Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

A. S. – przedstawicielka ustawowa małoletniego wówczas M. S. (1) pozwem z dnia 6 października 2014 r. wniosła o podwyższenie alimentów należnych M. S. (1) od jego ojca W. S. (1) z kwoty po 300 zł miesięcznie do kwoty po 800 zł miesięcznie; a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu.

(pozew k. 1-2)

W odpowiedzi na pozew z dnia 12 czerwca 2015 r. W. S. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda kosztów procesu.

(odpowiedz na pozew k. 14-18)

Następnie w dniu 29 czerwca 2015 r. W. S. (1) wniósł pozew wzajemny, domagając się uchylenia jego obowiązku alimentacyjnego wobec małoletniego wówczas M. S. (1) i zasądzenie od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kosztów procesu.

(pozew wzajemny k. 180-182)

Na rozprawie w dniu 12 stycznia 2018 r. M. S. (1) podtrzymał powództwo o podwyższenie alimentów i jednocześnie wniósł o oddalenie powództwa wzajemnego, zaś pełnomocnik W. S. (1) wniósł o oddalenie powództwa głównego i podtrzymał powództwo wzajemne oraz wniósł o zasądzenie od M. S. (1) kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg. norm przepisanych.

(stanowisko stron na rozprawie w dniu 12 stycznia 2018 r. – k. 679 verte)

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Obecny obowiązek alimentacyjny W. S. (1) na rzecz jego syna M. S. (1) został ustalony wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 12 grudnia 2003 r. sygn. IV C 2257/03, na kwotę po 300 zł miesięcznie (tym samym w/w Sąd utrzymał alimenty na rzecz M. S. (1) ustalone w ugodzie zawartej w dniu 16 maja 2000 r. przed Sądem Rejonowym w Otwocku w sprawie sygn. III RC 172/00).

(d. wyrok k. 33 akt IV C 2257/03)

W czasie orzekania w sprawie sygn. IV C 2257/03 M. S. (2) miał ponad 4 lata. Zamieszkiwał wraz z matką A. S., która wówczas miała 27 lat, nie pracowała, nie miała prawa do zasiłku.

W. S. (1) miał wówczas 26 lat, nie pracował, pozostawał na utrzymaniu rodziców. Podejmował jedynie prace dorywcze, z których osiągał dochód w wysokości 200-400 zł. Utrzymywał jedynie sporadyczne kontakty z synem (cały ciężar opieki nad dzieckiem spoczywał na A. S.).

(d. protokół rozprawy z dnia 12 grudnia 2003 r. sygn. IV C 2257/03 – k. 29-32 akt IV C 2257/03)

W chwili składania powództwa o podwyższenie alimentów M. S. (1) miał 15 lat, uczęszczał do III klasy gimnazjum. W 2014 r. został mu założony aparat ortodontyczny, którego koszt wyniósł 1500 zł. Następnie przez kolejne miesiące małoletni powód uczęszczał co 1-2 miesiące na wizyty kontrolne do ortodonty (koszt tych wizyt wynosił 120 zł za wizytę). W 2015 r. matka powoda A. S. zapłaciła za 8 takich wizyt.

(d. faktury k. 4-6, 317-326, 343 akt).

Począwszy od roku szkolnego 2015/2016 powód zaczął uczęszczać do klasy policyjno – wojskowej Technikum w Zespole Szkół (...) w O..

W związku z uczęszczaniem do w/w klasy konieczny był zakup munduru (koszt to ok. 1160 zł) oraz repliki broni (koszt to ok. 470 zł).

W tym czasie małoletni wówczas powód/pozwany wzajemny zamieszkiwał wraz ze swoją matką w domu stanowiącym własność dziadków macierzystych powoda. Matka powoda/pozwanego wzajemnego A. S. nie ponosiła kosztów utrzymania tego domu, a jedynie opłacała Internet w kwocie ok. 100 zł miesięcznie (z powyższego Internetu korzystał wówczas jedynie małoletni powód).

Na koszt utrzymania M. S. (1) składały się wówczas również: koszt wyżywienia małoletniego – ok. 250 zł miesięcznie, koszt odzieży i obuwia ok. 150-170 zł miesięcznie, koszt wyprawki szkolnej – ok. 600 zł rocznie (50 zł miesięcznie), koszt rady rodziców (50 zł rocznie), koszt zakupu środków higienicznych i czystości – ok. 50 zł miesięcznie, koszt korepetycji z języka niemieckiego – ok. 200-250 zł miesięcznie, a także koszt siłowni – ok. 60 zł miesięcznie, jak również koszt wyjazdów na strzelnicę (ok. 20 zł miesięcznie) i koszt dojazdu do szkoły (kilkadziesiąt złotych miesięcznie), a także koszty leczenia ortodontycznego (powód/pozwany wzajemny w dalszym ciągu uczęszczał wówczas do ortodonty co 1-2 miesiące (koszt jednej wizyty wynosił z reguły 120 zł). W sumie więc koszt utrzymania małoletniego wówczas powoda wynosił (nie licząc kosztów utrzymania domu, w którym małoletni zamieszkiwał) ok. 950 – 1000 zł miesięcznie.

(d. przesłuchanie przedstawicielki ustawowej powoda k. 357-360, wykaz książek k. 344, faktury Vat k. 343, 583-584)

W chwili obecnej powód jest już osoba pełnoletnią (ma 18 lat) i zamieszkuje w J. wraz ze swoją matką, jej aktualnym partnerem, synem partnera matki, a także młodszą siostrą E..

