Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 212/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 23 czerwca 2020 r., sygn. akt II Ko 255/20

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 424 §1 pkt 1 i § 2 kpk, polegająca na wewnętrznej sprzeczności uzasadnienia wyroku co do faktów i okoliczności, jakie sąd uznał za udowodnione i co do okoliczności, które sąd miał na względzie przy orzekaniu wysokości odszkodowania, co spowodowało, że uzasadnienie wyroku nie spełnia ustawowych wymogów i uniemożliwia jednoznaczne odtworzenie toku rozumowania sądu i prawidłową kontrolę zaskarżonego wyroku w zakresie zasądzonego odszkodowania,

2. obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia,
tj. art. 3 kpk oraz art. 232 kpc w związku
z art. 558 kpk poprzez uznanie, że wnioskodawca nie wykazał, aby poniósł jakąkolwiek szkodę z powodu pozbawienia go praw publicznych, a w konsekwencji zasądzenie zaniżonej kwoty odszkodowania,

3. obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia,
tj. art. 410 kpk, poprzez pominięcie w trakcie orzekania części okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej, tj. okoliczności, iż wnioskodawca po odzyskaniu wolności kontynuował działalność niepodległościową na skutek czego doznawał dalszych represji związanych z jego działalnością niepodległościową a w konsekwencji błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią,

4. obraza przepisów prawa materialnego,
tj. art. 445 §1 i 2 kc oraz art. 448 kc w zw.
z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r.
o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, poprzez ich błędną wykładnię,
a w konsekwencji błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią,

5. obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia,
tj. art. 7 kpk, poprzez dowolną ocenę dowodów i wyciągnięcie z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wniosków sprzecznych z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego i wskazaniami wiedzy, a w konsekwencji błędne przyjęcie, że zasądzona kwota zadośćuczynienia jest kwotą odpowiednią,
a kwota odszkodowania jest prawidłowa.

☒ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Dokonując instancyjnej kontroli zaskarżonego wyroku, w pierwszej kolejności stwierdzić należy, że jego uzasadnienie nie jest dotknięte, nie tylko sugerowaną przez skarżącego, ale w ogóle, jakąkolwiek wadą. W szczególności nie sposób doszukać się w tym uzasadnieniu fragmentów, które, jak podnosi autor apelacji, wskazywałyby na istniejącą w jego treści wewnętrzną sprzeczność co do faktów i okoliczności. Innymi słowy, lektura części motywacyjnej kwestionowanego orzeczenia z łatwością pozwala się zorientować jaki był tok rozumowania Sądu Okręgowego i jakie uwarunkowania miał ów Sąd w polu widzenia ustalając wysokość odszkodowania oraz zadośćuczynienia, które to zostały przyznane J. K.. Czym innym jest natomiast zaprezentowana w pisemnych motywach wyroku ocena tych uwarunkowań, a także brak w tych motywach odpowiedzi na pytanie, jakie powody zadecydowały o tym, że Sąd orzekający uznał, iż trzymiesięczny okres, w którym po opuszczeniu jednostki penitencjarnej J. K. pozostawał bez pracy, nie może mu zostać zrekompensowany w formie odszkodowania. Czyniąc te spostrzeżenia, wypada zaś podkreślić, że to właśnie na tych kwestiach koncentruje się uwaga autora apelacji. A zatem, ustosunkowując się do przytoczonych w tym zakresie argumentów, najpierw należy się odnieść do tych, które nawiązują do sformułowanego w apelacji postulatu zasądzenia na rzecz J. K. odszkodowania za trzymiesięczny okres pozostawania przez niego bez pracy po zwolnieniu z zakładu karnego. Ów postulat, zdaniem Sądu odwoławczego, jest jak najbardziej zasadny, aczkolwiek nie z powodów przytoczonych w uzasadnieniu apelacji. Jej autor stara się bowiem przekonać, że niemożność podjęcia zatrudnienia przez J. K. była ściśle związana z orzeczoną wobec niego karą dodatkową pozbawienia praw publicznych na okres 2 lat. Tymczasem, wśród dowodów uzyskanych przez Sąd Okręgowy, nie ma ani jednego, który uzasadniałby taką tezę. A zatem, jej sformułowanie nastąpiło bez żadnych podstaw dowodowych, aczkolwiek, w tej chwili można się jedynie domyślać, że teza, o której mowa, była determinowana chęcią wykazania przez skarżącego, że pozostawanie J. K. bez pracy było wyłącznie konsekwencją wykonania wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. z dnia
17 lutego 1982 r., sygn. akt II K 22/82 dor. Ten, swego rodzaju, zabieg motywacyjny był jednak zbędny z dwóch powodów. Po pierwsze, przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia
23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. 2020.1820 j.t.), stanowi, że osobie, wobec której stwierdzono nieważność orzeczenia (albo, co do której zachodzą przesłanki do stwierdzenia nieważności orzeczenia, jeżeli oskarżonego uniewinniono - art. 11 ust. 1 wskazanej ustawy) przysługuje od Skarbu Państwa odszkodowanie za poniesioną szkodę wynikłą nie tylko z wykonania ale z samego faktu wydania orzeczenia. Po wtóre zaś, Sąd pierwszej instancji ustalił (strona 2 uzasadnienia zaskarżonego wyroku), że „Rada Państwa ułaskawiła wnioskodawcę i został on zwolniony
2 marca 1983 r. z okresem próby 3 lat. W czasie okresu próby musiał meldować się
w placówce MO. Nie mógł znaleźć pracy i przez okres trzech miesięcy pozostawał bez zatrudnienia.” A zatem, w ramach tych ustaleń, Sąd Okręgowy, jakkolwiek nie wprost,
to jednak mimo wszystko, przyjął, że niemożność uzyskania zatrudnienia przez J. K. w okresie trzech miesięcy po zwolnieniu z zakładu karnego, miała bezpośredni związek z wydaniem wobec niego a i z wykonaniem również, wspomnianego wcześniej wyroku. W tej sytuacji, jest więc oczywiste, że szkoda w postaci utraconych za ten okres dochodów z pracy, którą J. K. wykonywał przed pozbawieniem
go wolności, w formie odszkodowania, również powinna mu zostać zrekompensowana. Wyrażając ten pogląd, Sąd Apelacyjny zmienił więc wyrok w zaskarżonej a dotyczącej odszkodowania części, zasądzając na rzecz J. K. kwotę 10.138,86 złotych, stanowiącą odszkodowanie z tytułu wynagrodzenia za pracę utraconego przez niego w okresie trzech miesięcy po zwolnieniu z jednostki penitencjarnej. Natomiast ustalając wysokość wspomnianej kwoty, Sąd odwoławczy zastosował, bez wątpienia prawidłową
i zresztą niekwestionowaną przez żadną ze stron, metodę jej obliczenia, którą zastosował
i precyzyjnie przedstawił w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku (strony 8-9 uzasadnienia zaskarżonego wyroku) Sąd pierwszej instancji.

Jeśli zaś chodzi o wyspecyfikowane w apelacji zarzuty dotyczące zasądzonego na rzecz J. K. zadośćuczynienia, a także o zaprezentowane na ich poparcie argumenty, to w pierwszym rzędzie stwierdzić wypada, iż w kategoriach nieporozumienia należy traktować uwagę skarżącego, jakoby po zwolnieniu z zakładu karnego J. K. prowadził działalność niepodległościową. Okoliczność ta nie wynika bowiem
z żadnego uzyskanego przez Sąd Okręgowy dowodu, w tym przede wszystkim, nie wynika
z zeznań samego J. K.. Na marginesie tej konstatacji, niejako dla porządku, trzeba zaś zwrócić uwagę skarżącemu, że przedmiotem postępowania prowadzonego w niniejszej sprawie są tylko te krzywdy i szkody J. K., które zostały wywołane wydanym i częściowo wykonanym wobec niego, wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. z dnia 17 lutego 1982 r., sygn. akt II K 22/82 dor.
W związku z tym, szkody i krzywdy będące konsekwencją, ewentualnej, późniejszej działalności niepodległościowej wymienionego, z oczywistych względów nie mogą i nie mogłyby być przedmiotem analizowanej sprawy. Natomiast odnosząc się do okoliczności, które determinują wysokość zadośćuczynienia należnego J. K., trzeba zauważyć, że Sąd meriti miał w polu widzenia cały ich katalog, który materializuje się na gruncie rozpoznawanej sprawy. Przekonuje zaś o tym lektura uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Na stronach 2, 9 i 10 tego dokumentu, Sąd Okręgowy wymienił bowiem te okoliczności w sposób wyczerpujący. W tym stanie rzeczy, zbędnym jest więc ponowne
ich przytaczanie. Niemniej jednak, spośród tych okoliczności należy wyeksponować te, których Sąd Okręgowy nie uwypuklił i w efekcie nie nadał im właściwego znaczenia,
co w konsekwencji sprawia, że ukształtowana w zaskarżonym orzeczeniu kwota zadośćuczynienia, zdaniem Sądu odwoławczego, nie rekompensuje w sposób pełny
i rzeczywisty wszystkich krzywd, których J. K. doznał w związku z pozbawieniem go wolności i wydaniem wobec niego wyroku Sądu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. z dnia 17 lutego 1982 r. A zatem, prezentując owe okoliczności, w pierwszej kolejności należy przypomnieć, a właściwie nie przypomnieć, lecz zaakcentować to, na co zwraca uwagę apelujący, a mianowicie, że zaangażowanie J. K. w działania podejmowane na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, a także jego determinacja
w ramach tych działań, by nie rzec odwaga, kształtowały się na wysokim poziomie. W dalszej kolejności trzeba zaś podkreślić uwarunkowania, które to, stricte, były związane z karą pozbawienia wolności odbywaną przez J. K.. Konkretnie rzecz ujmując, należy zauważyć, że przez cały okres izolacji więziennej, a więc przez okres ponad
13 miesięcy, J. K. nie miał żadnego bezpośredniego kontaktu, to jest kontaktu
w formie widzeń, ze swoją żoną i dzieckiem. Dodać też trzeba, że wymieniony, z uwagi na to, iż odmówiono mu udzielenia przepustki, nie mógł uczestniczyć w pogrzebie ojca, z którym to był silnie związany emocjonalnie. Wszechstronna i pogłębiona ocena wymienionych elementów wymaga jednocześnie ich „sprzęgnięcia” nie tylko z tym, że stan zdrowia J. K. uległ pogorszeniu (szkorbut, utrata zębów), ale również, a właściwie przede wszystkim z tym, że towarzysząca J. K. perspektywa pobytu
w warunkach izolacji więziennej nie ograniczała się do kilku miesięcy, lecz była to perspektywa 3 lat i 6 miesięcy.

Przytoczone okoliczności, ze względu na swój charakter i wymowę, zdaniem Sądu Apelacyjnego, wywoływały u J. K., bo przecież, z punktu widzenia zasad doświadczenia życiowego, dla każdego prawidłowo funkcjonującego w społeczeństwie
i w rodzinie człowieka, wywołują, wyjątkowo traumatyczne przeżycia. Dla pełnego ich zrekompensowania, koniecznym więc było zmodyfikowanie zaskarżonej części wyroku również w zakresie zadośćuczynienia i w konsekwencji, ponad kwotę tego zadośćuczynienia przyznaną przez Sąd Okręgowy, zasądzenie z tego tytułu na rzecz wymienionego dalszej kwoty, to jest kwoty 50.000 złotych. A zatem, łączna kwota zadośćuczynienia przyznanego J. K. w niniejszej sprawie wynosi 200.000 złotych i w ocenie Sądu odwoławczego, jest to kwota, która w sposób pełny i rzeczywisty rekompensuje krzywdy jakich doświadczył J. K. w związku ze skazaniem go wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Gorzowie Wlkp. z dnia 17 lutego 1982 r., sygn. akt II K 22/82 dor. Tego rodzaju konkluzja jednocześnie oznacza, że zdaniem Sądu Apelacyjnego, sformułowany
w apelacji postulat, by dalszą kwotę zadośćuczynienia ukształtować na poziomie 1.987.518,47 złotych, jest bezzasadny. Trudno jednak o inną jego ocenę, skoro kwota,
o której mowa, jest nawet nie tyle wygórowana, jak stwierdził to Sąd Okręgowy, co w ogóle oderwana od realiów, które są wyznacznikami aktualnej sytuacji majątkowej ogółu społeczeństwa, będącej przecież, jak trafnie wskazał to Sąd meriti, elementem miarkującym wysokość zadośćuczynienia.

Wniosek

O zmianę zaskarżonej części wyroku,
w zakresie dotyczącym odszkodowania - zasadny, natomiast w zakresie odnoszącym się do zadośćuczynienia - częściowo zasadny.

☒ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek w zakresie dotyczącym odszkodowania i zadośćuczynienia okazał się, odpowiednio, zasadny i częściowo zasadny, z powodów zaprezentowanych powyżej.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmiana zaskarżonej części wyroku w zakresie dotyczącym kwot odszkodowania
i zadośćuczynienia.

Zwięźle o powodach zmiany

Konieczność dokonania zmiany zaskarżonej części wyroku jest konsekwencją okoliczności i argumentów przytoczonych powyżej.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

O zwrocie na rzecz J. K. poniesionych przez niego kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. 2020.1820 j.t.) w zw. z § 11 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2018.265 j.t.). Zważywszy zaś na to, że poniesienie tych kosztów w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie rodzi obowiązku uiszczenia przez J. K. podatku VAT, Sąd odwoławczy, o zasądzoną na rzez wymienionego w punkcie II. części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku, równowartość tego podatku, obniżył zasądzoną również w tym samym punkcie wyroku, kwotę wspomnianych kosztów.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

IV.

O kosztach postępowania, Sąd Apelacyjny orzekł na podstawie art. 13 ustawy
z dnia 23 lutego 1991 r. o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (Dz. U. 2020.1820 j.t.), który to stanowi, że koszty te ponosi Skarb Państwa.

7.  PODPIS

SSA Piotr Brodniak SSA Maciej Żelazowski SSA Janusz Jaromin

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.
z dnia 23 czerwca 2020 r., sygn. akt
II Ko 255/20 w części oddalającej wniosek
o zasądzenie odszkodowania i zadośćuczynienia

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☒

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana