Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Sąd Rejonowy w Szczytnie, I Wydział Cywilny, w składzie następującym:

Przewodniczący: asesor sądowy Marcin Borodziuk

po rozpoznaniu w dniu 30 listopada 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Szczytnie

sprawy z wniosku A. B. (1)

z udziałem A. B. (2)

o podział majątku

I.  ustala, że do majątku wspólnego wnioskodawcy A. B. (1) i uczestniczki A. B. (2), pomiędzy którymi wspólność majątkowa małżeńska ustała na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 14 maja 2014 r., sygn. akt IV C (...), należy prawo własności nieruchomości, stanowiącej działki o nr (...), położonej w L., gm. P., o łącznej powierzchni 0,1817 ha, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), o wartości 450.940 (czterysta pięćdziesiąt tysięcy dziewięćset czterdzieści) złotych;

II.  dokonuje częściowego podziału majątku małżeńskiego wnioskodawcy i uczestniczki w ten sposób, że prawo własności nieruchomości opisanej w pkt I przyznaje na własność wnioskodawcy A. B. (1);

III.  ustala, że wnioskodawca poniósł nakład z majątku osobistego na nieruchomość opisaną w pkt I, o wartości 164.190,05 (sto sześćdziesiąt cztery tysiące sto dziewięćdziesiąt 05/100) złotych;

IV.  oddala żądanie uczestniczki rozliczenia nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawcy;

V.  zasądza od wnioskodawcy A. B. (1) na rzecz uczestniczki A. B. (2) kwotę 143.374,98 (sto czterdzieści trzy tysiące trzysta siedemdziesiąt cztery 98/100) złotych tytułem spłaty;

VI.  zasądzoną w pkt V należność rozkłada na dwie równe raty po 71.687,49 (siedemdziesiąt jeden tysięcy sześćset osiemdziesiąt siedem 49/100) złotych, pierwsza płatna w terminie dwóch miesięcy, a druga w terminie dwunastu miesięcy, każdorazowo liczone od daty uprawomocnienia się orzeczenia;

VII.  nakazuje ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Szczytnie, tytułem kosztów sądowych, które nie zostały uiszczone:

- od wnioskodawcy A. B. (1) 1.495,36 (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt pięć 36/100) złotych;

- od uczestniczki A. B. (2) 1.495,36 (tysiąc czterysta dziewięćdziesiąt pięć 36/100) złotych;

VIII.  ustala, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 289/19

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 30 listopada 2020 roku

Wnioskodawca A. B. (1) wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego jego i A. B. (2) wchodzi nieruchomość położona w miejscowości (...), (...)-(...) P., dla której Sąd Rejonowy w Szczytnie prowadzi księgę wieczystą o nr (...), o wartości 443.000 złotych. W następstwie domagał się dokonania częściowego podziału majątku wspólnego przez przyznanie tej nieruchomości na jego rzecz, przy jednoczesnym zasądzeniu na rzecz uczestniczki kwoty 221.500 złotych, oraz rozliczeniu wydatków poniesionych na przedmiotową nieruchomość przez wnioskodawcę.

W uzasadnieniu swego stanowiska wnioskodawca podniósł, że małżeństwo stron zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, sygn.. akt IV C(...)W skład majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki wchodzi szereg nieruchomości, w tym objęta wnioskiem. Motywując żądanie dokonania jedynie częściowego podziału majątku wnioskodawca wskazał, że zachodzi pilna potrzeba gospodarcza sprzedaży nieruchomości, i związana z tym presja czasu, albowiem wierzyciel hipoteczny zainicjował postępowanie sądowe. Nakaz zapłaty wydany w tamtym postępowaniu w stosunku do uczestniczki uprawomocnił się, zaś wnioskodawca wniósł od niego skutecznie sprzeciw.

Wnioskodawca podniósł, że w związku z nieruchomością objętą wnioskiem wydatkował środki pieniężne na raty kredytu hipotecznego, oraz opłaty za media, w kwocie łącznie 56.394,78 złotych.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka co do zasady przychyliła się do żądania dokonania częściowego podziału majątku, jednak zakwestionowała wartość nieruchomości, wskazując że opiewa ona na kwotę 650.000 złotych. W związku z tym domagała się zasądzenia na swoją rzecz spłaty w kwocie 325.000 złotych.

W piśmie z dnia 07.09.2020 r. (k. 93) wnioskodawca sprecyzował wysokość poniesionych przez niego wydatków na nieruchomość będącą przedmiotem postępowania, na kwotę 164.190,05 złotych, wskazując że domaga się od uczestniczki spłaty w kwocie 82.095,03 złotych.

