Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 27-03-2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Maria Dorywalska

Protokolant: sekretarz sądowy Marcin Jamrószka

po rozpoznaniu w dniu 13-03-2014 r. w Koninie

sprawy M. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o podleganie ubezpieczeniom

na skutek odwołania M. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 12-12-2012r. nr (...) (...) (...)

I.  O d d a l a o d w o ł a n i e

II.  Zasądza od odwołującego na rzecz pozwanego organu rentowego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn. akt III U 56/13

UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat w K. decyzją z 12 grudnia 2012 roku, nr (...) (...) (...), znak: (...) odmówił ustalenia okresu podlegania przez M. P. ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w dniu 15 października 2012 roku M. P. złożył wniosek o wydanie decyzji w sprawie indywidualnej. Przedmiot wniosku stanowiło wydanie decyzji stwierdzającej, że podlega on na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie zawartego stosunku cywilnoprawnego z płatnikami składek:

-

(...) -S (...).(...)(następnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 września 2002 roku do dnia 30 września 2004 roku,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 15 września 2002 roku do nadal,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 maja 2003 roku do dnia 31 października 2006 roku.

W dalszej części uzasadnienia, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po przytoczeniu stosownych regulacji prawnych oraz okoliczności faktycznych,
w szczególności dotyczących historii dotychczas prowadzonych postępowań, stwierdził, że w toku tych postępowań nie pozyskano dokumentów świadczących o rzeczywistym zawarciu z wymienionymi płatnikami składek umów cywilnoprawnych, na podstawie których zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonej czynności prawnej dla zleceniodawcy, jak również nie zostały przedstawione dowody potwierdzające wykonywanie przez M. P., której charakter spełniałyby określone kryteria umożliwiające zakwalifikowanie jej jako czynności wykonywanych w ramach umowy zlecenia.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył M. P. wnosząc o jej zmianę poprzez ustalenie, że podlegał on ubezpieczeniom społecznym
i ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy cywilnoprawnej w:

-

(...) -S (...).(...)(następnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 września 2002 roku do dnia 30 września 2004 roku,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 15 września 2002 roku do nadal,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 maja 2003 roku do dnia 31 października 2006 roku.

W uzasadnieniu odwołania M. P. podkreślił – po przytoczeniu zarysu historycznego postępowań toczących się na skutek jego odwołania – że do czasu wydania przez Sąd Najwyższy wyroku z dnia 24 maja 2012 roku usprawiedliwione było jego przekonanie, że podlegał w spornych okresach pracowniczym ubezpieczeniom społecznym wskazując przy tym, że wniosek o objęcie go dobrowolnym ubezpieczeniom chorobowym wraz
z wnioskiem o przywrócenie terminu na jego złożenie uznać należy
w ostateczności wniosek z dnia 15 października 2012 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa sądowego podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, że odwołujący nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie, że w spornych okresach wykonywał prace na podstawie umów cywilnoprawnych, a wskazane przez niego wyroki nie mogą stanowić podstawy do żądania objęcia ubezpieczeniami społecznymi
z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych ponieważ kwestie te nie były przedmiotem ustaleń w postępowaniu sądowym. W trakcie zaś postępowania wyjaśniającego w sprawie ustalenia zasadności zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia w ramach umowy o pracę, nie uzyskano żadnych dowodów mogących świadczyć, że doszło do zawarcia przez odwołującego umów cywilnoprawnych mogących stanowić podstawę do objęcia obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym.

Postanowieniem z dnia 11 grudnia 2013 roku Sąd wezwał do udziału
w sprawie w charakterze zainteresowanych: (...) sp. z o. o. – ul. (...) (...)-(...) L., (...) (...)– ul. (...), (...)-(...) W., (...) sp. z o. o. – ul. (...), (...)-(...) W..

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Spółka (...) (...) (...) sp. z o. o. została utworzona na podstawie aktu notarialnego z dnia 17.11.1994 r. Spółka została utworzona na czas nieoznaczony a wspólnikami Spółki byli Z. P., któremu przysługiwało 86 udziałów oraz A. P. (żona odwołującego), posiadająca 223 udziały. Przedmiotem działalności spółki była uprawa ozdobnych roślin ogrodniczych, szkółkarskich roślin sadowniczych, grzybów, kwiatów, działalność usługowa związana z uprawami rolnymi, sprzedaż hurtowa i detaliczna akcesoriów do pojazdów mechanicznych, sprzedaż paliw, mała gastronomia, wynajem pojazdów ciężarowych, sprzedaż wierzytelności.

