Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący – SSO Anna Moskal

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Stefania Wrzyszcz

przy udziale

po rozpoznaniu w dniu 10 lutego 2021 r. w Tarnobrzegu

na rozprawie

sprawy A. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

o prawo do emerytury z rekompensatą z tytułu pracy w warunkach szczególnych

na skutek A. D.

od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R.

z dnia 3 września 2019 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy A. D. prawo do uwzględnienia przy obliczaniu wysokości emerytury rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Sygn. akt III U 2174/19

UZASADNIENIE

Dnia 27.08.2019r. A. D. złożył do ZUS/O R. wniosek o emeryturę wraz z rekompensatą.

Decyzją z dnia 03.09.2019r. znak: (...) organ rentowy, po rozpoznaniu powyższego wniosku, działając w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r. poz. 1270 ze zm.) przyznał emeryturę wnioskodawcy od 10.08.2019r., tj. od dnia nabycia uprawnień.

Pismem z dnia 12.09.2019r. odwołujący zawrócił się do organu rentowego o wyjaśnienie czy należy mu się rekompensata z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Z kolei ZUS pismem z dnia 23.09.2019r. zwrócił się do wnioskodawcy o przedłożenie dodatkowych dowodów w postaci świadectw pracy potwierdzających okres pracy w warunkach szczególnych.

Od decyzji z dnia 03.09.2019r. A. D. dnia 09.10.2019r. złożył odwołanie zarzucając naliczenie wysokości świadczenia bez uwzględnienia rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale przez okres około 20 lat. Zarzucając powyższe wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie mu prawa do emerytury z rekompensatą.

Uzasadniał, że ZUS zakwestionował poprawność wystawionych świadectw pracy w warunkach szczególnych, a zwłaszcza prawidłowo wydanego przez Kopalnię i Zakłady (...) w T.. Podał, że pracował w warunkach szczególnych stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przez okres 20 lat. Posiada świadectwa pracy w szczególnych warunkach otrzymane z kilku zakładów pracy, w których pracował, natomiast pozostałe jakie posiada wydane były w formie nieakceptowanej przez ZUS.

Wyjaśnił, że Przedsiębiorstwo (...) w S. oraz (...) w S. był jedynym zakładem pracy, w którym pracował, a który został podzielony. Prace wykonywał na podstawie jednej umowy i w tym samym miejscu przez cały okres jej trwania, w szczególnych warunkach i w pełnym wymiarze czasu pracy. Polegała ona na przepompowywaniu produktów ropopochodnych- asfaltu, tj., m.in. spuszczaniu i przepompowywaniu asfaltu z autocystern do zbiorników przemysłowych oraz pracy na stanowisku palacza kotłów bitumicznych w wytwórni mas bitumicznych oraz wszystkich czynnościach towarzyszących w/w pracom. Wskazał, że charakter pracy oraz warunki specjalne przedstawione są w dokumentach, które dołączył do odwołania.

Dnia 10.09.10.2019r. złożył do organu rentowego odwołanie od decyzji z dnia 03.09.2019r., do odwołania dołączył świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz angaże.

Decyzją z dnia 30.10.2019r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R., po rozpoznaniu wniosku A. D. z dnia 27.08.2019r., działając w oparciu o przepisy ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2018r. poz. 1270 ze zm.) odmówił mu prawa do rekompensaty.

Uzasadniając powołał art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych i wyjaśnił, że odmówił wnioskodawcy prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, ponieważ do dnia 01.01.2009r. nie udokumentował on co najmniej 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze, obowiązującym na danym stanowisku pracy, w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Organ rentowy uznał za udowodnione okresy takiej pracy: od 15.05.1972r. do 10.10.1972r. w (...) Fabrykach (...) w K.; od 18.10.1972r. do 14.04.1973r. w Rafinerii (...) w C.; od 08.08.1973 do 08.09.1977r. w (...) Zakładach (...) w C.; od 13.09.1977r. do 31.10.1979r. w Zakładach (...). Łącznie 7 lat, 1 miesiąc i 15 dni.

