Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 5 września 2019 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXI Wydział Pracy w składzie:

Przewodniczący:	Sędzia SO Rafał Młyński
Sędziowie:	SO Bożena Rzewuska (spr.) SR del. Krzysztof Kopciewski
Protokolant:	st.sekr.sądowy Agata Szymańska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 września 2019 r. w Warszawie

sprawy z powództwa B. W.

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej w W.

o przywrócenie do pracy

na skutek apelacji wniesionej przez pozwaną

od wyroku Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W.

z dnia 7 lutego 2019 roku sygn. akt VII P 819/18

oddala apelację.

Bożena Rzewuska Rafał Młyński Krzysztof Kopciewski

Sygn. akt XXI Pa 297/19

UZASADNIENIE

Pozwem z 6 sierpnia 2018 roku B. W. wniosła o uznanie wypowiedzenia o pracę za bezskuteczne, ewentualnie o przywrócenie jej do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy. Uzasadniając swoje stanowisko zakwestionowała dokonaną przez pracodawcę prawidłowość wyboru jej osoby do zwolnienia, jak również wskazała, iż nie posiada wiedzy dotyczącej likwidacji stanowiska pracy, na którym została zatrudniona.

W odpowiedzi na pozew (...) spółka akcyjna z siedzibą w W. wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Uzasadniając swoje stanowisko pozwana wskazała, że przyczyną rozwiązania z powódką stosunku pracy jest likwidacja jej dotychczasowego stanowiska, związana z koncentracją zadań i redukcją zatrudnienia w grupie stanowisk specjalistów. Nadto powódka osiągnęła wiek emerytalny, co oznacza, że ma możliwość zapewnienia środków utrzymania.

Wyrokiem z 7 lutego 2019 r. Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przywrócił powódkę do pracy u pozwanego na obowiązujących przed dokonaniem wypowiedzenia warunkach płacy i pracy oraz nakazał ściągnąć od pozwanego 2373,00 zł tytułem zwrotu kosztów sądowych, od uiszczenia których powódka została zwolniona z mocy ustawy.

Sąd Rejonowy ustalił, że B. W. ukończyła studia magisterskie na Wydziale (...) Szkoły (...) w W..

B. W. zatrudniona została w (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. (poprzednio: Dyrekcja Generalna przedsiębiorstwa (...)) 26 listopada 1997 r. na stanowisku starszego specjalisty, na czas nieokreślony.

Do obowiązków B. W. na zajmowanym przez nią stanowisko należało m.in. przygotowanie wniosków na Zarząd (...) S.A. dot. ustalania instrukcji głosowań dla przedstawiciela (...) S.A., przygotowania wniosków dot. uzyskania zgód organów korporacyjnych (...) S.A., przygotowywania dokumentacji i koordynowanie prac związanych z przekazywaniem do spółek z udziałem kapitałowym (...) S.A. środków pieniężnych, przygotowywanie aktów korporacyjnych spółek z udziałem kapitałowych (...) S.A., prowadzenie spraw związanych z wykonywaniem praw z akcji i udziałów (...) S.A. w spółkach z udziałem kapitałowym (...) S.A., tworzenie i aktualizacji zbioru informacji o spółkach z udziałem (...) S.A., nadzór nad tworzeniem i aktualizacją rejestru spółek z udziałem kapitałowym (...) S.A., współpraca z Biurami i (...) S.A., wykonywanie poleceń Dyrektora i Zastępcy Dyrektora Biura Obsługi Prawnej i Nadzoru Właścicielskiego oraz Naczelnika Wydziału Nadzoru Właścicielskiego.

Na zajmowanym przez B. W. stanowisku wymagano umiejętności:

-

znajomości zagadnień prawnych i ekonomicznych w zakresie spółek handlowych ze szczególnym uwzględnieniem Kodeksu spółek handlowych;

-

doświadczenia w analizowaniu i sporządzaniu uchwał Zgromadzeń Wspólników/Walnych Zgromadzeń oraz umów i statutów spółek prawa handlowego;

-

umiejętności samodzielnego, precyzyjnego formułowania wniosków;

-

umiejętności analitycznego myślenia i planowania pracy;

-

znajomości obsługi komputera, w szczególności programu Word;

-

umiejętności prowadzenia analiz dotyczących rachunkowości spółek handlowych;

-

solidności, dokładności i terminowości.

Z dniem 1 listopada 2007 r. B. W. została przydzielona do pracy w Wydziale Nadzoru Właścicielskiego.

W okresie od listopada 2007 r. do stycznia 2008 r. B. W. ukończyła Kurs dla kandydatów na członków rad nadzorczych spółek z udziałem Skarbu Państwa.

Na mocy uchwały nr (...) Zarządu (...) S.A. z 8 czerwca 2016 r. wprowadzono nowy Regulamin Organizacyjny.

Do zadań Biura Obsługi Prawnej i Nadzoru Właścicielskiego (...)S.A. należało:

1)  wsparcie prawne w spółce, w tym udzielanie porad i konsultacji oraz sporządzanie opinii prawnych;

2)  opracowywanie i opiniowanie projektów wewnętrznych aktów prawnych regulujących organizację i zasady zarządzania w spółce;

3)  koordynowanie działalności legislacyjnej w spółce w zakresie spójności wewnętrznego systemu prawnego;

4)  prowadzenie spraw sądowych oraz administrowanie z udziałem spółki;

5)  wykonywanie czynności z zakresu nadzoru właścicielskiego nad podmiotami z udziałem spółki;

6)  nadzór nad procesem przekształceń własnościowych i organizacyjnych w ramach Grupy (...).

26 czerwca 2018 roku Zarząd (...) S.A. z siedzibą w W. na mocy uchwały postanowił o utworzeniu z 1 lipca 2018 r. biura Centrali (...) S.A. oraz przyporządkował im odpowiednie obszary działania.

W zakresie działania Prezesa Zarządu (...) S.A. funkcjonowało Biuro (...), realizujące zadania, o których mowa w art. 12 „Obsługa prawna i organizacja zarządzania” oraz w art. 22 „Planowanie, analizy finansowe i kontroling” Regulaminu Organizacyjnego (...) S.A.

Na mocy decyzji nr (...) Prezesa Zarządu (...) S.A. z 2 lipca 2018 r. przyjęto (...) S.A., ustalający jego szczegółowy zakres działania oraz wewnętrzną strukturę.

Wewnętrzną strukturę Biura Obsługi Prawnej i Nadzoru Właścicielskiego (...) S.A. tworzyły:

1)  Wydział Nadzoru Właścicielskiego;

2)  Wydział Legislacji i Ładu Prawnego, w tym:

a)  Zastępca Naczelnika,

b)  Zespół ds. Organizacji Struktur i Wewnętrznego Systemu Prawnego,

c)  Stanowisko ds. Pełnomocnictw i Współpracy Zewnętrznej,

3)  Zespół Radców Prawnych,

4)  Stanowisko ds. Rejestru Spraw Sądowych,

5)  Stanowisko ds. Analiz i Obsługi Administracyjno-Finansowe.

W biurze miało funkcjonować stanowisko zastępcy dyrektora biura.

Do zadań Biura Obsługi Prawnej i Nadzoru Właścicielskiego (...) S.A. należało:

1)  wsparcie prawne w spółce, w tym udzielanie porad i konsultacji oraz sporządzanie opinii prawnych;

2)  opracowywanie i opiniowanie projektów wewnętrznych aktów prawnych regulujących organizację i zasady zarządzania w spółce;

3)  koordynowanie działalności legislacyjnej w spółce w zakresie spójności wewnętrznego systemu prawnego;

4)  prowadzenie spraw sądowych oraz administrowanie z udziałem spółki;

5)  wykonywanie czynności z zakresu nadzoru właścicielskiego nad podmiotami z udziałem spółki;

6)  nadzór nad procesem przekształceń własnościowych i organizacyjnych w ramach Grupy (...);

7)  sporządzanie i nadzór nad realizacją planów krótkoterminowych i długoterminowych spółki, w tym rocznych Planów Działalności Gospodarczej spółki, wieloletnich planów finansowych oraz planów remontów i inwestycji;

8)  sporządzanie analiz ekonomicznych, w tym w szczególności okresowych analiz obrazujących sytuację ekonomiczną spółki, okresowych analiz funkcjonowania zakładów spółki i komórek organizacyjnych centrali spółki, a także analiz i ocen danych przewozowych, handlowych i eksploatacyjnych;

9)  analiza i weryfikacja biznes planów i analiza efektywności przedsięwzięć, projektów i inwestycji;

10)  opracowanie metodologii oceny efektywności przedsięwzięć dla różnych rodzajów inwestycji;

11)  opracowanie metodologii rachunku kosztów oraz systemu i zasad kalkulacji kosztów realizowanych usług;

12)  opracowywanie zasad i modyfikacja ewidencji przychodów i kosztów do systemu rachunkowości zarządczej spółki, w powiązaniu z systemem finansowym;

13)  sporządzanie okresowych ocen rentowności usług;

14)  wykonywanie czynności z zakresu nadzoru biznesowego nad spółkami Grupy (...), w szczególności w zakresie opracowywania i monitorowania realizacji planów rzeczowo finansowych oraz inwestycji i remontów;

15)  opracowywanie sprawozdań Zarządu z działalności spółki oraz skonsolidowanych sprawozdań z działalności Grupy (...);

16)  opracowywanie metodologii i zasad planowanie oraz budżetowanie i kontrolingu operacyjnego.

Pismem z 6 lipca 2018 r. (...) S.A. zawiadomił Międzyzakładową Organizację Związkową Pracowników Grupy (...) przy Centrali (...) S.A. o zamiarze wypowiedzenia B. W. umowy o pracę.

Międzyzakładowa Organizacja Związkowa Pracowników Grupy (...) przy Centrali (...) S.A. nie wyraziła zgody na wypowiedzenie B. W. umowy o pracę.

17 lipca 2018 roku wręczono B. W. rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem.

W dokumencie jako przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę wskazano wdrażane zmiany organizacyjne polegające na koncentracji zadań realizowanych w obszarach nadzoru właścicielskiego nad Spółkami Grupy (...) powiązane z redukcją zatrudnienia w grupie stanowisk specjalistów w Wydziale Nadzoru Właścicielskiego w Biurze Obsługi Prawnej i Nadzoru Właścicielskiego w Centrali (...) S.A. a tym samym likwidacji zajmowanego przez B. W. stanowiska pracy.

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wskazała, iż zostały zastosowane następujące kryteria doboru pracownika do zwolnienia:

a)  pożądany profil wykształcenia w zakresie znajomości dziedziny prawa w szczególności w obszarze funkcjonowania spółek handlowych w ujęciu prawno-ekonomicznym;

b)  praktyczna znajomość języka angielskiego;

c)  biegła obsługa systemów operacyjnych funkcjonujących w Spółce w tym SEOD i arkusze kalkulacyjne excel;

d)  możliwość zapewnienia środków utrzymania z innego źródła niż stosunek pracy.

Miesięczne wynagrodzenie B. W. w ostatnim okresie zatrudnienia w (...) spółce akcyjnej z siedzibą w W. stanowiło (...) zł brutto miesięcznie.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy zważył, że powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Sąd wskazał, że spór ogniskował się wokół prawidłowości rozwiązania z powódką B. W. umowy o pracę za wypowiedzeniem, a materialnoprawną podstawę roszczenia powódki stanowi regulacja z art. 45 § 1 k.p.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji powództwo w zakresie przywrócenia powódki do pracy zasługiwało na uwzględnienie, albowiem wypowiedzenie umowy o pracę B. W. było nieuzasadnione, a nadto niewystarczająco skonkretyzowane. Sąd zauważył, że wskazaną przyczyną złożonego powódce wypowiedzenia umowy o pracę były wdrażane zmiany organizacyjne polegające na koncentracji zadań realizowanych w obszarach nadzoru właścicielskiego nad Spółkami Grupy (...) powiązane z redukcją zatrudnienia w grupie stanowisk specjalistów w Wydziale Nadzoru Właścicielskiego w Biurze (...) w Centrali (...) S.A. a tym samym likwidacji zajmowanego przez B. W. stanowiska pracy. W ocenie Sądu, wskazując w ten sposób przyczynę dokonania wypowiedzenia umowy pracę, pozwany pracodawca prawidłowo wykonał obowiązek wynikający z art. 30 § 4 k.p. Sąd podkreślił, że ocena, czy decyzja pracodawcy o likwidacji stanowiska pracy powódki była w świetle sytuacji pozwanego ekonomicznie uzasadniona czy też nie, nie należy w żadnym zakresie do kognicji Sądu Pracy. Sąd ten nie jest uprawniony do badania ani dokonywania oceny, czy w danej sytuacji rynkowej decyzja ta była celowa, opłacalna ani czy była racjonalna. To pracodawca decyduje w jaki sposób będzie zarządzał zakładem pracy, w jaki sposób ten zakład pracy ma funkcjonować, także jeśli chodzi o jego strukturę zatrudnienia. To czy podjęte czynności i decyzje przyniosą zamierzony efekt jest kwestią drugorzędną, mieści się to jednak w ryzyku jakie ponosi dany pracodawca i nie jest rzeczą Sądu analiza tego czy ocena. Sąd Pracy ocenia jedynie, czy do wskazanej likwidacji stanowiska powódki z przyczyn nieleżących po stronie pracownika rzeczywiście doszło (vide wyrok Sądu Najwyższego z 27 listopada 1997 roku, sygn. akt I PKN 401/97, OSNAPiUS 1998/18/542).

Sąd Rejonowy stwierdził, że ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby doszło do likwidacji zajmowanego przez powódkę stanowiska pracy. Pozwany przedstawił dokumenty w postaci Regulaminu Organizacyjnego (...) S.A. z 8 czerwca 2016 roku oraz Regulaminu Organizacyjnego Biura Obsługi Prawnej i Nadzoru Właścicielskiego (...) S.A., z których wynikało jedynie zwiększenie zakresu działania Biura. Brak przy tym informacji o wydzielonej ilości stanowisk specjalistów w ramach Biura i podziału zadań pomiędzy specjalistów. Zdaniem Sądu powyższe nie pozwalało na jednoznaczne stwierdzenie, że do likwidacji stanowiska specjalisty, jakie zajmowała powódka, w rzeczywistości doszło.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji nie można uznać za reorganizację pozwanego zmian w postaci zmiany nazwy biura bądź relokacji wydziału, w którym była zatrudniona powódka, do innego biura, bądź zmiany nazwy samego wydziału, czy też powtórnego połączenia współpracy tegoż wydziału z częścią biznesową nadzoru właścicielskiego, z którym to zespołem przedmiotowy wydział wchodził niedawno w skład tego samego, jednolitego biura ds. nadzoru właścicielskiego.

Sąd wskazał ponadto, że kwestią sporną pozostawało również ustalenie, czy kryteria doboru pracownika do zwolnienia były właściwe, a zatem, czy przyczyna wypowiedzenia była uzasadniona.

Pozwany jako kryterium doboru powódki do zwolnienia wskazał:

a)  pożądany profil wykształcenia w zakresie znajomości dziedziny prawa w szczególności w obszarze funkcjonowania spółek handlowych w ujęciu prawno-ekonomicznym;

b)  praktyczna znajomość języka angielskiego;

c)  biegła obsługa systemów operacyjnych funkcjonujących w Spółce w tym SEOD i arkusze kalkulacyjne excel;

d)  możliwość zapewnienia środków utrzymania z innego źródła niż stosunek pracy.

Sąd zwrócił uwagę na to, że powódka podkreślała w toku postępowania, iż nie posiadała wiedzy, na podstawie której pracodawca dokonał wyboru jej osoby do zwolnienia. W ocenie Sądu pierwszej instancji pozwany pracodawca nie udowodnił, aby powódka nie spełniała kryteriów wskazanych jako kryteria doboru do zwolnienia. Do akt sprawy złożone zostały kserokopie dyplomów osób, co do których brak określenia, czy współpracowały z powódką w Biurze (...) S.A. W toku postępowania dowodowego nie zostało jednakże wykazane dlaczego powódka została oceniona gorzej niż inni pracownicy, nie wskazano na okoliczności faktyczne obrazujące np. gorszą znajomość języka angielskiego, brak biegłej obsługi systemów operacyjnych funkcjonujących w Spółce w tym SEOD i arkuszy kalkulacyjnych excel. Nadto brak jakichkolwiek dowodów wskazujących na braki w wykształceniu powódki. Co istotne powódka od 2007 r. wykonywała obowiązki specjalisty w Biurze (...) S.A. Tym samym Sąd przyjął, że posiadany przez nią profil wykształcenia wypełniał wymagania stawiane przez pracodawcę. Po zwiększeniu zakresu obowiązków Biura, doszło do dołączenia doń pracowników komórki odpowiedzialnej za „Planowanie, analizy finansowe i kontroling”. Tym samym dokonując wyboru osób do zwolnienia, pracodawca winien porównać wszystkie te osoby, zaś przed Sądem wykazać zasadność doboru konkretnych osób do zwolnienia, co nie miało miejsca. Zdaniem Sądu, co istotne, wskazane kryterium „pożądany profil wykształcenia w zakresie znajomości dziedziny prawa w szczególności w obszarze funkcjonowania spółek handlowych w ujęciu prawno-ekonomicznym” pokrywa się z zakresem zadań dotychczas wykonywanych przez powódkę. Wskazanie kryterium osiągnięcia przez powódkę wieku emerytalnego było w opinii Sądu niedopuszczalne i stanowiło przejaw dyskryminacji ze względu na wiek oraz ze względu na płeć. Sąd podniósł, że samo osiągniecie wieku emerytalnego nie uzasadnia wypowiedzenia stosunku pracy, ponieważ nie wiąże się bezpośrednio z pracą ani nie przesądza o nieprzydatności powódki do wykonywania dotychczasowych obowiązków pracowniczych.

Mając na uwadze powyższe rozważania, Sąd pierwszej instancji przywrócił powódkę do pracy u pozwanego na obowiązujących przed dokonaniem wypowiedzenia warunkach płacy i pracy.

Sąd wskazał, że rozstrzygnięcie z punktu II. wyroku znalazło oparcie w art. 13 w związku z art. 113 § 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jednolity z 2010 r., nr 90 poz. 594 ze zmianami). W związku z powyższym Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie 2373,00 zł, co stanowi 5% od wartości przedmiotu sporu (47 441,00 zł).

Pełnomocnik pozwanego zaskarżył wyrok apelacją w całości, zarzucając:

1.  naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i przyjęcie, że w przedsiębiorstwie pozwanego nie doszło do zmiany organizacyjnej pociągającej za sobą likwidację stanowiska powódki, w sytuacji w której z materiału dowodowego, tj. przedłożonych przez pozwanego regulaminów organizacyjnych wynika, że (1) w przedsiębiorstwie pozwanego dokonano zmiany organizacyjnej, (2) zlikwidowano stanowisko zajmowane uprzednio przez powódkę oraz (3) nie ma zatrudnionego pracownika, który zajmowałby stanowisko tożsame ze stanowiskiem powódki;

b)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i uznanie, że powódka nie posiadała braków w wykształceniu, w zakresie wykonywania obowiązków wynikających z reorganizacji przedsiębiorstwa pozwanego, podczas gdy z Regulaminu organizacyjnego (k. 81-83) wynika, że zakres zadań wynikających z nowej organizacji przedsiębiorstwa pozwanego znacznie odbiega od kompetencji i zakresu zadań powódki, w tym w szczególności w zakresie znajomości i stosowania prawa;

c)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej a nie swobodnej oceny materiału dowodowego i przyjęcie, że dotychczasowe zadania powódki, polegające głównie na przygotowywaniu dokumentów korporacyjnych są wystarczające do przyjęcia, że powódka jest w stanie samodzielnie zrealizować zadania z zakresu stosowania prawa, tj.: sporządzania opinii prawnych, prowadzenia procesu legislacyjnego w przedsiębiorstwie pozwanego czy też prowadzenia spraw sądowych lub administracyjnych;

d)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną ocenę przedłożonych przez pozwanego regulaminów organizacyjnych i uznanie, że pozwany nie wykazał zmiany organizacyjnej, która pociąga za sobą konieczność rozwiązania z powódką stosunku pracy, w sytuacji gdy ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, w tym w szczególności z regulaminów organizacyjnych przedłożonych przez pozwanego, jasno wynika, że stanowisko powódki uległo likwidacji;

e)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędne uznanie, że w toku postępowania sądowego nie zostało wykazane przez pozwanego dlaczego powódka została oceniona gorzej niż inni pracownicy, w sytuacji w której pozwany wskazał konkretnie dlaczego zasadnym było zakończenie z powódką stosunku pracy;

f)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie oceny materiału dowodowego w oderwaniu od całokształtu twierdzeń i okoliczności i przyjęcie, że z akt sprawy nie wynika czy przedłożone przez pozwanego kserokopie dyplomów należą do osób współpracujących z powódką, w sytuacji w której pozwany na stronie 5 pozwu wprost wskazał do kogo w ramach struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa pozwanego należą dyplomy;

g)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez wyciągnięcie przez Sąd Rejonowy błędnych wniosków wypływających ze złożonych przez powódkę zeznań i przyjęcie, że przyczyna wypowiedzenia była podana w sposób niezrozumiały i niekonkretny, w sytuacji w której powódka zeznała, że zrozumiała treść wręczonego jej wypowiedzenia, jak również zrozumiała przyczynę wypowiedzenia, tj. kryteria doboru pracownika do zwolnienia;

h)  art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 299 k.p.c. poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny materiału dowodowego - przesłuchania powódki i obdarzenia tegoż dowodu walorem wiarygodności, w szczególności w zakresie znajomości przez powódkę systemu SEOD, jak również programu Excel, podczas gdy powódka składała zeznania w sposób chaotyczny, zmienny, jak również unikała odpowiedzi na pytania o znajomość systemu SEOD i programu Excel. Powódka wskazała, że korzystała z pomocy innych pracowników po czym stwierdziła, że była samodzielna w pracy;

2.  naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a)  art. 30 § 4 k.p. w zw. z art. 45 § 1 k.p. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie i w konsekwencji uznanie, że przyczyna podana przez pozwanego uzasadniająca wypowiedzenie powódce umowy o pracę była niewystarczająco skonkretyzowana, a wręczone wypowiedzenie było niezasadne, podczas gdy pozwany wskazał powódce konkretne i jasne kryteria doboru pracownika do zwolnienia;

b)  art. 18 ^3a § 1 k.p. w zw. z art. 30 § 4 k.p. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że jedyną przyczyną zwolnienia powódki był jej wiek i uzyskanie prawa do emerytury, co stanowi przejaw dyskryminacji ze względu na wiek i płeć, podczas gdy pozwany wskazał obiektywne i uzasadnione kryteria doboru pracownika do zwolnienia, a osiągnięcie wieku emerytalnego było jednym z kilku kryteriów uzasadniających wypowiedzenie powódce umowy o pracę;

c)  art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników w zw. z art. 30 § pkt 2 k.p. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że po stronie pozwanego nie istniały podstawy do wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników, w szczególności że stanowisko powódki nie uległo likwidacji i nie zaszły u pozwanego żadne zmiany organizacyjne.

Wskazując na powyższe zarzuty apelujący wniósł o:

1.  zmianę wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości,

2.  zasądzenie od powódki na rzecz pozwanego kosztów procesu za I i II instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych,

ewentualnie

3.  uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji, z uwzględnieniem kosztów instancji odwoławczej.

W odpowiedzi na apelację powódka wniosła o oddalenie apelacji pozwanego.

Sąd Okręgowy w Warszawie ustalił i zważył, co następuje:

apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy podziela i przyjmuje za swoje ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd pierwszej instancji, wobec czego zbędnym jest ich szczegółowe powtarzanie i przywoływanie (tak postanowienie Sądu Najwyższego z 22 kwietnia 1997 roku, II UKN 61/97, OSNAPiUS 1998 nr 3, poz. 104; wyrok Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r., I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999 nr 24, poz. 776). Na aprobatę w pełni zasługują także zaprezentowane przez Sąd pierwszej instancji wnioski w zakresie oceny prawnej. Zdaniem Sądu Okręgowego w rozpoznawanej sprawie nie występują żadne przesłanki zaskarżenia mogące wzruszyć wyrok Sądu Rejonowego, a w szczególności te, które ze względu na treść art. 378 k.p.c. Sąd odwoławczy ma na uwadze z urzędu.

Nieuzasadnione były podniesione w apelacji zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten reguluje zasady sądowej oceny dowodów i uprawnia on sąd do oceny wiarygodności i mocy dowodów według własnego przekonania na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału sprawy. Uprawnienie sądu do oceny dowodów według własnego przekonania nie oznacza jednak dowolności w tej ocenie. Sąd nie może ignorować zasad logiki, osiągnięć nauki, doświadczenia życiowego czy też wyciągać wniosków niewynikających z materiału dowodowego. Dopuszczenie się obrazy cytowanego przepisu przez sąd może zatem polegać albo na przekroczeniu granic swobody oceny wyznaczonej logiką, doświadczeniem życiowym, zasadami nauki albo też na niedokonaniu przez sąd wszechstronnego rozważania sprawy.

Ponadto dla skuteczności podniesionego zarzutu nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujących się do stanu faktycznego, który w przekonaniu strony odpowiada rzeczywistości. Warunkiem skuteczności zarzutu jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności należy wskazać kryteria oceny, które zostały przez sąd naruszone przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności lub mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Samo subiektywne przekonanie strony o innej, niż przyjął to sąd orzekający, mocy poszczególnych dowodów, zmierzające do narzucenia sądowi akceptacji stanowiska prezentowanego przez stronę, nie może przesądzać o zasadności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logiczne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena ta nie narusza zasad swobodnej oceny dowodów i nie może zostać obalona, choćby w równym stopniu, na podstawie tego samego materiału dowodowego, dały się wysnuć inne wnioski. Tylko gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schemat logiki formalnej, albo wbrew doświadczeniu życiowemu, nie uwzględnia jednoznacznych, praktycznych związków przyczynowo–skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (vide wyrok Sądu Najwyższego z 27 września 2002 r., II CKN 817/00, niepubl.).

Niewykazanie w apelacji na czym miałoby polegać naruszenie zasady swobodnej oceny dowodów przez Sąd Rejonowy, wyklucza możliwość uznania, że Sąd ten dopuścił się naruszenia treści art. 233 § 1 k.p.c. Sąd Rejonowy zgodnie z dyrektywami wyznaczonymi tym przepisem ocenił i całościowo zanalizował zgromadzony materiał dowodowy. W ramach zarzutów naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., apelujący nie wskazał jakie reguły oceny miały zostać naruszone przez Sąd Rejonowy przy ocenie konkretnych dowodów. Pełnomocnik pozwanego ograniczył się w apelacji do przedstawienia własnej wersji stanu faktycznego, co sprowadza się do niezasadnej polemiki z ustaleniami Sądu pierwszej instancji. Tak sformułowane zarzuty nie mogły odnieść zamierzonego skutku.

Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił, że oświadczenie o wypowiedzeniu łączącej strony umowy o pracę nie zostało w dostatecznym stopniu skonkretyzowane. W szczególności dotyczy to podanych przez pracodawcę kryteriów doboru do zwolnienia. Nie można uznać, aby obiektywne było kryterium „możliwości zapewnienia środków utrzymania z innego źródła niż stosunek pracy”. Z okoliczności sprawy wynika, że pracodawca w istocie brał pod uwagę wiek powódki i możliwość pobierania przez nią świadczenia emerytalnego. Słusznie Sąd pierwszej instancji uznał zatem wskazane kryterium za dyskryminujące. Ponadto zarówno z samej treści oświadczenia o wypowiedzeniu umowy o pracę, jak i z zaoferowanych przez pozwanego dowodów nie wynika, z jakimi pracownikami powódka była porównywana oraz jakie były wyniki zastosowania przez pracodawcę kryteriów doboru. Z okoliczności sprawy można wywnioskować jedynie, że powódka nie spełniała kryterium preferowanego przez pracodawcę wykształcenia o profilu prawniczym. Pozwany nie wykazał jednak w żaden sposób jak wypadła powódka na tle innych pracowników zatrudnionych na analogicznych stanowiskach pracy w pozostałych wskazanych przez niego obszarach, z pominięciem kryterium związanego z uprawnieniami emerytalnymi. Trafne jest również stanowisko Sądu pierwszej instancji, że pozwany nie udowodnił, aby załączone przez niego kopie dyplomów dotyczyły osób, które współpracowały z powódką w Biurze (...) S.A. W szczególności brak jest dowodów świadczących o tym, że osoby te były jedynymi osobami zatrudnionymi na tożsamych lub analogicznych stanowiskach do tego, które zajmowała powódka. Pozwany nie przedstawił również dowodów, z których wynikałoby dlaczego powódka została oceniona gorzej w zakresie pozostałych kryteriów, tj. znajomości języka angielskiego oraz obsługi systemów operacyjnych funkcjonujących w Spółce, w tym SEOD i arkuszy kalkulacyjnych Excel. Z zeznań powódki wynikało wyraźnie, że pracowała z systemami SEOD i Excel. Nikt ponadto nie wyjaśnił powódce jak oceniono jej znajomość języka angielskiego i obsługi systemów operacyjnych (k. 125 i 127). W tej sytuacji należy przyjąć, że pozwany nie udowodnił, aby dobór pracowników do zwolnienia został dokonany w sposób prawidłowy, z zastosowaniem obiektywnych i sprawdzalnych kryteriów. Pozwany nie przedłożył także żadnego wykazu/zestawienia osób zatrudnionych przed i po dokonaniu zmian organizacyjnych, o których mowa w oświadczeniu o wypowiedzeniu umowy o pracę. Sam Regulamin Organizacyjny Biura Obsługi Prawnej i Nadzoru Właścicielskiego (...)S.A., o którym wspomina apelujący, nie dowodzi, że likwidacja konkretnego, zajmowanego przez powódkę stanowiska pracy, została w rzeczywistości dokonana.

Reasumując, należy stwierdzić, że po pierwsze przyczyna wypowiedzenia w zakresie kryteriów doboru do zwolnienia była wskazana w sposób ogólnikowy, co narusza treść art. 30 § 4 k.p., pod drugie – jedno ze wskazanych kryteriów miało charakter dyskryminujący ze względu na wiek, po trzecie – pracodawca nie wykazał, aby w sposób prawidłowy dokonał doboru pracowników do zwolnienia – i wreszcie po trzecie – z zebranego w sprawie materiału dowodowego nie wynika, aby likwidacja zajmowanego przez powódkę stanowiska pracy została faktycznie dokonana. W konsekwencji wypowiedzenie łączącej strony umowy o pracę należało także uznać za nieuzasadnione.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy za chybione uznał również zarzuty naruszenia prawa materialnego w postaci art. 30 § 4 w zw. z art. 45 § 1 k.p., art. 18 ^3a § 1 k.p. w zw. z art. 30 § 4 k.p. oraz art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Należy ponadto zaznaczyć, że co do zasady do pracownika należy wybór roszczenia z art. 45 § 1 k.p. To pracownik decyduje, czy w związku z wadliwym wypowiedzeniem domaga się restytucji stosunku pracy, czy wyłącznie odszkodowania. Na podstawie art. 45 § 2 k.p. sąd może wprawdzie nie uwzględnić żądania pracownika i orzec o odszkodowaniu, jednakże wyłącznie w przypadku, gdy ustali, że przywrócenie do pracy byłoby niemożliwe lub niecelowe,. Pozwany nie udowodnił jednak w żaden sposób, aby wystąpiły znaczne trudności, czy wręcz niemożliwość przywrócenia powódki do pracy. W strukturze organizacyjnej pozwanego nadal funkcjonują stanowiska pracy zgodne z kompetencjami powódki, powódka nie posiada przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy, zaś sam fakt pobierania przez nią świadczenia emerytalnego nie stanowi przeciwskazania do przywrócenia do pracy.

W takim stanie rzeczy, wobec braku uzasadnionych zarzutów, apelacja pozwanego podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Bożena Rzewuska Rafał Młyński Krzysztof Kopciewski