Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 grudnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Urszula Sipińska-Sęk

Protokolant: st. sekr. sądowy Zofia Aleksandrowicz

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2020 r. w Piotrkowie Trybunalskim na rozprawie

sprawy z wniosku W. K. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w G.

o rekompensatę

na skutek odwołania W. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w G.

z dnia 8 października 2019 r. sygn.: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję i przyznaje wnioskodawcy W. K. (1) prawo do rekompensaty;

Sygn. akt V U 1580/19

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 października 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy W. K. (1) prawa do rekompensaty z uwagi na nie udowodnienie na dzień 31 grudnia 2008 roku wymaganego 15- letniego stażu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu pełnomocnik wnioskodawcy wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Oświadczył, że wnioskodawca pracował w szczególnych warunkach na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3.5 tony w okresach od 10 września 1976 roku do 29 lutego 1980 roku i od dnia 1 lipca 1995 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku oraz jako kierowca autobusu od dnia 14 marca 1980 roku do dnia 11 marca 1989 roku przez ponad 15 lat.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W. K. (1), urodzony w dniu (...), złożył w dniu 8 listopada 2016 roku wniosek o przyznanie prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym .

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-4 akt emerytalnych 11).

Decyzją z dnia 16 listopada 2016 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił W. K. (1) prawa do emerytury z uwagi na brak wymaganego ogólnego 25-letniego okresu ubezpieczeniowego oraz nie posiadanie stażu w szczególnych warunkach.

(dowód: decyzja z 16.11.2016r. - k. 68 akt ZUS)

Wyrokiem z dnia 28 lutego 2018 roku w sprawie VU 120/17 Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. oddalił odwołanie W. K. (2) od decyzji z dnia 16 listopada 2018 roku.

(dowód: wyrok z uzasadnieniem w aktach VU120/17)

W dniu 3 września 2018 roku W. K. (1), złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury wraz z rekompensatą z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

(dowód: wniosek o emeryturę k. 1-3 akt emerytalnych)

Decyzją z 8 października 2019 roku organ rentowy przyznał W. K. (2) prawo do emerytury od (...) roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego 65 lat.

(dowód: decyzja o przyznaniu emerytury k. 50, akt emerytalnych)

W okresie od dnia 10 września 1976 roku do dnia 30 września 1978 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) w R. na stanowisku kierowcy.

Wnioskodawca kierował wyłącznie samochodami ciężarowymi o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, przewożąc meble po terenie całego kraju.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 24 listopada 2003 roku, k. 9 akt o kapitał początkowy, zeznania świadka Z. S., protokół rozprawy z dnia 22 września 2020 roku od minuty 5:04 do minuty 15:01, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z 10 grudnia 2020 roku od minuty 26:08 do godziny 37:27, zeznania świadka T. A. - protokół rozprawy z 10 grudnia 2020 roku od minuty 19: 45 do minuty 25:10).

W okresie od dnia 1 października 1978 roku do dnia 29 lutego 1980 roku wnioskodawca był zatrudniony w Zakładzie (...) w R. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy. Wnioskodawca kierował wyłącznie pojazdami o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, przewożąc meble po terenie całego kraju.

(dowód: świadectwo pracy z dnia 29 lutego 1980 roku, k. 28 akt, umowa o pracę z dnia 1 października 1978 roku, k. 29 akt, zeznania świadka Z. Ć. - protokół z rozprawy z dnia 22 września 2020 roku od minuty 15:27 do minuty 22:12, zeznania świadka Z. S., protokół rozprawy z dnia 22 września 2020 roku

od minuty 5:04 do minuty 15:01, zeznania świadka A. P. - protokół rozprawy z dnia 22 września 2020 roku od minuty 32:45 do minuty 35:21. zeznania świadka A. B. - protokół rozprawy z dnia 10 grudnia 2020 roku od minuty 5:24 do minuty 12:10, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z 10 grudnia 2020 roku od minuty 26:08 do godziny 37:27)

W okresie od dnia 14 marca 1980 roku do dnia 12 marca 1993 roku wnioskodawca był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w Zakładach (...) S.A. w R. na stanowisku:

-

od 14 marca 1980 roku -kierowcy;

-

od 1 grudnia 1986 roku kierowcy mechanika;

-

od 1 stycznia 1988 roku kierowcy samochodu dostawczego N. i autobusu; Wnioskodawca przebywał na urlopie bezpłatnym w okresach:

-

od dnia 24 sierpnia 1987 roku do dnia 27 sierpnia 1987 roku,

-

od dnia 4 grudnia 1987 roku do dnia 11 grudnia 1987 roku ;

-

od dnia 14 grudnia 1988 roku do dnia 17 grudnia 1988 roku;

-od dnia 12 marca 1989 roku do dnia 12 marca 1993 roku;

Wnioskodawca, pomimo różnych nazw zajmowanych stanowisk, przez cały okres zatrudnienia od dnia 14 marca 1980 roku do dnia 11 marca 1989 roku wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązki kierowcy początkowo osinobusu, a następnie autobusu. Osinobus służył do przewozu 28 osób, a autobus (...) osób. Zarówno osinobusem jak i autobusem wnioskodawca przewoził pracowników do i z pracy z rannej i z popołudniowej zmiany. Przywóz pracowników do pracy i rozwiezienie ich do domów zajmowało wnioskodawcy 8 godzin dziennie. Dodatkowo wnioskodawca wykonywał przewozy pracowników na grzybobranie, zawoził pracowników do ośrodków wczasowych nad morze, wykonywał przewozy wycieczkowe. Wnioskodawca nie wykonywał innych prac poza obowiązkami kierowcy osinobusu,autobusu.

(dowód: umowa o pracę z 13.03.1980 roku - k. 6 akt osobowych, pismo o udzielenie urlopu bezpłatnego - k. 21, 22, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30. 41, 43.44 akt osobowych, angaż z 26.05.1986 roku - k. 35 akt osobowych, angaż z 30.12.1986 roku — k. 34 akt osobowych, angaż z 25.01.1988 roku - k. 39m 40 akt osobowych, świadectwo pracy z dnia 20 maja 2002 roku, k. 15 akt o kapitał początkowy, zeznania świadka E. K. - protokół rozprawy z dnia 22 września 2020 roku od 22:13 do minuty 32:40, zeznania świadka Z. S., protokół rozprawy z dnia 22 września 2020 roku od minuty 5:04 do minuty 15:01, zeznania świadka T.

A. - protokół rozprawy z 10 grudnia 2020 roku od minuty 12: 14 do minuty 25:11, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z 10 grudnia 2020 roku od minuty 26:08 do godziny 37:27)

W okresie od dnia 1 lipca 1995 roku do dnia 11 lutego 1999 roku wnioskodawca był zatrudniony na podstawie umowy o prace w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku kierowcy - mechanika w (...) S.A. w R.. Przedsiębiorstwo (...) zajmowało się transportem międzynarodowym. Do stałych obowiązków wnioskodawcy w firmie (...) należało kierowanie samochodami ciężarowymi o ładowności powyżej 3,5 tony z naczepą typu chłodnia, którymi przewoził owoce i warzywa po terenie Europy.

(dowód: świadectM’o pracy z dnia 11 lutego 1999 roku, k. 27 akt emerytalnych I, zeznania świadka A. P. - protokół rozprawy z dnia 22 września 2020 roku od minuty 32:45 do minuty 35:21, zeznania świadka M. S. - protokół rozprawy z dnia 10 grudnia 2020 roku od minuty 3:11 do minuty 5:20, zeznania wnioskodawcy protokół rozprawy z 10 grudnia 2020 roku od minuty 26:08 do godziny 37:27)

Sąd Okręgowy dokonał oceny dowodów i zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych (tj. (Dz.U. z 2017 r. poz. 664) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej (art. 2 pkt 5 ustawy).

Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 21 ust.

2)  . Przy czym rozchodzi się tu wyłącznie o emeryturę wcześniejszą, a nie w powszechnym wieku emerytalnym.

Celem bowiem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

1)  utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 roku - w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 roku, a przed dniem 1 stycznia 1969 roku - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

2)  niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

3)  legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

4)  nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Zgodnie z art. 23 ustawy emerytalnej rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Natomiast z art. 173 ustawy emerytalnej wynika, że kapitał początkowy ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., za których były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne przed dniem 1 stycznia 1999 r. Tym samym warunek sformułowany w art, 21 ust. 2 ustawy o emeryturach pomostowych należy rozumieć w taki sposób, że rekompensata jest adresowana wyłącznie do ubezpieczonych objętych systemem emerytalnym zdefiniowanej składki, którzy przed osiągnięciem podstawowego wieku emerytalnego nie nabyli prawa do emerytury z FUS obliczonej według formuły zdefiniowanego świadczenia (zob. Marcin Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych).

Rekompensata zwiększa zatem wartość kapitału początkowego ubezpieczonego i tym samym daje możliwości odpowiedniego zwiększenia podstawy wymiaru emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną między stronami było to, czy wnioskodawca posiada wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia.

Prawidłowe rozumienie pojęcia pracy w szczególnych warunkach nie jest możliwe bez wnikliwej analizy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Z zestawienia § 1 i 2 tegoż rozporządzenia wynika, że pracą w szczególnych warunkach jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tego aktu. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych nie związanych z tym stanowiskiem pracy, ale stale, tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (tak też Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 15 listopada 2000 roku, II UKN 39/00, OSNAP 2002/11/272).

Stosownie do § 2 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze okresy pracy w warunkach szczególnych, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy. Należy jednak wskazać, że z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach szczególnych miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach.

W przedmiotowej sprawie wnioskodawca nie legitymował się świadectwem wykonywania pracy w warunkach szczególnych za sporne okresy, więc spoczywał na nim ciężar dowodu, że do dnia 31 grudnia 2008 roku pracował w szczególnych warunkach co najmniej 15 lat.

Wnioskodawca sprostał temu obowiązkowi. Sąd ustalił szczególne warunki pracy wnioskodawcy w okresie:

-

od dnia 10 września 1976 roku do dnia 30 września 1978 roku w Zakładach (...) w R. na podstawie zeznań świadków Z. S. i T. A.;

-

od dnia 1 października 1978 roku do dnia 29 lutego 1980 roku w Zakładach (...) w R. w Zakładach (...) „F. w oparciu o zeznania świadków Z. Ć., Z. S., A. P., A. B.;

-

od dnia 14 marca 1980 roku do dnia 11 marca 1989 roku w Zakładach (...) S.A. w R. w oparciu o zeznania świadków E. K., Z. S., T. A.;

-

od dnia 1 lipca 1995 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w (...) S.A. w oparciu o zeznania świadków A. P. i M. S.;

Ze spójnych zeznań świadków: Z. S., T. A., Z. Ć., A. P. oraz A. B., które korespondują z zeznaniami wnioskodawcy wynika, że w okresie od 10 września 1976 roku do 29 lutego 1980 roku W. K. (1), zatrudniony jako kierowca, pracował wyłącznie jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony, którym przewoził po terenie kraju meble stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Co znamienne Z. S. pracował w takim samym charakterze jak wnioskodawca (kierowcy samochodu ciężarowego) dysponował zatem szczegółową wiedzą co do jego codziennych stałych obowiązków. Z. S. zeznał, że wnioskodawca kierował (...) lub J. służącym do przewozu mebli produkowanych przez zakład pracy. Powyższe potwierdził także T. A. pracujący w Zakładach (...) w R. także na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego. Z kolei Z. Ć. był dyspozytorem w firmie (...), zlecał kierowcom samochodów ciężarowych pracę, w tym wnioskodawcy. Z. Ć. także potwierdził, że obowiązki wnioskodawcy polegały wyłącznie na prowadzeniu samochodu ciężarowego meblowozu. To samo zeznał pracujący w T. jako kierowca samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony A. P. oraz A. B..

W takim samym charakterze kierowcy samochodu ciężarowego o ładowności powyżej 3,5 tony wnioskodawca pracował także od dnia 1 lipca 1995 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku w (...) S.A., co wynika z zeznań świadków A. P. i M. S.. Z tym, że w tej firmie wnioskodawca pracował w transporcie międzynarodowym przewożąc owoce i warzywa specjalnie do tego przeznaczoną naczepą - chłodnią po terenie Europy. M. S. rozliczała w firmie kierowców, więc miała bezpośrednią wiedzę co do stałych obowiązków wnioskodawcy. Tak samo jak świadek A. P. pracujący na tożsamym co wnioskodawca stanowisku.

Z kolei w okresie od dnia 14 marca 1980 roku do dnia 11 marca 1989 roku w Zakładach (...) S.A. w R. wnioskodawca pracował jako kierowca osinobusu i autobusu, którymi przewoził pracowników do i z pracy z dwóch zmian : rannej i popołudniowej. To były jego stałe obowiązki. Potwierdziła to zarówno pracująca w spornym okresie jako pracownik biurowy zajmujący się rozliczaniem kierowców E. K. oraz pracujący jako kierowcy samochodów ciężarowych: Z. S. i T. A.. Wprawdzie wnioskodawca nieraz na polecenie pracodawcy kierował także N., gdy zaszła taka potrzeba - jak zeznała E. K.- ale miało to charakter incydentalny. Świadczy o tym pośrednio fakt, że pozostali świadkowie w ogóle nie przypominali sobie, żeby skarżący prowadził N.. Wnioskodawcę pamiętali za to doskonale jako kierowcę osinobusu i autobusu. Wprawdzie wnioskodawca od 1 stycznia 1988 roku miał wpisane stanowisko kierowca samochodu dostawczego i autobusu, ale powyższe nie może niweczyć szczególnych warunków pracy, skoro skarżący te obowiązki wykonywał sporadycznie. Dodatkowe stanowisko zostało zapisane w angażu - jak zeznał wnioskodawca- po to, by mógł on dostać wyższą stawkę zaszeregowania. Z takiego samego powodu wnioskodawca od 1 grudnia 1986 roku dostał stanowisko kierowcy- mechanika, mimo że czynności mechanika w ogóle nie wykonywał. Należy podkreślić, że o szczególnych warunkach pracy nie decyduje nazwa stanowiska pracy, ale stale wykonywane obowiązki. Do stałych, codziennych obowiązków wnioskodawcy w okresie od dnia 14 marca 1980 roku do dnia 11 marca 1989 roku należało zaś kierowanie osinobusem i autobusem.

Praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów jest pracą w warunkach szczególnych wymienioną w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18 lutego 1983 roku) w Wykazie A, Dziale VIII w transporcie i łączności, pkt. 2 .

Przedsiębiorstwa, w których pracował wnioskodawca należy zaliczyć do gałęzi transportowej, gdyż usługi transportowe (przewóz mebli oraz żywności) był immamentnie związany z działalnością tych zakładów.

Organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania jakiegokolwiek dowodu podważającego dowody zgłoszone przez skarżącego.

Po zaliczeniu wnioskodawcy do szczególnego stażu pracy spornych okresów, legitymuje się on 15-letnim wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych. Tym samym wnioskodawca spełnił wszystkie przesłanki dla nabycia prawa do rekompensaty.

Z tych też względów, Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.