Siedziba Spółki mieściła się wówczas w L. na posesji będącej własnością odwołującego i w pomieszczeniach stanowiących jego własność.

W dniu 13 lutego 1995 roku Z. P. jako pełnomocnik spółki zawarł z M. P. umowę o pracę na stanowisku Prezesa Zarządu na czas nieokreślony. Zarząd Spółki był jednoosobowy. W umowie tej ustalono stawkę płacy zasadniczej w wysokości 260 zł. Następnie wynagrodzenie to było podwyższane do wysokości najniższego wynagrodzenia, a od dnia 1.01.1999 r. wynagrodzenie to po ubruttowieniu wyniosło 1.168,66 zł. Z tytułu zatrudnienia odwołujący został też zgłoszony do ubezpieczenia społecznego jako pracownik od dnia 1.01.1999 r. na druku (...) ze wskazaniem podstawy wymiaru składki od kwoty 1.168,66 zł. Jak wynika z zakresu obowiązków na stanowisku prezesa zarządu spółki odwołujący miał zajmować się prowadzeniem spraw spółki zgodnie z przepisami (...), administrować działalność spółki
i reprezentować ją wobec podmiotów zewnętrznych, zatrudniać i zwalniać pracowników, zwoływać zebrania i zgromadzenia wspólników, wykonywać uchwały wspólników i informować o pracy zarządu, ustanawiać prokurentów
i pełnomocników.

Na podstawie aktu notarialnego z dnia 6.06.2000 r. utworzono spółkę (...) w B.. Od dnia 1.08.2000 r. Spółka została zgłoszona jako płatnik składek do Oddziału ZUS w K.. Udziałowcami spółki (...) była spółka (...).(...). w L. oraz 11 osób fizycznych. Przedmiotem działalności tej spółki było : produkcja szkółkarska, produkcja materiałów budowlanych, wydobycie i przerób kruszywa, usługi transportowe, skup i sprzedaż wierzytelności, obrót nieruchomościami. W dniu 30.09.2000 r. Spółka(...)” zawarła
z M. P. umowę o pracę na stanowisku Prezesa Zarządu
w pełnym wymiarze czasu pracy od dnia 2.10.2000 r. Zarząd Spółki był jednoosobowy. Rada Nadzorcza Spółki(...) w dniu 30.09.2000 r. podjęła uchwałę w sprawie wysokości wynagrodzenia Prezesa ustalając je na kwotę 13.000 zł miesięcznie. Zakres obowiązków odwołującego jako prezesa spółki (...) był określony w sposób identyczny jak w spółce (...)

Od dnia 7 listopada 2000 roku M. P. zatrudniony w spółkach „(...) (...) (...). z siedzibą w L. oraz (...) sp. z o. o. z siedzibą w B., przebywał na zwolnieniu lekarskim w związku z chorobą i korzystał z zasiłku chorobowego od dnia 3 sierpnia 2000 roku. Podstawą wypłaty zasiłku chorobowego było wynagrodzenie w obu zakładach pracy. Po jego zakończeniu odwołujący korzystał ze świadczenia rehabilitacyjnego, które zostało mu przyznane na okres do dnia 28 lipca 2002 roku.

W dniu 16 września 2002 roku w spółce (...) sporządzono aneks do umowy o pracę, na podstawie którego powierzono M. P. w miejsce funkcji Prezesa Zarządu, obowiązki doradcy zarządu ustalając wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 13.000 złotych miesięcznie. Aneks do umowy podpisany został przez pracownika oraz z upoważnienia zarządu J. S.. W tym czasie M. P. stał się właścicielem wszystkich udziałów w spółce (...) (...)
z siedzibą w L., a zmiany w tym zakresie zostały dokonane w KRS
z dniem 4 listopada 2002 roku. Z tą też datą doszło do wpisania nowego Prezesa Zarządu B. W..

Również w spółce (...)doszło w dniu 16 września 2002 roku do sporządzenia aneksu do umowy o pracę, który to aneks został podpisany przez nowego prezesa zarządu J. W. i M. P.. Jak wynika z treści tego aneksu odwołującemu powierzono obowiązki doradcy zarządu z wynagrodzeniem zasadniczym w wysokości 29.000 zł miesięcznie. Obowiązki na stanowisku doradcy zarządu w obu spółkach zostały określone tak samo. Do obowiązków tych należało: reprezentowanie Spółki, zawieranie umów z kontrahentami, ustalanie ceny towarów produkowanych przez spółki, oznaczanie pism i zamówień handlowych, prowadzenie mediacji z dłużnikami, gromadzenie danych statystycznych i informacji gospodarczych, sporządzanie planów rozwoju spółek, opracowywanie programów inwestycyjnych, opracowywanie wniosków, analiz i przedkładanie ich zarządowi a także wykonywanie innych dodatkowych zadań zlecanych przez Prezesa Spółki.

Kilka dni po sporządzeniu aneksu do umów zawartych w obu spółkach
i znacznym podwyższeniu wynagrodzenia odwołujący ponownie (od dnia 26 września 2002 roku) korzystał ze zwolnienia lekarskiego, na którym przebywał do dnia 3.03.2003 r. W tym czasie pobierał zasiłek chorobowy ustalany od wynagrodzeń nowo ustalonych w obu spółkach (tj. 29.000 zł i 13.000 zł). Po zakończeniu zasiłku chorobowego M. P. od dnia 4 marca 2003 roku do dnia 30 kwietnia 2003 roku przebywa na urlopie bezpłatnym zarówno
w spółce (...).(...)” jak i (...).

W dniu 16 maja 2003 roku M. P. zawarł kolejną (trzecią) umowę o pracę na stanowisku doradcy zarządu ze spółką (...)
w (...) (...) z siedzibą w L.. Spółka ta powstała na podstawie aktu notarialnego sporządzonego z dniu 12 grudnia 2002 roku,
a jedynym wspólnikiem tej spółki była K. P. – córka odwołującego M. P.. Zarząd spółki był jednoosobowy, a Prezesem Zarządu został J. W., który w tym czasie przestał pełnić funkcję prezesa zarządu spółki (...). Zakres działalności spółki określony był bardzo szeroko i dotyczył produkcji szkółkarskiej, działalności usługowej związanej
z uprawami rolnymi, działalności usługowej związanej z zagospodarowaniem terenów zieleni, z leśnictwem, szkółkarstwem leśnym, a także szereg rodzajów działalności związanej z robotami budowlanymi oraz sprzedażą.

Umowę o pracę z odwołującym zawarł Prezes Zarządu J. W. na czas nieokreślony z wynagrodzeniem w kwocie 5.700 złotych. Obowiązku doradcy zarządu określone zostały inwentycznie jak w przypadku pozostałych dwóch spółek. Odwołujący M. P. zgłoszony został do ubezpieczeń społecznych jako pracownik, a zgłoszenie wpłynęło do ZUS w dniu 28 maja 2003 roku.

Od dnia 26 maja 2003 roku M. P. ponownie korzystał ze zwolnienia lekarskiego, które trwało nieprzerwanie do dnia 18 lutego 2004 roku i pobierał z tego tytułu zasiłek chorobowy. Natomiast od dnia 19 lutego 2004 roku do dnia 17 lipca 2004 roku pobierał świadczenie rehabilitacyjne. Po wyczerpaniu tego świadczenia odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego
w każdej ze spółek.

W okresie korzystania przez M. P. ze świadczeń
z ubezpieczenia społecznego doszło do zmiany nazwy i siedziby spółek,
z którymi zawierał umowy o pracę. Spółka „(...) (...). zmieniła nazwę na (...) Sp. z o. o. i przeniosła swoją siedzibę do W. przy ul. (...) (data zmiany wpisu w KRS 4 listopada 2002 roku) , następnie adres spółki w W. zmienił się na ul. (...) (data zmiany w KRS 6 lipca 2002 roku). Od dnia 10 czerwca 2005 roku Spółka ta funkcjonuje pod nazwą (...) Sp. z o. o. Ponadto wszystkie udziały w tej spółce od M. P. nabył B. W. (data zmiany w KRS 19 sierpnia 2003 roku).

Spółka(...) również przeniosła swoją siedzibę do W. przy ul.(...), zmieniła nazwę na (...)
a spółka (...) która posiadała w niej 1175 udziałów sprzedała udziały na rzecz spółki(...) (data zmiany wpisu w KRS 24 października 2003 roku). Zmienił się także prezes zarządu tej spółki, w miejsce dotychczasowego prezesa J. W. prezesem został A. W. (zmiana wpisu w KRS 29 września 2003 roku), a następnie został nim G. S. (data zmiany 24 października 2003 roku).

Spółka „(...)w (...) do nadal ma siedzibę
w L., zmieniły się natomiast osoby na stanowisku prezesa zarządu.
W miejsce J. W. funkcję tą pełnił początkowo M. C.,
a następnie M. P. (data dokonania wpisu 15 czerwca 2004 roku). Obecnie Spółka ta zmieniła nazwę na (...) (...), a jej prezesem jest R. K..

W okresach korzystania przez odwołującego z zasiłków chorobowych oraz świadczeń rehabilitacyjnych żadna ze spółek nie zatrudniała na stanowisku doradcy zarządu innej osoby, w tym także w okresach korzystania przez odwołującego z urlopu bezpłatnego.

Z dniem 30 września 2004 roku odwołujący rozwiązał umowę ze spółką (...). za porozumieniem stron. Rozwiązaniu ulegała także umowa o pracę ze spółką (...) (...). (poprzednio (...) w (...) (...).), natomiast stosunek pracy odwołującego ze spółką (...) (...). (poprzednio (...) sp. z o. o. nie uległ rozwiązaniu.

Obowiązki odwołującego M. P. we wszystkich trzech spółkach w okresach pracy na stanowisku doradcy zarządu były tożsame. Miał on reprezentować spółkę, zawierać umowy z kontrahentami, ustalać ceny towarów produkowanych przez spółki, sporządzać plany rozwoju spółki, opracowywać programy inwestycyjne, opracowywać analizy, przedstawiać wnioski do zarządu.

Pomimo tak określonego zakresu obowiązków odwołujący nie sprostał im. Jeżeli chodzi o spółkę (...) (...). odwołujący wszystkie umowy jakie zawarł z kontrahentami związane były z pełnieniem funkcji Prezesa Zarządu, nawet po okresie zatrudnienia na stanowisku doradcy zarządu. W tych okresach pracy odwołujący nie był nikomu podporządkowany, nie podlegał prezesom spółki i w istocie to on podejmował wszystkie decyzje w spółkach, zarządzał wszelkimi sprawami spółek. Także wynagrodzenie M. P. było kilkakrotnie wyższe od wynagrodzenia innych pracowników spółek, w tym Prezesów Zarządu.

Decyzją z dnia 14 kwietnia 2005 roku, znak: (...) (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. stwierdził, że M. P. zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako pracownik w firmie (...). nie podlega od dnia 2 października 2000 roku obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Kolejną decyzją z dnia 25 kwietnia 2005 roku, znak: (...) (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. stwierdził, że M. P. zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako pracownik
w firmie (...) (...) (...) nie podlega jako pracownik od dnia 16 maja 2003 roku do nadal obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

Trzecią decyzją, także z dnia 25 kwietnia 2005 roku, znak: (...) (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. stwierdził, że M. P. zgłoszony do ubezpieczeń społecznych jako pracownik
w firmie (...). (...) nie podlega jako pracownik od dnia 16 września 2002 roku do nadal obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym.

W uzasadnieniu wszystkich trzech decyzji organ rentowy zakwestionował status odwołującego jako pracownika podkreślając, że umowy o pracę z tymi spółkami sporządzone zostały jedynie w celu uzyskania świadczeń
z ubezpieczenia społecznego, tj. zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego.

W wyniku odwołania od powyższych decyzji, po dwukrotnym uchyleniu wyroków, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koninie, po kolejnym rozpoznaniu sprawy i przeprowadzeniu wyczerpującego postępowania dowodowego, opierając się na tożsamym (jak w przedmiotowej sprawie) stanie faktycznym wyrokiem z dnia 29 października 2010 roku (sygn. akt III U 1082/09) oddalił odwołanie od decyzji z dnia 25 kwietnia 2005 roku, znak: (...) (...)zmienił decyzję z dnia 14 kwietnia 2005 roku nr (...) (...)w ten sposób, że stwierdził, iż M. P. nie podlega jako pracownik obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w firmie (...). (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 września 2002 roku, a w pozostałym zakresie oddalił odwołanie, a także oddalił odwołanie od decyzji z dnia 25 kwietnia 2005 roku, nr (...) (...)

Sąd Okręgowy uznał wówczas, że odwołujący w spółkach (...)
i (...) od dnia 16 września 2002 roku i w spółce „(...)w (...) od dnia 16 maja 2003 roku nie wykonywał zatrudnienia jako pracownik na stanowisku doradcy zarządu wskazując, iż stosunek pracy nie został nawiązany i nie powstał faktycznie stosunek pracy pomiędzy odwołującym, a tym spółkami, a sporządzone przez nich umowy
o pracę były fikcyjne.

Powyższy wyrok jest prawomocny. Sąd Apelacyjny w Poznaniu bowiem wyrokiem z dnia 26 maja 2011 roku wydanym w sprawie o sygn. akt III AUa 45/11 oddalił apelację M. P.. Także Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 24 maja 2012 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 266/11 oddalił skargę kasacyjną odwołującego.

W dniu 15 października 2012 roku M. P. wystąpił
z wnioskiem o wydanie decyzji stwierdzającej, że podlega on na podstawie art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz na podstawie art. 11 ust. 2 tej ustawy dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie zawartego stosunku cywilnoprawnego z płatnikami składek:

-

(...) – S (...).(...) (następnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 września 2002 roku do dnia 30 września 2004 roku,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 15 września 2002 roku do nadal,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 maja 2003 roku do dnia 31 października 2006 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, opierając się w głównej mierze na ustaleniach poczynionych
w toku postępowania wyjaśniającego dotyczącego oceny zasadności zgłoszenia odwołującego do ubezpieczeń społecznych z tytułu zatrudnienia w ramach umowy o pracę zaskarżoną decyzją odmówił ustalenia podlegania przez M. P. ubezpieczeniom społecznym z tytułu wykonywania pracy na podstawie umów cywilnoprawnych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w toku postępowania, dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy o sygn. akt III U 1082/09 tutejszego Sądu oraz w aktach organu rentowego, a także częściowo w oparciu o zeznania świadków: J. W., E. T., M. C., J. S. i częściowo zeznania odwołującego M. P..

Zeznania odwołującego oraz świadków Sąd ocenił jako wiarygodne
w części, w której potwierdzili fakt zawarcia z M. P.
w poszczególnych spółkach umów o prace na stanowisko doradcy zarządu oraz fakt zgłoszenia odwołującego jako pracownika do ubezpieczeń społecznych.

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom odwołującego w części, w której twierdził, że w spornych okresach w (...) -S (...).(...). (następnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 września 2002 roku do dnia 30 września 2004 roku, w (...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 15 września 2002 roku do nadal, (...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 maja 2003 roku do dnia 31 października 2006 roku wykonywał pracę na stanowisku doradcy zarządu pracując (pomimo nazwy umowy) na podstawie umowy cywilnoprawnej (zlecenia). Zeznania w tej części sprzeczne są z pozostałym materiałem dowodowym, w tym częściowo z zeznaniami świadków, ponadto są nielogiczne i w ocenie Sądu złożone wyłącznie na użytek przedmiotowego postępowania, w szczególności jeżeli zeznania te zestawi się z zeznaniami złożonymi w sprawie o sygn. akt III U 1082/09. Z tych samych okoliczności M. P. próbuje uzyskać pozytywny dla siebie skutek, nie zauważając jednak, że popada w sprzeczność. Jednocześnie w tym miejscu podkreślić trzeba, że żaden z rozpoznających poprzednie odwołanie Sądów, w tym Sąd Apelacyjny w Poznaniu oraz Sąd Najwyższy nie wskazały – wbrew twierdzeniom odwołującego – że z ustalonego stanu faktycznego wywieść można, że odwołującego ze wskazanymi spółkami łączyły stosunki cywilnoprawne, wręcz przeciwnie Sądy te, w tym Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu wyroku z dnia 26 maja 2011 roku podkreślił, że materiał dowodowy wskazuje, iż „odwołujący jako doradca zarządu w istocie sprawował nadzór właścicielski nad działalnością spółek, nie było bowiem osoby, która była kompetentna do wydawania odwołującemu jakichkolwiek wiążących poleceń służbowych, zaś osoby powoływane na stanowisko prezesa zarządu nie miały w istocie żadnych samodzielnych kompetencji, skoro we wszystkich najistotniejszych sprawach związanych z działalnością spółek ostateczny głos należał do odwołującego” (vide: k. 704 akt III U 1082/09).

Zeznania zawnioskowanych przez odwołującego świadków – jak już wskazano – Sąd uznał za częściowo wiarygodne. Świadkowie potwierdzili wprawdzie fakt zatrudnienia odwołującego na stanowisku doradcy zarządu, zaznaczając jednocześnie, że decydował on o wszystkim, podejmował wszystkie najważniejsze decyzje w spółkach i nie podlegał nikomu. Z zeznań tych zatem, nie można, co próbuje przeforsować odwołujący, wyprowadzić wniosku, że świadczył on pracę w oparciu u umowę zlecenia, czy inny stosunek cywilnoprawny (świadczenie usług).

Sąd odmówił wiarygodności zeznaniom świadków w części, w której wskazywali, że obowiązki, które wykonywał we wszystkich trzech spółkach nie kolidowały ze sobą.

Rzeczowy materiał dowodowy nie budził wątpliwości Sądu, nadto nie był kwestionowany przez strony.

Istotą sporu w przedmiotowym postępowaniu było rozważanie, czy odwołujący M. P. posiada tytuł prawny do objęcia go ubezpieczeniami emerytalnemu i rentowym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia na podstawie zawartego stosunku cywilnoprawnego z płatnikami składek:

-

(...) -S (...).(...)(następnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 września 2002 roku do dnia 30 września 2004 roku,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 15 września 2002 roku do nadal,

-

(...) sp. z o. o. (obecnie (...) sp. z o. o.) od dnia 16 maja 2003 roku do dnia 31 października 2006 roku.

Nie ulega wątpliwości, że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r., poz. 1442 j.t.) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Nadto osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu (art. 12 ust. 1 powołanej ustawy). Do dnia 31 grudnia 2009 roku, tj. do zmiany powołanego przepisu ubezpieczeniu wypadkowemu nie podlegały osoby których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, jeżeli wykonały pracę poza siedzibą lub miejscem prowadzenia działalności zleceniodawcy.

Wobec zleceniobiorców obowiązek ubezpieczenia powstaje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy (art. 13 pkt 2).

Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12 (ust. 1 art. 11).

Natomiast dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 8 i 10 (ust. 1 art. 11), tj. m.in. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia.

W tym miejscu zaznaczyć należy, że stan faktyczny nie był w zasadzie sporny. Sporne pozostawało jedynie ustalenie charakteru prawnego stosunku łączącego odwołującego M. P. ze wskazanymi powyżej spółkami, we wskazanych okresach. Zasadnicze więc znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy miało przesądzenie, czy umowy łączące wskazane spółki z M. P. były umowami o zlecenia.

Powyższej oceny należy dokonać w oparciu o przepisy kodeksu cywilnego, który zawiera regulacje dotyczące umowy zlecenia (art. 734 - 751 k.c.).

Przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie (art. 734 k.c.). Zgodnie zaś z art. 750 k.c., do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu. To odesłanie oznacza, iż umowa zlecenia jest umową, którą należy interpretować szeroko przy ocenie jakiego rodzaju umowa łączy strony stosunku cywilnego. Odesłanie to znajduje zastosowanie wówczas, gdy przedmiotem umowy jest dokonywanie czynności faktycznej, a umowa nie jest unormowana w przepisach dotyczących innych umów nazwanych jak umowy o dzieło, agencyjnej, komisu itp. Choć umowy te zakładają dążenie do osiągnięcia pewnego rezultatu, to jednak działający z zachowaniem należytej staranności zleceniobiorca – w razie niezrealizowania celu umowy – nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie zobowiązania. Umowa zlecenia nie akcentuje konkretnego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia – nie wynik zatem, lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku sąd elementem (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 11 października 2012 r., III AUa 1930/11).

W tym miejscu wskazać wprawdzie trzeba, że nazwa umowy nie ma decydującego znaczenia dla określenia charakteru stosunku prawnego powstałego w wyniku jej zawarcia.

Charakter stosunku prawnego ustala się bowiem na podstawie treści oświadczeń woli stron, dokonując ich wykładni zgodnie z art. 65 k.c., ale też
w oparciu o całokształt okoliczności towarzyszących realizacji umowy (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 2010 roku, II PK 354/09, publ. LEX nr 598002; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 stycznia 2002 roku, II UKN 769/00, publ. LEX nr 560567), niemniej całokształt okoliczności sprawy nie pozwala uznać, że łącząca odwołującego i spółki umowa (nazwana umową o pracę) nie może być uznana za umowę zlecenia.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wykazało bowiem, aby zatrudniony od dnia 16 września 2002 roku w spółkach (...)
i (...) sp. z o. o. oraz od dnia 16 maja 2003 roku w (...) w (...) sp. z o. o. na stanowisku doradcy zarządu odwołujący wykonywał przy dochowaniu należytej staranności powierzone mu obowiązki, tj. sporządzał plany rozwoju spółki, opracowywał programy inwestycyjne, opracowywał analizy, przedstawiał wnioski zarządowi. Wprawdzie w dniu 22 listopada 2002 roku oraz w dniu 20 grudnia 2002 roku M. P. zawarł dwie umowy z kontrahentami, jednakże z okoliczności sprawy wynika, iż czynił to jako prezes zarządu (jak w przypadku poprzednich umów).

Materiał dowodowy wskazuje przy tym niezbicie, że w okresach zatrudnienia na stanowisku doradcy zarządu odwołujący sprawował nadzór właścicielski nad działalnością wszystkich spółek. Z zeznań przesłuchanych
w sprawie świadków, w tym sprawujących funkcje prezesa zarządu wynika bowiem, że nie wydawali oni odwołującemu poleceń służbowych, wszystkie decyzje podejmował sam odwołujący, a osoby pełniące funkcje prezesów zarządu nie miały samodzielnych kompetencji. Trudno zatem podzielić stanowisko odwołującego, że pełnił on funkcje doradcy zarządu, skoro prezesi zarządu nie podejmowali żadnych decyzji. Głos ostateczny zawsze należał do odwołującego, stąd nie mógł on sam sobie „doradzać”. Twierdzenia przeciwne, które podnosi odwołujący są nielogiczne.

Nie bez znaczenia jest także fakt, że odwołujący M. P. stał się właścicielem wszystkich udziałów w spółce (...)uzyskując tym samym status właścicielskiego pracodawcy. Sam zatem ze sobą nie mógł zawierać umów cywilnoprawnych, w tym takich której przedmiot stanowi „doradzanie” zarządowi, skoro – jak już pokreślono – on sam podejmował wszystkie decyzje.

Podobnie jeżeli chodzi o spółkę (...), w której większość udziałów przysługiwała spółce (...) której jedynym udziałowcem był
w tym czasie odwołujący, zaś w spółce (...)
w (...) (...). właścicielem wszystkich udziałów była córka odwołującego K. P., stąd także nie może dziwić, że to odwołujący w istocie wykonywał uprawnienia właścicielskie, tym bardziej, że w roku 2004 powołany został na stanowisko prezesa zarządu.

W świetle powyższych rozważań uznać trzeba, że w spornych okresach nie łączył odwołującego ze spółkami stosunek cywilnoprawny, a umowy nazwane umowami o pracę miał fikcyjny charakter, co także zauważył Sąd rozpoznający odwołanie w sprawie toczącej się pod sygn. akt III U 1082/09.

Konkludując stwierdzić trzeba, że odwołanie M. P. jest pozbawione podstaw, tym bardziej, że z tych samych okoliczności próbował on wywodzić twierdzenia, że łączył go z powołanymi powyżej spółkami stosunek pracy. Także zatem obecne argumenty uznać trzeba, za złożone i skonstruowane na użytek przedmiotowego postępowania.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. oddalił odwołanie (punkt I wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 6 i 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.) – punkt II wyroku.

SSO Maria Dorywalska