekarstwa do przyjęcia rano oraz kartkę z przypomnieniem. (dowód: kopia kartki k. 148) Stan zdrowia I. M. (1) ulegał szybkiemu pogorszeniu. Odmawiał przyjmowania leków, zanieczyszczał swoimi fekaliami zajmowane pomieszczenia i siebie, nie trzymał moczu. Ubezwłasnowolniony całkowicie zaczął mówić do siebie, rozbierał się, chodził nago, boso, nie dbał o właściwe odżywianie. (dowód: dokumentacja fotograficzna k. 137a, k. 290 – 313, k. 124 - 131) W dniu 16 stycznia 2017 roku I. M. (1) złożył wniosek do Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w C. o udzielenie pomocy w formie usług opiekuńczych świadczonych przez opiekunkę środowiskową od poniedziałku do piątku w godzinach rannych – 1 godzina dziennie w celu podawania lekarstw, pomocy w paleniu w kuchni oraz rozmowy w celu utrzymania dobrej kondycji psychicznej. (dowód: kopia wniosku k. 180, kopia Oświadczenia k. 181) Mocą decyzji Wójta Gminy w C. z dnia 7 marca 2017 roku taka pomoc została mu przyznana, jednakże w dniu 14 marca 2017 roku Wójt Gminy w C. wydał Decyzję, w której uchylił opisaną decyzję z uwagi na to, że I. M. (1), po przybyciu opiekunki środowiskowej nie skorzystał z usług. (dowód: kopia decyzji k. 182 - 183) Następnie w dniu 14 sierpnia 2017 roku Wójt Gminy w C. ponownie odmówił przyznania ubezwłasnowolnionemu przyznania świadczenia niepieniężnego z pomocy społecznej w formie usług opiekuńczych dla I. M. (1) świadczonych w miejscu jego zamieszkania przez opiekunkę środowiskową z uwagi na okoliczność, iż wszystkie jego potrzeby zostały zaspokojone przez M. H. (1) i jego siostrę. Wniosek w tej sprawie złożyła U. P.. (dowód: kopia decyzji k. 184 – 185) Uczestniczka powiadamiała też Gminny Ośrodek Pomocy (...) w C. o tym, że M. H. (1) źle zajmuje się I. M. (1).

Podczas wykonywania czynności higienicznych przez uczestniczkę U. P. I. M. (1) zaatakował ją nożem. W dniu 4 czerwca 2017 roku I. M. (1) został hospitalizowany w (...) Centrum (...) w P. na Oddziale P., gdzie przebywał do dnia 23 czerwca 2017 roku. Rozpoznano wówczas u ubezwłasnowolnionego otępienie o etiologii mieszanej z towarzyszącymi objawami psychotycznymi, samoistne (pierwotne) nadciśnienie oraz niedobór kwasu foliowego. (dowód: kopia Karty informacyjnej leczenia szpitalnego k. 42 – 44)

W czasie pobytu w szpitalu (...) w dniu 5 czerwca 2017 roku jego siostra M. K. uzyskała od niego upoważnienie do odbierania jego emerytury. (dowód: kopia upoważnienia k. 199) Na podstawie tego upoważnienia w dniu 22 czerwca 2017 roku M. K. odebrała emeryturę ubezwłasnowolnionego w kwocie 1410, 88 złotych. (dowód: kopia potwierdzenia wypłaty k. 200) W toku przesłuchania w charakterze świadka M. K. poddała, iż część tej kwoty przeznaczyła na zakup odzieży dla brata, a pozostałą kwotę wpłaciła na konto siostry U. P.. W dniu 23 czerwca 2017 roku I. M. (1) anulował upoważnienie. (dowód: kopia Anulowania upoważnienia k. 201) Następnie w dniu 21 lipca 2017 roku ubezwłasnowolniony złożył wniosek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Inspektorat w Nowym D. (...) o wypłatę emerytury na wskazane konto bankowe. (dowód: kopia wniosku k. 203) Z pisma Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 29 listopada 2017 roku wynika, iż świadczenie rentowe I. M. (1) za miesiąc sierpień 2017 roku zostało przelane na rachunek jego siostry. (dowód: kopia pisma k. 204 – 205) W dniu 28 sierpnia 2017 roku I. M. (1) skierował dwa oświadczenia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. Inspektorat w Nowym D. (...). (dowód: kopia oświadczeń k. 206,207, kopia sms k. 202) Następnie w dniu 1 września 2017 roku skierował do sióstr M. K. oraz U. P. wezwania do zwrotu rzeczy oraz wycofanie pełnomocnictw. (dowód: kopia pism k. 208, 209) Siostry ubezwłasnowolnionego nie zwróciły mu pobranych środków. W dniu 30 listopada 2018 roku U. P. przelała na konto Ł. Ł. z założonego konta, na którym znajdowały się środki I. M. (1), kwotę 8400 złotych na rzecz wykonania nagrobka, wypłaciła kwotę 4 526 złotych na rzecz opłaty za udokumentowane koszty sądowe oraz kwotę 2 000 złotych z tytułu zwrotu za usługę rolną na rzecz K. S.. W dniu 31 grudnia 2018 roku na założonym koncie U. P. pozostała kwota 9 658,05 złotych. (dowód: kopia wyciągu z rachunku oszczędnościowego (...) U. P. k. 352 – 354, kopia historii rachunku k. 341 – 375, kopia (...) k. 370 - 371) W dniu 17 listopada 2016 roku I. M. (1) złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa, z którego wynikało, że jego siostra U. M. wypłaciła z jego rachunku kwotę 20 000 złotych, zaś w dniu 8 grudnia 2016 roku cofnął wniosek, co skutkowało odmową wszczęcia dochodzenia. (dowód: kopia Postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia k. 196 – 197, kopia zarządzenia k. 198)

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim z dnia 9 listopada 2017 roku M. H. (1) został ustanowiony kuratorem I. M. (1) w zakresie pomocy do prowadzenia spraw majątkowych oraz wszelkich spraw osobistych. Wniosek w tej sprawie złożył Gminny Ośrodek Pomocy (...) w C.. (dowód: kopia wniosku k. 65 – 66, kopia postanowienia Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim z dnia 9 listopada 2017 roku wydanego w sprawie o sygnaturze akt III RNs 111/17 k. 67, kopia wniosku o ustanowienie kuratora k. 65 – 66, kopia protokołu rozprawy z dnia 9 listopada 2017 w sprawie toczącej się przed Sądem Rejonowym w Nowym Dworze Mazowieckim pod sygnaturą akt III RNs 111/17 k. 186 – 187)) M. H. (1) składa do Sądu Rejonowego w Nowym Dworze Mazowieckim sprawozdania. (dowód: kopia Sprawozdania k. 68 – 69, k. 239 - 240)

W dniu 3 września 2017 roku I. M. (1), reprezentowany przez M. H. (1) zawarł z (...) dla Osób w Podeszłym Wieku (...) A. O. w N. umowę o sprawowanie opieki nad I. M. (1). W § 3 umowy ustalono odpłatność za pobyt w kwocie 2 200 złotych miesięcznie. (dowód: kopia Umowy o sprawowanie opieki k. 45 – 46) Po raz kolejny I. M. (1) przebywał w (...) Centrum (...) w P. na Oddziale P. w okresie od dnia 24 listopada 2017 roku do dnia 15 lutego 2018 roku. Wówczas to rozpoznano u niego otępienie o etiologii mieszanej z towarzyszącymi objawami psychotycznymi, samoistne (pierwotne) nadciśnienie oraz przewlekłą niewydolność serca. (dowód: kopia Karty informacyjnej leczenia szpitalnego, k. 47 – 49) Bezpośrednio po opuszczeniu szpitala ubezwłasnowolniony został umieszczony w Niepublicznym Zakładzie (...) z siedzibą w Starym G.. W dniu 15 lutego 2018 roku M. H. (1), jako finansujący, I. M. (1) jako pensjonariusz, zawarli umowę z (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w Starym G. na pobyt w Niepublicznym Zakładzie (...). W § 2 ust. 1 umowy finansujący zobowiązał się do wnoszenia opłat za pobyt i świadczenie udzielane pensjonariuszowi w Zakładzie w kwocie 2460 złotych miesięcznie. (dowód: kopia umowy na pobyt w Niepublicznym Zakładzie (...) k. 50 – 54) W Zakładzie tym I. M. (1) przebywał w okresie od dnia 15 lutego 2018 roku do dnia 6 kwietnia 2018 roku. (dowód: kopia Karty informacyjnej z pobytu w Zakładzie (...) k. 56 – 57)

W okresie pobytu w ZOL w Starym G. I. M. (1) był hospitalizowany w dniach od 19 lutego 2018 roku do 17 marca 2018 roku w (...) Wojewódzkim Publicznym Zespole Zakładów (...) w R. z rozpoznaniem: otępienie bliżej nieokreślone, samoistne (pierwotne) nadciśnienie oraz niewydolność serca zastoinowa. (dowód: kopia Karty informacyjnej leczenia szpitalnego k. 58 – 59) Następnie w okresie od dnia 6 kwietnia 2018 roku do dnia 19 czerwca 2018 roku I. M. (1) ponownie został hospitalizowany w (...) Centrum (...) w P. Zakładzie (...) w P. z rozpoznaniem: otępienie o etiologii mieszanej z towarzyszącymi objawami psychotycznymi, samoistne (pierwotne) nadciśnienie, przewlekła niewydolność serca i nosicielstwo E. coli. (dowód: kopia Karty informacyjnej leczenia szpitalnego k. 60 – 62, kopia skierowania do szpitala psychiatrycznego k. 192 - 193) W dniu 9 czerwca 2018 roku M. H. (1) zawarł umowę, której przedmiotem było umieszczenie I. M. (1) w (...) w K.. W punkcie 5 umowy ustalony został koszt utrzymania pensjonariusza na kwotę 2 500 złotych. (dowód: kopia umowy k. 63 – 64) I. M. (1) pozostawał w tym domu opieki do dnia zamknięcia rozprawy. W czasie jego pobytów w szpitalu oraz w wymienionych powyżej ośrodkach odwiedzali go uczestnicy niniejszego postępowania, inni członkowie rodziny oraz znajomi. (dowód: pismo k. 158, k. 188, k. 189) Płatność za pobytu w nich pokrywana była w pierwszej kolejności z emerytury ubezwłasnowolnionego całkowicie, jego oszczędności. Pozostałe należności pokrywał M. H. (1). Uczestnik samodzielnie wybierał ośrodki, w których przebywał i przebywa ubezwłasnowolniony, bez konsultacji z uczestniczką i pozostałym rodzeństwem I. M. (1). Taka sytuacja, jak podał, była spowodowana konfliktem pomiędzy nimi na tle majątkowym. (dowód: kopia listy transakcji z konta M. H. (1) k. 70 – 73, wyliczenie kosztów pobytu I. M. k. 268 - 270) U. P. nie pokrywała kosztów jego pobytu. Z. mu jedzenie i inne przedmioty przed odwiedzinami, tak jak i inni odwiedzający.

U. P. jest siostrą I. M. (1). (dowód: kopia odpisu skróconego aktu urodzenia U. P. k. 9, odpis zupełny aktu urodzenia I. M. (1) k. 18 akt Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie o sygnaturze III Ns 33/18) Ma 63 lata, posiada wykształcenie średnie. Jest osobą zdrową, zgodnie z zaświadczeniem lekarskim z dnia 11 marca 2019 roku, jest zdolna do pełnienia roli opiekuna prawnego brata. (dowód: Świadectwo lekarskie k. 82) Jest osobą niekaraną. (dowód: Zapytanie o udzielenie informacji o osobie k. 87) Nie jest pozbawiona praw publicznych i obywatelskich. Utrzymuje się z emerytury i wynagrodzenia za pracę. Swoje miesięczne dochody oszacowała na kwotę 6 200 złotych. (dowód: Zaświadczenie k. 83, kopie Pit – 37 za 2017 rok k. 84 – 85, kopia Decyzji k. 86) Jak wynika ze sprawozdania kuratora sądowego, zamieszkuje w W. w mieszkaniu służbowym o powierzchni około 67 m ² , które zamierza wykupić na własność. Jest osobą zaangażowaną w opiekę nad bratem, związaną z nim emocjonalnie. (dowód: Sprawozdanie k. 261 – 262)

M. H. (1) jest synem zmarłej siostry I. M. (1). Ma 30 lat. Zamieszkiwał z ubezwłasnowolnionym, był przez niego wychowywany do 2014 roku. Nie był karany ani pozbawiony praw publicznych i obywatelskich. (dowód: Zapytanie o udzielenie informacji o osobie k. 92) Jest osobą zdrową, a zaświadczenia lekarskiego z dnia 11 marca 2019 roku wynika, iż nie stwierdzono przeciwskazań do pracy w charakterze opiekuna prawnego. (dowód: Zaświadczenie lekarskie k. 112) Utrzymuje się z dochodów uzyskiwanych z tytułu świadczonej pracy w (...) Spółce z Ograniczoną Odpowiedzialnością Spółce Komandytowej z siedzibą w W.. (dowód: zaświadczenie k. 94, kopie PIT – 37 za 2017 i 2018 rok k. 96 – 111) Pozostaje w związku małżeńskim z K. H.. Ze związku tego ma jedno dziecko. Zamieszkuje wraz z żoną i dzieckiem w W. w mieszkaniu żony o powierzchni 33 m ². (dowód: sprawozdanie z wywiadu przeprowadzonego przez kuratora sądowego k. 280) Jak deklaruje, jest silnie związany emocjonalnie z wujkiem I. M. (1), zamieszkiwał z nim, kiedy był dzieckiem. Wujek zajmował się nim po śmierci jego matki, podczas nieobecności ojca w domu. Od 2017 roku pełni funkcję kuratora I. M. (1). Samodzielnie wyszukiwał ZOL i (...), w których umieszczał wujka kierując się wskazaniami lekarskimi, wskazówkami (...) w C.. Uczestniczy w dofinansowaniu pobytów ubezwłasnowolnionego w tych ośrodkach. Przed umieszczeniem I. M. (1) w (...) zajmował się nim, sprzątał w mieszkaniu, dbał o higienę osobistą wujka, zawoził na wizyty lekarskie, robił zakupy, zajmował się prowadzeniem gospodarstwa rolnego, w czym wspomagała go żona i siostra oraz rodzeństwo ubezwłasnowolnionego. Składał wnioski o dopłaty unijne, zajmował się kwestiami finansowymi.

Powyższy stan faktyczny Sąd Rejonowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy i powołanych powyżej, kart akt wskazanych w treści uzasadnienia Sądu Okręgowego Warszawa Praga w Warszawie o sygnaturze III Ns 33/18, dowodu z przesłuchania świadków: K. H. k. 271 – verte – 273, A. G. k. 273 – 274, M. K. k. 274 – 275 – verte, K. B. k. 275 – 277, S. L. k. 277 – 278, M. O. k. 278 – 278 – verte) oraz dowodu z przesłuchania stron: M. H. (1) k. 360 – verte – 362, U. P. k. 363 – 367.

Sąd Rejonowy dał wiarę dowodowi z przesłuchania świadków w niniejszej sprawie, jednakże ich zeznania były silnie zabarwione emocjonalnie. Świadkowie A. G., K. H. są osobami najbliższymi dla M. H. (1), jednak Sąd ich zeznania uznał za wiarygodne, bowiem były spójne, logiczne i konsekwentne, a nadto korespondowały z dowodem z przesłuchania uczestnika i częściowo z dowodem z przesłuchania pozostałych świadków. Natomiast pozostali świadkowie zostali powołani na wniosek uczestniczki U. P.. Świadek M. K. jest jej siostrą, zaś pozostali świadkowie jej bliskimi znajomymi. Ich zeznania korespondują z dowodem z przesłuchania uczestniczki postępowania. Bez wątpienia z dowodu z przesłuchania wszystkich świadków jednoznacznie wynika, iż rodzina I. M. (1) niejako uległa podziałowi z uwagi na głęboki konflikt na tle majątkowym związanym z dziedziczeniem gospodarstwa rolnego po rodzicach ubezwłasnowolnionego. Świadkowie zawnioskowani przez uczestniczkę zarzucali M. H. (1) nieprawidłową opiekę nad ubezwłasnowolnionym, jego dążenia do zdobycia jego majątku, duże poświęcenie uczestniczki przy opiece nad bratem. Natomiast świadkowie zawnioskowani przez uczestnika potwierdzali jego zaangażowanie w opiekę nad I. M. (1), dbałość o jego osobę i majątek.

Także w zasadzie za wiarygodny należy uznać dowód z przesłuchania M. H. (1) i U. P.. Ich zeznania były nacechowane silnymi emocjami, jednak w istotnych momentach w sprawie były zgodne. Z dowodu tego jednoznacznie wynika, iż zarówno kandydat na opiekuna prawnego z rodziną jak i kandydatka na tę funkcję zajmowali się I. M. (1), jednak to M. H. (1) podejmował istotne decyzje dotyczące jego osoby, woził go do lekarza, umieszczał w domach opieki czy też zakładzie opiekuńczo leczniczym. Współfinansował jego pobyty w tych miejscach. Nie sposób obecnie zweryfikować twierdzeń uczestniczki co do woli jej zmarłej matki w kwestii opieki nad I. M. (1) czy też podejmowanych przez niego decyzji dotyczących gospodarstwa rolnego odziedziczonego po rodzicach, zamiarach dotyczących zgromadzonych przez ubezwłasnowolnionego oszczędności. Także twierdzenia M. H. (1) dotyczące zamiarów podopiecznego co do prowadzonego gospodarstwa rolnego nie mogą być zweryfikowane, bowiem stan zdrowia I. H. to wyklucza. Sąd Rejonowy nie uwzględnił twierdzeń uczestniczki i świadków co do spowodowania przez M. H. (1) choroby u uczestnika, bowiem z dokumentacji medycznej zgromadzonej w sprawie nie można wywieść takiego wniosku, a także zasady doświadczenie życiowego temu przeczą. Zachowania ubezwłasnowolnionego, jego wypowiedzi, podejrzenia o przywłaszczenie pieniędzy przez inne osoby, brak higieny i inne w czasie pogłębiającej się choroby otępiennej są typowe.

Prawdziwość, autentyczność i rzetelność sporządzenia pozostałych dowodów nieosobowych nie była przedmiotem zarzutów uczestników postępowania ani też nie wzbudziła wątpliwości Sądu.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Art. 176 k.r.o. stanowi, że jeżeli wzgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem ubezwłasnowolnionego całkowicie powinien być ustanowiony przede wszystkim jego małżonek, a w braku tegoż - jego ojciec lub matka. Zgodnie z treścią art. 175 k.r.o. do opieki nad ubezwłasnowolnionym całkowicie stosuje się odpowiednio przepisy o opiece nad małoletnim z zachowaniem przepisów poniższych. Natomiast art. 149 § 1 i 2 k.r.o. stanowi, iż gdy wgląd na dobro pozostającego pod opieką nie stoi temu na przeszkodzie, opiekunem małoletniego powinna być ustanowiona przede wszystkim osoba wskazana przez ojca lub matkę, jeżeli nie byli pozbawieni władzy rodzicielskiej. Jeżeli zaś opiekunem nie została ustanowiona osoba wymieniona w paragrafie poprzedzającym, opiekun powinien być ustanowiony spośród krewnych lub innych osób bliskich pozostającego pod opieką albo jego rodziców.

W niniejszej sprawie ubezwłasnowolniony całkowicie I. M. (1) nie był żonaty, nie miał też dzieci, a jego rodzice nie żyją. Zatem w pierwszej kolejności jego opiekun prawny powinien być ustanowiony jego krewny. Kandydatka na opiekuna prawnego ubezwłasnowolnionego U. P. jest jego siostrą, zaś kandydat M. H. (1) jest siostrzeńcem ubezwłasnowolnionego. Kandydaci ci spełniają wymagania określone przez ustawodawcę do pełnienia tej funkcji. Żadne z nich nie spełnia negatywnych przesłanek podmiotowych określonych w art. 148 k. r. o.

W niniejszej sprawie spór dotyczył osoby opiekuna prawnego: U. P. wskazała siebie jako kandydata na opiekuna prawnego dla ubezwłasnowolnionego, zaś M. H. (1) siebie. Sąd Rejonowy podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 25 października 2000 roku w sprawie o sygnaturze akt IV CKN 1628/00 LEX nr 52619, zgodnie z którym przepis art. 149 § 2 k.r. i op. nie przewiduje żadnych priorytetów, jeśli chodzi o bliższy czy dalszy stopień pokrewieństwa określonych osób zainteresowanych objęciem funkcji opiekuna osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej. Sprawia to, że ostatecznie o wyborze kandydata decyduje przydatność do sprawowania funkcji opiekuna, wskazanie zaś w ustawie na krewnych i innych bliskich, spośród których opiekun miałby zostać wybrany, jest tylko wynikiem założenia ustawodawcy, że przede wszystkim te osoby mogą obdarzać osobę całkowicie ubezwłasnowolnioną życzliwością i poczuciem odpowiedzialności, tak jak to zwykle bywa w rodzinie i tak jak tego wymaga funkcja opiekuna prawnego.

Sąd Rejonowy zważył, iż M. H. (1) od dzieciństwa zamieszkiwał z I. H. w jednym domu, po śmierci jego matki ubezwłasnowolniony uczestniczył w jego wychowaniu. Po wyprowadzeniu się do małżonki odwiedzał wujka, a w okresie gdy stan jego zdrowia pogorszył się, zwiększył częstotliwość odwiedzin. Przy pomocy małżonki i siostry sprawował, w miarę możliwości, opiekę faktyczną. Zapewniał mu opiekę medyczną, załatwiał sprawy urzędowe. Następnie M. H. (1) został ustanowiony kuratorem I. M. (1), przy czym sprawa toczyła się na skutek wniosku Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w C.. Pomimo składania przez U. P. zawiadomień o niewłaściwym sprawowaniu opieki przez M. H. (1), (...) w C. nie dopatrzył się nieprawidłowości w tej opiece. Po pogorszeniu się stanu zdrowia ubezwłasnowolnionego, w sytuacji, gdy musiał mieć zapewnioną całodobową opiekę, M. H. (1) wyszukiwał stosowne ośrodki, współfinansował pobyt I. M. (1) w tych ośrodkach. Wprawdzie uczestniczka oraz zawnioskowani przez nią świadkowie podnosili, iż uczestnik niewłaściwie zajmował się wujkiem w czasie jego pobytu w domu, jednak sami przyznawali, iż pomiędzy wizytami M. H. (1) i jego siostry mogło dojść do znacznego zabrudzenia pościeli czy domu przez I. M. (1), zepsucia się jedzenia. Podnieść przede wszystkim należy, iż obecnie ubezwłasnowolniony całkowicie przebywa w domu opieki wybranym przez kandydata na opiekuna, gdzie opieka jest sprawowana prawidłowo. Od miesiąca września 2017 roku I. M. (1) nie zamieszkuje już samodzielnie. Sąd Rejonowy nie uznał za zasadne twierdzenia, iż to M. H. (1) spowodował chorobę wujka.

Wprawdzie kandydatka na opiekuna prawnego U. P. spełnia ustawowe wymogi stawiane opiekunom prawnym, jednak w ocenie Sądu Rejonowego nie daje gwarancji pełnienia tej funkcji zgodnie z dobrem ubezwłasnowolnionego całkowicie. Podnieść należy, iż U. P. odwiedzała brata kilka razy w roku. Sprzątała wówczas w jego domu, przygotowywała mu jedzenie. Jej zainteresowanie bratem zwiększyło się w chwili ustalenia, iż przekazał on część gospodarstwa rolnego (...) w drodze umowy dożywocia oraz pogorszenia jego stanu zdrowia. Niewątpliwie w tym czasie zwiększyła ilość odwiedzin, podczas których wykonywała czynności higieniczne, sprzątała w domu, karmiła brata. Zdaniem Sądu Rejonowego jednak okoliczność, iż U. P. wypłaciła z konta I. M. (1) kwotę 22 000 złotych, którą przelała na konto założone na swoje nazwisko, spowodowała wypłatę świadczenia rentowego brata za miesiąc sierpień 2017 roku na swoje konto, nie pozostaje zgodne z dobrem ubezwłasnowolnionego całkowicie. Także rozdysponowanie oszczędności ubezwłasnowolnionego całkowicie na rzecz osób trzecich w okresie, gdy M. H. (1) był już ustanowiony kuratorem I. M. (1), należy uznać za nieprawidłowe. U. P. nie zwróciła wypłaconych środków ubezwłasnowolnionemu całkowicie pomimo jego żądania oraz żądania ZUS. Nie współfinansuje pobytów brata w domach pomocy czy zakładzie opieki społecznej. Z dowodu z przesłuchania U. P. jednoznacznie wynika, iż głównym powodem jej aktywności w niniejszej sprawie są ustalenia dotyczące spadkowego gospodarstwa rolnego, ważność umowy dożywocia, woli jej zmarłej matki, co nie jest przedmiotem niniejszego postępowania. W ocenie Sądu Rejonowego nie sposób zarzucić uczestniczce, iż źle wykonywała opiekę faktyczną nad bratem w czasie swoich odwiedzin czy też brak związku emocjonalnego z bratem, jednak ustanowienie opiekuna prawnego w osobie M. H. (1) nie wyklucza dalszego jej zainteresowania losem I. M. (1) czy też odwiedzin w domu opieki lub innym ośrodku.

Z poczynionych przez Sąd ustaleń faktycznych jednoznacznie wynika, iż uczestnik M. H. (1) faktycznie wykonuje opiekę nad swoim wujkiem kierując się życzliwością i poczuciem odpowiedzialności, tak jak to zwykle bywa w rodzinie. Z pewnością występują też pewnego rodzaju niedociągnięcia, jednakże w ocenie Sądu niezasadny jest zarzut podnoszony przez uczestniczkę postępowania jakoby M. H. (1) kierował się wyłącznie intencją pozyskania majątku I. M. (1) jednocześnie bez zamiaru zaopiekowania się nim. Zdaniem Sądu prezentowany przez uczestnika stosunek wobec wujka przemawia za uwzględnieniem jego kandydatury na opiekuna.

Mając powyższe na względzie Sąd Rejonowy orzekł, jak w sentencji na podstawie art. 176 k.r.o. w zw. z art. 175 k.r.o.

O kosztach postępowania postanowił na podstawie art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którym każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

z/ odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi uczestniczki.

L. dnia 20. 03. 2020 rok