Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu XIV Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w Pile

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Przemysław Okowicki

Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Perlicjan

po rozpoznaniu w dniu 14 grudnia 2020 r. w Pile

sprawy z powództwa (...) S p. z o.o. z siedzibą w K.

przeciwko Z. R.

o ustalenie

i z powództwa Z. R.

przeciwko (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K.

o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności

I.  w zakresie powództwa (...) S p. z o.o. z siedzibą

w K. przeciwko Z. R. o ustalenie:

1.  powództwo oddala w całości;

2.  kosztami postępowania obciąża powoda w całości i w związku z tym zasądza od niego na rzecz:

a.  pozwanego kwotę 21.600 ( dwadzieścia jeden tysięcy sześćset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

b.  Skarbu Państwa - Sąd Okręgowy w Poznaniu kwotę 660 ( sześćset sześćdziesiąt) zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych w sprawie,

II.  w zakresie powództwa Z. R. przeciwko (...) S p. z o.o. z siedzibą w K.:

1.  pozbawia wykonalności akt notarialny z dnia 14 maja 2015 roku - repertorium (...) numer (...) sporządzony przez notariusz K. W. z Kancelarii Notarialnej w T. w części w jakiej Sąd Rejonowy w P. I Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 8 grudnia 2016 roku nadał temu aktowi sądową klauzulę wykonalności, tj. obowiązek zapłaty przez Z. R. na rzecz (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. zapłaty raty określonej w § 2 ust. 1 pkt 7 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. w kwocie 250.000 ( dwieście pięćdziesiąt tysięcy) zł.

2.  kosztami postępowania obciąża pozwanego w całości i w związku z tym zasądza:

a.  na rzecz powoda kwotę 10.800 (dziesięć tysięcy osiemset) zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego,

b.  na rzecz powoda kwotę 6.000 ( sześć tysięcy) zł tytułem części poniesionej opłaty sądowej,

c.  na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Poznaniu kwotę 6.000 ( sześć tysięcy) zł tytułem zwrotu części opłaty sądowej od ponoszenia której powód był zwolniony.

Przemysław Okowicki

UZASADNIENIE

Powódka (...) sp. z o.o. w K. w pozwie z dnia 20 listopada 2017 r. skierowanym przeciwko Z. R. wniosła o ustalenie, że przysługuje jej prawo własności 336 udziałów w kapitale zakładowym spółki pod firmą (...) sp. z .o.o. w T. oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu powódka wskazała, że przed 22 lipca 2009 r. posiadała 61 udziałów w kapitale zakładowym spółki (...) sp. z o.o. w T., a w dniu 22 lipca 2009 r. zawarła z pozwanym umowę sprzedaży, na mocy której nabyła dodatkowo 275 udziałów w kapitale zakładowym wzmiankowej spółki. Porozumieniem z dnia 14 maja 2015 r. strony potwierdziły ww. okoliczności oraz postanowiły odstąpić od umowy z dnia 22 lipca 2009 r. pod warunkiem zawieszającym zapłaty przez pozwanego ceny zakupu pozostałych 61 udziałów w kapitale zakładowym (...) sp. z o.o. w T. tj. kwoty 1.532.000 zł w ratach według harmonogramu wskazanego w § 2. W tym celu tego samego dnia tj. 14 maja 2015 r. zawarto dodatkową umowę zbycia 61 udziałów. Powódka podniosła, że pozwany nie zadośćuczynił postanowieniom zawartego porozumienia i umowy oraz nie uiścił wskazanej ceny zakupu udziałów, wobec czego nie doszło do skutków związanych z zawarciem umowy zbycia 61 udziałów w kapitale zakładowym (...) sp. z o.o. w T. oraz nie nastąpiły skutki prawne związane z odstąpieniem od umowy sprzedaży udziałów z dnia 22 lipca 2009 r. tj. nie doszło do przeniesienia własności 336 udziałów stanowiących własność powódki na rzecz pozwanego. Pomimo powyższego pozwany złożył wniosek o wpis zmiany danych do rejestru przedsiębiorców prowadzącego akta spółki pod firmą (...) sp. z o.o., a rzekome przeniesienie prawa własności udziałów zostało wpisane do ww. rejestru. W konsekwencji w chwili obecnej z informacji odpowiadającej odpisowi aktualnemu z rejestru przedsiębiorców (...) sp. z o.o. w T. wynika, że Z. R. jako udziałowiec rzeczonej spółki posiada 940 udziałów, zaś powódka została wykreślona z rejestru. Okoliczność ta nie jest zgodna ze stanem rzeczywistym, a wobec tego powódce przysługuje wobec pozwanej roszczenie o ustalenie, że przysługuje jej prawo własności 336 udziałów w kapitale zakładowym spółki pod firmą (...) sp. z o.o. w T.. Wskazując interes prawny powódka podniosła, że pozwany pełni funkcję Prezesa Zarządu w ww. spółce, pomimo obowiązku ujawnienia wspólnika posiadającego co najmniej 10 % w kapitale zakładowym spółki pozwany nie ujawnia tego faktu, co destabilizuje uprawnienia wewnątrzkorporacyjne powódki, w tym m.in. możliwość uczestniczenia w Zgromadzeniach Wspólników i wystąpienia o jego zwołanie.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwany zarzucił, iż interes prawny zgłoszony przez powódkę w uzasadnieniu pozwu nie istnieje. Pozwany podniósł iż twierdzenia powódki o nieziszczeniu się warunku zawieszającego zawartego w treści Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. jest nieprawdziwy. Pozwany wskazał, że dokonał zapłaty pierwszej, drugiej i trzeciej raty ustalonej w (...) Umowy nr (...) zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) sp. z o.o. w T., natomiast zapłaty czwartej i piątej raty dokonał poręczyciel spółka (...) sp. z o.o. w drodze egzekucji wszczętej na wniosek powodowej Spółki. Nadto rata trzecia została wyegzekwowana podwójnie i to w wysokości zawyżonej. Pozostałe raty powódka również wyegzekwowała. Nadto żadna ze stron nie uchyliła się od skutków prawnych złożonych zarówno w treści Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. jaki w treści Umowy nr (...) zbycia udziałów w spółce (...) sp. z o.o. w T. z dnia 14 maja 2015 r. oświadczeń woli i co za tym idzie strony tą umową są związane i umowy te wywierają skutek. W ocenie pozwanego powódka chce uzyskać poświadczenie własności udziałów oraz zatrzymać otrzymane już za te udziały pieniądze.

W sprawie zarejestrowanej pod sygnaturą (...) powód Z. R. wniósł w dniu 2 lipca 2019 r. pozew przeciwko (...) sp. z o.o. w K. o pozbawienie wykonalności aktu notarialnego z dnia 14 maja 2015 r. repertorium(...)nr (...) sporządzonego przez notariusza K. W. w Kancelarii Notarialnej w T. w częścni w jakiej Sąd Rejonowy w P.postanowieniem z dnia 8 grudnia 2016 r. nadał temu aktowi notarialnemu sądową klauzulę wykonalności tj. obowiązku zapłaty przez Z. R. na rzecz (...) sp. z o.o. zapłaty raty określonej w § 2 ust. 1 pkt 7 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. w kwocie 250.000 zł, oraz zasądzenie na jego rzecz od pozwanej kosztów procesu wg norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że D. W. działający w imieniu spółki (...) sp. z o.o. poddał tę Spółkę egzekucji w ww. akcie notarialnym co do zapłaty przez Z. R. rat wskazanych w § 2 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. Wezwaniem do zapłaty z dnia 12 listopada 2016 r. pozwana wezwała spółkę (...) sp. z o.o. w T. do zapłaty kwoty 250.000 zł tytułem wymagalnej raty 7 z ww. Porozumienia, której termin płatności upłynął w dniu 10 listopada 2016 r. Poręczyciel oświadczeniem z dnia 21 maja 2019 r. o dokonaniu potrącenia, spełnił świadczenie wynikające z ww. Porozumienia. Potrącenie zostało dokonane przez poręczyciela w związku z prawomocnym i wykonalnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. IX Wydziału Gospodarczego z dnia 10 lipca 2017 r. wydanym w sprawie o sygnaturze (...), w którym to wyroku Sąd zasądził od pozwanej na rzecz spółki (...) sp. z o.o. w T. kwotę 258.917,13 zł z odsetkami za opóźnienie oraz kwotę 27.363,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. W tej sytuacji dalsze prowadzenie postępowania egzekucyjnego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w P. K. J. w oparciu o tytuł wykonawczy, którego pozbawienia wykonalności żąda powód, jest niedopuszczalne z uwagi na wygaśnięcie zobowiązania.

W odpowiedzi na pozew (...) sp. z o.o. w K. wniosło o oddalenie powództwa i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu. Pozwana podniosła, że potrącenie nie było skuteczne albowiem w dniu jego składania spółka (...) sp. z o.o. w T. nie miała wymagalnej wierzytelności względem pozwanej. Ponadto w efekcie potrącenia doszło do przysporzenia po stronie powoda co skutkuje koniecznością zastosowania art. 210 k.s.h. W takim stanie rzeczy oświadczenie jako złożone z naruszeniem ww. przepisu jest nieważne. Ponadto przedmiotem potrącenia nie jest wierzytelność powoda względem pozwanej, a wierzytelność podmiotu trzeciego – (...) sp. z o.o. w T.. Natomiast art. 203 ^{( 1 )}§ 1 k.p.c. wyraźnie odnosi się do wierzytelności strony postępowania. Zarzut potrącenia jest zatem nieskuteczny z uwagi na brak podstawy prawnej.

Orzeczeniem z dnia 21 września 2020 r. Sąd postanowił połączyć sprawę o ustalenie ze sprawą (...) i prowadzić ją pod numerem XIV C 1309/17 do wspólnego rozpoznania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 22 lipca 2009 r. spółka (...) sp. z o.o. w K. wpisana pod numerem KRS (...) zawarła ze Z. R. umowę, której przedmiotem była sprzedaż 275 udziałów w kapitale zakładowym spółki (...) sp. z o.o. w T. wpisanej do KRS pod numerem (...) przysługujących Z. R.. Strony ustaliły cenę za wszystkie 275 udziały w kwocie 1.493.000 zł. (...) sp. z o.o. w dniu zawarcia umowy wpłaciła sprzedającemu Z. R. kwotę 968.000 zł a pozostałą część kwoty miała zapłacić na rachunek sprzedającego w terminie do dnia 31 lipca 2010 r., czego nie uczyniła. Ponadto strony ustaliły, że do czasu zapłaty całej ustalonej w umowie ceny strony nie dokonają wymaganego zgłoszenia tej umowy do Zarządu spółki (...) sp. z .o.o. (§ 2 ust. 4). Zawarta przez strony umowa była związana z wcześniej zawartą przez strony w dniu 26 czerwca 2008 r. przedwstępną umową zbycia udziałów w spółce (...) sp. z o.o.

Zgodnie z brzmieniem § 13 ust. 3 umowy spółki pod firmą (...) sp. z o.o. przejście udziału oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania jest skuteczne wobec spółki od chwili, gdy otrzyma ona od zbywcy lub nabywcy zawiadomienie o czynności wraz z dowodem jej dokonania.

Pismem z dnia 19 sierpnia 2014 r. Z. R. oświadczył, iż uchyla się od skutków prawnych oświadczenia woli sprzedaż udziałów z dnia 22 lipca 2009 r. złożonego pod wpływem błędu, wywołanego przez kupującego co do jego możliwości finansowych wywiązania się z zobowiązań pieniężnych wobec niego. Jednocześnie w przedmiotowym piśmie wezwał kupującego do wskazania numeru rachunku bankowego, na który ma zwrócić zapłaconą przez tę spółkę część ceny nabycia.

Pod koniec 2014 r. (...) sp. z o.o. złożyła wniosek w Sądzie Rejonowym (...) w P. IX Wydział Gospodarczy KRS o przymuszenie Zatrządu spółki (...) sp. z o.o. w T. do dokonania zmian w Księdze Udziałów i ujawnienie 275 udziałów jako jej przysługujących na podstawie Umowy z dnia 22lipca 2009 r. Spółka (...) sp. z o.o. została wezwana prze Sąd Rejestrowy do złożenia wyjaśnień, co też uczyniła. Dalszych działań ze strony Sądu Rejestrowego nie było.

Zarząd (...) sp. z o.o. zwołał na dzień 28 stycznia 2015 r. Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników. Podczas otwarcia zgromadzenia pełnomocnik spółki (...) sp. z o.o. radca prawny D. S. zaczął kwestionować ilość przysługujących jego mocodawczyni udziałów. Z uwagi na zaistniały spór pomiędzy Z. R. a ww. pełnomocnikiem spółki (...) sp. z o.o. przewodniczący Rady Nadzorczej (...) sp. z o.o. zamknął Zgromadzenie bez podjęcia jakichkolwiek uchwał. Po opuszczeniu sali obrad przez wspólników spółki (...) sp. z o.o., pełnomocnik spółki (...) sp. o.o. wraz z pełnomocnikiem spółki (...) sp. z o.o. w K. będącej wspólnikiem spółki (...) sp. z o.o., przeprowadzili drugie Zgromadzenie Wspólników spółki (...) sp. z o.o. głosując spornymi udziałami. W obradach uczestniczył notariusz M. K., który protokołował przebieg Zgromadzenia. Wyżej wymienieniu podjęli uchwałę o odwołaniu dotychczasowych członków Rady Nadzorczej, i powołali nowych członków spośród swojego grona. Tego samego dnia tj. 28 stycznia 2015 r. K. P. działający jako Przewodniczący Rady Nadzorczej spółki (...) sp. z .o.o. w T. oraz członkowie tej Rady w osobach B. K. i D. W. podjęli uchwałę nr (...)Rady Nadzorczej (...) sp. z o.o. w T. o odwołaniu Prezesa Zarządu Z. R. oraz członka Zarządu P. K., oraz uchwałę nr (...) o powołaniu na stanowisko Prezesa Zarządu W. S..

W oparciu o akt notarialny sporządzony przez notariusza M. K. repertorium (...) numer (...) oraz uchwałami Rady Nadzorczej spółki (...) sp. z o.o. numer (...) z dnia 28 stycznia 2015 r. i nr (...) z dnia 28 stycznia 2015 r., osoby te uzyskały wpisy w KRS, osób powołanych do Rady Nadzorczej oraz na Prezesa Zarządu Spółki (...) sp. z o.o. Po uzyskaniu wpisu w KRS, W. S. przejął zarząd nad Spółką (...) sp. z o.o.

Strony pozostawały w silnym konflikcie. Jednakże w dniu 14 maja 2015 r. w K. zdecydowały się zawrzeć porozumienie. W preambule do niniejszego porozumienia strony oświadczyły: „Zważywszy, że Strony: Pan Z. R. i Spółka (...) sp. z o.o. w dniu 22 lipca 2009 roku zawarły umowę sprzedaży 275 udziałów w kapitale zakładowym Spółki (...) sp. z o.o. w T. (KRS: (...)) za cenę 1.493.000,00 zł. Sprzedający tj. Pan Z. R. na poczet ceny otrzymał kwotę 968.000,00 zł, pozostała zaś kwota nie 525.000,00 zł nie została do dnia dzisiejszego zapłacona nadto w dniu 19 sierpnia 2014 roku, Pan Z. R. jako Strona umowy z dnia 22 lipca 2009 roku złożył Spółce (...) sp. z o.o. oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu co do zawarcia umowy z dnia 22 lipca 2009 roku, Strony umowy z dnia 22 lipca 2009 roku, mając na celu likwidację stanu niepewności prawnej oraz sporu, zgodnie postanawiają odstąpić od zawartej w dniu 22 lipca 2009 roku Umowy kupna-sprzedaży 275 udziałów w kapitale zakładowym Spółki (...) sp. z o.o. w T. (KRS: (...)) pod warunkiem zawieszającym zapłaty przez Z. R. całej ceny zakupu 61 udziałów w kapitale zakładowym spółki (...) sp. z o.o. w T. (KRS: (...)) i skutkiem tego zobowiązują się nawzajem do zwrotu świadczeń. Zwrot świadczenia pieniężnego otrzymanego przez Z. R. następuje zgodnie z zasadami określonymi w § 2 niniejszego porozumienia.”

Stosownie do § 1 ust. 1 Porozumienia Strony zgodnie postanowiły, że Z. R. kupi od (...) sp. z o.o. w K. 61 udziałów w kapitale zakładowym spółki (...) sp. z o.o. w T. (KRS: (...)) za cenę 1.532.000,00 zł, w oparciu o wzór umowy stanowiący załącznik nr 1 do niniejszego porozumienia. Zobowiązanie Z. R. co do zapłaty tej ceny i zwrotu przez niego świadczenia z umowy z dnia 22 lipca 2009 r. poręczył (...) sp. z o.o. w T. i (...)sp. z o.o. w K.. Co do terminowej zapłaty ceny i zwrotu świadczenia z umowy z dnia 22 lipca 2009 r. Z. R. i poręczyciele mieli poddać się egzekucji wprost z aktu notarialnego w dniu podpisania porozumienia. W ust. 2 postanowiono, że porozumienie zostaje pod warunkiem przedłożenia przez Z. R. i poręczycieli oświadczeń o poddaniu się egzekucji oraz podpisania umowy sprzedaży udziałów.

§ 2 ust. 1 Porozumienia stanowił, że Z. R. dokona zwrotu świadczenia, o którym mowa w Preambule oraz zapłaty ceny określonej umową kupna-sprzedaży udziałów łącznie w 9 ratach, w ten sposób, że:

1) kwotę 500.000 zł wpłaci do dnia następnego po dniu zawarcia porozumienia,

2) kwotę 250.000 zł wpłaci do dnia 10 sierpnia 2015 r.,

3) kwotę 250.000 zł wpłaci do dnia 10 listopada 2015 r.,

4) kwotę 250.000 zł wpłaci do dnia 10 lutego 2016 r.,

5) kwotę 282.000 zł wpłaci do dnia 10 maja 2016 r.,

6) kwotę 250.000 zł wpłaci do dnia 10 sierpnia 2016 r.,

7) kwotę 250.000 zł wpłaci do dnia 10 listopada 2016 r.,

8) kwotę 250.000 zł wpłaci do dnia 10 lutego 2017 r.,

9) kwotę 218.000 zł wpłaci do dnia 10 maja 2017 r.

W pierwszej kolejności poszczególne raty miały być zaliczane na poczet ceny nabycia udziałów objętych umową nr (...) z dnia 14 maja 2015 r. (ust. 2).

Po uiszczeniu pierwszej raty przez Z. R. lub poręczyciela, Rada Nadzorcza spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. zobowiązała się tego samego dnia do podjęcia uchwały o odwołaniu Prezesa Zarządu spółki (...) sp. z o.o. oraz pozostałych członków Zarządu i podjęcia jednocześnie uchwały o powołaniu na stanowisko Prezesa Zarządu Z. R. bez powoływania innych członków Zarządu – zarząd jednoosobowy. (ust. 3).

W dalszej części § 2 Porozumienia Z. R. zobowiązał się złożyć wnioski o zawieszenia wszystkich powództw przeciwko spółce (...) sp. z o.o. w T. a cofnąć je po wykonaniu niniejszego Porozumienia chyba, że sprawy zostaną umorzone ex lege (ust. 7). Nadto zobowiązał się cofnąć zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa przez wspólników spółki (...) sp. z o.o. lub ich pełnomocników natomiast spółka (...) sp. z o.o. zobowiązała się cofnąć wszelkie powództwa i zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa w stosunku do Z. R. oraz byłych członków organów spółki (...) sp. z o.o. a także wnioski złożone do KRS o dokonanie wpisu zmian.

Z. R. oraz poręczyciele tj. D. W. oraz W. S. w imieniu reprezentowanych spółek poddali się rygorowi egzekucji z art. 777 § 1 pkt 5 k.p.c. w formie aktu notarialnego. W § 2 aktu notarialnego D. W. i W. S. oświadczyli, iż co do obowiązku zapłaty przez Z. R. w określonych w porozumieniu z dnia 14 maja 2015 r. terminach sum pieniężnych należnych pozwanemu do wysokości 2.500.000 zł poddają reprezentowane przez siebie spółki solidarnie egzekucji pod warunkiem wcześniejszego pisemnego wezwania ich do zapłaty określonej w porozumieniu raty, z wyznaczeniem dodatkowego nieprzekraczalnego terminu, nie krótszego niż 7 dni do zapłaty raty już wymagalnej.

Następnie strony w dniu 14 maja 2015 r. zawarły umowę nr (...) zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. z poświadczeniem podpisów dokonanym przez notariusza K. W. (repertorium (...) nr (...)), zgodnie z którą po zapłacie przez Z. R. lub poręczyciela pięciu pierwszych rat wynikających z Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. przedmiotowe udziały miały przejść na jego własność.

Dowód: porozumienie z dnia 14 maja 2015 r. (k. 12-18), umowa nr (...) (k. 19-26), odpis KRS (...) sp. z o.o. (k. 27-34, 37-40), postanowienie SR (k. 35-36), zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa (k. 41-43), postanowienie SO (k. 119-124), oświadczenie (k. 125), oświadczenie – pismo z dnia 15.12.2015 r. (k. 126-128), protokół Zwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. z listą obecności (k. 129-138), lista obecności (...) (k. 139-124), pełnomocnictwo (k. 143), rejestr pełnomocnictw (k. 144), zaproszenie (k. 145), oświadczenie – pismo z 19.08.2014r. (k. 146-147), przedwstępna umowa zbycia udziałów (k. 148-151), umowa sprzedaży udziałów z 22.07.2009 r. (k. 152-155), akt notarialny Repertorium (...) (k. 157-162), listy obecności wspólników (k. 163-168), lista wspólników (...) sp. z o.o. (k. 169-170), tekst jednolity spółki (...) sp. z o.o. (k. 171-180), zeznania świadka K. P. (k. 492-493), przesłuchanie Z. R. (k. 474-475, 494),

Z. R. zgodnie z Porozumieniem z dnia 14 maja 2015 r. zapłacił pierwszą i drugą ratę w kwocie łącznej 750.000 zł. Z powodu działań pełnomocnika spółki (...) sp. z o.o. radcy prawnego D. S. w zakresie zmian w KRS niezgodnych z zawartym Porozumieniem Z. R. do czasu odwrócenia skutków prawnych dokonanych zmian w stanie posiadania udziałów spółki (...) sp. z o.o. ujawnionych w KRS nie zamierzał realizować Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r., albowiem miał zapłacić 2.500.000 zł, a jednocześnie przez działania ww. pełnomocnika miał zostać pozbawiony przez niego udziałów. Z. R. nie zapłacił pozwanemu kwoty 250.000 zł w terminie do dnia 10 listopada 2015 r. (...) sp. z o.o. pismem z dnia 16 listopada 2015 r. wystosował do (...) sp. z o.o. wezwanie do zapłaty kwoty 250.000 zł tytułem wymagalnej 3 raty z Porozumienia, wyznaczając spółce dodatkowy, nieprzekraczalny 7-dniowy termin tj. do dnia 23 listopada 2015 r. Strony prowadziły ze sobą rozmowy w zakresie polubownego rozwiązania zaistniałej sytuacji. W dniu 3 grudnia 2015 r. Z. R. zgodnie z ustaleniami z (...) sp. z o.o. przelał na jej konto 50.000 zł tytułem częściowej zapłaty 3 raty Porozumienia. Około 20 grudnia 2015 r. Z. R. otrzymał oświadczenie K. P. działającego jako Prezes Zarządu spółki (...) sp. z .o.o. z dnia 15 grudnia 2015 r. z notarialnie poświadczonym podpisem, w którym wskazał, że przejście 275 udziałów w kapitale zakładowym spółki (...) sp. z o.o. ze Z. R. na (...) sp. z o.o. było niezgodne z Porozumieniem z dnia 14 maja 2015 r. i upoważnił Z. R. do podjęcia wszelkich działań celem cofnięcia dokonanych zmian. W dniu 22 grudnia 2015 r. Z. R. przelał na konto (...) sp. z o.o. kwotę 200.000 zł tytułem pozostałej części 3 raty Porozumienia. Przelewy zostały dokonane na konto wskazane w Porozumieniu. Nadto Z. R. złożył w KRS stosowne wnioski i oczekiwał na ich realizację.

Mimo to 7 grudnia 2015 r. (...) sp. z .o.o. wystąpił do Sądu Rejonowego w T. z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu z dnia 14 maja 2015 r. sporządzonemu przez notariusza K. W. repertorium (...) nr (...) z zaznaczeniem, że (...) sp. z o.o. oraz spółka (...) sp. z .o.o. mają solidarnie zapłacić wierzycielowi kwotę 250.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 24 listopada 2015 r. do dnia zapłaty oraz koszty nadania klauzuli wykonalności. Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2015 r. w sprawie o sygnaturze (...) Sąd Rejonowy w T. uwzględnił wniosek (...) sp. z o.o. i nadał klauzulę wykonalności aktowi notarialnemu w żądanym zakresie. (...) sp. z o.o. wystąpiła do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla (...) w K. K. D. z wnioskiem o wszczęcie egzekucji wobec (...) sp. z o.o. na podstawie ww. tytułu wykonawczego. W toku postępowania (...) Komornik Sądowy wyegzekwował całą należność wraz z odsetkami. Koszty postępowania egzekucyjnego zostały ostatecznie ustalone na kwotę 28.244,40 zł. Łącznie kwota uiszczona na konto komornika wynosiła 284.288,36 zł (przelew z 24.03.2016 r. na kwotę 176,04 zł, przelew z 31.03.2016 r. na kwotę 284.151,58 zł, przelew zwrotny z 18 kwietnia 2016 r. na kwotę 4.039,26 zł).

Sąd Okręgowy w P. IX Wydział Gospodarczy Odwoławczy rozpoznał apelację Z. R. od wpisu zmian w KRS osób powołanych do organów spółki (...) sp. z o.o. w związku ze Zgromadzeniem Wspólników tej spółki w dniu 28 stycznia 2015 r. w całości ją uwzględniając. W następstwie czego Sąd Rejonowy (...) w P. IX Wydział Gospodarczy KRS postanowieniem z dnia 10 czerwca 2016 r. odmówił wpisu osób powołanych do organów w dniu 28 stycznia 2015 r. a apelację od tego orzeczenia złożoną przez W. S. Sąd Okręgowy w P. X Wydział Gospodarczy Odwoławczy oddalił.

Pismem z dnia 11 sierpnia 2016 r. (...) sp. z o.o. wezwało Z. R. do wykonania „całej części porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. […] tak w zakresie zobowiązań pieniężnych jak i niepieniężnych w nieprzekraczalnym terminie 2 miesięcy pod rygorem odstąpienia […] od ww. porozumienia na podstawie art. 491§ 1 kodeksu cywilnego”. Pismem datowanym na dzień 12 listopada 2016 r. ww. spółka z uwagi na niewykonanie ww. wezwania oświadczyła, iż odstępuje od całości porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. na podstawie ww. przepisu prawa. Przesyłki zawierające ww. pisma zostały zwrócone nadawcy wobec nie podjęcia ich w terminie przez adresata.

Rata czwarta i piąta została wyegzekwowana na wniosek (...) sp. z o.o. przez tego samego Komornika Sądowego K. D. w postępowaniach egzekucyjnych (...) (łącznie z kosztami egzekucji i odsetkami 287.304,69 zł – przelew z 03.06.2016 r. na kwotę 709,80 zł, przelew z 03.06.2016 r. na kwotę 17.445,55 zł, przelew z 08.06.2016 r. na kwotę 3.989,16 zł, przelew z 08.06.2016 r. na kwotę 282.600,19 zł, przelew zwrotny z 10.06.2016 r. na kwotę 17.441,51 zł) oraz Km 2048/16 (łącznie z kosztami egzekucji i odsetkami 319.961,83 zł – przelew z 07.09.2016 r. na kwotę 38.012,88 zł, przelew z 08.09.2016 r. na kwotę 574,95 zł, przelew z 12.09.2016 r. na kwotę 28.908,80 zł, przelew z 12.09.2016 r. na kwotę 188.737,08 zł, przelew z 21.09.2016 r. na kwotę 68.720,94 zł, przelew zwrotny z 23.09.2016 r. na kwotę 4.992,02 zł) z majątku (...) sp. z o.o.

W związku z zapłatą pierwszych 3 rat oraz wyegzekwowaniem czwartej, piątej raty od poręczyciela, Z. R. zgodnie z § 5 ust. 1 Umowy Nr (...), zgłosił fakt przejścia udziałów spółce (...) sp. z o.o., która to dokonała zmian w Księdze Udziałów.

Rata szósta została wyegzekwowana z majątku (...) sp. z o.o. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym wS. F. Z. w postępowaniu egzekucyjnym (...). Łącznie z kosztami egzekucji i odsetkami ściągnięto kwotę 279.218,04 zł (przelew z przelew z 29.12.2016r. na kwotę 1.841,63 zł, przelew z 02.01.2017 r. na kwotę 20.547,50 zł, przelew z 03.01.2017 r. na kwotę 625,25 zł, przelew z 10.01.2017 r. na kwotę 15.219,85 zł, przelew z 10.01.2017 r. na kwotę 239.698,56 zł, przelew z 12.01.2017 r. na kwotę 1.286,25 zł).

Rata ósma została wyegzekwowana z majątku (...) sp. z o.o. przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w S. F. Z. w postępowaniu egzekucyjnym (...). Łącznie z kosztami egzekucji i odsetkami ściągnięto kwotę 279.615,02 zł (przelew z 27.03.2017 r. na kwotę 277.107,08 zł, przelew z 29.03.2017 r. na kwotę 2.507,94 zł).

Wezwaniem z dnia 12 listopada 2016 r. spółka (...) sp. z o.o. wezwała spółkę (...) sp. z o.o. jako poręczyciela do zapłaty kwoty 250.000 zł tytułem wymagalnej raty 7 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r., której termin płatności upłynął w dniu 10 listopada 2016 r.

Oświadczeniem z dnia 25 września 2017 r. (...) sp. z o.o. przyznało, że łącznie uzyskało od Z. R. i (...) sp. z o.o. kwotę 2.323.806,45 zł. Jednocześnie dokonało potrącenia przysługującej jej wierzytelności w kwocie 2.500.000 zł wraz z należnościami ubocznymi tytułem wierzytelności, o której mowa w akcie notarialnym z dnia 14 maja 2015 r. z wierzytelnością tytułem zwrotu nadpłaconej kwoty w wysokości 258.917,13 zł z odsetkami ustawowymi (tj. roszczenia skierowanego do Sądu Okręgowego w P., IX Wydział Gospodarczy sygn. akt (...)) ze skutkiem na dzień 16 czerwca 2016 r.

Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2016 r. Sąd Rejonowy w P. na wniosek (...) sp. z o.o. w sprawie pod sygnaturą (...) nadał klauzulę wykonalności na akt notarialny z dnia 14 maja 2015 r. Repertorium (...) nr (...) w części określonej w § 1 tego aktu tj. obowiązku zapłaty przez Z. R. na rzecz (...) sp. z o.o. zapłaty raty określonej w § 2 ust. 1 pkt 7 Porozumienia z dnia 14 maja2015 r. w kwocie 250.000 zł. Wnioskiem z dnia 26 lutego 2019 r. skierowanym do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w P. K. J. spółka zażądała wszczęcia egzekucji kwoty 250.000 zł na podstawie ww. tytułu wykonawczego. Postępowanie prowadzone jest pod sygnaturą (...).

Dowód: zawiadomienie o nabyciu udziałów (k. 181), zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (...) (k. 182), postanowienie SR W P. (...) wraz z tytułem wykonawczym (k. 183-187), zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (...) (k. 188), postanowienie SR w T. (...) wraz z tytułem wykonawczym (k. 188-195), zawiadomienie o zajęciu wierzytelności (...) (k. 196-198), potwierdzenia przelewów do (...) (k. 199-200), zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (...) (k.201), postanowienie SR w T. (...) wraz z tytułem wykonawczym (k. 202-208), potwierdzenia przelewów do (...) (k. 209-214), zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (...) (k. 215), postanowienie SR w T. (...) wraz z tytułem wykonawczym (k. 216-223), potwierdzenia przelewów do (...) (k. 225-230), zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (...) (k. 231), postanowienie SR w T. (...) wraz z tytułem wykonawczym (k. 232-238), postanowienie (...)o sprostowaniu (k. 239-241), postanowienie SO w P. z 18.11.2016 r. (k. 242-246), potwierdzenia przelewów do (...) (k. 247-253), zawiadomienie o wszczęciu egzekucji (...) (k. 259), postanowienia SR w T. (...) (k. 264-266), potwierdzenia przelewów do (...) (k. 255-258), wniosek o wszczęcie postępowania egzekucyjnego (k. 260-263), wyrok SO w P. (...) (k. 268-279), postanowienie SR (...) w P. PO.IX Ns – Rej. KRS (...) (k. 280-283), postanowienie SO w P. (...) (k. 297-299), oświadczenie z dnia 25 września 2017 r. (k. 309-311), skarga na orzeczenie referendarza sądowego (k. 312-330), postanowienie SO w P. (...) (k. 331), oszacowanie wartości rynkowej udziałów w spółce (k. 332-351), akt notarialny Repertorium (...)nr (...) (k. 352-355), akt notarialny Repertorium(...) nr(...) (k. 356-360), uchwała nr (...) Rady Nadzorczej (...) sp. z o.o. (k. 361), uchwała Rady Nadzorczej (...) sp. z o.o. (k. 362), wniosek o wszczęcie egzekucji (k. 427-428), postanowienie SR w P. (...) wraz z tytułem wykonawczym (k. 429-438), wezwanie z dnia 11.08.2016 r. (k. 498-499), pismo z dn. 12.11.2016 r. (k. 500-501), wyrok SO w P. (...) z klauzulą wykonalności (k. 47-48 akt połączonych (...)), zeznania świadka K. P. (k. 492-493), przesłuchanie Z. R. (k. 474-475, 494).

Poręczyciel (...) sp. z o.o. oświadczeniem z dnia 21 maja 2019 r. dokonał potrącenia wierzytelności jej przysługującej wobec Spółki (...) sp. z o.o. w łącznej kwocie 339.262,38 zł i wynikającej z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w P. IX Wydział Gospodarczy z dnia 10 listopada 2017 r. wydanego w sprawie o sygn. akt: (...) z kwotą 250.000 zł stanowiącą wierzytelność (...) sp. z o.o. wobec spółki (...) sp. z o.o. i wynikającą z pkt 7 § 2 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. objętego rygorem egzekucji wynikającym z aktu notarialnego z dnia 14 maja 2015 r. repertorium (...)nr (...) sporządzonym przez notariusza K. W.. Jednocześnie wezwał spółkę (...) sp. z o.o. do zapłaty kwoty 89.262,38 zł stanowiącej różnicę wzajemnych potrąconych wierzytelności w terminie 14 dni od dnia doręczenia pisma.

Dowód: oświadczenie o dokonaniu potrącenia z z.p.o. (k. 49-53 akt połączonych (...)), wyrok SO wP. (...) z klauzulą wykonalności (k. 47-48 akt połączonych (...)),

W dniu 13 sierpnia 2019 r. (...) sp. z o.o. dokonało pisemnego potrącenia kwoty 1.200 zł przysługującej Z. R. z tytułu zasądzonych orzeczeniem Sądu Apelacyjnego w P. II Wydziału Karnego z dnia 18 lipca 2019 r. o sygn. akt:(...)z wierzytelnością przysługującą ww. spółce należną od Z. R. na podstawie tytułu wykonawczego – aktu notarialnego sporządzonego przez notariusz K. W. w dniu 14 maja 2015 r. repertorium(...)numer (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności w dniu 8 grudnia 2016 r. (postanowieniem SR w P. co do zapłaty raty 7 porozumienia).

Dowód: pismo z dnia 13 sierpnia 2019 r. (k 439) , postanowienie SA w P.II Wydział Karny z dnia 18 lipca 2019 r. (k. 440-442), postanowienie SR w P.(k. 429-438).

Opisany powyżej stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka K. P., przesłuchania Z. R. w charakterze strony, dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, jak również w aktach komorniczych (...).

W myśl art. 229 k.p.c., nie wymagają dowodu fakty przyznane w toku postępowania przez stronę przeciwną, jeżeli przyznanie nie budzi wątpliwości. Na tej podstawie Sąd przyjął bez dowodów fakty podnoszone przez strony, które zostały potwierdzone przez przeciwnika procesowego, gdyż ich przyznanie nie wywoływało żadnych wątpliwości. Stosownie do art. 230 k.p.c., gdy strona nie wypowie się co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach, sąd, mając na uwadze wyniki całej rozprawy, może fakty te uznać za przyznane. Strony nie wypowiedziały się co do niektórych twierdzeń przeciwnika. Z przebiegu rozprawy wynikało jednak jednoznacznie, że nie było ich intencją im zaprzeczać, a ponadto znajdowały one potwierdzenie w złożonych odpisach dokumentów. Mając to na uwadze Sąd uznał te fakty za przyznane i przyjął je bez dowodów.

Zgromadzone dokumenty Sąd ocenił jako wiarygodny materiał dowodowy, mając na względzie przepisy art. 244 § 1 k.p.c. i art. 245 k.p.c. oraz to, że ich wartość dowodowa nie została skutecznie zakwestionowana przez żadną ze stron w trybie art. 252 k.p.c. i art. 253 k.p.c.

Część dokumentów została dołączona do akt w kopiach, których wierność oryginałom nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana, dlatego Sąd uznał, że stanowią wiarygodne potwierdzenie istnienia oryginałów.

Zeznaniom świadka K. P. Sąd dał w wiarę w takim zakresie, w jakim dotyczyły okoliczności bezspornych albo znajdowały potwierdzenie w innych wiarygodnych dowodach (dokumentach) albo dawały się bez wątpliwości pozytywnie zweryfikować w świetle zasad wiedzy i doświadczenia życiowego.

Zeznania Z. R. Sąd ocenił jako wiarygodne. Zeznawał ona w sposób lakoniczny pozbawiony jakiejkolwiek przesady. Jej zeznania nie były w żadnym fragmencie sprzeczne z zasadami wiedzy czy doświadczenia życiowego. Nie były też w żadnym zakresie kwestionowane przez pozwanego oraz znalazły potwierdzenie w dokumentach zgromadzonych w procesie.

Sąd oddalił wnioski dowodowe stron o przesłuchanie w charakterze świadków D. W., i M. G., albowiem uznał że wnioski te zmierzają do przedłużenia postępowania, wykazania okoliczności bezspornych oraz tych, które w ocenie Sądu zostały już dostatecznie wyjaśnione.

Sad zważył co następuje:

Powód (...) sp. z o.o. w K. domagało się ustalenia, iż z uwagi na nieziszczenie się warunku zawieszającego porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. przysługuje jej prawo własności 336 udziałów w kapitale zakładowym spółki pod firmą (...) sp. z .o.o. w T..

Powódka opierała swoje roszczenie o postanowienia art. 189 k.p.c. wskazując, iż ma interes prawny w ustaleniu liczby przysługujących jej udziałów w ww. spółce z o.o., gdyż pozwany pełniący funkcję Prezesa Zarządu w przedmiotowej spółce, pomimo obowiązku ujawnienia wspólnika posiadającego co najmniej 10 % w kapitale zakładowym spółki nie ujawnia tego faktu, co destabilizuje uprawnienia wewnątrzkorporacyjne powódki, w tym m.in. możliwość uczestniczenia w Zgromadzeniach Wspólników i wystąpienia o jego zwołanie.

Art. 189 k.p.c. stanowi, że powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Przepis art. 189 k.p.c. mimo, iż jest zamieszczony w kodeksie postępowania cywilnego ma charakter materialnoprawny. Przepis ten bowiem określa materialnoprawne przesłanki zasadności powództwa, w którym powód domaga się sądowego ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

Warunkiem uwzględnienia powództwa o ustalenie stosunku prawnego lub prawa jest spełnienie dwóch przesłanek merytorycznych:

- po pierwsze wykazanie istnienia interesu prawnego,

- i po drugie wykazania prawdziwości twierdzeń powoda, ż dany stosunek prawny lub prawo rzeczywiście istnieje.

Pierwsza z tych przesłanek określana jako przesłanka skuteczności i decyduje o dopuszczalności badania i ustalania twierdzeń powoda. Druga natomiast przesłanka decyduje o kwestii zasadności powództwa.

Interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c. oznacza potrzebę prawną, wynikającą z sytuacji prawnej, w jakiej powód się znajduje. Jak więc wskazano wyżej, strona powodowa powinna wykazać, że powstała taka sytuacja, w której ważność umowy sprzedaży oddziaływa na jej sferę prawną (art. 6 k.c.). Tak pojmowany interes prawny może wynikać z bezpośredniego zagrożenia prawa (sfery prawnej) powoda lub zmierzać do zapobieżenia temu zagrożeniu. Interes prawny występuje także wtedy, gdy istnieje niepewność stanu prawnego lub prawa, mająca charakter obiektywny, tzn. zachodząca według rozumnej oceny sytuacji, a nie tylko subiektywnego odczucia powoda. Interes prawny oznacza interes odnoszący się do stosunków prawnych, w jakich znajduje się powód lub obie strony. Pojęcie interesu prawnego w ustaleniu w procesie istnienia lub nieistnienia prawa lub stosunku prawnego powinno być wykładane z uwzględnieniem szeroko rozumianego dostępu do sądu w celu zapewnienia ochrony prawnej w takiej postaci, opartej jednak na istnieniu rzeczywistej potrzeby jej udzielenia (wyrok SN z dnia 20 lutego 2003 r., I CKN 58/01, Legalis nr 58168). Interes prawny powoda musi być ponadto zgodny z prawem i zasadami współżycia społecznego, jak również z celem któremu służy (wyrok SN z dnia 27.06.2001 r. II CKN 898/00 LEX nr 52613, i dnia 20.11.2002 r II CKN/104/00 LEX nr 75344).

Interes prawny zachodzi wówczas, jeżeli sam skutek jaki wywoła uprawomocnienie się wyroku ustalającego zapewni powodowi ochronę jego prawnie chronionych interesów, czyli definitywnie zakończy spór istniejący czy prewencyjnie zapobiegnie powstaniu takiego sporu w przyszłości (wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 5.04.2007 r. III AUa 1518/05 LEX nr 257445). Ustalenia interesu prawnego nie może żądać ten, kto może poszukiwać ochrony prawnej w drodze powództwa o zasądzenie świadczenia pieniężnego lub niepieniężnego. A ponadto w drodze powództwa o ustalenie nie można żądać ustalenia faktów.

W ocenie Sądu po stronie powódki istnieje interes prawny w rozumieniu art. 189 k.p.c., z uwagi na spór stron w zakresie skuteczności porozumienia z dnia 14 maja 2015 r., a zatem tego komu przysługują udziały w spółce (...) sp. z o.o. Udział jest częścią kapitału zakładowego. Jest on także kompleksem praw i obowiązków wspólnika. Niepewność stanu prawnego i praw tym zakresie lub zagrożenie tych uprawnień przysługujących powodowi przesądza o istnieniu interesu prawnego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 29 listopada 2012 r. I A Ca 566/12 LEX nr 12440014).

W związku z powyższym należało ustalić, czy (...) sp. z o.o. wykazało, że dany stosunek prawny lub prawo, na które się powołuje, rzeczywiście istnieje.

Rozważania w tym zakresie należy rozpocząć od interpretacji postanowień Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r., a następnie dokonania analizy dokonywanych przez strony czynności w celu realizacji ww. umowy.

(...) sp. z o.o. stało na stanowisku, że Z. R. nie zadośćuczynił postanowieniom Porozumienia i Umowy zbycia udziałów nr (...) albowiem nie uiścił ceny zakupu udziałów, w związku z czym nie ziścił się warunek zawieszający porozumienia, czego konsekwencją jest to, że nie doszło do przeniesienia własności 336 udziałów stanowiących jej własność na rzecz Z. R..

Wskazać należy, że zgodnie z art. 89 k.c. z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, powstanie lub ustanie skutków czynności prawnej można uzależnić od zdarzenia przyszłego i niepewnego. Warunek jest zawieszający, gdy skutki czynności prawnej mają dopiero powstać po nastąpieniu zdarzenia przyszłego i niepewnego. W wypadku zastrzeżenia warunku zawieszającego konsekwencje te polegają przede wszystkim na związaniu stron powstałym w ten sposób stosunkiem prawnym, co wyklucza dowolność ich postępowania, z jednoczesnym częściowym choćby tylko wskazaniem zasad dalszego zachowania się stron do czasu ziszczenia się warunku. Natomiast skutki rozporządzające lub zobowiązujące czynności dokonanej pod warunkiem zawieszającym nastąpią dopiero w razie zaistnienia zdarzenia przyszłego i niepewnego. Zgodnie z art. 116 § 1 k.c. jeżeli skutki czynności prawnej mają powstać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku zawieszającym. W myśl § 2 jeżeli skutki czynności prawnej mają ustać w oznaczonym terminie, stosuje się odpowiednio przepisy o warunku rozwiązującym. Istota terminu początkowego (dies aquo), podobnie jak ma to miejsce w przypadku warunku zawieszającego, polega na tym, że skutek prawny czynności ma powstać dopiero z chwilą nadejścia określonego zdarzenia (terminu). Z kolei zastrzeżenie w treści czynności prawnej terminu końcowego (dies ad quem) polega - podobnie jak w przypadku warunku rozwiązującego - na tym, że skutek prawny ma ustać z chwilą nadejścia określonego zdarzenia (terminu).

Zajmowane jest także stanowisko, że spłata określonej należności przez dłużnika może być traktowana jako warunek w rozumieniu art. 89 k.c. Wskazuje się, że spełnienie świadczenia należy traktować jako odrębne od dokonania czynności prawnej zdarzenie, które nie zawsze zależy od woli dłużnika. Podnosi się, że ustawodawca traktuje uiszczenie ceny za warunek zawieszający, po spełnieniu którego własność sprzedanej rzeczy przechodzi na kupującego (art. 589 k.c.), oraz że nie ma uzasadnienia dla odmiennego traktowania spłaty wierzytelności w przypadku umów innych niż sprzedaż, w których od zdarzenia tego uzależniono wystąpienie lub ustanie skutków prawnych. Pogląd ten znalazł wyraz w wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2011 r., IV CSK 358/10 (OSNC 2011/12/136), z dnia 8 marca 2002 r., III CKN 748/00 (OSNC 2003, nr 3, poz. 33) i z dnia 9 października 2003 r., V CK 285/02 (nie publ.), a także w wyroku z dnia 26 września 2007 r., IV CSK 118/07 (OSP 2008, nr 12, poz. 125), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że każde zdarzenie przyszłe i niepewne może stanowić warunek, a w szczególności może dotyczyć to wykonania lub niewykonania zobowiązania przez dłużnika. W wyroku z dnia 31 marca 2005 r., V CK 490/04 ("Izba Cywilna" 2006, nr 3, s. 47) Sąd Najwyższy stwierdził, że niewykonanie umowy jest nie tylko wynikiem woli dłużnika, lecz z reguły rezultatem wielu różnych okoliczności, przez co może być w określonej sytuacji warunkiem rozwiązującym.

Bezsporne w sprawie pozostaje, że strony dążące do uregulowania spornych pomiędzy nimi kwestii i zażegnania istniejącego pomiędzy nimi sporów na tle umowy z dnia 22 lipca 2009 r. postanowiły zawrzeć w dniu 14 maja 2015 r. porozumienie, w którego preambule zgodnie oświadczyły, że postanawiają odstąpić od zawartej w dniu 22 lipca 2009 roku Umowy kupna-sprzedaży 275 udziałów w kapitale zakładowym Spółki (...) sp. z o.o. w T. pod warunkiem zawieszającym zapłaty przez Z. R. całej ceny zakupu 61 udziałów w kapitale zakładowym spółki (...) sp. z o.o. w T.. Nie ulega zatem wątpliwości, że dopiero pełna zapłata ceny powodowała skutek rozporządzający w postaci przejścia własności 61 udziałów na Z. R., a także uskuteczniała oświadczenie stron o odstąpieniu od umowy z dnia 22 lipca 2009 r. Przy czym (...) sp. z o.o. w swym pozwie ograniczyło się wyłącznie do wykładni literalnej warunku zawartego w preambule Porozumienia, całkowicie pomijając pozostałe jego postanowienia porozumienia, które mają istotne znaczenie dla oceny ziszczenia się warunku zapłaty ceny zakupu 61 udziałów.

Zasady dokonywania wykładni oświadczeń woli określa art. 65 k.c., w tym dyrektywy interpretacyjne zawarte w tym przepisie, odnoszą się zarówno do wszystkich kategorii czynności prawnych (§ 1), jak i wyłącznie do umów (§ 2). Zgodnie z art. 65 § 1 k.c., oprócz kontekstu językowego, przy interpretacji oświadczenia woli powinno się brać pod uwagę także okoliczności złożenia oświadczenia woli, czyli tzw. kontekst sytuacyjny, na który składają się min. dotychczasowa współpraca i doświadczenia stron. Niezależnie od tego z art. 65 § 2 k.c. wynika nakaz kierowania się raczej zgodnym zamiarem stron i celem umowy, aniżeli opieranie się na jej dosłownym brzmieniu. (wyrok SA Białystok z dnia 26maja 2017 r., I ACa 1030/16). Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy, z powyższego wynika, że wykładnia oświadczeń woli stron umowy zawartej w formie pisemnej, w odniesieniu do sensu tych oświadczeń, ustalana jest na podstawie tekstu dokumentu. Sens oświadczeń odtwarzany jest w oparciu o tekst dokumentu, interpretowany przy zastosowaniu językowych reguł znaczeniowych. Wykładnia poszczególnych wyrażeń uwzględniać musi ich kontekst i związki treściowe zachodzące między zawartymi w tekście postanowieniami. Należy mieć również na uwadze okoliczności, w jakich oświadczenie woli zostało złożone, jeżeli dokument obejmuje takie informacje, a także cel oświadczenia woli wskazany w tekście lub zrekonstruowany na podstawie zawartych w nim postanowień (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2013 r. sygn. akt V CSK).

W kontekście powyższego wskazać należy, że zgodnie z postanowieniami Porozumienia i umowy zbycia udziałów z dnia 14 maja 2015 r. cena nabycia udziałów została określona na kwotę 1.532.000,00 zł, a zobowiązanie Z. R. co do zapłaty tej ceny i zwrotu przez niego świadczenia z umowy z dnia 22 lipca 2009 r. poręczone przez (...) sp. z o.o. w T. i (...) sp. z o.o. w K.. Co do terminowej zapłaty ceny i zwrotu świadczenia z umowy z dnia 22 lipca 2009 r. wymagane było aby Z. R. i poręczyciele poddali się egzekucji wprost z aktu notarialnego w dniu podpisania porozumienia, co też uczynili. Postanowiono, że porozumienie zostaje pod warunkiem przedłożenia przez Z. R. i poręczycieli oświadczeń o poddaniu się egzekucji oraz podpisania umowy sprzedaży udziałów. Płatność miała następować w ratach, które w pierwszej kolejności miały być zaliczane na poczet ceny nabycia udziałów objętych umową nr (...) z dnia 14 maja 2015 r. A zatem zapłata pierwszych pięciu rat określonych w § 2 ust. 1 Porozumienia powodowałaby ziszczenie się warunku zawieszającego. Umowa nr (...) zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością pod firmą (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. również wskazywała, że po zapłacie przez Z. R. lub poręczyciela pięciu pierwszych rat wynikających z Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. przedmiotowe udziały miały przejść na pozwanego.

W ocenie Sądu sposób i rodzaj zabezpieczeń zapłaty ceny nabycia 61 udziałów w spółce (...) sp. z o.o. jednoznacznie wskazywał, iż celem (...) sp. z o.o. było utrzymanie warunków porozumienia nawet w sytuacji nieterminowej zapłaty, poszczególnych rat przez Z. R.. Świadczy o tym przede wszystkim wymóg ustanowienia poręczenia i poddania się egzekucji zarówno przez dłużnika głównego jak i poręczycieli. Kompleksowa analiza treści postanowień porozumienia i umowy zbycia udziałów daje zatem podstawy do twierdzenia, że sformułowanie zawarte w preambule „zapłaty przez Z. R. całej ceny zakupu 61 udziałów” obejmowało sytuacje terminowej zapłaty rat przez Z. R. albo poręczycieli, bądź ściągnięcie ceny zakupu w trybie egzekucji komorniczej skierowanej przeciwko ww. podmiotom. Powyższe założenie stoi w całkowitej zgodzie z postępowaniem (...) sp. z o.o., które wobec braku zapłaty przez Z. R. wymagalnych rat, inicjowało postępowania egzekucje w stosunku do niego jak i poręczycieli. Zmierzało zatem do zrealizowania warunków porozumienia, jakim była zapłata ceny nabycia 61 udziałów, a zatem skutecznego przejścia ich własności na rzecz Z. R. i w dalszej konsekwencji zwrotu świadczeń wynikających z umowy z dnia 22 lipca 2009 r. w związku ze skutecznym odstąpieniem od niej z uwagi na ziszczenie się warunku zawieszającego. Pozbawione jakiegokolwiek sensu w sytuacji braku uznania przez (...) sp. z o.o. ziszczenia się warunku zawieszającego, byłoby zatem dalsze wzywanie dłużnika głównego i poręczycieli do wykonywania umowy, skoro nie doszłoby do nabycia przez pozwanego udziałów i tym samym odstąpienia od umowy z dnia 22 lipca 2009 r. W świetle powyższego wywody powódki jawią się jako całkowicie niezrozumiałe i chybione.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że Z. R. dokonał dobrowolnej zapłaty pierwszych 3 rat wynikających z Porozumienia i umowy zbycia udziałów z dnia 14 maja 2015 r., natomiast raty czwarta i piąta zostały wyegzekwowane w całości od poręczyciela (...) sp. z o.o. w T.. Następnie powodowa spółka w dalszym ciągu realizowała postanowienia Porozumienia i w kolejnych postępowaniach egzekucyjnych (nawet inicjowanych w 2019 r.) ściągała należności wynikające ze zwrotu świadczeń pieniężnych z umowy z dnia 22 lipca 2009 r. A zatem należy uznać, że (...) sp. z o.o. poprzez swoje zachowanie dała wyraz, iż uznaje fakt ziszczenia się warunku zawieszającego, pociągający za sobą przejęcie własności 61 udziałów w kapitale zakładowym (...) sp. z o.o. przez Z. R. i skuteczne odstąpienie od umowy z dnia 22 lipca 2009 r. rodzące obowiązek zwrotu świadczeń z niej wynikających.

W tym miejscu Sąd podkreśla, że celem umowy poręczenia uregulowanej w art. 876 k.c. nie jest zmiana wierzyciela i sama powinność świadczenia, ale gwarancja, że poręczyciel wykona zobowiązanie, gdyby dłużnik go nie wykonał. Poręczenie służy zatem zabezpieczeniu wierzytelności, wzmocnieniu szansy wierzyciela pierwotnego na zaspokojenie, co jest zasadniczym zamiarem stron umowy poręczenia.

Obowiązek zapłaty poręczyciela aktualizuje się z chwilą naruszenia warunków umowy przez dłużnika (brak zapłaty w terminie wymagalności). Spełnienie świadczenia przez poręczyciela zwalnia dłużnika głównego z obowiązku świadczenia wobec wierzyciela. Poręczyciel w takiej sytuacji wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela do wysokości spełnionego świadczenia, uzyskując roszczenie do dłużnika głównego o spełnienie świadczenia, chyba że co innego wynika ze stosunku, jaki łączy wierzyciela z dłużnikiem głównym lub z umowy poręczenia.

Bezsprzecznie zatem wyegzekwowanie od (...) sp. z o.o. jako poręczyciela Z. R. należności wynikających z rat 4 i 5 Porozumienia i Umowy zbycia udziałów z dnia 14 maja 2015 r. zwolniło dłużnika głównego z obowiązku świadczenia na rzecz (...) sp. z o.o. i traktowane musi być jako zaspokojenie jego roszczeń wynikających z ww. umów, a co za tym idzie spełnienie warunku zawieszającego, zwłaszcza że zabezpieczenie w formie poręczenia wynikało z woli powodowej spółki.

Reasumując, rozumieniu umowy, jaki prezentuje powodowa spółka sprzeciwia się wykładnia zawartych przez strony umów oraz działania spółki zmierzające do całościowego wykonania umowy. Nie sposób zaaprobować wykładni zaproponowanej przez (...) sp. z o.o. w toku postępowania również z tej przyczyny, że prowadziłaby ona faktycznie do pozbawienia Z. R. jakichkolwiek uprawnień z niej wynikających przy jednoczesnym wyegzekwowaniu i zatrzymaniu wszelkich roszczeń wynikających z zapłaty ceny nabycia udziałów i zwrotu świadczeń z umowy z dnia 22 lipca 2009 r. W tych okolicznościach zachowanie pozwanej należałoby ocenić jako cechujące się złą wolą, godzące w zasady współżycia społecznego i zmierzające do naruszenia interesów kontrahenta.

Na marginesie Sąd zauważa, że oświadczenie o odstąpieniu od umowy na podstawie art. 491 k.c. złożone przez powodową spółkę pismem z dnia 12 listopada 2016 r. poprzedzone wezwaniem z dnia 11 sierpnia 2016 r. uznać należy za nieskuteczne. W świetle ustalonego stanu faktycznego sprawy, za takie uważała je także sama powódka, która pomimo jego złożenia w dalszym ciągu realizowała wykonanie umowy. Wezwanie do zapłaty nie konkretyzowało świadczeń podlegających spełnieniu, a nadto na dzień jego sporządzenia wymagalne raty czwarta i piąta zostały wyegzekwowane w całości w postępowaniu komorniczym, a termin zapłaty raty szóstej mijał dnia 10 sierpnia 2016 r. przy czym w wyznaczonym przez powodową w wezwaniu terminie na spełnienie bliżej nieokreślonego świadczenia zainicjowała ona postępowanie komornicze w zakresie raty 6. Nie można pominąć w rozważaniach skutków ex tunc oświadczenia o odstąpieniu w postaci zniesienia zobowiązania, które powoduje że nie tylko wygasają wynikające z niego prawa i obowiązki, ale prawnie przyjmuje się fikcję, że umowa nie była zawarta. Nadto bezsprzecznie żadna ze stron nie może po wygaśnięciu umowy na skutek odstąpienia od niej dochodzić roszczeń przewidzianych w umowie. Strony po odstąpieniu od umowy mogą mieć tylko roszczenia przewidziane w art. 494 k.c.” (wyrok SN z 3 grudnia 2004 r., IV CK 340/04). Powódka poprzez swoje następcze działania mające na celu realizację porozumienia jednoznacznie dała wyraz nieskuteczności złożonego przez siebie oświadczenia, które nota bene nie dotarło do Z. R. i nie było podnoszone i komunikowane mu na przestrzeni następnych lat, a złożone do akt niniejszego postępowania dopiero w końcowej jego fazie. Zakładając nawet skuteczność ww. oświadczenia, należałoby ocenić stan faktyczny i prawny powstały na skutek uznania, że do zawarcia porozumienia nie doszło. Analiza umowy z dnia 22 lipca 2009 r. wskazuje, że (...) sp. z o.o. nigdy nie było właścicielem 275 udziałów w kapitale zakładowym (...) sp. z o.o. Mocą tej umowy ww. spółka i Z. R. ustalili, że do czasu zapłaty przez powodową spółkę całej ustalonej w umowie ceny strony nie dokonują wymaganego zgłoszenia zawartej umowy do Zarządu Spółki (...) sp. z o.o. w celu dokonania zmian w Księdze Udziałów spółki (...) sp. z o.o. (§ 2 pkt 4 umowy). Zapis ten pozostaje w ścisłym powiązaniu z treścią § 13 pkt 4 umowy spółki (...) sp. z o.o., który stanowi, że przejście udziału oraz ustanowienie zastawu lub użytkowania jest skuteczne wobec spółki od chwili gdy otrzyma ona od zbywcy lub nabywcy zawiadomienie o czynności wraz z dowodem jej dokonania. Powódka w dniu zawarcia umowy zapłaciła sprzedającemu Z. R. jedynie część ustalonej w tej umowie kwoty tj. 968.000 zł z całej ustalonej kwoty 1.493.000 zł. Brakująca część ceny nie został nigdy uiszczona. Potwierdza to zawarte w 2015 r. Porozumienie oraz zeznania prezesa powodowej spółki. Brak zapłaty ceny w całości powodował brak przejścia prawa własności sprzedawanych udziałów na pwodową spółkę.

Konkludując, Sąd doszedł do przekonania że powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem powódka nie wykazała prawdziwości twierdzeń, że rzeczywiście przysługuje jej prawo własności 336 udziałów w spółce (...) sp. z o.o. w T.. W związku z powyższym Sąd oddalił przedmiotowe powództwo o ustalenie, o czym orzekł w pkt I. 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt I. 2 lit. a wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. obciążając tymi kosztami powódkę, jako stronę przegrywającą proces.

Na zasądzone na rzecz pozwanego koszty składały się koszty zastępstwa procesowego pozwanego w kwocie 21.600 zł, opłata za pełnomocnictwo w wysokości 17 zł. Podstawą ustalenia wysokości kosztów zastępstwa procesowego powodów w procesie był § 2 pkt 7 w zw. z § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.), gdyż w ocenie Sądu nakład pracy pełnomocnika powodów, jak też charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia uzasadniał przyznanie mu wynagrodzenia w wysokości 2-krotnej stawki minimalnej określonej ww. rozporządzeniem.

Ponadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. w zw. z art. 98 k.p.c. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W związku z tym, na powódce spoczywa obowiązek uiszczenia kwoty 660 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych w sprawie, o czym Sąd orzekł w punkcie I. 2 lit. b wyroku.

Rozpoznaniu w niniejszej sprawie podlegało również roszczenie Z. R. o pozbawienie wykonalności aktu notarialnego z dnia 14 maja 2015 r. repertorium (...) nr (...) sporządzonego przez notariusza K. W. w Kancelarii Notarialnej w T. w części w jakiej Sąd Rejonowy w P. postanowieniem z dnia 8 grudnia 2016 r. nadał temu aktowi notarialnemu sądową klauzulę wykonalności tj. obowiązku zapłaty przez Z. R. na rzecz (...) sp. z o.o. zapłaty raty określonej w § 2 ust. 1 pkt 7 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. w kwocie 250.000 zł. Jako podstawę zasadności powództwa powód wskazał dokonanie potrącenia ww. wierzytelności przez poręczyciela (...) sp. z o.o. z wierzytelnością przysługującej mu w związku z prawomocnym i wykonalnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. IX Wydziału Gospodarczego z dnia 10 lipca 2017 r. wydanym w sprawie o sygnaturze(...).

Zgodnie z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. dłużnik może w drodze procesu żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub w części albo ograniczenia jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane, gdy tytułem jest orzeczenie sadowe, dłużnik może powództwo oprzeć także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, a także zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli ten nie był przedmiotem rozpoznania w sprawie.

Pod pojęciem „zdarzenia, wskutek którego zobowiązanie wygasło lub nie może być egzekwowane”, o którym mowa w przepisie art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c., należy rozumieć takie zdarzenie materialnoprawne, z którym łączy się powstanie, zmiana albo wygaśnięcie stosunku cywilnoprawnego. Skutek w postaci wygaśnięcia zobowiązania wywołuje w szczególności takie zdarzenie materialnoprawne jak: wykonanie zobowiązania przez spełnienie świadczenia zgodnie z jego treścią, potrącenie, odnowienie, zwolnienie z długu, świadczenie w miejsce spełnienia (datio in solutum).

W myśl art. 498 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym (§ 1). Wskutek potrącenia obie wierzytelności umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej (§ 2). Potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe (art. 499 k.c.).

Wprawdzie potrącenie nie stanowi realnego świadczenia, odpowiadającego treści zobowiązania, jednak zarzut potrącenia jest odpowiednikiem zarzutu spełnienia świadczenia, o którym mowa w powyższym przepisie. Powszechne traktowanie potrącenia jako jednego z surogatów spełnienia świadczenia wskazuje na podstawową funkcję: dzięki potrąceniu dłużnik płaci swój dług i zwalnia się ze zobowiązania (Zob. M. Pyziak-Szafnicka, Potrącenie w prawie cywilnym, Kraków 2002, s. 30 i 33).

Możliwość dokonania potrącenia powstaje zatem w chwili spełnienia się wszystkich pozytywnych przesłanek potrącenia, to znaczy wzajemności, wymagalności i zaskarżalności dwóch wierzytelności, jak też jednorodzajowości świadczeń, przy braku jakichkolwiek włączeń co do dopuszczalności dokonania potrącenia. W przypadku gdy potrącenie dokonuje się na skutek oświadczenia woli, stan potrącenia powstaje wraz z wymagalnością roszczenia przysługującego aktywnej stronie potrącenia. Oświadczenie o potrąceniu dla jego skuteczności musi być poprzedzone fazą, w której zaistniały wszelkie pozytywne przesłanki potrącenia i dopiero spełnienie tego warunku doprowadzi do zwolnienia dłużnika. (por. Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30.11.2016 r. IACa 761/16).

Stosownie do art. 883 § 1 k.c. poręczyciel może podnieść przeciwko wierzycielowi wszelkie zarzuty, które przysługują dłużnikowi; w szczególności poręczyciel może potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela. W doktrynie nie ma sporu co do tego, że poręczyciel może dokonać potrącenia wierzytelności przysługującej mu względem wierzyciela, jak również potrącić wierzytelność przysługującą dłużnikowi względem wierzyciela (A. Szpunar, Odpowiedzialność kilku poręczycieli, REJENT Nr 12 - grudzień 1993 r.; Komentarz do art. 883 k.c. w Kodeks Cywilny. Komentarz, red. prof. Dr hab. Mariusz Załucki, 2020; Kodeks cywilny. Komentarz, red. prof. dr hab. Konrad Osjada, 2020; Z. Radwański, Poręczenie, s. 67). Dla realizacji potrącenia konieczne jest jednak dopełnienie wymagań określonych w art. 498 i n. KC. Ponadto poręczyciel może skorzystać z zarzutu potrącenia tylko wtedy, gdy wierzyciel zażądał od niego spełnienia świadczenia.

Pismem z dnia 12 listopada 2016 r. pozwana wezwała spółkę (...) sp. z o.o. w T. jako poręczyciela do zapłaty kwoty 250.000 zł tytułem wymagalnej raty 7 Porozumienia, której termin płatności upłynął w dniu 10 listopada 2016 r. W związku z tym wezwaniem zaktualizował się obowiązek zapłaty ww. należności od poręczyciela. W grudniu 2016 r. powstał tytuł wykonawczy będący przedmiotem niniejszego sporu. Bezsporne w sprawie jest, że poręczycielowi spółce (...) sp. z o.o. również przysługiwała wymagalna wobec (...) sp. z o.o. wierzytelność w związku z prawomocnym i wykonalnym wyrokiem Sądu Okręgowego w P. IX Wydziału Gospodarczego z dnia 10 lipca 2017 r. wydanym w sprawie o sygnaturze (...), w którym to wyroku Sąd zasądził od pozwanej na rzecz spółki (...) sp. z o.o. w T. kwotę 258.917,13 zł z odsetkami za opóźnienie oraz kwotę 27.363,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w związku z niesłusznie wyegzekwowaną przez pozwaną należnością wynikającej z raty 3 Porozumienia, pomimo jej wcześniejszej spłaty przez dłużnika głównego. Obie wierzytelności miały tożsamy pieniężny charakter. Poręczyciel dokonał potrącenia oświadczeniem z dnia 21 maja 2019 r.

Zdaniem Sądu w świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego należy przyjąć, że spółka (...) sp. z o.o. skutecznie dokonała potrącenia, na skutek którego wygasło roszczenie (...) sp. z o.o. wobec powoda. Niewątpliwie poręczyciel i powód byli współdłużnikami pozwanej z tytułu zawartego w dniu 14 maja 2015 r. Porozumienia i umowy zbycia udziałów. Spełnienie świadczenia przez poręczyciela na skutek potrącenia zwolniło dłużnika głównego z obowiązku świadczenia wobec wierzyciela. Dlatego też nie może być egzekwowane na podstawie spornego tytułu wykonawczego.

Zgodnie z art. 881 KC, jeżeli przy udzielaniu poręczenia nie zastrzeżono inaczej, poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Odpowiedzialność poręczyciela jak dłużnika solidarnego polega na tym, że z chwilą, gdy dług główny staje się wymagalny, wierzyciel może według swego wyboru żądać całości lub części świadczenia od dłużnika głównego i poręczyciela łącznie lub od każdego z nich z osobna, przy czym aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela obaj dłużnicy pozostają zobowiązani. Taka też definicja dłużnika solidarnego została określona w art. 366 § 1 k.c.

Solidarność dłużników, w świetle art. 366 k.c. prowadzi do takiego ukształtowania obowiązków dłużników, że każdy z nich jest zobowiązany ale i uprawniony do podejmowania czynności prawnych nakierowanych na zaspokojenie roszczenia wierzyciela (por. Radwański, Olejniczak, Zobowiązania, 2012, s. 108–109; K. Zawada, w: Pietrzykowski, Komentarz KC, t. I, 2015, s. 1199. W. Dubis, w: Gniewek, Machnikowski, Komentarz KC, 2017, s. 708.) i zasadą jest, że tego rodzaju czynności odnoszą skutki wobec wszystkich współdłużników, o ile jednocześnie nie szkodzą pozostałym dłużnikom (por. wyrok Sądu Najwyższego z 16 maja 2000 r. III CKN 599/98, Legalis). Oznacza to, że jeśli wierzyciel zostaje zaspokojony, to pozostali współdłużnicy solidarni zostają zwolnieni z obowiązku świadczenia i wobec wierzyciela przysługuje im wspólnie zarzut spełnienia świadczenia.

Odnosząc się do zarzutu pozwanej, w kwestii przysporzenia po stronie powoda na skutek dokonanego potrącenia, Sąd wskazuje że jest zupełnie niezrozumiały, zaspokojenie wierzyciela przez poręczyciela nie powoduje wygaśnięcia samej wierzytelności - poręczyciel wstępuje w prawa wierzyciela w stosunku do dłużnika, w zakresie, w którym zamiast niego wykonał zobowiązanie (tzw. subrogacja ustawowa.) Może więc żądać od dłużnika głównego wszystkiego, co sam świadczył wierzycielowi z tytułu długu głównego. (...) sp. z o.o. wstąpił zatem w prawa zaspokojonego wierzyciela do wysokości spełnionego świadczenia, uzyskując roszczenie do dłużnika głównego o spełnienie świadczenia.

Przyjmując nawet hipotetycznie, że zgodnie z twierdzeniami pozwanej, oświadczenie poręczyciela nie było skuteczne, powództwo podlegałoby uwzględnieniu, a to na skutek okoliczności wskazywanych przez samą pozwaną. Pozwana podnosiła bowiem, że oświadczeniem z dnia 25 września 2017 r. dokonała potrącenia wierzytelności przysługującej (...) sp. z o.o. w T. wobec pozwanej z wierzytelnościami pozwanej przysługującymi jej w stosunku do (...) sp. z o.o. jako poręczycielowi Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. Oświadczenie niniejsze zostało złożone na etapie postępowania apelacyjnego rozpoznającego środek zaskarżenia od wyroku Sądu Okręgowego w P. o sygn. akt: (...), zasądzającego na rzecz poręczyciela kwotę 258.917,13 zł z odsetkami za opóźnienie oraz kwotę 27.363,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Na dzień złożenia oświadczenia pozwana posiadała najdalej wymagalną wierzytelność w zakresie raty 7 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. (raty od 1-6 i 8 zostały do tego czasu zapłacone bądź wyegzekwowane wraz z odsetkami i kosztami egzekucji). A zatem dokonane przez pozwaną potrącenie dotyczyło raty 7 Porozumienia z dnia 14 maja 2015 r. ( i z uwagi na wygaśnięcie zobowiązania powoda jak i poręczycieli w omawianym zakresie, nie powinno być w ogóle egzekwowane.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał, że powództwo Z. R. zasługuje na uwzględnienie, o czym orzekł w pkt II. 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w pkt II. 2 lit. a i b wyroku, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. obciążając tymi kosztami pozwaną, jako stronę przegrywającą proces.

Na zasądzone na rzecz powoda koszty składały się: koszty zastępstwa procesowego pozwanego w kwocie 10.800 zł oraz opłata od pozwu w wysokości 6.000 zł. Podstawą ustalenia wysokości kosztów zastępstwa procesowego powodów w procesie był § 2 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

Ponadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. w zw. z art. 98 k.p.c. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych kosztami sądowymi, których strona nie miała obowiązku uiścić lub których nie miał obowiązku uiścić kurator albo prokurator, sąd w orzeczeniu kończącym sprawę w instancji obciąży przeciwnika, jeżeli istnieją do tego podstawy, przy odpowiednim zastosowaniu zasad obowiązujących przy zwrocie kosztów procesu. W związku z tym, na pozwanej spoczywa obowiązek uiszczenia kwoty 6.000 zł tytułem zwrotu części opłaty od pozwu, od której zwolniony był powód, o czym Sąd orzekł w punkcie II. 2 lit. c wyroku.

Sędzia Przemysław Okowicki