Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

W. W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od N., A., N., A., R., K. i J. W. alimentów w kwotach po 300zł m-cznie od każdego z nich

Wszyscy pozwani zażądali oddalenia powództwa w sprawie.

Sąd ustalił co następuje:

Nika, A., N., A., R., K. i J. rodzeństwo W., są dziećmi W. W. i U. W..

dowód - k. 18-24 asc

Prawomocnym wyrokiem z dnia 5 lutego 2004r. w sprawie IC 1017/03 z powództwa D. W. SO w Kaliszu rozwiązał jej małżeństwo z W. W. z wyłącznej winy pozwanego.

Władzę rodzicielską nad małoletnimi wówczas K., A., N., A. i N. W. powierzono jedynie ich matce, przyznając ojcu dzieci tylko prawo utrzymywania z nimi osobistych kontaktów.

dowód - k. 66 wyrok

Pomimo orzeczenia rozwodu z wyłącznej winy pozwanego, a także jego wcześniejszego nagannego zachowania wobec żony i dzieci, U. W. nie występowała nigdy przeciwko byłemu mężowi z roszczeniami alimentacyjnymi.

Co więcej, spłaciła ona jego zaległości w KRUS. Uzgodniła też polubownie sprawę o podział majątku wspólnego, w wyniku której W. W. otrzymał dom z ziemią i miał ją spłacić kwotą 60tys. zł, z czego potem nie wywiązał się.

dowód - k. 218 zeznania U. W., k. 227,229,231, 249-253,

258, 260, 263-264, 266 zeznania pozwanych

Sam W. W. od czasu rozwodu w 2004r. i aż do chwili złożenia powództwa przeciwko swoim dzieciom w niniejszej sprawie, nie występował nigdy z żądaniem zasądzenia od nich dla siebie alimentów.

dowód - okoliczność niesporna

Aktualnie W. W. mieszka nadal w nieruchomości z czasów małżeństwa z matką pozwanych. Przed kilkoma laty została ona jednak zlicytowana przez komornika na poczet zaległości alimentacyjnych powoda wobec dzieci. Obecny właściciel tej nieruchomości pozwala nieodpłatnie mieszkać dalej powodowi w domu, który znajduje się na tej nieruchomości.

dowód - k. 219 zeznania św. U. W., k. 238 zeznania

W. W.

Postanowieniem z 9 maja 2019r., wydanym na wniosek wierzycieli, komornik umorzył postępowanie egzekucyjne wobec powoda odnośnie bieżących świadczeń alimentacyjnych.

dowód - k. 17 postanowienie, zob. też k. 67 zajęcie komornicze

Wcześniej, bo orzeczeniem z dnia 28 stycznia 2011r. powód został uznany za osobę niepełnosprawną w stopniu umiarkowanym do dnia 31 stycznia 2015r., ze wskazaniem do pracy na odpowiednio przystosowanym stanowisku.

dowód - k. 117 orzeczenie

Profesjonalny pełnomocnik W. W. nie przedstawił jednak Sądowi żadnego dowodu, zwłaszcza dokumentu, potwierdzającego fakt dalszego posiadania przez powoda orzeczenia o niepełnosprawności także po dacie 31 stycznia 2015r.

dowód - okoliczność niesporna

Postanowieniem SR w Kaliszu w sprawie IIIRNs 440/16 powód został skierowany na przymusowe leczenie psychiatryczne w związku z nadużywaniem i uzależnieniem od alkoholu.

dowód - k. 76 karta informacyjna

Także w tym przypadku, pełnomocnik powoda nie przedłożył Sądowi jakichkolwiek dowodów, z których wynikałby fakt kontynuowania później przez W. W. leczenia psychiatrycznego.

dowód - okoliczność niesporna

Decyzją z 15 marca 2020r. przyznano powodowi rentę w kwocie 531zł ( do wypłaty ) m-cznie.

dowód - k. 166 decyzja

Powód zalega z bieżącymi płatnościami za wywóz śmieci.

dowód - k. 121 upomnienie, k. 122 decyzja, k. 123-125 wykaz

zaległości, k. 126-132 zajęcie

Wymieniony nie wykonuje żadnej pracy zarobkowej, w tym dorywczej, ani jej nie poszukuje.

dowód - okoliczność niesporna

Sąd uznał za wiarygodne zeznania stron, a także św. U. W. w części, w jakiej były one zgodne z ustalonym powyżej stanem faktycznym niniejszej sprawy.