Z kolei uczestniczka w piśmie z 22.09.2020 r. wskazała, że nie kwestionuje wysokości poniesionych przez wnioskodawcę nakładów na nieruchomość, wskazanych w piśmie z 07.09.2020 r. Jednocześnie wniosła o uwzględnienie w rozliczeniu z majątku wspólnego stron na majątek odrębny wnioskodawcy nakładów w wysokości 24.289,64 złotych, która stanowi wydatki na nieruchomość stanowiącą wyłączną własność wnioskodawcy, ale które zostały poczynione w celu użycia tej nieruchomości, jako dodatkowego przedmiotu zabezpieczenia kredytu zaciągniętego w celu zakupu nieruchomości w L..

Na rozprawie w dniu 25 listopada 2020 r. pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o nieuwzględnienie wniosku uczestniczki o dokonanie rozliczenia nakładu na majątek osobisty, wskazując że nakłady te nie zostały dostatecznie opisane i wykazane.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

Wyrokiem z dnia 14 maja 2014 r., sygn. akt IV C (...), Sąd Okręgowy w Warszawie orzekł o rozwiązaniu przez rozwód związku małżeńskiego zawartego w dniu 09 października 1999 r. w Urzędzie Stanu Cywilnego w G., pomiędzy A. B. (1) i A. B. (3) z d. W..

(dowód: wyrok SO w Warszawie z 14.05.2014 r., k. 10-10v)

Do majątku wymienionych małżonków należy nieruchomość położona w L. pod nr 1, w gminie P., stanowiąca działki (...), o łącznej pow. 0,1817 ha, dla której Sąd Rejonowy w Szczytnie prowadzi księgę wieczystą nr (...). A. B. (1) i A. B. (2) nabyli przedmiotową nieruchomość w drodze umowy przeniesienia własności z 17 grudnia 2007 r., w wykonaniu warunkowej umowy sprzedaży z 17 lipca 2007 r.

(dowód: odpis aktualny KW nr (...), powszechnie dostępny na portalu Ministerstwa Sprawiedliwości - przegladarka-ekw.ms.gov.pl)

Wartość rynkowa powyższej nieruchomości według stanu na 14 maja 2014 r. i obecnego poziomu cen wynosi 450.940 złotych.

(dowód: opinia biegłego P. S., k. 135-174, opinia uzupełniająca, k. 197-202)

W dniu 09 lutego 2009 roku A. B. (1) i A. B. (2) zawarli z (...) Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę o pożyczkę hipoteczną w kwocie 512.800 złotych, na okres do 25 lutego 2034 roku. Zabezpieczeniem przedmiotowej pożyczki została ustanowiona m. in. hipoteka umowna kaucyjna łączna, na nieruchomości położonej w L. pod nr 1. Taka hipoteka, na kwotę 769.200,00 złotych, pozostaje ujawniona w dziale IV księgi wieczystej nr (...).

(bezsporne)

A. B. (1) w okresie po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej poniósł wydatki, związane ze spłatą pożyczki hipotecznej oraz bieżącymi opłatami stałymi za media, w łącznej kwocie 164.190,05 złotych.

(fakt przyznany)

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o dowody z dokumentów prywatnych i urzędowych, złożonych przez wnioskodawczynię. Ich autentyczność i treść nie były w żaden sposób podważane przez uczestniczkę, a Sąd z urzędu nie stwierdził jakichkolwiek nieprawidłowości w tym zakresie. W szczególności stwierdzić należy, że złożony przez wnioskodawcę odpis wyroku rozwodowego został sporządzony w przepisanej formie przez powołane do tego organ władzy publicznej w zakresie jego działania, a zatem stanowi dokument urzędowy będący dowodem tego, co zostało w nim urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.).

Podobnie Sąd oparł się na opinii biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości, która była jasna, zupełna, logiczna, a jej treść w pełni wyczerpywała tezę dowodową postanowienia Sadu. Biegły w sposób kategoryczny i niebudzący wątpliwości odniósł się do zarzutów uczestniczki, które koncentrowały się na kwestionowaniu wyboru podejścia porównawczego z uwagi na niską liczbę transakcji na rynku, w sytuacji, gdy rynek budynków o funkcji rekreacyjnej jest zróżnicowany cenowo.

W ślad za biegłym należy przywołać art. 154 ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, zgodnie z którym wyboru właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stan nieruchomości oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych.

