Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 1 października 2018 r. (data stempla pocztowego) R. N. wniósł przeciwko powiatowi (...) o zapłatę kwoty 40.415 zł oraz kwoty 480 zł z odsetkami od dnia 23 kwietnia 2013 r. do dnia zapłaty. Wniósł również o zasądzenie od pozwanego kosztów procesu wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że zawarł ze Starostwem Powiatowym w G. umowę na parkowanie i holowanie pojazdów. Dnia 23 kwietnia 2013 r. powód holował samochód marki V. (...) numer rej. (...) ze (...) w G. (powiat (...)) na zlecenie policji w G.. Powód odholował pojazd na swój parking i stał on tam do dnia złożenia pozwu. Pozwany nie zapłacił za holowanie i parkowanie samochodu, wskazując, że został on przetransportowany przez powoda spoza powiatu (...), co nie było objęte umową stron.

W piśmie procesowym z dnia 6 listopada 2018 r. (data stempla pocztowego) powód sprecyzował żądanie pozwu, wskazując, że żąda łącznie kwoty 64.938,06 zł, w tym 43.195,00 zł za parkowanie i holowanie oraz 21.743,06 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za okres od 8 maja 2013 r. do 31 grudnia 2018 r.

W odpowiedzi na pozew z dnia 18 lipca 2019 r. (data stempla pocztowego) pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, że z ustawy Prawo o ruchu drogowym wynika, że zadanie usuwania pojazdów należy do zadań miejscowo właściwego starosty. Starosta (...) zawarł umowę dotyczącą realizacji tego zadania z powodem, ale dotyczyła ona usuwania samochodów tylko z obszaru powiatu, który był stroną umowy. Pojazd, którego dotyczył pozew został usunięty z terenu powiatu (...), a nie (...). Nadto powód obowiązany był do usuwania pojazdów jedynie z dróg, a samochód został zabrany z terenu stacji benzynowej. Zdaniem pozwanego, powód powinien był dokonać oceny dyspozycji policji w świetle zawartej umowy i odmówić wykonania zlecenia. To nie pozwany wydał dyspozycję, więc nie ponosi odpowiedzialności za ewentualne szkody.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 7 lutego 2003 r. Starosta Powiatu (...) zawarł z powodem umowę dotyczącą świadczenia przez powoda usług w zakresie usuwania lub przemieszczania pojazdów w przypadkach, o których mowa w art. 130a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym oraz parkowania na parkingach strzeżonych pojazdów usuniętych w przypadkach, o których mowa w art. 130a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z § 2 umowy Policja lub inne uprawnione podmioty miały powiadamiać powoda o konieczności usunięcia lub przemieszczenia pojazdu, podając jego lokalizację oraz dane umożliwiające identyfikację. Według § 5 umowy przedsiębiorca miał we własnym imieniu wystawiać rachunek obciążający właściciela pojazdu oraz dochodzić od niego zapłaty za usunięcie, przemieszczenie lub parkowanie pojazdu na parkingu strzeżonym. Umowa z dnia 7 lutego 2003 r. została wypowiedziana dnia 17 marca 2016 r., a następnie, dnia 20 kwietnia 2016 r., strony zawarły kolejną umowę w tym samym przedmiocie.

(okoliczności bezsporne, nadto dowody: umowa z dnia 7 lutego 2003 r. – k. 6; wypowiedzenie umowy – k. 7; umowa z dnia 20 kwietnia 2016 r. – k. 8-11)

Dnia 23 kwietnia 2013 r. funkcjonariusz Komendy Miejskiej Policji w G. st. posterunkowy S. H. wydał dyspozycję usunięcia pojazdu nr (...), w której prosił o usunięcie pojazdu marki V. (...) numer rej. (...) ze (...) w G., leżącej na terenie powiatu (...), podając jako przyczynę: „zabezpieczony do sprawy”. Powód wykonał dyspozycję, dokonał holowania samochodu na swój parking.

(dowody: dyspozycja usunięcia pojazdu – k. 35; pismo K. w G. z dnia 29 marca 2016 r. – k. 24)

Dnia 9 lipca 2013 r. Prokuratura Rejonowa w Kwidzynie wydała postanowienie o przeszukaniu samochodu V. (...) numer rej. (...). Pismem z dnia 24 lipca 2013 r. powód poinformował K. w G., że na jego parkingu pozostaje nieodebrany samochód osobowy V. (...) numer rej. (...). Pismem z dnia 26 lipca 2013 r. powód zwrócił się do Zarządu Dróg Miejskich w G. z prośbą o wszczęcie postępowania dotyczącego przepadku wspomnianego pojazdu na rzecz gminy miasta G.. Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2014 r. Zarząd Dróg Miejskich w G. przekazał sprawę Starostwu Powiatowemu w K., jako organowi właściwemu. Pismem z dnia 14 stycznia 2014 r. Starosta (...) poinformował, że nie może przejąć sprawy z powodu braków formalnych oraz formalno-prawnych, wskazując m. in., że nie wyznaczył powoda jako jednostki dokonującej holowania i przechowywania pojazdów. Pismem z dnia 21 stycznia 2014 r. Zarząd Dróg Miejskich w G. przekazał wniosek powoda z dnia 26 lipca 2013 r. do Komendy Miejskiej Policji w G. celem dalszego rozpatrzenia. Pismem z dnia 2 października 2014 r. powód zwrócił się do K. w G. z informacją, że wciąż oczekuje na decyzję w sprawie odebrania pojazdu V. (...) z parkingu i płatności za usługę. Pismem z dnia 4 listopada 2014 r. K. w G. poinformowała, że sprawę przekazała ponownie do Starostwa Powiatowego w K.. Pismem z dnia 26 lutego 2016 r. powód zwrócił się do Komendanta K. w G. z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie. Pismem z dnia 29 marca 2016 r. Komendant K. w G. poinformował, że dyspozycja nr (...) dot. usunięcia samochodu V. (...) nie została wykonana dla celów procesowych, lecz na podstawie art. 130a ustawy Prawo o ruchu drogowym, w związku z prowadzeniem tego pojazdu przez osobę znajdującą się w stanie nietrzeźwości. Pismem z dnia 15 marca 2017 r. powód zwrócił się do Starostwa Powiatowego w G. z prośbą o zajęcie stanowiska w sprawie. Pismem z dnia 21 marca 2017 r. Starosta (...) poinformował, że uznaje się niewłaściwym do rozpatrzenia sprawy, ponieważ powód dokonywał czynności usunięcia pojazdu poza obszarem podległym Staroście. Dnia 9 maja 2017 r. powód wystąpił do Starostwa Powiatowego w K. z wezwaniem do zapłaty kwoty 480 zł za holowanie oraz 37.450 zł za parkowanie – 1498 dni x 25 zł. Pismem z tego samego dnia powód zwrócił się do Starostwa Powiatowego w K. o wystąpienie do sądu o przepadek mienia na rzecz Skarbu Państwa i zapłatę należności za parkowanie i holowanie. W odpowiedzi na wezwanie do zapłaty Starosta (...) skierował do powoda pismo z dnia 15 maja 2017 r., wskazując, ze nie jest zobowiązany do świadczenia na jego rzecz. Dnia 5 czerwca 2017 r. powód wystąpił do K. w G. z wezwaniem do zapłaty kwoty 480 zł za holowanie oraz 37.825 zł za parkowanie – 1513 dni x 25 zł. Pismem z tego samego dnia powód zwrócił się ponownie do Komendanta K. w G. o zajęcie stanowiska w sprawie. Pismem z dnia 6 lipca 2017 r. Komendant K. w G. poinformował, że nie ma podstaw do zapłaty za holowanie i parkowanie pojazdu.

(dowody: postanowienie z dnia 9 lipca 2013 r. – k. 13; pismo powoda z 24 lipca 2013 r. – k. 12; pismo powoda z dnia 26 lipca 2013 r. – k. 14; postanowienie z dnia 7 stycznia 2014 r. – k. 15; pismo Starostwa Powiatowego w K. z dnia 14 stycznia 2014 r. – k. 16-17; Pismo (...) w G. z dnia 21 stycznia 2014 r. – k. 18; pismo powoda z dnia 19 października 2014 r. – k. 19-20; pismo K. w G. z dnia 4 listopada 2014 r. – k. 21; pismo powoda z dnia 26 lutego 2016 r. – k. 22-23; pismo Komendanta K. w G. z dnia 29 marca 2016 r. – k. 24-25; pismo powoda z dnia 15 marca 2017 r. – k. 26; pismo Starosty (...) z dnia 21 marca 2017 r. – k. 27; wezwanie do zapłaty z dnia 9 maja 2017 r. – k. 28; pismo powoda z dnia 9 maja 2017 r. – k. 29; pismo Starosty (...) z dnia 15 maja 2017 r. – k. 30-31; wezwanie do zapłaty z dnia 5 czerwca 2017 r. – k. 32; pismo powoda z dnia 5 czerwca 2017 r. – k. 33; pismo Komendanta K. w G. z dnia 6 lipca 2017 r. – k. 34)

Od dnia 1 stycznia 2016 r. na terenie powiatu (...) obowiązywały następujące opłaty maksymalne: za usunięcie pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t z drogi na koszt właściciela w przypadkach określonych w art. 130a ustawy Prawo o ruchu drogowym – 480 zł; za przechowanie na parkingu strzeżonym pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 t usuniętego z drogi na koszt właściciela – 39 zł za każdą dobę.

(dowód: Uchwała VII/21/2015 Rady Powiatu (...) z dnia 30 września 2015 r. – k. 96)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie przedstawionych przez powoda dowodów z dokumentów. Sąd uznał przedłożone dokumenty za wiarygodne, bowiem ich autentyczności żadna ze stron nie zakwestionowała.

Stan faktyczny był w istocie bezsporny, pozwany nie kwestionował bowiem zawarcia przez strony umowy, ani faktu dokonania przez powoda holowania samochodu V. Golf w dniu 23 kwietnia 2013 r. Poza sporem był również fakt, że R. N. realizował dyspozycję usunięcia pojazdu wydaną przez Komendę Miejską Policji w G. oraz okoliczność, że samochód ten od kilku lat pozostaje na parkingu powoda. Spór ogniskował się jednak wokół kwestii natury prawnej, a dotyczącej samej zasady odpowiedzialności pozwanego z tytułu kosztów holowania i parkowania pojazdu. Powód twierdził bowiem, że usługi wykonał w ramach realizacji umowy z dnia 7 lutego 2003 r., natomiast pozwany podnosił, że usługi te wykraczały poza przedmiot umowy, ponieważ samochód został przetransportowany spoza powiatu (...), a nadto nie był on pozostawiony na drodze, lecz na terenie stacji benzynowej.

Zgodnie z zasadą rozkładu ciężaru dowodu określoną w art. 6 k.c. i 232 k.p.c., powód winien był udowodnić swoje roszczenie zarówno co do zasady jak i co do wysokości.

Przechodząc do rozważań natury prawnej, wskazać należy, że w momencie wykonania usługi holowania pojazdu, strony obowiązywała umowa z dnia 7 lutego 2003 r. W treści umowy wyraźnie wskazano, że jej przedmiotem jest świadczenie przez powoda usług w zakresie usuwania lub przemieszczania pojazdów oraz ich parkowania na parkingach strzeżonych w przypadkach, o których mowa w art. 130a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym. Należało zatem dokonać szczegółowej analizy tych przepisów, aby ocenić czy usługi wykonane przez powoda świadczone były w ramach tej umowy, czy też wykraczały poza zakres jej obowiązywania. Zgodnie z art. 130a ust. 1 i 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym w brzmieniu obowiązującym na dzień 23 kwietnia 2013 r. (tj. z dnia 30 sierpnia 2012 r. - Dz.U. z 2012 r. poz. 1137; dalej: u.p.r.d.) pojazd jest usuwany z drogi na koszt właściciela w przypadku: 1) pozostawienia pojazdu w miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża bezpieczeństwu; 2) nieokazania przez kierującego dokumentu potwierdzającego zawarcie umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub dowodu opłacenia składki za to ubezpieczenie, jeżeli pojazd ten jest zarejestrowany w kraju, o którym mowa w art. 129 ust. 2 pkt 8 lit. c; 3) przekroczenia wymiarów, dopuszczalnej masy całkowitej lub nacisku osi określonych w przepisach ruchu drogowego, chyba że istnieje możliwość skierowania pojazdu na pobliską drogę, na której dopuszczalny jest ruch takiego pojazdu; 4) pozostawienia pojazdu nieoznakowanego kartą parkingową, w miejscu przeznaczonym dla pojazdu osoby niepełnosprawnej o obniżonej sprawności ruchowej oraz osób wymienionych w art. 8 ust. 2; 5) pozostawienia pojazdu w miejscu obowiązywania znaku wskazującego, że zaparkowany pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela. Pojazd może być usunięty z drogi na koszt właściciela, jeżeli nie ma możliwości zabezpieczenia go w inny sposób, w przypadku gdy: 1) kierowała nim osoba: a) znajdująca się w stanie nietrzeźwości lub w stanie po użyciu alkoholu albo środka działającego podobnie do alkoholu, b) nieposiadająca przy sobie dokumentów uprawniających do kierowania lub używania pojazdu; 2) jego stan techniczny zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego, powoduje uszkodzenie drogi albo narusza wymagania ochrony środowiska. Zgodnie z art. 130a ust. 4 u.p.r.d. dyspozycję przemieszczenia lub usunięcia pojazdu z drogi w sytuacjach, o których mowa w ust. 1-3 wydaje policjant. Z kolei art. 130a ust. 5f u.p.r.d. wskazuje, że usuwanie pojazdów oraz prowadzenie parkingu strzeżonego dla pojazdów usuniętych w przypadkach, o których mowa w ust. 1-2, należy do zadań własnych powiatu. Starosta realizuje te zadania przy pomocy powiatowych jednostek organizacyjnych lub powierza ich wykonywanie zgodnie z przepisami o zamówieniach publicznych.

Biorąc powyższe pod uwagę, należało uznać, że umową zawartą między stronami Starosta (...) powierzył powodowi wykonanie zadań własnych powiatu polegających na usuwaniu i parkowaniu pojazdów. W świetle przytoczonych przepisów jednak, nie sposób uznać, by usługa holowania i późniejszego przechowywania pojazdu V. (...) numer rej. (...) na parkingu powoda mieściła się w zakresie jego obowiązków wynikających z umowy zawartej z pozwanym dnia 7 lutego 2013 r. Po pierwsze, powód otrzymał dyspozycję usunięcia pojazdu, w której jako przyczynę wskazano „zabezpieczony do sprawy”. Należy w tym miejscu zauważyć, że na mocy umowy, powód zobowiązany był do holowania samochodów tylko w ściśle określonych przypadkach, które określone były w cytowanych przepisach u.p.r.d. Nie ma tam mowy o zwiezieniu pojazdu w przypadku konieczności zabezpieczenia go dla celów postępowania karnego. Wyjaśnienia policji w tej kwestii zawarte w piśmie 29 marca 2016 r. należy uznać za znacznie spóźnione i budzące wątpliwości. Po drugie, oczywistym jest, że Starosta (...) na mocy przepisów u.p.r.d. zobowiązany był do realizacji zadań polegających na usuwaniu pojazdów z dróg jedynie na terenie powiatu (...). Samochody porzucone na terenie innych powiatów powinny być usuwane z inicjatywy właściwych starostów. Z niezrozumiałych względów policja skierowała dyspozycję usunięcia pojazdu z terenu powiatu (...) do powoda. Powoda nie wiązała przecież umowa ze Starostą (...), lecz ze Starostą (...). Nie ma wątpliwości, że holowanie samochodu pozostawionego poza terenem powiatu (...) nie było przedmiotem umowy wiążącej strony. Po trzecie, na co słusznie zwrócił uwagę pozwany, w u.p.r.d. mówi się jedynie o usuwaniu pojazdu „z drogi”. Zgodnie z art. 2. pkt 1) u.p.r.d. drogą nazywa się wydzielony pas terenu składający się z jezdni, pobocza, chodnika, drogi dla pieszych lub drogi dla rowerów, łącznie z torowiskiem pojazdów szynowych znajdującym się w obrębie tego pasa, przeznaczony do ruchu lub postoju pojazdów, ruchu pieszych, jazdy wierzchem lub pędzenia zwierząt. Teren stacji benzynowej z pewnością nie mieści się zatem w ustawowej definicji drogi. Stanowi to więc dodatkowy argument na poparcie tezy, że usługi świadczone przez powoda w związku z holowaniem i parkowaniem pojazdu V. (...) numer rej. (...) nie były świadczeniem, do którego zobowiązany był na mocy umowy łączącej strony.

Wypada zgodzić się z pozwanym, że powód jako profesjonalny uczestnik obrotu prawnego winien był każdorazowo weryfikować kierowane do niego dyspozycje usunięcia pojazdów pod kątem ich zgodności z treścią obowiązującej go umowy. W przypadku, gdyby zlecenie wykraczało ponad jego umowne zobowiązanie, miał prawo odmówić jego wykonania. Powód przy zachowaniu należytej staranności mógł więc uniknąć poniesienia kosztów związanych z realizacją usług, do których nie był zobowiązany. Brak było podstaw do obciążenia pozwanego obowiązkiem zapłaty za holowanie i przechowywanie samochodu.

Warto również wskazać w tym miejscu, że z przytoczonych przepisów u.p.r.d. wyraźnie wynika, iż pojazd usuwany jest na koszt właściciela. Co prawda, art. 130a ust. 10 u.p.r.d. stanowi, że starosta w stosunku do pojazdu usuniętego z drogi, w przypadkach określonych w ust. 1 lub 2, występuje do sądu z wnioskiem o orzeczenie jego przepadku na rzecz powiatu, jeżeli prawidłowo powiadomiony właściciel lub osoba uprawniona nie odebrała pojazdu w terminie 3 miesięcy od dnia jego usunięcia. (…) Należy jednak wskazać, że powód nie udowodnił by doszło do przepadku samochodu na rzecz pozwanego, co mogłoby ewentualnie uzasadniać skierowanie żądania przeciwko niemu. Treść samej umowy obowiązującej strony również jasno wskazywała, że powód miał wystawiać rachunki obciążające właściciela pojazdu i dochodzić od niego zapłaty za usunięcie, przemieszczenie lub parkowanie pojazdu na parkingu strzeżonym. Na marginesie tylko warto zauważyć, iż powód nie wykazał, by zwracał się z żądaniem zapłaty do właściciela pojazdu, choć z treści jego pisma z dnia 26 lipca 2013 r. wynikało, że wiedział kto nim jest.

Skoro powód nie udowodnił powództwa co do samej zasady, to kwestią drugorzędną stało się badanie zasadności roszczenia co do wysokości, warto jednak wskazać, że powód nie wykazał także i tego elementu swojego żądania. Sąd zwraca uwagę, że u.p.r.d. wskazuje jedynie na maksymalne stawki opłat za usuwanie i przechowywanie pojazdów. Powód nie wykazał jakie stawki obowiązywały na terenie powiatu (...) w dniu 23 kwietnia 2013 r., przedłożył bowiem jedynie uchwałę Rady Powiatu (...) określającą stawki, które zaczęły obowiązywać dopiero dnia 1 stycznia 2016 r. Również z samej umowy stron nie wynikała wysokość opłat za świadczone przez powoda usługi. Uwagę Sądu zwrócił również fakt, że powód nie przedłożył żadnego rachunku ani faktury VAT, wysokość naliczonych przez niego opłat wynikała dopiero z wezwania do zapłaty z dnia 9 maja 2017 r. Tymczasem umowa zawarta między stronami takiego rachunku wymagała.

To na powiedzie spoczywał ciężar dowodu w zakresie wysokość roszczenia. W myśl art. 6 k.c. i 232 k.p.c. strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne, gdyż ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z tego faktu wywodzi skutki prawne. Zgodnie z zasadą kontradyktoryjności ciężar dowodu spoczywa na stronach postępowania cywilnego. To one, a nie sąd, są wyłącznym dysponentem toczącego się postępowania i one wreszcie ponoszą odpowiedzialność za jego wynik ( por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 17 grudnia 1996 r., I CKU 45/96, OSNC 1997, nr 6-7, poz. 76, z glosą A. Zielińskiego, Palestra 1998, nr 1-2, s. 204; wyrok SN z dnia 7 marca 1997 r., II CKN 70/96, OSNC 1997, nr 8, poz. 113; uzasadnienie wyroku SN z dnia 11 października 2000 r., II UKN 33/00, OSNP 2002, nr 10, poz. 251). Strona, która nie przytoczyła wystarczających dowodów na poparcie swoich twierdzeń, ponosi ryzyko niekorzystnego dla siebie rozstrzygnięcia, o ile ciężar dowodzenia co do tych okoliczności na niej spoczywał, zaś sąd powinien wyciągnąć ujemne konsekwencje z braku udowodnienia faktów przytoczonych na uzasadnienie żądań lub zarzutów ( zob. wyrok SA w Białymstoku z dnia 28 lutego 2013 r., I ACa 613/12, LEX nr 1294695).

Biorąc powyższe pod uwagę, należało przyjąć, że powód nie udowodnił swojego roszczenia zarówno co do zasady jak i co do wysokości, sprawa podlegała więc rozstrzygnięciu zgodnie z zasadą actore non probante reus absolvitur. Dlatego też Sąd, na mocy art. 130a ust. 1 i 2 u.p.r.d. w zw. z art. 6 k.c., oddalił powództwo w całości jak w pkt I sentencji wyroku.

O kosztach procesu w pkt II sentencji wyroku rozstrzygnięto w myśl art. 98 § 1 i 2 k.p.c. w związku z art. 102 k.p.c., który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Stroną przegrywającą w całości był powód. Sąd uznał, że w niniejszej sprawie zachodził wypadek szczególnie uzasadniony, a to w związku z trudną sytuacją materialną powoda i skomplikowanym stanem prawnym sprawy, który utrudniał ustalenie osoby faktycznie odpowiedzialnej z tytułu roszczeń powoda. Koszty procesu po stronie pozwanego obejmowały wyłącznie wynagrodzenie pełnomocnika obliczone zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (tj. z dnia 3 stycznia 2018 r. – Dz.U. z 2018 r. poz. 265) i wynosiły 5.400 zł. Z przytoczonych już względów Sąd zasądził na rzecz pozwanego połowę tej kwoty, tj. 2.700 zł.

W pkt III sentencji wyroku kosztami sądowymi, od których zwolniony był powód obciążono Skarb Państwa na mocy art. 101 ust. 3 w zw. z art. 100 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. z dnia 4 kwietnia 2019 r. – Dz.U. z 2019 r. poz. 785).

ZARZĄDZENIE

1.  Odnotować w kontrolce uzasadnień- projekt przygotowany przez Asystenta,

2.  Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pozwanemu;

3.  Przedłożyć z wpływem lub za 21 dni.

T., 5.11.2019 r.