Zeznania te były bowiem stanowcze, konsekwentne w trakcie całego postępowania, pozbawione wewnętrznych i wzajemnych sprzeczności. W odpowiednich fragmentach znajdowały one potwierdzenie w treści zaliczonych w poczet dowodów dokumentów, tworząc razem z nią spójną i logiczną całość ustalonego przez Sąd stanu faktycznego tej sprawy ( por. wyżej ). Ich wiarygodność nie została też skutecznie podważona przez stronę przeciwną. Ponadto zeznania jak wyżej dotyczyły aktualnych ( por. art.316§1kpc ) okoliczności, istotnych dla prawidłowego merytorycznego rozstrzygnięcia w niniejszym postępowaniu ( szczegółowo zob. dalej – uzasadnienie prawne ). Nie budziły one wreszcie uzasadnionych wątpliwości co do swojej rzetelności z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego Sądu oraz przesłanek określonych w art.233§1kpc.

Pozostałe zeznania wymienionych przed chwilą osób, jako nie spełniające łącznie wszystkich wskazanych powyżej kryteriów, Sąd pominął. Dotyczyło to zwłaszcza tej części zeznań osób jak wyżej, które nie odnosiły się bezpośrednio do faktów istotnych dla meritum sprawy, ale dotyczyły faktów z przeszłości, albo zawierały wyłącznie autorską, subiektywną ocenę danych okoliczności przez samych zainteresowanych. Tymczasem kluczowe dla właściwego, merytorycznego rozpatrzenia tej sprawy były przede wszystkim fakty istniejące w chwili orzekania w niej ( por. art.316§1kpc ), zaś ocena ważnych dla sprawy okoliczności była zastrzeżona wyłącznie do dyskrecjonalnej władzy Sądu i była dokonywana wedle kryteriów z art.233§1 kpc.

W szczególności Sąd nie podzielił poglądu powoda, że jego aktualna sytuacja materialna wymaga zasądzenia dla niego alimentów od pozwanych. Szczegółowe uzasadnienie stanowiska Sądu w tym zakresie znajduje się poniżej w dalszej części tego uzasadnienia ( por. rozważania prawne ).

Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania treści zaliczonych w poczet dowodów dokumentów. Zostały one sporządzone przez uprawnione podmioty, w zakresie przypisanych im kompetencji. Dotyczyły one w zdecydowanej większości okoliczności istotnych dla meritum sprawy ( zob. dalej w uzasadnieniu ).

Mając na uwadze przywołane powyżej kryteria oceny dowodów, Sąd pominął jednak te z przedstawionych przez stronę powodową dokumentów, które dotyczyły faktów i okoliczności z przeszłości ( zob. np. k. 118, 119-120 ), albo zawierały w swojej treści subiektywną ocenę przez powoda działania różnych organów państwowych ( por. k.62, 72-74, 78-79 ).

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.133§2kro, poza wypadkiem przewidzianym w art.133§1kro

( obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie ), uprawnioną do świadczeń alimentacyjnych jest wyłącznie osoba, która znajduje się w niedostatku. Powyższe dotyczy zatem także obowiązku alimentacyjnego dzieci wobec rodzica, przy czym zakres obowiązku każdego z tych dzieci wyznaczają jego indywidualne możliwości płatnicze w rozumieniu odpowiednio stosowanego w takim przypadku art.135§1kro.

Rozważając kwestię alimentacji powoda przez pozwanych, należało jednak zawsze mieć na uwadze treść regulacji prawnych zawartych w art. 129, 130 i 132kro.

Pierwszy z tych przepisów stanowi, że obowiązek alimentacyjny obciąża w takim samym stopniu zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem. Drugi z nich, tj. art.130kro stwierdza zaś kategorycznie, że obowiązek jednego małżonka do dostarczania środków utrzymania drugiemu małżonkowi po rozwiązaniu lub unieważnieniu małżeństwa, albo po orzeczeniu separacji, wyprzedza obowiązek alimentacyjny krewnych tego małżonka.

Z zestawienia treści obu wymienionych przepisów wynika więc jednoznacznie, że osobą zobowiązaną w pierwszej kolejności do alimentacji rozwiedzionego lub pozostającego w separacji małżonka - ojca dzieci, nie są te dzieci, ale drugi małżonek, według reguł opisanych precyzyjnie w art.60kro.

W konsekwencji oraz stosownie do treści art.132kro, obowiązek alimentacyjny dzieci rozwiedzionego lub pozostającego w separacji małżonka, jako zobowiązanych do jego alimentacji w dalszej kolejności, powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności ( czyli drugiego rozwiedzionego lub pozostającego w separacji małżonka ), albo gdy ów małżonek nie jest w stanie zadośćuczynić swojemu obowiązkowi, lub gdy uzyskanie od niego na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Przenosząc treść powyższych unormowań na grunt ustalonego stanu faktycznego niniejszej sprawy, Sąd w pierwszej kolejności zwrócił uwagę, że powód jest po rozwodzie z matką pozwanych, który został orzeczony z jego wyłącznej winy.

Ponadto z treści wyroku rozwodowego wynika, że władzę rodzicielską nad małoletnimi wówczas pozwanymi powierzono przy rozwodzie wyłącznie ich matce ( zob. k. 66 ).

Powyższe nabierało szczególnego znaczenia w kontekście treści art.60kro, a także treści zeznań pozwanych oraz ich matki św. U. W., złożonych w niniejszej sprawie.

Art. 60kro normuje obowiązek alimentacyjny między rozwiedzionymi małżonkami. Z redakcji poszczególnych paragrafów tego artykułu wynika wprost, że wyklucza on ze swojego dobrodziejstwa małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego. Z chwilą uprawomocnienia się wyroku rozwodowego traci on definitywnie prawo do ew. alimentacji przez drugiego byłego małżonka.

Według zgodnych i nie kwestionowanych w żaden sposób przez stronę powodową zeznań pozwanych oraz św. U. W. ( por. k. 218, 227, 229, 231, 249-253, 258, 260, 263-264, 266 ), W. W. swoim nagannym zachowaniem wobec pozwanych oraz ich matki, doprowadził do rozpadu rodziny, w tym pozbawił odpowiednich środków utrzymania swoje małoletnie dzieci, co zostało odpowiednio ocenione przez Sąd m.in. poprzez przypisanie powodowi w wyroku rozwodowym wyłącznej winy za rozpad jego małżeństwa. Z uwagi na zasadę wyrażoną w art.366kpc w zw. z art.365§1kpc, Sąd nie mógł oczywiście w niniejszej sprawie roztrząsać szczegółów nagannego zachowania powoda, opisywanych w zeznaniach jego dzieci oraz byłej żony złożonych w niniejszej sprawie.

Sąd miał jednak obowiązek uwzględnić, że zachowanie powoda jak wyżej skutkowało tym, że on sam pozbawił w ten sposób siebie możliwości skorzystania po rozwodzie z ew. wsparcia materialnego byłej żony na podstawie art.60kro.

W ślad za tym, wspomniane naganne zachowanie powoda wobec członków jego rodziny, w tym zwłaszcza pozwanych, nie mogło pozostać bez wpływu na ocenę przez Sąd zasadności żądania przez niego teraz od nich, po kilkunastu latach od rozwodu, alimentów na swoje utrzymanie.

Rozważając bowiem kwestię obowiązku alimentacyjnego z art.133§2kro nie można abstrahować i pomijać obowiązków wynikających z innych przepisów. W szczególności zaś oceniając zasadność roszczenia alimentacyjnego rodzica względem swoich dzieci na podstawie art.133§2kro, należy uwzględnić treść i sposób wykonania jego własnego obowiązku alimentacyjnego względem tych dzieci, wynikającego z art. 96 w zw. z art.133§1 i 135kro. Stosownie do tych przepisów każdy rodzic jest zobowiązany troszczyć się o należyty fizyczny i duchowy rozwój swoich dzieci, zaś emanację i przejaw tej powinności w sferze materialnej stanowi jego obowiązek alimentacyjny wobec nich sprecyzowany w art.133§1 i 135kro.

W konsekwencji, nie można uznać za uzasadnione roszczenia alimentacyjnego rodzica wobec dzieci, jeśli wcześniej swoim nagannym zachowaniem uchybił on swoim własnym, ustawowym obowiązkom wobec nich, w tym szczególnie wymienionym w art.96 w zw. z art.133§1 i 135kro. Takie zachowanie rodzica stanowi bowiem, jak trafnie podnosili pozwani, nadużycie jego uprawnień i nie zasługuje na ochronę prawną ( por. (...) 48/72, L. ).

Niezależnie od powyższego Sąd zwrócił uwagę, że według zgodnego poglądu judykatury i doktryny prawa rodzinnego, niedostatek z art.133§2kro stanowi usprawiedliwioną przesłankę obowiązku alimentacyjnego jedynie wtedy, gdy jego przyczyną są okoliczności całkowicie niezależne od woli osoby, która powołuje się na taki stan rzeczy ( zob. ICKN 355/99, ICKN 95/98, ICKN 146/98, IICa 507/14 SO Słupsk - w Legalis, a także tamże Art.133kro, red. Osajda 2020, wyd.8; Art.133kro, red. Pietrzykowski 2020, wyd.6 ).

W ślad za tym, roszczenie alimentacyjne oparte na art.133§2kro nie przysługuje osobie, która z własnej winy nie wykorzystała wszystkich własnych możliwości samodzielnego utrzymania i wskutek tego znalazła się w niedostatku.

Zważywszy na stanowisko procesowe wszystkich pozwanych, którzy od początku procesu zgodnie twierdzili, że ojciec sam swoim nagannym i lekkomyślnym postępowaniem pozbawił siebie odpowiednich środków utrzymania, rzeczą strony powodowej, korzystającej z profesjonalnej pomocy prawnej, było procesowe udowodnienie ( art.6kc i art.232kpc ), że aktualna sytuacja materialna W. W. zaistniała z obiektywnych i całkowicie niezależnych od niego przyczyn.

Analizując przedstawiony w tej materii przez pełnomocnika powoda materiał dowodowy oraz dokonując jego wszechstronnej oceny w granicach zakreślonych przez art.233§1kpc w zw. z art.316§1kpc Sąd uznał, że strona powodowa nie wykonała opisanego przed chwilą obowiązku.

Z materiału dowodowego sprawy wynikało, że po rozwodzie i w wyniku podziału majątku dorobkowego z byłą żoną, powód otrzymał dawną wspólną nieruchomość razem z domem mieszkalnym, co zapewniało jemu odpowiednie warunku dalszej samodzielnej egzystencji.

Potem jednak stracił tę nieruchomość na skutek niewywiązywania się ze swoich zobowiązań finansowych, w tym alimentacyjnych wobec dzieci. Pełnomocnik powoda nie przedstawił Sądowi jakichkolwiek dowodów na okoliczność, że powyższe nastąpiło z przyczyn, za które powód nie ponosił żadnej winy.

Z tych samych przyczyn i w taki sam negatywny sposób, należało ocenić fakt powstania zaległości powoda w zakresie należności publicznoprawnych za wywóz śmieci. Sąd dostrzegł też w tej mierze, iż należności te były ustalone w symbolicznej miesięcznej wysokości, a mimo tego nie były na bieżąco regulowane przez powoda z nieudokumentowanych przed Sądem przyczyn.

Aprobaty Sądu nie mogły też zyskać sugestie strony powodowej odnośnie stanu zdrowia W. W., a szczególnie negatywnego wpływu tego stanu na możliwość wykonywania przez niego pracy zarobkowej.

Jak wspomniano już wcześniej w tym uzasadnieniu, przedłożone Sądowi orzeczenie o niepełnosprawności powoda dotyczyło okresu do 31 stycznia 2015r., przy czym stwierdzono w nim jedynie umiarkowany stopień niepełnosprawności powoda, z dopuszczeniem do wykonywania przez niego pracy na odpowiednio przystosowanym stanowisku ( k. 117 ). Mimo jednoznacznych obowiązków procesowych wynikających z art.6kc i art.232kpc, strona powodowa nie przedstawiła w niniejszej sprawie żadnego dowodu, szczególnie dokumentu, potwierdzającego, że także po dniu 31 stycznia 2015r. i do chwili obecnej powód jest nadal formalnie osobą niepełnosprawną.

Taka sama sytuacja miała miejsce w odniesieniu do twierdzenia o złym stanie zdrowia psychicznego powoda. Złożone na tę okoliczność dokumenty dotyczyły okresu sprzed kilku lat i były związane z przymusowym leczeniem powoda w związku z nadużywaniem przez niego alkoholu ( k. 76-77 ). Brak było natomiast jakichkolwiek dokumentów lekarskich, z których treści wynikałoby, że powód cierpi nadal na schorzenia psychiczne i leczy się obecnie z tej przyczyny u specjalisty psychiatry.

Dlatego też Sąd nie uwzględnił wniosku dowodowego pełnomocnika W. W. o przeprowadzenie badania psychiatrycznego powoda na okoliczność oceny jego aktualnego stanu zdrowia psychicznego i możliwości zarobkowania ( k. 114).

W świetle całej przywołanej do tej pory argumentacji Sąd stanął na stanowisku, że strona powodowa nie dowiodła w niniejszej sprawie zgodnie z regułami wynikającymi z art.6kc i art.232kpc, że aktualna sytuacja materialna powoda zaistniała wyłącznie na skutek całkowicie niezależnych i niezawinionych przez niego okoliczności, przy czym nie nosi ona zdaniem Sądu znamion takiego niedostatku w rozumieniu art.133§2kro, który skutkowałby koniecznością zasądzenia od każdego z pozwanych na rzecz powoda alimentów w kwotach dochodzonych pozwem.

W związku z tym orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu ( punkty 2-4 wyroku ) rozstrzygnięto natomiast na podstawie art.96ust.1pkt.2, art.113ust.1,2 i 4 Ustawy z 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U. 2019, poz. 785 ze zm. ), §10ust.1pkt.9 w zw. z §4ust.3 Rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z 3 października 2016r. …….. ( Dz.U. 2019, poz. 18 ) oraz art.102kpc.