Sama liczba transakcji wskazana w opinii, nie przesądza o tym że nieruchomości, których dotyczyły, nie były porównywalne do nieruchomości wspólnej stron. Biegły wprost wskazał, że w świetle metodyki postępowania w podejściu porównawczym, wystarczające jest zestawienie przedmiotu wyceny z trzema nieruchomościami podobnymi o znanych cechach i cenach, które były przedmiotem obrotu rynkowego. Tymczasem biegły w uzupełnieniu opinii wskazał, że pozyskał informacje o 26 transakcjach, z których odrzucił 10. Biegły w sposób przekonujący opisał sposób pozyskiwania informacji o cenach transakcyjnych, wyjaśniając że wykluczył ceny transakcyjne w których wystąpiły szczególne warunki zawarcia umowy, powodujące ustalenie zapłaty w sposób rażąco odbiegający od przeciętnych cen na rynku.

Ostatecznie wskazać należy, że podobieństwo nieruchomości wskazanych przez biegłego nie zostało przez uczestniczkę zakwestionowane z punktu widzenia ich rodzaju, położenia, przeznaczenia w planie miejscowym, stanu, a to te kryteria są decydujące dla wartości nieruchomości wycenianej, z punktu widzenia art. 4 pkt 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Podjęta przez nią próba zakwestionowania w ogólności podejścia przyjętego przez biegłego na potrzeby wyceny nieruchomości, w tym w szczególności obranej metody porównawczej, okazała się nieskuteczna.

Wyjaśnienie podstawy prawnej postanowienia:

Jak wynika a contrario z art. 35 k.r.o., po ustaniu wspólności ustawowej każdy z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Jak zaś stanowi art. 46 k.r.o., w sprawach nieunormowanych w artykułach poprzedzających od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku, stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i o dziale spadku. Także art. 567 § 3 k.p.c. stanowi, że do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami (…) stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku, zaś art. 688 k.p.c. wskazuje na konieczność odpowiedniego stosowania przepisów dotyczących zniesienia współwłasności.

Zgodnie z art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala sąd. Zgodnie z art. 1038 § 1 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o. Sądowy podział majątku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części majątku.

W niniejszej sprawie Sąd stwierdził, że wnioskodawca i uczestniczka wykazali istnienie ważnych powodów do dokonania częściowego podziału majątku. Po pierwsze nieruchomość, której dotyczyło żądanie wniosku, jest zagrożona przeprowadzeniem egzekucji sądowej. Wnioskodawca i uczestniczka nie mogli się przy tym porozumieć co do wartości tej nieruchomości, tak by wspólnie dokonać jej sprzedaży, bądź choćby umownego działu spadku. Dokonanie częściowego podziału majątku było zdaniem Sądu dopuszczalne w sytuacji, gdy nie zaoponowała temu uczestniczka postępowania. Skoro dokonanie umownego podziału majątku zgodnie z art. 1038 § 1 k.c. nie wymaga istnienia ważnych powodów, to właśnie zgodne stanowisko stron w tym przedmiocie może przemawiać za słusznością przeprowadzenia częściowego podziału majątku przed sądem.

Skoro istniały ważne powody do dokonania częściowego podziału majątku, sąd był zwolniony z poszukiwania innych składników majątkowych podlegających podziałowi. Jeśli zaś chodzi o obowiązek ustalenia z urzędu wartości majątku, to Sąd dopuścił na tę okoliczność dowód z opinii biegłego odpowiedniej specjalności, który ustalił wartość nieruchomości na kwotę 450.940 złotych.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt I.

W pkt II Sąd przyznał prawo własności przedmiotowej nieruchomości położonej w L. na rzecz wnioskodawcy. Zgodnie bowiem z art. 687 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c., dopiero w braku podstaw do wydania postanowienia działowego na podstawie zgodnego wniosku uczestników, dział spadku będzie rozpoznany według przepisów o zniesieniu współwłasności. Uczestniczka już w odpowiedzi na wniosek przychyliła się do stanowiska wnioskodawcy, by to na jego rzecz została przyznana nieruchomość w L., i pozostali oni zgodni w tej kwestii w toku całego postępowania.

W pkt III Sąd ustalił, że wnioskodawca poniósł nakład z majątku osobistego na nieruchomość położoną w L., w kwocie 164.190,05 złotych. Fakty w tym zakresie zostały przyznane przez uczestniczkę, a zatem nie wymagały dowodu (art. 229 k.p.c.). Podstawę roszczenia wnioskodawcy w tym zakresie stanowił art. 207 k.c., zgodnie z którym pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Skoro wnioskodawca i uczestniczka nie zgłaszali wniosku o ustanowienie nierównych udziałów w majątku wspólnym, uczestniczka jest zobowiązana do zwrotu wnioskodawcy połowy powyższej kwoty.