Powód w dalszym ciągu uczęszcza do technikum w O., aktualnie uczy się w III klasie.

Na koszty utrzymania powoda składają się aktualnie (poza kosztami utrzymania domu, w którym powód zamieszkuje): koszty wyżywienia powoda - ok. 250 zł miesięcznie, koszt zapewnienia mu odzieży i obuwia (ok. 150-170 zł miesięcznie), koszt korepetycji z języka niemieckiego (ok. 200 zł miesięcznie) i z matematyki (70 zł za godzinę zajęć), koszt użytkowania telefonu – ok. 50 zł miesięcznie, koszt dojazdu do szkoły – ok. 70 zł miesięcznie, jak również koszt wyjazdów na strzelnicę (ok. 20 zł miesięcznie). Ponadto M. S. (1) raz na 3 miesiące uczęszcza na wizyty kontrolne do ortodonty (koszt jednej wizyty to 120 zł). Do usprawiedliwionych kosztów utrzymania powoda/pozwanego wzajemnego należy zaliczyć ponadto: koszt wyprawki szkolnej (ok. 700 zł rocznie), rady rodziców (ok. 50 zł rocznie), wypoczynku w ferie (ok. 400 zł rocznie) i w wakacje (ok. 500 zł na dwa lata). W sumie więc koszt utrzymania powoda (nie licząc kosztów utrzymania domu, w którym zamieszkuje) wynosi ok. 900-1000 zł miesięcznie.

(d. przesłuchanie przedstawicielki ustawowej powoda A. S. – nagranie płyta CD k. 593, przesłuchanie M. S. (1) k. 658)

W czasie trwania postępowania w przedmiocie podwyższenia/uchylenia alimentów na rzecz M. S. (1), w/w leczył się ortopedycznie.

(d. dokumentacja medyczna k. 275-286)

W chwili składania pozwu o podwyższenie alimentów matka małoletniego wówczas powoda A. S. (ur. (...)) zamieszkiwała wraz ze swoimi rodzicami, powodem oraz swoją młodszą córką – E. (ur. (...)) w domu rodziców w P..

W tym czasie zatrudniona była ona (...) Społem w W. w charakterze referenta, gdzie zarabiała niecałe 2000 zł brutto miesięcznie. W 2014 r. osiągnęła w sumie przychód brutto w wysokości niespełna 22 000 zł. Z dniem 1 kwietnia 2015 r. jej pensja zasadnicza wzrosła do 2000 zł brutto miesięcznie, zaś w całym 2015 r. osiągnęła przychód brutto w wysokości 30 616 zł. W tym czasie mogła ona liczyć ponadto na wypłatę z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych 250 zł tzw. „wczasów pod gruszą” i otrzymała bon o wartości 50 zł na Ś..

W czasie zamieszkiwania wspólnie z rodzicami matka powoda/pozwanego wzajemnego – A. S. mogła liczyć na pomoc swoich rodziców, co przejawiało się tym, że nie ponosiła kosztów utrzymania domu, w którym zamieszkiwała, mogła korzystać z samochodu jej rodziców, a nadto rodzice wspierali ją również finansowo – zapłacili m.in. za wymaganą w szkole replikę broni dla powoda.

W chwili obecnej A. S. zamieszkuje wraz ze swym partnerem w J.. Dalszym ciągu zatrudniona jest ona w (...) Społem, gdzie zarabia ok. 2900 zł miesięcznie brutto (w grudniu ma możliwość dodatkowo zarobienia ok. 700 zł z tytułu inwentaryzacji).

Córka A. E. – uczęszcza do przedszkola.

(d. odpis aktu urodzenia k. 220, zaświadczenie o zarobkach k. 8, deklaracja PIT za 2014 r. k. 312-313, aneks do umowy o prace k. 315, deklaracja PIT za 2015 r., zaświadczenie o wynagrodzeniu k. 537, przesłuchanie przedstawicielki ustawowej powoda A. S. – k. 357-360, nagranie płyta CD k. 593; przesłuchanie M. S. (1) k. 658)

Pozwany W. S. (1) (ur. (...)) z zawodu jest ślusarzem. W okresie czerwiec 2012 r. – czerwiec 2014 r. prowadził działalność gospodarcza w zakresie ślusarstwa. Po zawieszeniu prowadzonej działalności gospodarczej pozwany/powód wzajemny nie pracował już nigdzie na stałe, podejmował jedynie prace dorywcze, z których osiągał wynagrodzenie w kwocie ok. 300 zł miesięcznie.

(d. zaświadczenie k. 19, zeznania świadka A. S. k. 335-338; przesłuchanie pozwanego/powoda wzajemnego k. 360-363, nagranie płyta CD k. 593, 658-659)

W. S. (1) od wielu lat, okresowo, leczy się ortopedycznie (co najmniej od 2005 r., w 2017 r. uczęszczał na fizykoterapię, aktualnie oczekuje na wizytę u ortopedy), gastrologicznie i neurologicznie. Nadto pozwany systematycznie leczy się psychiatrycznie (poprzednio w Centrum (...), aktualnie w (...) w O.), obecnie uczęszcza również na psychoterapię (aktualnie raz w miesiącu), ma również skierowanie do okulisty.

W. S. (1) nigdy nie podjął żadnych działań zmierzających do uzyskania świadczeń z tytułu niezdolności do pracy, nie podjął również działań w celu stwierdzenia takiej niezdolności przez właściwe organy rentowe.

Z uzyskanej opinii biegłego lekarza psychiatry wynika, że zaburzenia psychiczne u pozwanego pojawiły się ok. 30 r.ż. (stał się wówczas nadpobudliwy, drażliwy, odczuwał lęk, niepokój, miał bóle i zawroty głowy). Z uzyskanej opinii biegłego psychiatry wynika również, ze pozwany cierpi na zaburzenia lękowe uogólnione, w chwili obecnej znajduje się w stanie względnej remisji objawów. Sporadycznie występujące u pozwanego krótkotrwałe stany niepokoju (typowe dla zaburzeń lękowych) ustępują pod wpływem małych dawek leków przyjmowanych doraźnie i nie mają wpływu na codzienne funkcjonowanie pozwanego. W opinii biegłego lekarza stan psychiczny pozwanego pozwala na podjęcie przez niego pracy, w tym fizycznej, jednakże (ze względu na stosowane leki – pozwany na stałe przyjmuje lek E., a w przypadku nasilenia objawów chorobowych dodatkowo także X.) – z pominięciem pracy na wysokości.

(d. opinia biegłego lekarza k. 515-523, k. 655-658, zeznania świadka A. S. k. 335-338, przesłuchanie pozwanego/powoda wzajemnego k. 360-363, nagranie płyta CD k. 593, 658-659, dokumentacja medyczna k. 20-38, 366 – 405, 496 – 513, 547 – 561)

W. S. (1) od 2007 r. pozostaje w związku małżeńskim z A. S.. Ze związku tego ma dwoje małoletnich dzieci: W. S. (2), ur.(...) oraz P. S. ur. (...)

(d. odpisy aktów urodzenia k. 156-157)

W. S. (1) jest wraz z żoną właścicielem działki położonej w J., zabudowanej domem jednorodzinnym o pow. parteru ok. 140m2 (dom ma również użytkowe poddasze, jednakże w chwili obecnej nie jest ono jeszcze wykończone).

Nadto jest on również właścicielem samochodu marki V. (...), zaś jego żona właścicielem samochodu N. (...) z 2005 r.

Na wybudowanie powyższego domu pozwany/powód wzajemny wraz z żoną zaciągnął w 2006 r. kredyt mieszkaniowy (na 30 lat) na kwotę 120 000 zł, z miesięczną ratą w wysokości ok. 500 zł. Nadto następnie, po urodzeniu się małoletniej W., zaciągnęli oni pożyczkę w wysokości 36 000 zł na dalsze koszty związane z podstawowym wyposażeniem domu (okres spłaty tej pożyczki to wrzesień 2012 r. – luty 2017 r., miesięczna rata tego zobowiązania wynosiła w 2015 r. ok. 800 zł). W okresie od grudnia 2014 r. do grudnia 2015 r. żona pozwanego spłacała także pożyczkę z miesięczną ratą w wysokości 143 - 160 zł (zaciągniętą na wymianę pralki).

Na koszty utrzymania w/w domu składają się: koszty ogrzewania – ok. 4000 zł rocznie (na ogrzanie powyższego domu potrzeba na sezon grzewczy ok. 4 ton węgla), koszt prądu - ok. 250 zł miesięcznie, koszt wody – ok. 75 zł miesięcznie, koszt Internetu – ok. 90 zł miesięcznie, koszt wywozu nieczystości – ok. 30 zł miesięcznie, koszt telefonu – ok. 80 zł miesięcznie, koszt podatku od nieruchomości – ok. 90 zł kwartalnie.

(d. zaświadczenie k. 158, zeznania świadka A. S. k. 335-338, przesłuchanie pozwanego/powoda wzajemnego k. 360-363, nagranie płyta CD k. 593, 658-659; szczegóły rachunku kredytowego k. 231-233, potwierdzenia przelewów k. 159-171)

Pozwany/powód wzajemny na swoje wyżywienie potrzebuje ok. 250 - 300 zł miesięcznie, zaś na leki dla siebie ok. 280 zł kwartalnie.

(d. przesłuchanie pozwanego k. 360-363, nagranie płyta CD k. 593, 658-659)

Małoletnie dzieci pozwanego: W. i P. cierpią na liczne schorzenia. W. S. (2) pozostaje pod opieką nefrologa, neurologa, laryngologa, audiologa i psychologa. P. S. pozostaje natomiast pod opieką nefrologa, alergologa, neurologa, audiologa, laryngologa.

(d. dokumentacja medyczna W. S. (2) k. 157-163, dokumentacja medyczna P. S. k. 43 -122)

W roku szkolnym 2015/2016 W. S. (2) uczęszczała do II klasy szkoły podstawowej (koszt obiadów w w/w szkole wynosił 60 zł miesięcznie). Małoletnia uczęszczała również na zajęcia z języka angielskiego (koszt to ok. 80 zł miesięcznie), jak również na zajęcia ogólnorozwojowe w Akademii (...) (koszt to ok. 190 zł miesięcznie).

Małoletni P. S. w roku szkolnym 2015/2016 uczęszczał do przedszkola, gdzie miał również zajęcia dodatkowe z języka angielskiego oraz tańca i rytmiki (w sumie więc koszt przedszkola wraz z zajęciami dodatkowymi wynosił ok. 300 zł miesięcznie), jak również uczęszczał na zajęcia ogólnorozwojowe w Akademii (...) (koszt to ok. 190 zł miesięcznie).

Małoletni był również wówczas leczony na astmę – koszt leków wynosił ok. 100 zł miesięcznie, zaszła również konieczność zakupu okularów korekcyjnych dla małoletniego.

(d. faktura VAT k. 268-271, zeznania świadka A. S. k. 335-338, przesłuchanie pozwanego k. 360-363, potwierdzenia przelewu k. 161-165, kwestionariusz Akademii (...) k. 440, 446)

Aktualnie W. S. (2) uczęszcza (drugi rok) do III klasy szkoły podstawowej, zaś P. S. uczęszcza do I klasy szkoły podstawowej. Małoletni uczęszczają na zajęcia z języka angielskiego – koszt tych zajęć to ok. 95 zł na osobę, jak również na zajęcia taneczno – ruchowe – koszt tych zajęć to ok. 50 zł miesięcznie na osobę, oraz na zajęcia na basenie (2 razy w tygodniu – koszt jednych zajęć to 14 zł za osobę).

W związku z problemami ze słuchem w wakacje 2017 r. W. S. (2) przeszła terapię słuchową T. (jej koszt to ok. 3800 zł), jak również rehabilitację wad postawy (jej koszt to 500 zł). Również u małoletniego P. S. stwierdzono wadę postawy (ma on minimalnie krótszą jedną z nóg), aktualnie oczekuje on na wizytę u ortopedy.

(d. dokumentacja medyczna k. 643 – 647, faktury VAT k. 648-950, przesłuchanie pozwanego k. 658-659)

Aktualna żona W. A. S. z zawodu jest księgową. W chwili złożenia pozwu o podwyższenie alimentów pracowała w swoim zawodzie w W.. Od kwietnia 2017 r. zatrudniona jest w zakładach drobiarsko – mięsnych (...) S.A. w K. na stanowisku specjalisty ds. eksportu, z wynagrodzeniem zasadniczym brutto w kwocie 4300 zł miesięcznie (z umowy o pracę wynika, że przysługuje jej również premia zgodnie z regulaminem).

(d. zeznania świadka A. S. k. 335-338, umowa o prace k. 562)

W. S. (1) bierze aktywny udział w wychowaniu dzieci z drugiego małżeństwa, sprząta w domu, odrabia z dziećmi lekcje, jeździ z nimi do lekarza (w tym do Centrum (...)) czy też na rehabilitację.

W. S. (1) nie utrzymuje aktualnie żadnego kontaktu z synem M. S. (1). We wrześniu 2013 r. w ramach prezentu przekazał mu skuter (o wartości ok. 2300 zł), zaś w 2014 r. dołożył 400 zł do aparatu ortodontycznego syna. Późniejszym okresie (po wpłynięciu do Sądu pozwu o podwyższenie alimentów) w żaden sposób (poza alimentami w kwocie 300 zł miesięcznie) nie łożył na utrzymanie M. S. (1).

(d. przesłuchanie pozwanego/powoda wzajemnego k. 360-363, nagranie płyta CD k. 593, 658-659; przesłuchanie przedstawicielki ustawowej powoda k. 357-360, wydruk e-maila k. 154, wydruk zdjęcia k. 155)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego w postaci dokumentów z akt sprawy sygn. Sądu Rejonowego w Otwocku III RC 172/09 oraz sygn. Sądu Okręgowego w Warszawie IV C 2257/03 oraz dokumentów przedstawionych przez strony (k. 3-9, 19 – 174, 176-179, 200-202, 218-220, 227-235, 262-333, 343-355, 366-405, 427-449, 496-513, 537-539, 547-589, 640-655, 663, 670), opinii biegłego lekarza psychiatry (k. 515-523) oraz ustnych wyjaśnień biegłego do złożonej na piśmie opinii (k. 656-658), jak również dowodu z zeznań świadka A. S. (k. 335-338) oraz dowodu z przesłuchania stron – przedstawicielki ustawowej powoda (k. 357-360, nagranie – płyta CD k. 593), M. S. (1) (k. 658) i W. S. (1) (k. 360-363, nagranie płyta CD k. 583, 658-690).

Powyższy materiał dowodowy Sąd uznał co do zasady za wiarygodny. Sąd dał wiarę w szczególności dowodom z dokumentów przedstawionych przez strony, albowiem co do zasady nie były one kwestionowane.

Sąd za wiarygodną uznał także opinię biegłej lekarz psychiatry. W ocenie Sądu opinia ta jest logiczna, kompletna, a biegła w sposób zrozumiały i logiczny przedstawiła swoje rozumowanie prowadzące ją do wskazanych w opinii wniosków (biegła w sposób jasny i precyzyjny wskazała, na jakie schorzenie cierpi W. S. (1), co charakteryzuje w/w schorzenie i w jakim sposób przebiega proces jego leczenia, a także logicznie uargumentowała, dlaczego jej zdaniem W. S. (1) jest osobą zdolną do pracy – z opinii biegłej i ze złożonych przez nią ustnych wyjaśnień do opinii wynika, iż W. S. (1) jest zdolny do pracy, albowiem występujące u badanego stany niepokoju ustępują pod wpływem stosowanych leków (nigdy nie zaszła konieczność jego hospitalizacji) i nie wykluczają go w żaden sposób z życia społecznego, zaś badany (pozwany/powód wzajemny) dość dobrze radzi sobie w różnych sferach życia społecznego (zauważyć należy, iż z materiału dowodowego o charakterze osobowym, w tym w szczególności z dowodu z przesłuchania W. S. (1) wprost wynika, iż jest on dość aktywny w opiece nad dziećmi, zawozi je do szkoły, na rehabilitację, do lekarza, pomaga odrobić prace domowe, sprząta w domu).

Nadto zauważyć należy, iż W. S. (1) cierpi na zaburzenia lękowe co najmniej od 2008 r., co jednak nie przeszkadzało prowadzić mu w latach 2012-2014 własnej działalności gospodarczej (z czym wiąże się przecież niewątpliwie konieczność znacznie większej aktywności (chociażby z uwagi na konieczność zdobywania i utrzymywania relacji z klientami oraz załatwiania spraw urzędowych) niż w przypadku pracy na etacie), co dodatkowo przemawia za uznaniem wniosków w/w opinii biegłej (w przedmiocie zdolności pozwanego/powoda wzajemnego do pracy) za wiarygodne. Sąd w pełni podziela także stanowisko biegłej, iż wobec faktu, że pozwany prawidłowo funkcjonuje w różnych rolach społecznych (ojca, męża), stwierdzone u W. S. (1) zaburzenia o charakterze psychiatrycznym nie stanowią przyczyny niepodjęcia przez niego pracy.

Sąd co do zasady dał również wiarę zeznaniom żony W. A. S.. Sąd odmówił jedynie waloru wiarygodności jej zeznaniom w zakresie, w jakim wynika z nich, że kredyt zaciągnięty w związku z budową domu, którego rata wynosiła ok. 800 zł miesięcznie został zaciągnięty na okres 6 lat, albowiem z przedstawionej przez W. S. (1) dokumentacji (wydruk z rachunku kredytowego) wynika, że kredyt ten został zaciągnięty na niecałe 5 lat.

Sąd nie dał również wiary zeznaniom A. S. w części, z jakiej wynika z nich, że pozwany/powód wzajemny ma problem w samodzielnym prowadzeniu samochodu. Z dalszych zeznań A. S. jak i z przesłuchania W. S. (1) wprost wynika bowiem, iż W. S. (1) dość często kieruje samochodem (w tym zawozi dzieci do szkoły, do lekarza, na rehabilitację) – w ocenie Sądu, gdyby rzeczywiście kierowanie pojazdem przez W. S. (1) mogło być dla niego pewnym problemem, a więc pośrednio także stwarzać zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego, A. S. nie pozwoliłaby, aby woził on jej własne dzieci – nie sposób przyjąć bowiem, aby narażała ona własne dzieci nawet na potencjalne niebezpieczeństwo).

Sąd odmówił także waloru wiarygodności zeznaniom A. S. oraz dowodowi z przesłuchania W. S. (1) w zakresie, w jakim wynika z nich, że W. S. (1) przekazywał w przeszłości synowi po kilkaset złotych na wyjazdy (albowiem matka M. S. (1) zdecydowanie zaprzeczyła, aby otrzymywał on powyższe sumy, zaś W. S. (1) nie przedstawił żadnego przelewu czy też potwierdzenia przekazania w/w środków pieniężnych), oraz w zakresie, w jakim wynika z nich, że W. S. (1) z przyczyn zdrowotnych jest niezdolny do pracy (albowiem z opinii biegłej psychiatry – której Sąd dał wiarę z przyczyn opisanych powyżej - wynika, że nie jest on niezdolny do pracy, a nadto W. S. (1) nigdy (także pomimo stosownych deklaracji złożonych w toku postępowania sądowego) nie podjął żadnych działań zmierzających do ustalenia w/w niezdolności przez właściwy organ rentowy – w ocenie Sądu gdyby W. S. (1) rzeczywiście był niezdolny do pracy, podjąłby działania zmierzające do ustalenia tego faktu przez organ rentowy, tak aby mógł otrzymać stosowne świadczenie rentowe.

Sąd nie dał również wiary dowodowi z przesłuchania przedstawicielki ustawowej powoda – A. S. w zakresie, w jakim wynika z niego, iż na środki czystości i higieniczne dla M. S. (1) potrzeba ok. 70 zł miesięcznie (w ocenie Sądu powyższa kwota, mając na uwadze doświadczenie życiowe, jest zawyżona, zaś na w/w środki dla M. S. (1) potrzeba ok. 50 zł miesięcznie), oraz w zakresie, w jakim wynika z niego, że A. S. zarabia miesięcznie wraz z premią 2450 zł brutto, albowiem z przedstawionego przez nią zaświadczenia o zarobkach wynika, że zarabia ona więcej (i to nawet przy uwzględnieniu tego, iż na kwotę widniejącą w powyższym zaświadczeniu (niespełna 3000 zł brutto miesięcznie) wpływ miał również fakt dodatkowego zarobienia przez nią 720 zł z tytułu inwentaryzacji).

W pozostałym zakresie Sąd zeznaniom A. S. jak również dowodowi z przesłuchania M. S. (1), A. S. i W. S. (1) dał wiarę.

Podnieść należy, iż pełnomocnik W. S. (1) wnosił o dopuszczenie dowodu z pisemnej opinii biegłych lekarza psychiatry, psychologa i lekarza medycyny pracy na okoliczność choroby W. S. (1), jej przebiegu i objawów, oraz wpływu choroby na zdolność do podjęcia przez niego pracy – Sąd dopuścił na w/w okoliczności dowód z opinii pisemnej biegłego lekarza psychiatry i biegłego lekarza medyny pracy, albowiem w ocenie Sądu psycholog nie posiada kompetencji do diagnozowania chorób psychicznych oraz do oceny zdolności danej osoby do pracy.

Jednocześnie Sąd oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika W. S. (1) o dopuszczenie kolejnej opinii biegłego lekarza psychiatry, albowiem w ocenie Sądu opinia biegłego lekarza psychiatry uzyskana w toku postępowania była spójna, logiczna i właściwie uargumentowana, zaś nie stanowi dostatecznego uzasadnienia dla przeprowadzenia dowodu z kolejnej opinii sama tylko okoliczność, że uzyskania opinia nie ma treści odpowiadającej stronie (tak wyr. SN z 10.1.2002 r., II CKN 639/99, L.; wyr. SN z 18.10.2001 r., IV CKN 478/00).

Sąd oddalił również wniosek dowodowy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego lekarza ortopedy na okoliczność zdolności do podjęcia przez pozwanego/powoda wzajemnego W. S. (3) pracy fizycznej, gdyż w ocenie Sądu powyższy wniosek należy uznać za spóźniony w rozumieniu art. 207 § 6 kpc i złożony w celu przedłużenia postępowania, albowiem został on zgłoszony dopiero po upływie ponad dwóch lat od wszczęcia postępowania, i to w sytuacji gdy W. S. (1) leczy się ortopedycznie (jak wynika z dokumentacji medycznej) co najmniej od 2006 r, zaś o problemach z bólami kręgosłupowymi W. S. (1) jego żona zeznawała już na pierwszym terminie rozprawy w styczniu 2016 r.

Nadto Sąd oddalił wniosek dowodowy o zwrócenie się do (...) w C. o informację, czy A. S. (matka M. S. (1)) otrzymuje zasiłki, a jeśli tak – to w jakiej wysokości, albowiem w myśl art. 135 § 3 kro na zakres świadczeń alimentacyjnych nie wpływają m.in. świadczenia z pomocy społecznej lub funduszu alimentacyjnego, świadczenie wychowawcze, o którym mowa w ustawie z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, a także świadczenia rodzinne, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. W tej sytuacji okoliczność, czy A. S. otrzymuje zasiłki z (...) nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd, mając na uwadze treść art. 233 § 2 kpc, pominął także dowód z opinii biegłego lekarza z zakresu medycyny sądowej, albowiem W. S. (1) nie stawił się na wyznaczone przez biegłego badanie. W ocenie Sądu takie działanie W. S. (1) zmierzało do przedłużenia postępowania. W. S. (1) podniósł wprawdzie, iż nie stawił się na powyższe badanie, albowiem z uwagi na miejsce badania (S.) dojazd na badanie był dla niego zbyt uciążliwy (wiązał się z 3 przesiadkami), zauważyć jednak należy, iż pozwany dysponuje samochodem, z którego korzysta dość intensywnie (w tym także na dojazdy z dziećmi do lekarzy do W. – nic nie stało więc na przeszkodzie, aby pozwany przyjechał na badanie samochodem, nie zaś komunikacją publiczną, jeśli dojazd komunikacją publiczną był w jego ocenie zbyt uciążliwy), a nadto nie podnosił on problemu z dojazdem w przypadku badania przez biegłego lekarza psychiatrę, które także odbyło się poza W. (w P.). Powyższe, w ocenie Sądu, wskazuje, iż nie przybycie przez pozwanego na badanie przez biegłego lekarza z zakresu medycyny pracy zmierzało do przedłużenia postępowania.

Sąd zważył, co następuję:

Zgodnie z art. 133 § 1 kro rodzice są zobowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba, że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. W doktrynie przyjmuje się, że celem ustalania, czy dziecko może utrzymać się samodzielnie, należy dokonać oceny jego możliwości zarobkowych oraz majątkowych i oceny, czy ich wykorzystanie pozwala na osiągnięcie dochodu wystarczającego na zaspokojenie jego potrzeb życiowych, przy czym ocena ta winna być dokonywana w zasadzie analogicznie do oceny możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji, jednakże z uwzględnieniem odrębności związanych z wiekiem dziecka i jego staraniami o zdobycie stosownych kwalifikacji zawodowych (zob. np. J. Wierciński (red)., Komentarz do art. 133 kro. Lexis Nexis).

Wskazać jednocześnie należy, iż zgodnie z ugruntowanym już w orzecznictwie poglądem wykładni art. 133 § 1 kro „nie można dokonywać w oderwaniu od art. 96 k.r.o., który nakłada na rodziców obowiązek troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa, odpowiednio do jego uzdolnień. Obowiązek, o którym mowa, nie jest ograniczony przez termin dojścia uprawnionego do pełnoletniości. Nie jest również związany ze stopniem wykształcenia w tym sensie, że ustaje z chwilą osiągnięcia przez uprawnionego określonego podstawowego względnie średniego wykształcenia. Należyte przygotowanie do przyszłej pracy zawodowej może również obejmować studia wyższe, jeżeli tylko uzdolnienia dziecka, jego ambicje i wytrwałość okażą się wystarczające do tego, by studia te rozpocząć, kontynuować i pomyślnie zakończyć. Z tej przyczyny w odniesieniu do dzieci, które osiągnęły pełnoletniość, należy brać pod rozwagę to, czy wykazują chęć dalszej nauki oraz czy ich zdolności oraz cechy charakteru pozwalają na kontynuowanie nauki. Rodzice nie mogą zatem uchylić się od obowiązku alimentowania studiującego dziecka przez powoływanie się na to, że mogłoby ono już "utrzymać się samodzielnie", gdyby podjęło pracę z chwilą osiągnięcia średniego wykształcenia. Jedynie brak pozytywnych wyników w nauce uzasadniałby ustanie obowiązku alimentacyjnego rodziców” (tak SN w wyroku z dnia 16 lipca 1998 r. sygn. I CKN 521/98).

O zakresie obowiązku alimentacyjnego decydują natomiast usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135 § 1 kro). Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od różnych okoliczności natury społecznej i gospodarczej w których osoba uprawniona się znajduje. Zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle można określić potrzeby życiowe, materialne i intelektualne uprawnionego (uzasadnienie do tezy IV uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r., II CZP 91/86).

Potrzeby uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego ulegają zmianie, tym samym może ulegać zmianie wysokość alimentów. Dlatego też w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego (art. 138 kro). Dla stwierdzenia czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu wyżej wskazanego przepisu, należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i możliwości mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które
w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków, powstałych po jego wydaniu, a jej ustalenie następuje poprzez porównanie stosunków obecnych z warunkami i okolicznościami uprzednio istniejącymi (uzasadnienie do tezy VII uchwały Sądu Najwyższego z dnia 16.12.1987r., II CZP 91/86). Przez zmianę stosunków w rozumieniu art. 138 kro rozumie się więc istotne zmniejszenie lub zwiększenie możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego albo też istotne zwiększenie lub zmniejszenie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (tak np. T. Domińczyk, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz pod red. K. Piaseckiego, LexisNexis 2005 str. 839).

Odnosząc się do powództwa o podwyższenie alimentów na rzecz M. S. (1), jak również do powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego względem niego wskazać należy, iż niewątpliwie od czasu poprzedniego orzeczenia w przedmiocie alimentów na rzecz M. S. (1), tj. od grudnia 2003 r., koszty zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb, z uwagi na naturalny rozwój M. S. (1), a także inflację, jaka miała od 2003 r., znacznie wzrosły i wynoszą obecnie (bez kosztów utrzymania domu, w którym M. S. (1) zamieszkuje) – ok. 900-1000 zł miesięcznie. Zauważyć należy, iż po raz ostatni ustalenie alimentów na jego rzecz miało miejsce 15 lat temu, gdy ceny produktów żywnościowych i ubrań były wyraźnie niższe niż obecnie. Nadto M. S. (1) w 2003 r. miał jedynie 4 lata, zaś obecnie ukończył on lat 18 i uczęszcza do szkoły średniej. W związku z naturalnym rozwojem powoda/pozwanego wzajemnego pojawiło się więc szereg nowych wydatków związanych chociażby z jego edukacją (wyprawka, koszt dojazdu do szkoły, munduru, wyjazdów na strzelnicę, koszt korepetycji) czy też użytkowaniem telefonu.

Jednocześnie, mając na uwadze, iż M. S. (1) ma dopiero 18 lat, uczęszcza do szkoły średniej i nie posiada żadnego zawodu ani majątku nie sposób uznać, aby był on zdolny do samodzielnego utrzymania się.

W ocenie Sądu, biorąc zaś pod uwagę doświadczenie zawodowe A. S., jej wiek jak również osiągane przez nią obecnie dochody, uznać należy, iż jej możliwości zarobkowe, rozumiane jako środki pieniężne, które osoba zobowiązana może i powinna uzyskiwać przy dołożeniu należytej staranności, stosownie do swych sił umysłowych i fizycznych, od czasu orzeczenia w sprawie IV C 2257/03 wzrosły (A. S. była wówczas bezrobotna i zajmowała się dzieckiem) i wynoszą obecnie ok. 2900 zł brutto miesięcznie (wyczerpują się w osiąganych obecnie przez A. S. dochodach).

Z kolei możliwości zarobkowe i majątkowe W. S. (1) w ocenie Sądu, mając na uwadze stwierdzone u niego liczne schorzenia (które jednak nie skutkują jego niezdolnością do pracy), ale także wiek W. S. (1) i fakt, iż aktualna sytuacja na rynku pracy jest bardzo dobra, a ponadto okoliczność, że zamieszkuje on w pobliżu W., gdzie wynagrodzenia są jedne z najwyższych w kraju, wynoszą z pewnością nie mniej niż 1600 zł netto miesięcznie, czyli kwotę przynajmniej w niewielkim zakresie przekraczającą pensję minimalną (obecne możliwości zarobkowe pozwanego są więc większe od tych z grudnia 2003 r., gdy wynagrodzenia (zarówno przeciętne jak i minimalne) były znacząco niższe niż aktualnie – w tym czasie W. S. (1) także zresztą nie pracował na stałe, a jedynie podejmował prace dorywcze).

Jedynie na marginesie zauważyć należy, iż nawet gdyby przyjąć (co w ocenie Sądu w żaden sposób nie znajduje oparcia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym), iż W. S. (1) jest jednak niezdolny do pracy, to nawet wówczas należałoby przyjąć, iż posiada on pewne możliwości dochodowe, albowiem jako osoba niezdolna do pracy winien on, jeśli tylko zachowałby należytą staranność w zabezpieczaniu własnego interesu majątkowego, uzyskać stosowne świadczenie z tytułu niezdolności do pracy.

W rezultacie, mając na uwadze fakt, że w związku z inflacją i naturalnym rozwojem M. S. (1) zwiększył się koszt zaspokojenia jego usprawiedliwionych potrzeb, jak również zważywszy na okoliczność, iż W. S. (1) nie tylko posiada możliwości zarobkowe, ale nawet w pewnym zakresie w ciągu ostatnich 15 lat zwiększyły się one (i wynoszą obecnie co najmniej 1600 zł netto miesięcznie), jednocześnie mając na względzie, iż zwiększyły się także znacząco możliwości zarobkowe matki powoda – A. S., uwzględniwszy jednak również okoliczność, iż od ostatniego orzeczenia w przedmiocie alimentów W. S. (1) urodziła się 2 nowych, cierpiących na szereg schorzeń, dzieci, zaś A. S. została ponownie matką tylko jednego dziecka (małoletniej E.), Sąd uznał, iż nie tylko brak jest podstaw do uchylenia obowiązku alimentacyjnego wobec M. S. (3), ale także, że zasadnym będzie podwyższenie alimentów od W. S. (1) na rzecz M. S. (1), lecz jedynie w niewielkim zakresie, z kwoty po 300 zł miesięcznie do kwoty po 400 zł miesięcznie.

Kwota ta, zdaniem Sądu, pozostaje w zakresie możliwości zarobkowych pozwanego/powoda wzajemnego, zwłaszcza uwzględniwszy okoliczność, że wykazywane przez pozwanego zobowiązania kredytowe nie mogą wyprzedzać obowiązków alimentacyjnych (tak np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 czerwca 2014 r. sygn. I ACz 1119/14.), jak również biorąc pod uwagę fakt, iż W. S. (1) ma na utrzymaniu wprawdzie jeszcze dwoje dzieci, tym niemniej najstarszego syna W. S. (1) alimentuje jedynie poprzez przekazywanie środków finansowych, natomiast obowiązek alimentacyjny wobec młodszych dzieci wypełnia także poprzez zapewnienie im osobistej opieki i wychowania. W toku postępowania W. S. (1) podnosił wprawdzie, iż jego małoletnie dzieci wymagają licznych nakładów na zdrowie i edukację, powyższe w żaden sposób nie może być jednak podstawą do uchylenia jego obowiązku alimentacyjnego wobec M. S. (1). Pozwany/powód wzajemny winien bowiem z równą troską dbać o zaspokojenie potrzeb W. S. (2) i P. S. jak i swojego najstarszego syna, a nie sposób uznać aby potrzeby dzieci pozwanego/powoda z drugiego małżeństwa z zakresu edukacji czy też zapewnienia odpowiedniej opieki medycznej były istotniejsze od zaspokojenia potrzeb żywnościowych czy też edukacyjnych powoda/pozwanego wzajemnego.

W świetle całokształtu okoliczności niniejszej sprawy, Sąd nie znalazł natomiast podstaw do uwzględnienia powództwa o podwyższenie alimentów w całości i podwyższenia alimentów do kwoty po 800 zł miesięcznie. Zmiana wysokości alimentów należnych powodowi od W. S. (1) ponad kwotę ustaloną przez Sąd nie byłaby uzasadniona, albowiem mając na uwadze duży wzrost możliwości zarobkowych A. S. (matki powoda/pozwanego wzajemnego) oraz okoliczność, iż od wydania orzeczenia w sprawie IV C 2257/03 znacząco wzrosły również usprawiedliwione wydatki pozwanego/powoda wzajemnego (przede wszystkim z uwagi na konieczność alimentowania dwójki kolejnych dzieci), matka M. S. (1) winna w stopniu znacznie większym niż pozwany/powód wzajemny pokryć zaistniały dotychczas wzrost kosztów utrzymania powoda/pozwanego wzajemnego.

Z uwagi na powyższe z dniem 6 października 2014 r. (czyli z dniem wniesienia powództwa) Sąd podwyższył alimenty należne M. S. (1) od jego ojca z kwoty po 300 zł miesięcznie do kwoty po 400 zł miesięcznie, płatnej do 10-tego każdego miesiąca z góry do rąk uprawnionego wraz z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat, zaś w pozostałym zakresie powództwo główne oddalił. Nadto Sąd (na podstawie art. 102 kpc, mając na uwadze, iż M. S. (1) nie posiada zdolności do samodzielnego utrzymania się i żadnego majątku) nie obciążył powoda kosztami procesu głównego oraz przejął, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 kpc, nieuiszczone koszty sądowe na rachunek Skarbu Państwa. O rygorze natychmiastowej wykonalności Sąd orzekł na podstawie art. 333 § 1 pkt. 1 kpc, o kosztach

Jednocześnie Sąd oddalił powództwo wzajemne o uchylenie obowiązku alimentacyjnego W. S. (1) wobec M. S. (1) w całości i obciążył powoda wzajemnego (na podstawie art. 98 § 1 kpc) kosztami procesu; a także nakazał pobrać od niego, na podstawie art. 113 ustęp 1 w zw. z art. 83 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Otwocku kwotę 166, 47 zł tytułem zwrotu wydatków związanych z opinią wydaną przez biegłego lekarza psychiatrę (mając na uwadze, iż powyższa opinia biegłego była równie istotna zarówno w postępowaniu z powództwa głównego jak i z powództwa wzajemnego, Sąd do nieuiszczonych kosztów sądowych sprawy z powództwa wzajemnego związanych z w/w opinią zaliczył połowę różnicy pomiędzy ostatecznymi kosztami przedmiotowej opinii (672, 27 zł), a kwotą zaliczki na tę opinię pobraną od pozwanego (339, 33 zł) i tę kwotę (połowę w/w różnicy) nakazał pobrać od W. S. (1) na rzecz Skarbu Państwa).