Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 kwietnia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: SSO Lucyna Oleszek

Protokolant: sekretarz sądowy Agnieszka Radochońska

po rozpoznaniu w dniu 4 kwietnia 2014 r. w Przemyślu

na rozprawie

sprawy M. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w R.

o emeryturę

na skutek odwołania M. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w R.

z dnia 16 grudnia 2013 r. nr (...)

I.  z m i e n i a zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje wnioskodawcy M. D. prawo do emerytury, w ustawowej wysokości, począwszy od dnia 31 października 2013 r.,

II.  s t w i e r d z a, że Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do powyższego świadczenia.

Sygn. akt III U 117/14

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 4 kwietnia 2014 r.

Decyzją z dnia 16 grudnia 2013 r., zn. (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w R. odmówił wnioskodawcy M. D. prawa do emerytury.

Jako podstawę prawną organ rentowy wskazał rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U z 1983r. Nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz ustawę z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013r. poz. 1440 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że wnioskodawca do dnia 1 stycznia 1999r. nie udowodnił wymaganego 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wnioskodawca M. D. w dniu 16 stycznia 2014 r. złożył odwołanie od tej decyzji, domagając się jej zmiany i przyznania prawa do emerytury.

Na uzasadnienie podał, że spełnia ustawowe przesłanki do nabycia wcześniejszej emerytury, gdyż na dzień 1 stycznia 1999r. posiada wymagany staż pracy w szczególnych warunkach wynoszący 16 lat i 23 dni. Wnioskodawca wskazał, iż organ rentowy bezzasadnie odmówił mu doliczenia okresu pracy w szczególnych warunkach w Usługowo-Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L. w okresie od dnia 1 września 1978r. do dnia 30 września 1990r. tj. okresu 12 lat i 1 miesiąca na stanowisku montera zewnętrznej sieci wodociągowej
i kanalizacyjnej – podczas, gdy pracował w głębokich wykopach, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania.

Uzasadniając wskazano, że wnioskodawca we wniosku o emeryturę wcześniejszą z tytułu pracy w warunkach szczególnych zawarł oświadczenie, iż nie jest członkiem OFE, osiągnął również staż co najmniej 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Ponadto organ rentowy wskazał, iż wnioskodawca przedstawił świadectwa wykonywania prac
w szczególnych warunkach w okresach zatrudnienia od dnia 25 października 1969r. do dnia 16 lutego 1971r. w zakładzie (...) oraz od dnia 1 maja 1973r. do dnia 31 grudnia 1975r. w zakładzie (...) w łącznym wymiarze 3 lat, 11 miesięcy oraz 23 dni.

Ponieważ na okres zatrudnienia w Usługowo Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L. wnioskodawca nie przedłożył żadnych dokumentów potwierdzających zatrudnianie w szczególnych warunkach, a jedynie ogólne świadectwo pracy, organ rentowy odmówił wnioskodawcy uznania spornego okresu 12 lat i 1 miesiąca za pracę w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy w Przemyślu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca M. D. urodzony (...) z zawodu monter po raz pierwszy wystąpił z wnioskiem o emeryturę w dniu 11 kwietnia 2011r., oświadczając, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz nie pozostaje w stosunku pracy. Na potwierdzenie okresów ubezpieczenia oraz charakteru zatrudnienia przedłożył świadectwa pracy, m. in. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 29 kwietnia 2011r. wystawione przez Budownictwo (...) Sp. z o.o. w K. na potwierdzenie, iż był zatrudniony w tym zakładzie pracy od dnia 25 października 1969r. do dnia 16 lutego 1971r. oraz że w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace przy wydobywaniu, obróbce i przeróbce surowców skalnych oraz wydobywaniu ropy naftowej i gazu, zgodnie z wykazem A, Działem I poz. 3 będącym załącznikiem rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (Dz. U. Nr 8 poz. 43).
W tym zakładzie wnioskodawca pracował na stanowisku pomocnika montera urządzeń wydobywczych i przetwórczych – co odpowiada stanowisku montera urządzeń wydobywczych wymienionym w wykazie A dziale I, poz. 3 pkt 11, stanowiącym załącznik Nr 1 Zarządzenia Nr 17 Ministra Górnictwa i Energetyki z dnia 12 sierpnia 1983r. w sprawie określenia stanowisk pracy w resorcie górnictwa i energetyki, na których są wykonywane prace w szczególnych warunkach. Wnioskodawca przedłożył również świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach na potwierdzenie zatrudnienia w Szkole Podstawowej w K. z przerwami w okresie od 1992r. do 2002r. Zgodnie z tym dokumentem, wnioskodawca sezonowo, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego – wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. (Dz. U. Nr 8, poz. 43., Wykazie A, dziale XIV poz. 1. Wówczas pracował na stanowisku palacza kotłowego, wymienionym w wykazie A dziale XIV poz. 1, pkt.1 stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 15 maja 1985r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu nauki i szkolnictwa wyższego.

Decyzją z dnia 11 maja 2011r. (...) Oddział w R. odmówił wnioskodawcy M. D. przyznania emerytury, ponieważ do dnia 1 stycznia 1999r. nie udowodnił wymaganego 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

W dniu 31 października 2013r. M. D. ponowił wniosek emerytalny, uzupełniając dokumentację emerytalną. Na potwierdzenie okresów ubezpieczenia oraz charakteru zatrudnienia odwołał się do dokumentacji dołączonej do wniosku oraz do dokumentacji złożonej przy wnioskach o emeryturę i rentę.

Składając ostatni wniosek o emeryturę wnioskodawca złożył także świadectwa pracy, w tym świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. W świadectwie pracy wystawionym przez (...) S. A. w R. wskazano, że wnioskodawca w okresie od dnia 1 maja 1973 r. do dnia 31 grudnia 1975 r., stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę wg. Wykazu A działu V poz.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. ( Dz. U. Nr 8, poz. 43 ) na stanowisku montera instalacji sanitarnych i ogrzewczych (monter urządzeń i instalacji wodociągowych, kanalizacyjnych
i gazowych) wymienionym w wykazie A dziale V pozycji 1 pkt 6 wykazu Ministra Rolnictwa Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988r. (Dz. U. Nr 2 poz. 4). Wnioskodawca M. D. przedłożył również świadectwo pracy z dnia 8 września 2000r. wystawione przez syndyka masy upadłości Usługowo Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L.. Zgodnie z tym dokumentem, w okresie od dnia 1 września 1978r. do dnia 30 września 1990r. w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez wykonywanie robót wodnokanalizacyjnych oraz budowę rurociągów w głębokich wykopach zgodnie z wykazem A działem V poz. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r.

W przedmiotowym wniosku M. D. przedstawił także świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 15 października 2013r. wystawione przez następcę prawnego po zlikwidowanej Szkole Podstawowej w K., Zespół Szkół Publicznych w M.. Zgodnie z przedłożonymi świadectwami wnioskodawca w okresach od dnia 15 października 1992r. do dnia 15 kwietnia 1993r., od dnia 15 października 1993r. do dnia 15 kwietnia 1994r., od dnia 15 października 1994r. do dnia 15 kwietnia 1995r., od dnia 1 października 1995r. do dnia 15 kwietnia 1996r., od dnia 15 października 1996r. do dnia 29 kwietnia 1997r., od dnia 15 października 1997r. do dnia 15 kwietnia 1998r., od dnia 7 października 1998r. do dnia 15 kwietnia 1999r., od dnia 15 października 1999r. do dnia 15 kwietnia 2000r. od dnia 14 października 2000r. do dnia 15 kwietnia 2001r.,oraz od dnia 15 listopada 2001r. do dnia 31 marca 2002r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku palacza kotłowego, wykonywał prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego zgodnie z wymienionymi w wykazie A dziale XIV poz.1 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983r. oraz wykazie A dziale XIV poz.1 pkt.1 wykazu stanowiącego załącznik do zarządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 15 maja 1985r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu nauki i szkolnictwa wyższego.

Zaskarżoną decyzją z dnia 16 grudnia 2013r. zn. (...) ZUS O/R. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury wskazując, że do dnia 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił on wymaganego 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do pracy w szczególnych warunkach uwzględniono mu jedynie zatrudnienia w zakładzie (...) w K. od dnia 25 października 1969 r. do dnia 16 lutego 1971 r. tj. 1 rok, 3 miesiące, 23 dni oraz w zakładzie (...) w R. od dnia 1 maja 1973r. do dnia 31 grudnia 1975r. tj. 2 lata i 8 miesięcy, łącznie 3 lata, 11 miesięcy oraz 23 dni.

Jednocześnie organ rentowy wskazał, że do stażu pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył wnioskodawcy jego zatrudnienia w Usługowo Produkcyjnej Spółdzielni Pracy
w L. od dnia 1 września 1978r. do dnia 30 września 1990r. tj. 12 lat i 1 miesiąc,
a także okresu zatrudnienia w Zespole Szkół Publicznych od 15.10.1992r. do 15.04.1993r., od 15.10.1993r. do 15.04.1994r. od 15.10.1994r. do 15.04.1995r., od 1.10.1995r. do 15.04.1996r., od 15.10.1996r. do 19.04.1997r., od 15.10.1997r. do 15.04.1998r., od 7.10.1998r. do 31.12.1998r., tj. 3 lata 4 miesiące i 3 dni. W ocenie organu rentowego wnioskodawca w wymienionych okresach pracował na stanowisku palacza przy kotłach wodnych centralnego ogrzewania, a nie kotłach przemysłowych o odpowiednich parametrach. Organ rentowy łącznie nie zaliczył wnioskodawcy pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat, 5 miesięcy oraz 3 dni.

Dowód: 1. Akta organu rentowego zn. (...):

-

wniosek o emeryturę z dnia 11 kwietnia 2011r.,

-

świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych z dnia 29 kwietnia 2011r.

-

świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych z dnia 28 kwietnia 2011r.

-

decyzja odmowna ZUS/O R. z dnia 11 maja 2011r.

-

wniosek o emeryturę z dnia 31 października 2013r.

-

świadectwo pracy wykonywanej w warunkach szczególnych z dnia 16.10.2013 r.

-

świadectwo pracy z dnia 8 września 2000r.

-

świadectwa pracy wykonywanej w warunkach szczególnych z dnia 15.10.2013 r.

-

decyzja odmowna ZUS/O R. z dnia 16 grudnia 2013r.

Ponadto Sąd ustalił, że wnioskodawca M. D. pracę zawodową rozpoczął w dniu 1 września 1967r. na stanowisku ucznia praktycznej nauki zawodu w (...) Przedsiębiorstwie (...) i wykonywał ją do dnia 30 czerwca 1969 r. Podczas tego zatrudnienia wnioskodawca uzyskał kwalifikacje montera instalacji sanitarnych.

Następnie od dnia 25 października 1969r. do dnia 16 lutego 1971r. pracował
w Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w K. na stanowisku pomocnika montera.

Natomiast w okresie od dnia 19 lutego 1971r. do dnia 5 października 1971r. wnioskodawca wykonywał pracę na stanowisku montera wewnętrznych i zewnętrznych instalacji budowlanych w Zakładzie (...) w L..

Kolejno wnioskodawca wykonywał prace na stanowiskach montera instalacji wodno- kanalizacyjnych i brygadzisty w okresie od dnia 25 października 1971r. do dnia 31 sierpnia 1978r. w Przedsiębiorstwie (...) w R..

W okresie od dnia 1 września 1978r. do dnia 30 września 1990r. wnioskodawca M. D. pracował w pełnym wymiarze czasu pracy jako monter wewnętrznych instalacji budowlanych, wodno-kanalizacyjnych w Usługowo Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L..

Potem w latach 1992r. – 2002r. był zatrudniony w Szkole Podstawowej w K. na stanowisku palacza centralnego ogrzewania. Pracę na danym stanowisku wykonywał sezonowo, z przerwami podczas których był zarejestrowany w Powiatowym Urzędzie Pracy w L. jako osoba bezrobotna.

Dowód: 1. Akta organu rentowego:

- świadectwa pracy z dnia 31.08.2000r., 16.03.1971r., 5.10.1971r., 3.08.1978r., 8.09.2000r.,

- kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych z dnia 18.09.2000r.

2. zeznania wnioskodawcy (nagranie rozprawy z dn. 26.02.2014 r. - 25 min.).

Ponadto ustalił Sąd, iż wnioskodawca uzyskał tytuł mistrza w zawodzie - monter zewnętrznej sieci wodociągowej, potwierdzony dyplomem z dnia 26 listopada 1976r. przez Urząd Miasta w Ł., Kuratorium O. Szkolnego. Powyższe kwalifikacje pozwoliły mu na zatrudnienie w Usługowo Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L..

W tej Spółdzielni wnioskodawca został zatrudniony na stanowisku montera wewnętrznych instalacji budowlanych - ślusarza. Faktycznie w czasie zatrudnienia zajmował się zasadniczo wykonywaniem zewnętrznych instalacji wodno-kanalizacyjnych. Do jego głównych zadań należały wszelkie prace instalacyjne w wykopach, począwszy od wykonania wykopu przy głównej sieci, instalowanie nowej linii oraz przyłączenie jej do wodomierza
w budynku. Praca polegała także na usuwaniu wszelkiego rodzaju awarii danych instalacji. Grupa, w której był wnioskodawca pracowała przy budowie sieci wodociągowo-kanalizacyjnej na osiedlach bloków wielomieszkalnych w L. (os. (...)). Grupa wykonywała też, choć rzadziej, podłączenia do domów jednorodzinnych.

Sąd ustalił także, iż Spółdzielnia Pracy świadczyła szereg usług z wielu branż. Między innymi prowadziła zakłady trudniące się produkcją zabawek, krawiectwem, usługami szewskimi, elektromontażem oraz montażem instalacji wodno-kanalizacyjnych. W okresie pracy wnioskodawcy, Spółdzielnia Pracy w L., obejmowała szereg zakładów, które pracowały na tzw. ryczałcie lub prowizji. Wnioskodawca M. D. również zatrudniony był na zasadach zryczałtowanego rozrachunku. Faktycznie jednak nie prowadził własnego zakładu, tylko z grupą 3-4 monterów pracował na polecenie przełożonego
o nazwisku Huk. Grupa monterów, w której pracował wnioskodawca wykonywała głównie prace na zewnątrz, jedynie sporadycznie i to wyłącznie na szczególne zlecenia wykonywała instalacje wodno-kanalizacyjne wewnątrz budynków. Monterzy swoją pracę świadczyli na jednej zmianie w godzinach od 7:00 do 15:00, natomiast z czasu pracy rozliczani byli na podstawie list obecności, które podpisywali na miejscu pracy. Spółdzielnia Pracy
w L. zapewniała przydział materiałów na wykonywanie określonych zleceń. Zlecenia na wykonanie instalacji, a także na usuwanie wszelkich awarii i wyszukiwanie zleceń należały do kierownika działu technicznego. Ponadto zakład pracy zapewniał pracownikom określonych grup pomieszczenia, w których mogli się oni przebrać. Prace, którymi zajmowali się monterzy instalacji wodno-kanalizacyjnych trwały cały rok bez względu na warunki pogodowe. Jednakże w sytuacjach, kiedy warunki atmosferyczne
w postaci silnego zmrożenia ziemi, nie pozwalały na jej przekopanie, byli wysyłani na urlopy wypoczynkowe, a w razie ich wykorzystania na urlopy bezpłatne. Grupa, w której pracował wnioskodawca wykonywała zlecenia przyjęte przez jego przełożonego, który też zapewniał sprzęt i materiały do wykonania zlecenia. Za każde wykonane zlecenie wystawiano faktury, które były podstawą do wypłacenia wynagrodzenia. Wynagrodzenia wypłacane były w biurze Spółdzielni Pracy w L. niezależnie od rozliczenia ze zleceniodawcą.

Sąd ustalił też, iż w okresie, kiedy wnioskodawca pracował w Usługowej Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L. stanowisko głównej księgowej w latach 1978r. – 1995r. zajmowała świadek W. L.. W latach 1972r. – 1993r. w Spółdzielni pracowała również świadek M. Ś., która wykonywała obowiązki związane z rozliczaniem magazynów. W spornym okresie, w latach 1980r. – 1991r. w Spółdzielni pracował także świadek Z. H., który wykonywał pracę na stanowiskach murarza i malarza. Zatrudnionym w Spółdzielni Pracy w L., był w tamtym czasie także świadek S. K.. Stosunek jego pracy charakteryzował się zatrudnieniem na prowizji, co oznaczało, że pracował na podstawie stałej umowy, jednak jego wynagrodzenie uzależnione było od wyrobionej normy. Świadek S. K. zajmował stanowisko konserwatora sprzętu przeciwpożarowego.

Dowód: 1. Akta osobowe wnioskodawcy:

- świadectwo pracy z dnia 12.10.1992r.

- legitymacja ubezpieczeniowa Seria AE Nr (...) k. 38

- kserokopia dyplomu z dnia 26 listopada 1976r. k.5

2. zeznania świadków:

-

W. L. (nagranie rozprawy z dn. 26.02.2014 r. – 7 min.).

-

M. Ś. (nagranie rozprawy z dn. 26.02.2014 r. – 8 min.).

-

Z. H. (nagranie rozprawy z dn. 04.04.2014 r. – 5 min.).

-

S. K. (nagranie rozprawy z dn. 04.04.2014 r. – 10 min.).

3. zeznania wnioskodawcy (nagranie rozprawy z dn. 12.03.2014 r. – 16 min.).

Niezależnie od tego Sąd ustalił, że wnioskodawca na mocy decyzji organu rentowego z dnia 15 marca 2011 r. miał przyznane prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy na okres do 28 lutego 2014 r. Obecnie prawo do tego świadczenia uzyskał do osiągnięcia wieku emerytalnego tj. do lutego 2017 r.

Dowód: 1. Akta rentowe wnioskodawcy:

- decyzja ZUS O/R. z dn. 15.03.2011 r.

2. zeznania wnioskodawcy (nagranie rozprawy z dn. 12.03.2014 r. – 16 min.).

Dokonując tych ustaleń Sąd oparł się na dowodach zgromadzonych w aktach emerytalnych organu rentowego oraz aktach osobowych wnioskodawcy z okresu jego zatrudnienia w Usługowo Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L.. Na ich podstawie można bowiem stwierdzić, kiedy i w jakim charakterze wnioskodawca pracował. Dokumentacja ta wraz z zeznaniami świadków oraz wnioskodawcy w sposób jednoznaczny potwierdza okres i charakter wykonywanej przez niego pracy. Sąd podzielił zeznania świadków. Opisali oni zakres czynności wykonywanych przez wnioskodawcę oraz charakter jego pracy w spornym okresie. Sąd podzielił też zeznania wnioskodawcy, które są spójne
z zeznaniami świadków, jak też w pełni potwierdzają okoliczności wynikające
z dokumentów, także co do charakteru pracy. Dowody te wzajemnie się potwierdzają i uzupełniają, wobec czego są wiarygodnym źródłem ustaleń faktycznych. Wynika z nich, jaką pracę i w jakich warunkach faktycznie wykonywał wnioskodawca.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.) - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Ponadto emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Równocześnie zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zw. z § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnianych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43) - ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r. będącym pracownikami zatrudnionymi w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3 tj. jeżeli spełniają łącznie następujące warunki:

-

osiągnęli wiek emerytalny wynoszący dla mężczyzny 60 lat oraz,

-

posiadają wymagany okres składkowy i nieskładkowy tj. 25 lat dla mężczyzny, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Dla ustalenia tych uprawnień - za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (art. 32 ust. 2 cyt. ustawy). Zgodnie z § 2 ust. 1 cyt. Rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach w nim określonych są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze była wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji - w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zaświadczenie zakładu pracy powinno potwierdzać charakter i stanowisko pracy w poszczególnych okresach oraz inne okoliczności, od których uzależnione jest przyznanie emerytury.

Bezsporne jest, że wnioskodawca ukończył 60 lat, nie jest członkiem OFE, nadto że na dzień 1 stycznia 1999 r. legitymował się 25-letnim stażem pracy.

Istotą sporu w niniejszej sprawie była kwestia ustalenia czy wnioskodawca przepracował co najmniej 15 lat w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Na podstawie zgromadzonego materiału Sąd przyjął, że odwołanie wnioskodawcy jest zasadne, a jego żądanie co do zmiany zaskarżonej decyzji w zakresie dotyczącym charakteru zatrudnienia zasługuje na uwzględnienie. Sąd przyjął bowiem, że wnioskodawca pracował w warunkach szczególnych, poza uwzględnionym przez organ rentowy okresem pracy, także w Usługowo Produkcyjnej Spółdzielni Pracy w L..

Podnieść należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego i nie są potrzebne jakieś szczególne dowody z dokumentów - wystarczą dowody np. z zeznań świadków i stron. W ocenie Sądu istotę sporu stanowiło ustalenie, iż M. D. pracując na stanowisku montera wewnętrznych instalacji budowlanych od dnia 1 września 1978r. - przez cały okres zatrudnienia do 30 września 1990 r., czyli ponad 12 lat pracował w warunkach szczególnych jako monter zewnętrznych instalacji wodno-kanalizacyjnych w głębokich wykopach.

Zarówno świadkowie, jak i sam wnioskodawca częściowo potwierdzili w swoich zeznaniach fakty zawarte w dokumentach z okresu zatrudnienia od dnia 1 września 1978r. Zadaniem Sądu, było w pierwszej kolejności ustalenie czy charakter pracy, jaką wykonywał wnioskodawca, w pełni odpowiada stanowiskom wymienionym w wykazie załączonym do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. Pod ocenę Sądu należało poddać czy faktycznie wykonywane prace, obywały się wewnątrz czy na zewnątrz budynków.

W tym miejscu warto przywołać zdanie wyrażone przez Sąd Najwyższy w wyroku
z dnia 14 listopada 2013r. (sygn. akt II UK 133/13) zgodnie z którym wymóg uznania robót wodno-kanalizacyjnych za prace wykonywane w szczególnych warunkach, będący warunkiem koniecznym do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, zostaje spełniony tylko wtedy, gdy takie roboty były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w głębokich wykopach.

W tym zakresie Sąd ustalił na podstawie zeznań świadków oraz wnioskodawcy, że podczas jego zatrudnienia w spornym okresie, jedynie zdarzało się, że był on kierowany do wykonywania instalacji wewnątrz budynków. Wszyscy zgodnie podkreślili, że miało to miejsce sporadycznie. Zdaniem Sądu fakt incydentalnego wykonywania prac
w budynkach w czasie spornego zatrudnienia nie podważa ustalenia o stałym i ciągłym wykonywaniu przez wnioskodawcę prac montera zewnętrznych instalacji wodno-kanalizacyjnych w warunkach szczególnych. Stanowisko takie znajduje też potwierdzenie
w innych orzeczeniach Sądu Najwyższego (wyroki z dnia 22 stycznia 2008 r. sygn. akt I UK 210/07 oraz z dnia 22 kwietnia 2009r. sygn. akt II UK 333/08), który stwierdził, że okres pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze w szczególnych warunkach w rozumieniu § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. może obejmować również czas krótkotrwałych, ubocznych zajęć. Tym samym nawet sporadyczne wykonywanie prac niezwiązanych z pracą montera zewnętrznych instalacji wodno- kanalizacyjnych nie uniemożliwia ustalenia wykonywania pracy w szczególnych warunkach „stale i w pełnym wymiarze”.

Sąd przyjął, że w niniejszej sprawie sporne okoliczności zostały w sposób niebudzący wątpliwości wyjaśnione. W rezultacie Sąd uznał, że wnioskodawca M. D.
w okresie od dnia 1 września 1978 r. do dnia 30 września 1990r. (12 lat i 1 miesiąc), wykonywał faktycznie prace montera zewnętrznych instalacji wodno-kanalizacyjnych tj. prace z zakresu robót wodno-kanalizacyjnych oraz budowy rurociągów w głębokich wykopach. Oprócz powołanego wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stanowisko pracy zajmowane przez wnioskodawcę jest także zakwalifikowane do tej kategorii w przepisach resortowych, zawartych w załączniku Nr 1 do uchwały Zarządu Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego z dnia 28 grudnia 1983r., a także w zarządzeniu Nr 9 Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych z dnia 1 sierpnia 1983 r. - Dział V poz. 1 pkt 6 - monter instalacji sanitarnych i grzewczych.

Zdaniem Sądu Okręgowego istotny w sprawie okazał się rodzaj pracy faktycznie wykonywanej przez wnioskodawcę, a nie brak stosownych świadectw pracy czy nazwa stanowiska, które zajmował. Należy bowiem podnieść należy, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi dowodami przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, w tym również zeznaniami świadków i stron.

Wnioskodawca wykazał więc łącznie ponad 16-letni okres pracy w warunkach szczególnych i w rezultacie spełnia wszelkie przesłanki do otrzymania emerytury przewidziane w art. 32 powołanej na wstępie ustawy o emeryturach i rentach z FUS
i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.

Zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, świadczenia wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że odwołanie wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie i na mocy powołanych przepisów w zw. z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję, przyznając mu prawo do emerytury od daty złożenia wniosku, o czym orzeczono w pkt I-szym wyroku.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 i 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120. W razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Kierując się tym przepisem oraz uwzględniając wcześniejsze rozważania Sąd uznał, że ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (przeprowadzenie dowodu z archiwalnych akt osobowych oraz z zeznań świadków i ich ocena) zwalniają organ rentowy z odpowiedzialności za opóźnienie w ustaleniu prawa do świadczenia emerytalnego wnioskodawcy. Orzeczenie w tym zakresie zawarto w pkt II-im wyroku.