Zgodnie z art. 45 § 1 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. W sprawie o podział majątku wspólnego o zwrocie wydatków i nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty jednego z małżonków sąd orzeka nawet bez osobnego żądania uczestników postępowania. Za takim rozwiązaniem opowiedział się również Sąd Najwyższy (zob. postanowienie SN z 16.10.1997 r., II CKN 395/97, LEX nr 50532, oraz uchwała SN z 21.02.2008 r., III CZP 148/07, OSNC 2009/2, poz. 23).

Warunkiem rozliczenia nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty małżonka było jednak dysponowanie przez Sąd tego rodzaju twierdzeniami, które faktycznie wskazywałyby na zadysponowanie przez wnioskodawcę środkami pochodzącymi z majątku wspólnego na swój majątek osobisty. W sytuacji gdy wnioskodawca zakwestionował roszczenie uczestniczki w tym zakresie, to jej powinnością było zaoferowanie twierdzeń, z których wynikałoby, na jaki konkretnie cel została przeznaczona kwota 24.289,64 złotych. Skoro wnioskodawca i uczestniczka bezspornie są współwłaścicielami kilku nieruchomości położonych w województwie (...), przedstawione przez wnioskodawczynię potwierdzenia przelewów mogłyby dotyczyć którejkolwiek z nieruchomości wspólnych stron. Z samych twierdzeń wnioskodawczyni nie wynika nawet, jaki związek z nieruchomością wnioskodawcy miały mieć przedmiotowe nakłady. Mając na uwadze, że uczestniczka była reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika, Sąd był zwolniony z żądania od niej uzupełnienia podstawy faktycznej tak sformułowanego żądania.

Z uwagi na powyższe w pkt IV Sąd oddalił żądanie uczestniczki rozliczenia nakładu z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawcy.

Przyznanie nieruchomości na rzecz wnioskodawcy implikowało konieczność zasądzenia na rzecz uczestniczki odpowiedniej spłaty, pomniejszonej o obciążającą ją kwotę wynikającą z nakładów na nieruchomość poniesionych przez wnioskodawcę (art. 212 § 1 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o.). Połowa wartości nieruchomości daje kwotę 225.470 złotych. Po pomniejszeniu jej o połowę wartości nakładów z majątku osobistego poniesionych na majątek wspólny przez wnioskodawcę, na rzecz uczestniczki należało zasądzić kwotę 143.374,98 złotych. Stąd też rozstrzygnięto jak w pkt V.

W pkt VI Sąd rozłożył zasądzoną w pkt V należność na dwie równe raty po 71.687,49 złotych, pierwsza płatna w terminie dwóch miesięcy, a druga w terminie dwunastu miesięcy liczonych od daty uprawomocnienia się orzeczenia w sprawie.

Podstawę rozstrzygnięcia w tym przedmiocie stanowił art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o.

Sąd uznał, że zasądzona kwota jest na tyle wysoka, że jej jednorazowe uiszczenie w sytuacji wnioskodawcy faktycznie może nie być możliwe.

Jakkolwiek sytuacja finansowa wnioskodawcy opisana we wniosku, a niekwestionowana przez uczestniczkę, jest trudna, to nie uzasadnia ona nadmiernego odraczania obowiązku zapłaty na rzecz wnioskodawczyni, do czego prowadziłoby rozłożenie go na 24 miesięczne raty. Jest to bowiem substrat przysługującego jej dotąd na prawach małżeńskiej wspólności ustawowej prawa własności. Dwa miesiące to czas wystarczający na zdobycie środków na połowę należnej jej kwoty, zważywszy na to, że wnioskodawca dysponuje majątkiem osobistym, który także może spieniężyć.

W pkt VII Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych obciążył wnioskodawcę i uczestniczkę w częściach równych kwotą 2.990,72 złotych, wyłożoną tymczasowo przez Skarb Państwa na wydatki związane z opinią biegłego z zakresu szacowania wartości nieruchomości.

W pkt VIII Sąd na podstawie art. 520 § 1 k.p.c. stwierdził, że wnioskodawca i uczestniczka ponoszą koszty związane ze swoim udziałem w postępowaniu. W tzw. sprawach działowych, do jakich należą sprawy o podział majątku wspólnego, nie zachodzi sprzeczność interesów, niezależnie od tego jaki dana strona zgłasza wniosek co do sposobu podziału i jakie stanowisko zajmuje w sprawie (tak postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 stycznia 2013 r., II CZ 149/12 LEX nr 1288653).

Sygn. akt I Ns 289/19

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...) (...)

3.  (...) (...)

4.  (...)

S., (...)