Nie uznał za pracę w warunkach szczególnych pracy: od 27.05.1980r. do 05.07.1980r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym- wykazane stanowisko jest niezgodne z przepisem resortowym; od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. w Kopalni (...)- wykazane stanowisko jest niezgodne z Rozporządzeniem z dnia 23.12.1994r. (błędny dział, pozycja i pkt); od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. w (...) w S.- brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze; od 01.01.1992r. do 31.11.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) w S.- brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

W odpowiedzi na odwołanie złożonej dnia 06.11.2019r. organ rentowy wniósł o jego oddalenie argumentując jak w zaskarżonej decyzji.

Uzasadniając przywołał treść art. 21-23 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych oraz §1 i 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników....(Dz. U. Nr 9, poz. 43 ze zm.) w zw. z art. 32 ust. 4 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

Podał, że fakt wykonywania przez danego pracownika pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach- wystawionym według określonego przepisem wzoru lub w świadectwie pracy zawierającym informacje wymagane według w/w wzoru. Zakład pracy potwierdza w w/w świadectwach okres wykonywania pracy w szczególnych warunkach na podstawie posiadanej dokumentacji, a to: prowadzonej ewidencji stanowisk pracy w szczególnych warunkach, ewidencji zatrudnionych na nich pracowników oraz stosownych zapisów w aktach osobowych pracownika. Świadectwa te powinny wykazywać m.in.: - charakter prac wykonywanych przez pracownika z ich przyporządkowaniem do charakteru pracy wymienionych we właściwym wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów (ze wskazaniem daty wydania aktu, jego pełnej nazwy i publikatora)- według działu, pozycji, punktu; - stanowiska, na których prace te były wykonywane z ich przyporządkowaniem do stanowisk wymienionych we właściwym wykazie stanowiącym załącznik do właściwego zarządzenia resortowego, uchwały (ze wskazaniem daty aktu, jego pełnej nazwy i publikatora)- według działu, pozycji, punktu.

Wiarygodny dla ZUS dowód może stanowić jedynie świadectwo prawidłowo wystawione oraz nie budzące wątpliwości pod względem treści, w tym zgodne z danymi wynikającymi z akt osobowych pracownika. Powołał przy tym wyrok SN z dnia 25.05.2004r., sygn. akt III UK 31/04.

Wskazał, że uznał jako okresy pracy w warunkach szczególnych, okresy zatrudnienia: od 15.05.1972r. do 10.10.1972r. w (...) Fabrykach (...) w K.; od 18.10.1972r. do 14.04.1973r. w Rafinerii (...) w C.; od 08.08.1973 do 08.09.1977r. w (...) Zakładach (...) w C.; od 13.09.1977r. do 31.10.1979r. w Zakładach (...). Łącznie 7 lat, 1 miesiąc i 15 dni.

Nie uwzględnił, jako takiego zatrudnienia okresów: - od 27.05.1980r. do 05.07.1980r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym- wykazane w świadectwie wykonywania pracy w warunkach szczególnych z dnia 03.10.2019r. stanowisko, tj. maszynista koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych jest niezgodne z tym podanym przez pracodawcę, czyli z wykazu A, dział V poz. 3 pkt 3, tj. maszynista spycharek i ciągników gąsienicowych, na które powołuje się pracodawca w w/w świadectwie pracy;

- od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. w Kopalni (...) w T.- ponieważ zapis w świadectwie pracy z dnia 30.09.2019r. nie potwierdza, że wnioskodawca wykonywał prace w warunkach szczególnych wynikające z przepisów rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983r.- brak jest informacji, że praca w tym okresie była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a także brak wskazania charakteru pracy wynikającej z przepisów w/w rozporządzenia;

- od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. w (...) w S. na stanowisku palacz- brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze

- od 01.01.1992r. do 31.11.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) w S. - brak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Podał, że zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu oraz dwa angaże z dnia 28.08.1990r. i z 29.11.1984r., zawierające nazwę stanowisk ,,palacz” oraz dozowacz składników mas bitumicznych. Nie dają podstaw do zakwalifikowania pracy w (...) w S. czy Przedsiębiorstwie (...) w S. jako zatrudnienie w warunkach szczególnych w rozumieniu w/w rozporządzenia.

Wskazał, że łącznie nie uwzględnione okresy wynoszą 13 lat 4 miesiące i 29 dni.

Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił i zważył co następuje:

Wnioskodawca A. D. urodził się w dniu (...). Posiada uwzględniony przez organ rentowy okres pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 7 lat, 1 miesiąca i 15 dni i jest to okoliczność niesporna.

W okresie od 15.11.1979r. do 05.07.1980r. zatrudniony był w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym, początkowo, tj. od 15.11.1979r. do 03.08.1980r. na stanowisku robotnika budowlanego, a od 04.08.1980r. do 07.05.1980r. na stanowisku maszynisty spycharki. Początkowo faktycznie wykonywał pracę betoniarza-zbrojarza- ciął druty żebrówki, zaginał i montował zbrojenia ław fundamentowych.

Zajmując stanowisko maszynisty spycharki jednonaczyniowej wykopywał doły, wypychał ziemię. Prace te wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy.

Za powyższy okres zatrudnienia otrzymał ogólne świadectwo pracy wystawione w dniu 05.07.1980r., w którym stwierdzono, że był zatrudniony w w/w zakładzie w okresie od 15.11.1979r. do 05.07.1980r. na stanowisku robotnika budowlanego, a następnie maszynisty spycharki.

Za ten sam okres wystawiono mu również w dniu 03.10.2019r. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym stwierdzono, że w okresie od 27.05.1980r. do 05.07.1980r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych wymienione w wykazie A Dział V poz. 3 Rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983r. (Dz. U. Nr 8, poz. 43) na stanowisku maszynisty koparek i ładowarek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych wymienionym w wykazie A dziale V poz. 3 pkt 3 wykazu szczegółowego stanowiącego załącznik Nr 3 do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 01.08.1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w budownictwie, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MB i (...) Nr 3, poz. 6) (k.15 akt sprawy)

W okresie od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. zatrudniony był w Kopalni (...) w T. (obecnie Kopalnia (...) S.A. w likwidacji) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku maszynisty spycharki. Jego praca polegała na pracach transportowych, podpychaniu rudy siarki pod koparkę, pracował również przy wydobyciu siarki.

Za powyższy okres zatrudnienia otrzymał świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawione w dniu 30.04.1984r. przez w/w Zakład, w którym stwierdzono, że w okresie od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. stale i w pełnym wymiarze pracował na stanowisku maszynisty spycharki wykonując pracę górniczą wymienioną pod poz. 5 w Załączniku Nr 2 do rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Spraw Socjalnych z dnia 21.01.1984r.

Za ten sam okres wystawiono mu dnia 30.09.2019r. ogólne świadectwo pracy, w którym zapisano, że od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę górnicza w kopalni siarki wymienioną w Dziale II, poz. 5, zał. 3 do Rozporządzenia MP i PS z dnia 23.12.1994r. na stanowisku operatora spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce oraz w Rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z dnia 18.02.1983r. Nr 8 poz. 43 z póź.zm.) i Zarządzeniu MPChiL Nr 7 z dnia 07.07.1987r. (Dz. Urz. Nr 4/87) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Pismem z dnia 18.11.2019r. Kopalnia (...) S.A. w likwidacji wyjaśniła, że świadectwo pracy z dnia 30.09.2019r. zostało wystawione prawidłowo na podstawie akt osobowych. Wskazała, że w Kopalni (...) T. odwołujący był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. W okresie zatrudnienia wykonywał pracę górnicza w przodku na odkrywce w kopalni siarki stale i w pełnym wymiarze czasu pracy jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce. W w/w świadectwie pracy w punkcie 6.11 wskazano, ze odwołujący wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w w/w okresie wykonując pracę górniczą w kopalni siarki na odkrywce w przodku na podstawie Działu II, poz. 5 załącznik Nr 3 do Rozporządzenia MP i PS z dnia 23.12.1994r. na stanowisku operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce. Podała, że w dziale II w pkt 5 załącznika nr 3 do powyższego rozporządzenia wymieniono stanowisko, które zostało wpisane do świadectwa pracy, tj. operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce, dlatego w świadectwie pracy w punkcie 6.11 prawidłowo umieszczono zapis ,,6.11 wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. praca górnicza w kopalni (...). II, poz. 5, zał. Nr 3 do Rozporządzenia MP i PS z dnia 23.12.1994r na stanowisku operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce Dz., poz., pkt IV.9 W. B*” . Wyjaśniła, że w świadectwie pracy gwiazdką *) oznaczono podstawę prawną odnoszącą się do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, do której zaliczana jest praca górnicza w tym w kopalniach siarki, tj. Dział IV pozycję 9 Wykaz B Rozporządzenia RM z dnia 07.02.1984r. oraz Zarządzenie Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego Nr 7 z dnia 07.07.1987r.

W okresie od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. A. D. zatrudniony był w (...) w S.- Wytwórnia (...) w N.. Najpierw na stanowisku palacza, od dnia 01.12.1984r. do 01.05.1985r. powierzono mu obowiązki dozowacza składników mas bitumicznych, natomiast od 02.05.1985r. do 31.12.1987r. stanowisko podgrzewacza kotłów bitumicznych. Jego praca polegała wówczas na oczyszczaniu palników, pompowaniu oleju, odpalaniu palników pod zbiornikami, sprawdzaniu stanu zbiorników z asfaltem, zbieraniu asfaltu i wynoszeniu go na kopę, wysypywaniu masy z silosów na samochody. Przelewał smołę do zbiorników, wykuwał rury, sprzątał masę bitumiczną, przepompowywał dostarczony do wytwórni asfalt z cystern do zbiorników zakładowych.

Za powyższy okres zatrudnienia otrzymał ogólne świadectwo pracy z dnia 31.12.1991r., w którym stwierdzono, że w okresie 09.05.1984r. do 31.12.1991r. zajmował stanowisko palacza.

W okresie od 01.01.1992r. do 30.11.1993r. odwołujący pracował w Przedsiębiorstwie (...) w S.. W okresie od 01.01.1992r. do 31.07.1992r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku palacza kotłów, a w okresie od 01.08.1992r. do 31.03.1993r., w charakterze robotnika drogowego-dozorcy. Jako palacz kotła wykonywał takie same obowiązki jak podczas pracy w (...) w S.- Wytwórni (...) w N..

Za w/w okres zakład pracy wystawił mu dnia 30.11.1993r. ogólne świadectwo pracy, w którym ujęto informację, iż w okresie od 22.11.1993r. do 20.05.1994r. korzystał z zasiłku chorobowego.

/dowód:

- dokumenty z akt sprawy: świadectwo pracy z dnia 30.09.2019r. k. 10-11, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 15, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.16, k.17, k.17, k.18, angaże pracy k. 20, k.21, pismo Kopalni (...) S.A. w likwidacji z dnia 18.11.2019r.;

-akta organu rentowego dot. A. D.;

- akta osobowe dot. A. D. nadesłane przez: Kopalnię (...) S.A., nadesłane przez Przedsiębiorstwo (...) w S. oraz nadesłane przez (...) Przedsiębiorstwo Budowlane S.A

- akta osobowe świadka J. W.;

- akta osobowe świadka E. K.;

- zeznania świadka E. K.- zapis nagrania z dnia 03.03.2020r.;

- zeznania świadka J. W.- zapis nagrania z dnia 03.03.2020r.;/

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy praca wnioskodawcy w okresach: od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. w Kopalni (...) w T., od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. w (...) w S., od 01.01.1992r. do 31.11.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) w S. oraz od 15.11.1979r. do 05.07.1980r. w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym była pracą wykonywaną stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych, co spowodowałaby, że A. D. wykazałby co najmniej 15 lat takiej pracy oraz uprawniało do rekompensaty z tytułu jej wykonywania.

Organ rentowy uwzględnił odwołującemu łącznie 7 lat, 1 miesiąc i 15 dni pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze.

Zgodnie z przepisem art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (Dz.U.2018.1924 j.t.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat. Zgodnie z ust. 2 wskazanego przepisu rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na zwiększeniu emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. W taki sposób istotę rekompensaty określa zresztą sam ustawodawca, definiując ją w art. 2 pkt 5 ustawy o emeryturach pomostowych jako odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (art. 23 ust. 2 ustawy).

Z przywołanych przepisów wynika, że prawo do rekompensaty mają osoby urodzone

po 31.12.1948r., które przed 01.01.2009r. wykonywały przez co najmniej 15 lat prace
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Rekompensata, o której mowa w art. 21 ustawy nie przysługuje także osobie, która nabyła ex lege prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z FUS, ale nie zrealizowała tego prawa w skutek nie złożenia wniosku o świadczenie (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16.05.2018r. III UK 88/17, OSNP 2019/2/23 ).

Przepis art. 32 ust. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zakresie dotyczącym stanowisk pracy w warunkach szczególnych odsyła do przepisów dotychczasowych. Owe przepisy to Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), zwane dalej Rozporządzeniem, zawiera wykaz stanowisk pracy, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach, które uprawniały wcześniej do emerytury, a obecnie do rekompensaty.

Tym samym o tym czy praca wykonywana przez pracownika może być zaliczona do pracy w warunkach szczególnych decyduje fakt umieszczenia danego stanowiska pracy w tych wykazach. Nadto musi być to praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Rozporządzenie w wykazie A, Dział V ,, Prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pod. poz. 4 wymienia prace zbrojarskie i betoniarskie, natomiast pod poz. 3 prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych.

Pomocniczo należy przywołać Załącznik nr 3 do Zarządzenia Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 01.08.1983r. w sprawie wykazu stanowisk pracy w budownictwie, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. (...) Nr 3, poz. 6), które w Wykazie A Dziale V ,,W budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych” pod poz. 1 pkt 2 wymienia prace betoniarz-zbrojarz, a pod poz. 3 ,,Prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych” w pkt 3 -maszynista spycharek i ciągników gąsienicowych. Maszyniści maszyn transportu pionowego.

Zaznaczyć należy, iż w postępowaniu sądowym nie obowiązują ograniczenia, co do środków dowodowych, którymi związany jest ZUS we własnym postępowaniu. Tym samym pomimo nie przedstawienia stosownych dokumentów lub też stosownych zaświadczeń Sąd po przeprowadzeniu postępowania dowodowego może uznać, iż w określonym czasie wnioskodawca wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Odnośnie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym, tj. od 15.11.1979r. do 03.08.1980r. to wskazać należy, że jak wynika to z analizy akt sprawy odwołujący początkowo faktycznie wykonywał pracę betoniarza-zbrojarza- ciął druty żebrówki i montował zbrojenia ław fundamentowych, natomiast w okresie od 04.08.1980r. do 07.05.1980r. wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych, tj. był operatorem spycharki jednonaczyniowej, którą wykonywał wykopy, spychał ziemię. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy na obu stanowiskach.

Sąd uznał zatem, że A. D. w całym okresie od 15.11.1979r. do 07.05.1980r. wykonywał w (...) Przedsiębiorstwie Budowlanym pracę w szczególnych warunkach jako betoniarz-zbrojarz, a następnie pracę maszynisty ciężkich maszyn budowlanych lub drogowych jako maszynista spycharek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych- łącznie 5 miesięcy i 22 dni.

Razem z okresem uwzględnionym przez ZUS jest to 7 lat, 7 miesięcy i 6 dni.

Drugi ze spornych okresów to okres zatrudnienia w Kopalni (...) w T. (obecnie Kopalnia (...) S.A. w likwidacji) od 04.08.1980r. do 07.05.1984r.

Jak wynika to z analizy akt osobowych odwołującego w w/w okresie w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace maszynistów ciężkich maszyn budowlanych na stanowisku maszynisty spycharek jednonaczyniowych i wielonaczyniowych. Jego praca polegała na pracach transportowych w przodku na odkrywce, tj. podpychaniu rudy siarki pod koparkę jak również na wydobywaniu siarki. Za ten okres otrzymał on świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych dnia 03.04.1984r., gdzie podano, że cały w/w okres to praca górnicza w kopalni siarki wymieniona pod poz. 5 zał. 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy, Płac i Sprawy Socjalnych z dnia 21.0.1.1984r..

Z mocy §3 ust. 3 Rozporządzenia do okresów zatrudnienia w szczególnych warunkach, o których mowa w ust. 1 zalicza się także okresy pracy górniczej.

Kopalnia (...): S.A. w likwidacji wyjaśniła, że świadectwo pracy z dnia 30.09.2019r., w którym potwierdzono wykonywanie pracy w warunkach szczególnych zostało wystawione prawidłowo na podstawie akt osobowych. Wskazała, że w Kopalni (...) T. odwołujący był zatrudniony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w okresie od 04.08.1980r. do 07.05.1984r. wykonując pracę górnicza w przodku na odkrywce w kopalni siarki jako operator spycharek i maszyn wieloczynnościowych na odkrywce.

Powyższy okres był okresem wykonywania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy pracy górniczej, czego organ rentowy nie kwestionował, zaś jak podano wyżej na podstawie §3 ust. 3 Rozporządzenia praca taka uznawana jest za pracę w warunkach szczególnych.

Sąd uwzględnił zatem okres od 04.08.1980r. do 07.05.1984r., tj. 3 lata 9 miesięcy i 3 dni zatrudnienia w Kopalni (...) w T. na stanowisku maszynisty spycharki do okresu pracy w warunkach szczególnych.

Po uwzględnieniu powyższego okresu należało stwierdzić, że wnioskodawca legitymuje się okresem 11 lat, 4 miesięcy i 9 dni takiej pracy. Do okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze wymaganym przez ustawę odwołującemu brakuje jeszcze 3 lata 7 miesięcy i 21 dni pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Kolejnym okresem spornym było zatrudnienie od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. w (...) w S. oraz od 01.01.1992r. do 31.11.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) w S..

Dla ustalenia czy w w/w okresach wnioskodawca wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i czy wykonywał ją w pełnym wymiarze czasu pracy Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego specjalisty bhp uznając, iż niezbędna jest w tym zakresie fachowa i specjalistyczna wiedza, z uwzględnieniem całości zebranego w sprawie materiału dowodowego.

Biegły z zakresu bhp i higieny pracy w opinii z dnia 05.12.2020r. stwierdził, że praca wnioskodawcy w (...) w S. w okresie od dnia 09.05.1984r. do dnia 31.12.1991r. oraz w Przedsiębiorstwie (...) w S. w okresie od dnia 01.01.1992r. do 30.11.1993r. z wyłączeniem okresu od dnia 01.08.1992r. do 31.03.1993r., kiedy to świadczył pracę jako robotnik drogowy-dozorca może być zakwalifikowana do pracy w warunkach szczególnych, w oparciu o przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), wykaz A, Dział IX W gospodarce komunalnej: poz. 4 Prace asfalciarzy i przy gotowaniu asfaltu. Podał, że podstawą kwalifikacji może być w/w pozycja wykazu, gdyż jak wynika z zeznań świadków i wnioskodawcy masy do wykonywania nawierzchni drogowych wytwarzano na bazie asfaltu, nie stosowano innych lepiszczy do kruszyw poza asfaltem. Zaznaczył, że z uwagi na sezonowość prac związanych z układaniem nawierzchni drogowych nie można do pracy w warunkach szczególnych zakwalifikować całego okresu zatrudnienia w omawianych zakładach, a tylko okresy kiedy wnioskodawca faktycznie wykonywał prace przy grzaniu asfaltu na terenie wytwórni mas bitumicznych w N., tj. z wyłączeniem miesięcy od listopada do grudnia danego roku i od stycznia do marca następnego roku włącznie. Wyjaśnił więc, że przez około 1/3 roku nie wykonywał prac w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Uzasadniał, że wnioskodawca w okresie od 1984r. do 1993r. w w/w zakładach pracował na stanowisku palacza kotłów bitumicznych. Praca ta polegała na rozpaleniu palników na olej opałowy i podgrzewaniu asfaltu w zbiorniku, oczyszczaniu palników, przepompowywaniu asfalt do otaczarki. W czasie w/w czynności sprawdzał stan asfaltu w zbiorniku żeby go nie przegrzać i nie spowodować pożaru oraz sprzątał pozostałości masy bitumicznej w miejscu załadunku na samochody, a także przepompowywał dostarczony do wytwórni asfalt z cystern do zbiorników zakładowych. W obu tych firmach wykonywał taką samą pracę. Wskazał, że świadkowie potwierdzili wykonywanie przez wnioskodawcę takiej pracy przy przygotowaniu mas asfaltowych (bitumicznych) w wytwórni, a w okresach, gdy nie prowadzono prac na drogach, gdy nie wytwarzano masy bitumicznej na nawierzchnię i jej nie rozkładano pracownicy wykonywali inne prace w zakładzie, np. remontowe.

Wskazał, że w przypadku zakładów zajmujących się budową dróg ustalono szczegółowe wykazy prac wykonywanych w warunkach szczególnych, w zakładach podlegających Ministrowi Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych, zawierał je Zarządzenie nr 9 z dnia 01.08.1983r.. W załączniku nr 1 do zarządzenia w Dziale IX W gospodarce komunalnej wymieniono, w poz. 4 Prace asfalciarzy i przy gotowaniu asfaltu, wśród, których w pkt 3 wymieniono stanowisko: gotowacz asfaltu lanego. Praca wnioskodawcy w w/w zakładach odpowiada właśnie tej pozycji przepisu szczegółowego.

Dodatkowo wyjaśnił, że w okresie od 01.08.1992r. do 31.03.1993r. wg. dokumentów znajdujących się w aktach osobowych (angaże) wnioskodawca pracował jako robotnik drogowy-dozorca. Okres takiej pracy nie jest pracą w warunkach szczególnych.

/opinia biegłego z zakresu bhp i higieny pracy k.77-84/

Odpis opinii biegłego został doręczony stronom przed terminem rozprawy z zakreśleniem 7-dniowego terminu do zgłoszenia ewentualnych wniosków dowodowych i zastrzeżeń do tej opinii, pod rygorem pominięcia zgłoszonych w terminie późniejszym.

W wyznaczonym przez Sąd terminie zarzuty do powyższej opinii biegłego złożył organ rentowy. Podniósł, że stanowiska pracy, zajmowane przez wnioskodawcę, które wynikają z umów o pracę, angaży i świadectwa pracy nie zostały wymienione w zarządzeniu resortowym. Odwołujący był zatrudniony kolejno na stanowiskach: robotnika, dozowacza składników mas bitumicznych, podgrzewacza kotłów bitumicznych oraz palacza. Ponadto wskazał, że aby dana praca mogła być uznana za pracę wykonywaną w szczególnych warunkach, powinna być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy (przez całą dniówkę roboczą). Podał, że w opinii biegły stwierdza, iż praca wykonywana przez A. D. w okresie od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. w (...) w S. była prawdopodobnie wykonywana sezonowo. Wyklucza to zatem przyjęcie, że wnioskodawca wykonywał prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu stale. Świadkowie, zatrudnieni w tym zakładzie nie posiadają w swoich aktach osobowych świadectw wykonywania prac w warunkach szczególnych. Wskazał, że mając powyższe na uwadze zakwestionować należy słuszność wniosków biegłego z zakresu bhp zawartych w opinii z dnia 05.12.2020r. co do kwalifikacji okresu od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. jako okresu pracy w warunkach szczególnych, nawet jeżeli dotyczy to tylko pracy sezonowej. Zresztą biegły nie precyzuje w jakim okresie każdego roku wnioskodawca miał wykonywać prace w warunkach szczególnych. (cyt. (...) ,,moim zdaniem nie podgrzewał asfaltu w wytwórni w miesiącach od listopada-grudnia danego roku do marca-kwietnia następnego roku...”).

W ocenie Sądu, sporządzona w sprawie opinia stanowi wiarygodny środek dowodowy, pozwalający na ustalenie, że praca wykonywana przez wnioskodawcę w okresach od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. w (...) w S. oraz od 01.01.1992r. do 31.07.1992r. i od 01.04.1993r. do 31.11.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) w S. była pracą w warunkach szczególnych z wyłączeniem miesięcy listopad, grudzień oraz styczeń luty marzec.

Opinia została sporządzona przez biegłego posiadającą fachową i specjalistyczną wiedzę. Została wydana po zapoznaniu się z całością materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy jak z aktami osobowymi odwołującego. W sposób jasny i wyczerpujący odpowiada na zadane przez Sąd pytania i zawiera należyte uzasadnienie stanowiska zajętego przez biegłego.

Biegły z zakresu bhp i higieny pracy stwierdził, że praca wnioskodawcy w w/w okresach może być zakwalifikowana do pracy w warunkach szczególnych, z uwzględnieniem jej sezonowości, w oparciu o przepisy Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.), wykaz A, Dział IX W gospodarce komunalnej: poz. 4 Prace asfalciarzy i przy gotowaniu asfaltu. Obszernie i wyczerpująca uzasadnił swoje stanowisko.

Nadmienić należy, że rodzaj i charakter wykonywanej przez odwołującego pracy potwierdzili jego współpracownicy z tamtego okresu, tj. świadek E. K. oraz świadek J. W..

W ocenie Sądu fakt, iż wnioskodawca nie wykonywał w okresie zimowym pracy w warunkach szczególnych nie stoi na przeszkodzie w uznaniu, że była to praca wykonywana stale w pozostałych miesiącach roku, tj. od miesiąca kwietnia do miesiąca października włącznie, jak wynika z opinii biegłego. Żaden przepis nie zawiera wymogu, który określałby, że pracą stałą jest tylko praca wykonywana przez 12 następujących po sobie miesięcy bądź też ich wielokrotność.

Sąd uznał zatem, że praca wnioskodawcy od 09.05.1984r. do 31.12.1991r. w (...) w S. oraz od 01.01.1992r. do 31.07.1992r. i od 01.04.1993r. do 31.11.1993r. w Przedsiębiorstwie (...) w S. była pracą w warunkach szczególnych z wyłączeniem miesięcy listopad, grudzień oraz styczeń, luty marzec, tj. wykonywaną przez 5 lat 6 miesięcy i 22 dni stale i w pełnym wymiarze.

Łącznie z wykazanym wcześniej okresem 11 lat, 4 miesięcy i 9 daje to okres 16 lat 11 miesięcy i 1 dnia pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze w warunkach szczególnych

Reasumując stwierdzić należy, że A. D. spełnił warunki niezbędne do nabycia prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Mając powyższe na uwadze Sąd na podstawie przepisu art. 477 ¹⁴ § 2 kpc zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy A. D. prawo do uwzględnienia przy obliczaniu wysokości emerytury rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych.