Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 1

Sygnatura akt

V K 139/20

Jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku dotyczy tylko niektórych czynów lub niektórych oskarżonych, sąd może ograniczyć uzasadnienie do części wyroku objętych wnioskiem. Jeżeli wyrok został wydany w trybie art. 343, art. 343a lub art. 387 k.p.k. albo jeżeli wniosek o uzasadnienie wyroku obejmuje jedynie rozstrzygnięcie o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu, sąd może ograniczyć uzasadnienie do informacji zawartych w częściach 3–8 formularza.

USTALENIE FAKTÓW

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.1.1.

M. G. (1)

w okresie od 12 września 2016r. do 16 czerwca 2020r. w m. S. gm. W., przy czym w okresie od 12 września 2016r. do 30 maja 2017r. uporczywie, uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz: D. G., P. G., W. G., A. G. w kwocie 250 złotych miesięcznie na każde z dzieci, określonego co do wysokości wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 10 lutego 2009r. sygn. akt III RC 525/08, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 11 lutego 2011r. sygn. akt III RC 28/11, doprowadzając do zaległości w wysokości przekraczającej trzykrotność świadczenia okresowego tj. 3.000 złotych, w wyniku czego naraził osoby uprawnione na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych i działał na szkodę reprezentowanych przez matkę A. C. (1)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za udowodnione

Dowód

Numer karty

M. G. (1) i A. C. (1) pozostawali w związku konkubenckim, z którego posiadają dzieci: D. G., P. G., W. G. i A. G.. Wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 10 lutego 2009r. sygn. akt III RC 525/08 zasądzono od M. G. (1) tytułem alimentów na rzecz małoletnich dzieci: D. G., P. G., W. G. alimenty w kwocie po 100 zł miesięcznie na każde z dzieci, płatne z góry do dnia 10 każdego miesiąca. Następnie orzeczenie to zostało zmienione wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 11 lutego 2011r. w sprawie III RC 28/11 w ten sposób, że ustalone alimenty podwyższono do kwoty po 250 złotych miesięcznie i jednocześnie zasądzono od M. G. (1) tytułem alimentów na rzecz małoletniej córki A. G. kwoty po 250 złotych miesięcznie, płatne z góry do 10 dnia każdego miesiąca

zeznania A. C. (1)

k. 258-258v

odpisy wyroków

k. 6,42

M. G. w okresie od 12 września 2016r. do 16 czerwca 2020 r. w m. S. gm. W. uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz małoletnich dzieci D. G., P. G., W. G., A. G. w kwotach po 250 zł miesięcznie. Doprowadził tym samym do zaległości w wysokości przekraczającej trzykrotność świadczenia okresowego tj. 3000 zł i naraził dzieci na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych oraz działał na jego szkodę.

M. G. w tym czasie na poczet alimentów nie dokonał żadnej wpłaty (informacja komornika k. 109, (...) k. 18, 106). Prowadzone egzekucje komornicze były bezskuteczne, jedynie w maju i czerwcu 2019r. udało się wyegzekwować łącznie kwotę 845 zł (k. 5, 136, 148, 171, 181). W tym czasie M. G. nie był zarejestrowany w PUP w W., jako osoba bezrobotna od 21.09.2016r. (k. 12). Został wykreślony z ewidencji z powodu niestawienia się w wyznaczonym terminie. Zaległość z tytułu niezapłaconych alimentów na dzień 19.02.2021r. wynosiła 107.903,23 zł (k. 257)

Matka małoletnich dzieci w okresie objętym zarzutem była osobą bezrobotną, bez prawa do zasiłku od 11.09.2015r (k. 14), utrzymywała się z alimentów wypłacanych z funduszu alimentacyjnego oraz zasiłku rodzinnego oraz świadczeń wychowawczych i innych świadczeń pieniężnych z (...) w W., w tym na zakup odzieży i żywności. W okresie od 1.10.2017r. do 26.03.2018r. z tego tytułu pobrała łącznie 32.118,50 zł (k. 104,107). Na dzień 16.10.2017r. kwota wypłaconych świadczeń alimentacyjnych wyniosła 111.730,53 zł.

zawiadomienie o przestępstwie

k. 1, 68, 135, 147, 170, 180

decyzje o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego

k. 2, 20-23, 69,105, 141-143, 172-174

decyzje o przyznaniu świadczeń i zasiłków

k. 3-4, 137-140, 175-176

informacje od komornika sądowego

k. 5, 10-11, 70, 74, 109, 136, 148, 171, 181, 255-257

informacje z PUP w W.

12-13, 14-15, 114, 115, 117

informacje z (...) w W.

k. 18, 19, 24, 27-32, 75, 100,104, 106, 107,119, 121, 184,

M. G. był wielokrotnie karany sądownie. W okresie od 17.11.2010r. do 16.11.2015r. odbywał karę łączną 5 lat pozbawienia wolności, orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 24 maja 2012r. w sprawie V K 14/11, a następnie w okresie od 16.11.2015r. do 11.09. 2016r. odbywał karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności, orzeczoną wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 19.09.2014r. w sprawie V K 102/14

odpisy wyroków

k. 63, 64

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Czyn przypisany oskarżonemu (ewentualnie zarzucany, jeżeli czynu nie przypisano)

1.2.1.

M. G. (1)

W okresie od 12 grudnia 2008r. do 16 listopada 2010r. uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz: D. G., P. G., W. G., A. G. w kwocie 250 złotych miesięcznie na każde z dzieci, określonego co do wysokości wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 10 lutego 2009r. sygn. akt III RC 525/08, zmienionego następnie wyrokiem Sądu Rejonowego w G. (...) dnia 11 lutego 2011r. sygn. akt III RC 28/11, doprowadzając do zaległości w wysokości przekraczającej trzykrotność świadczenia okresowego tj. 3.000 złotych, w wyniku czego naraził osoby uprawnione na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych i działał na szkodę reprezentowanych przez matkę A. C. (1)

Przy każdym czynie wskazać fakty uznane za nieudowodnione

Dowód

Numer karty

M. G. uporczywie uchylał się od wykonywania obowiązku alimentacyjnego na rzecz dzieci w okresie od 12 grudnia 2008r. do 16 listopada 2010r.

odpisy wyroków

k. 63, 64

OCena DOWOdów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

zawiadomienie o przestępstwie, odpisy wyroków,

decyzje o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego, decyzje o przyznaniu świadczeń i zasiłków, informacje od komornika sądowego, informacje z PUP w W., informacje z (...) w W.

Wszystkie wymienione dowody, będące podstawą ustalenia faktów, są logiczne, jasne i wzajemnie się uzupełniają. Na oskarżonym M. G. ciążył obowiązek alimentacyjny, na rzecz dzieci w kwocie po 250 zł miesięczne na każde z nich, co potwierdza znajdująca się w aktach sprawy dokumentacja, z którą jednocześnie korespondują relacje świadków - A. C. i I. W. - I..

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 1.1 albo 1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

wyjaśnienia M. G.

Sąd uznał za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonego M. G., w których nie przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu. Oskarżony podniósł, że nie płacił alimentów, ponieważ był osobą bezdomną. Z tego powodu również nie miał możliwości zarejestrowania się, jako osoba bezrobotna. Wskazał, że aktualnie pracuje tylko dorywczo, korzysta z pomocy księdza, od którego dostaje jedzenie.

Wyjaśnienia oskarżonego, z treści których wynika, iż nie miał możliwości wywiązywania się z obowiązku alimentacyjnego wobec swoich dzieci są odosobnione, nie znajdują potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym.

PODSTAWA PRAWNA WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Oskarżony

☒

3.1. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania zgodna z zarzutem

1

M. G. (1)

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

Czynność sprawcza przestępstwa niealimentacji polega na uchylaniu się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co najmniej 3 miesiące. Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania względem krewnych w linii prostej i między rodzeństwem ( art. 128 kro). Samo zachowanie zawierające się w pojęciu "uchylanie się" polega na niewypełnieniu ciążącego na sprawcy obowiązku, takiego jednak, który jest w ogóle możliwy do wykonania (wyr. SN z 9.5.1995 r., III KRN 29/95, OSNKW 1995, Nr 9–10, poz. 64; wyr. SN z 4.9.2008 r., II KK 221/08, OSNwSK 2008, Nr 1, poz. 1755). Przestępstwa z art. 209 § 1 kk może zatem dopuścić się tylko ten, kto mógłby wykonać ciążący na nim obowiązek, ale nie czyni tego mimo realnych możliwości. Sprawca nie wypełnia zatem obowiązku, bo nie chce go wypełnić lub ten obowiązek lekceważy (post. SN z 17.4.1996 r., II KRN 204/96, Prok. i Pr. 1996, Nr 11, poz. 4). W pojęciu uchylania się zawarty jest zatem zawsze negatywny stosunek psychiczny sprawcy do świadczenia, sprawiający, że nie dopełnia on swojego obowiązku, mimo że ma obiektywną możliwość jego wykonania. Przestępstwo z art. 209 kk zachodzi w sytuacji powtarzającego się uchylania zabarwionego ujemnie z uwagi na złą wolę sprawcy, która wyraża się najczęściej w ignorowaniu w sposób tendencyjny obowiązku świadczenia opieki materialnej (wyr. SN z 3.7.2003 r., II KK 125/03, OSNwSK 2003, Nr 1, poz. 1458; wyr. SN z 27.2.1996 r., II KRN 200/95, Prok. i Pr. 1996, Nr 10, poz. 8; post. SA w K. z 13.12.2000 r., II AKz 289/00, KZS 2000, Nr 12, poz. 28). Z kolei art. 209 § 1a KK stanowi typ kwalifikowany polegający na narażeniu pokrzywdzonego na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb. Okoliczność, że zamiast zobowiązanego do alimentacji środki na realizację podstawowych potrzeb życiowych uprawnionego są dostarczane przez inne osoby, nie wyłącza odpowiedzialności zobowiązanego za występek niealimentacji. S. zagrożenia spowodowanego niepłaceniem rat alimentacyjnych nie niweluje bowiem to, że w pewnym zakresie potrzeby osoby uprawnionej zaspokajała matka (osoba współzobowiązana do łożenia na utrzymanie małoletniej), jeżeli sama kosztem swych potrzeb świadczyła ponad własne zobowiązanie, rodzice i siostra oskarżonego (osoby nieobciążone takim obowiązkiem), fundusz alimentacyjny czy ośrodek pomocy społecznej (wyr. SA we Wrocławiu z 16.3.2016 r., II AKa 7/16, KZS 2016, nr 10, poz. 73). W orzecznictwie wielokrotnie wskazywano, że okoliczność, iż Fundusz Alimentacyjny pokrywa zaliczkowo należne kwoty alimentacyjne zasądzone od dłużnika, który uchyla się od ich uiszczania, nie zmienia faktu, że samo ich niepokrywanie przez sprawcę może wypełniać także znamię narażenia pokrzywdzonych na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych. Przyjmuje się bowiem, że pomoc z Funduszu Alimentacyjnego działa tak samo, jak działa każda inna pomoc od osób niezobowiązanych, które z pobudek humanitarnych umożliwiały egzystencję osób pokrzywdzonych (wyr. SA w Poznaniu z 16.12.1996 r., II AKa 407/96, OSA 1997, Nr 4, poz. 18; wyr. SN z 27.3.1987 r., V KRN 54/87, OSNPG 1987, Nr 8, poz. 103; uchw. SN z 9.6.1976 r., VI KZP 13/75, OSNKW 1976, Nr 7, poz. 86).

Bezsporne jest, że oskarżony M. G. (1) nie dostarczał swoim dzieciom D. G., P. G., W. G. środków pieniężnych należnych z tytułu alimentów, zasądzonych wyrokiem Sądu Rejonowego w G. w dnia 10 lutego 2009r. w sprawie sygn. akt III RC 525/05, a następnie podwyższonych im wyrokiem Sadu Rejonowego w G. (...) dnia 11 lutego 2011r. sygn. akt III RC 28/11 do kwoty 250 zł na każde dziecko. Tym samym wyrokiem zasądzono również alimenty w kwocie 250 zł na rzecz A. G.. Jednocześnie nie ma znaczenia, że oskarżony uważa, iż D. G. nie jest jego synem. W świetle prawa D. G. pozostaje synem M. G. i tak pozostanie, dopóki nie zostanie skutecznie przeprowadzone postępowanie o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa. Skoro zatem w świetle prawa M. G. (1) jest ojcem D. G., to ciążył na nim obowiązek alimentacyjny, który winien był realizować.

Zachowanie M. G. wyczerpało znamię "uchylania się". Oskarżony nie wypełniał ciążącego na nim obowiązku uiszczenia alimentów, gdyż go ignorował i po prostu nie chciał go wykonać. Jednocześnie miał obiektywną możliwość dostarczenia dzieciom środków utrzymania, gdyby miał taką wolę. S. jego zdrowia nie stanowił żadnej przeszkody do podjęcia pracy, tym bardziej że oskarżony przyznał, iż utrzymuje się z prac dorywczych (aktualnie pracownik gospodarczy z dochodem ok. 1800 zł miesięcznie k. 241). Miał zatem realną możliwość wywiązywania się, choćby częściowo z istniejącego obowiązku alimentacyjnego. Jednocześnie oskarżony M. G. swoim zachowaniem naraził swoje dzieci na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, mimo tego, że w pewnym zakresie potrzeby osób uprawnionych zaspokajała matka oraz alimenty wypłacane przez Fundusz Alimentacyjny i świadczenia z ośrodka pomocy społecznej. Okoliczności te, w świetle przytoczonego wyżej orzecznictwa, nie niwelują jednak stanu zagrożenia spowodowanego niepłaceniem rat alimentacyjnych przez osobę do tego zobowiązaną.

Ustawą z 23.03.2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz.U. poz. 952), zmianie uległo brzmienie art. 209§1 kk, gdyż ze znamion tego występku usunięte zostało znamię „uporczywości”. (zmiany weszły w życie w dniu 31.05.2017r.). Oznacza to, że do przypisania oskarżonemu M. G. przestępstwa niealimentacji popełnionego w okresie od 12 września 2016r. do 30 maja 2017r. konieczne było wyczerpanie przez niego znamienia „uporczywości”. W orzecznictwie przyjmowało się, że: "w przepisie art. 209§1 kk ustawodawca posłużył się znamieniem podmiotowo-przedmiotowym "uporczywości", które oznacza, że musi wystąpić wielokrotność zaniechań na przestrzeni pewnego czasu, a ponadto znamię to wyraża psychiczne nastawienie sprawcy, który uchyla się od obowiązku wykonania świadczeń alimentacyjnych, pomimo realnej możliwości ich spełnienia; "uporczywość" jest (...) antynomią jednorazowego czy nawet kilkakrotnego zaniechania sprawcy". Wyrok SN z 5 stycznia 2001 r. (V KKN 504/2000, OSNKW 2001, nr 7-8, poz. 57). Mając na uwadze okres, w jakim M. G. dopuścił się przestępstwa niealimentacji oraz fakt, iż mimo realnych możliwości, nie wywiązywał się z ciążącego na nim obowiązku stwierdzić należy, że zachowanie oskarżonego cechowała „uporczywość”.

☐

3.2. Podstawa prawna skazania albo warunkowego umorzenia postępowania niezgodna z zarzutem

Zwięźle o powodach przyjętej kwalifikacji prawnej

☐

3.3. Warunkowe umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach warunkowego umorzenia postępowania

☒

3.4. Umorzenie postępowania

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach umorzenia postępowania

W doktrynie i orzecznictwie spotyka się pogląd, że przestępstwo z art. 209§1a kk jest przestępstwem trwałym. Nadto w wyroku z 5.03.2015 r., III KK 414/14 , LEX nr 1665592, Sąd Najwyższy stwierdził: „Przestępstwo z art. 209 § 1 k.k. jest wprawdzie przestępstwem trwałym, gdyż polega na wywołaniu i utrzymywaniu określonego skutku przestępczego, wszelako jeżeli między okresami uporczywej niealimentacji wystąpi przerwa lub przerwy wywołane na przykład tym, że zobowiązany nie był w stanie wykonać tego obowiązku albo osoba uprawniona do alimentacji w tym czasie nie znajdowała się w sytuacji zagrożenia, to w takim wypadku należy rozważyć konstrukcję czynu ciągłego lub ciągu przestępstw, z tym że mając na względzie wymóg pierwszego z powołanych przepisów («z góry powzięty zamiar») w rzeczywistości w grę wchodzić może jedynie instytucja ciągu przestępstw, pod warunkiem spełnienia wymogu krótkich odstępów czasu, lub pozostawanie poszczególnych przestępstw niealimentacji w realnym zbiegu".

Mając na uwadze powyższe zdaniem Sądu w przedmiotowej sprawie nie można zatem przyjąć, iż doszło do popełnienia przez M. G. jednego przestępstwa w okresie od 12 grudnia 2008r. do 16 listopada 2010r. oraz od 12 września 2016r. do 16 czerwca 2020r. , skoro oskarżony w okresie od 17 listopada 2010r. do 11 września 2016r. przebywał w zakładzie karnym, gdzie odbywał kary pozbawienia wolności orzeczone w innych sprawach. W okresie tym M. G. nie był zatem w stanie wywiązywać się z ciążącego na nim obowiązku alimentacji. W tej sytuacji można było rozważać popełnienie przez M. G. dwóch przestępstw, jednego w okresie od 12 grudnia 2008r. do 16 listopada 2010r. i drugiego od 12 września 2016r. do 16 czerwca 2020r. Należy jednak zwrócić uwagę, że postępowanie przygotowawcze w przedmiotowej sprawie wszczęte zostało w dniu 16.11.2017r. (k. 38), zatem doszło do przedawnienia karalności pierwszego z wymienionych występków, z uwagi na upływ 5 lat od czasu jego popełnienia (art. 101§1 pkt 4 kk). Mając to na uwadze Sąd umorzył postępowanie karne wobec oskarżonego w zakresie czynu z art. 209§1 kk popełnionego w okresie od 12 grudnia 2008r. do 16 listopada 2010r.

☐

3.5. Uniewinnienie

Zwięzłe wyjaśnienie podstawy prawnej oraz zwięźle o powodach uniewinnienia

KARY, Środki Karne, PRzepadek, Środki Kompensacyjne i
środki związane z poddaniem sprawcy próbie

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się
do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

M. G. (1)

1

1

Czyn z art. 209§1a kk jest zagrożony karą grzywny, ograniczenia wolności i pozbawienia wolności do lat 2. Wymierzając M. G. karę 10 miesięcy ograniczenia wolności z obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne w wymiarze 20 godzin w stosunku miesięcznym Sąd miał na uwadze stopień społecznej szkodliwości czynu wyrażający się w rodzaju i charakterze naruszonych dobra jakim jest obowiązek opieki, długości okresu niealimentacji, wysokości wyrządzonej i grożącej szkody oraz w sposobie i okolicznościach popełnienia czynu. Na niekorzyść oskarżonego Sąd uwzględnił również jego dotychczasową karalność (karta karna k. 243). Zdaniem Sądu tak wymierzona kara 10 miesięcy ograniczenia wolności oraz nałożony w jej ramach obowiązek łożenia na utrzymanie dzieci, są współmierne do stopnia zawinienia oskarżonego, społecznej szkodliwości czynu, którego dopuścił się, a nadto winny przyczynić się do osiągnięcia celów w zakresie wychowawczego i zapobiegawczego oddziaływania na jego osobę jako sprawcy.

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA ZAwarte w WYROKU

Oskarżony

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Punkt z wyroku odnoszący się do przypisanego czynu

Przytoczyć okoliczności

M. G. (1)

2

2

Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adw. W. B. tytułem wynagrodzenia za obronę z urzędu kwotę 516,60 zł. Podstawą rozstrzygnięcia były przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016r. (tj. z dnia 30 listopada 2018r., Dz.U. z 2019 r. poz. 18) w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu. Na tę kwotę składa się stawka minimalna za obronę w sprawach karnych, przed sądem rejonowym w postępowaniu zwyczajnym (420 zł) powiększona o podatek VAT (96,60 zł).

inne zagadnienia

W tym miejscu sąd może odnieść się do innych kwestii mających znaczenie dla rozstrzygnięcia,
a niewyjaśnionych w innych częściach uzasadnienia, w tym do wyjaśnienia, dlaczego nie zastosował określonej instytucji prawa karnego, zwłaszcza w przypadku wnioskowania orzeczenia takiej instytucji przez stronę

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Na zasadzie art. 624 § 1 kpk Sąd zwolnił oskarżonego od ponoszenia opłaty i pozostałych kosztów sądowych. Mając na względzie fakt, że oskarżony pracuje jedynie dorywczo i nie ma żadnego majątku, jednocześnie posiada znaczne zobowiązania alimentacyjne, Sąd doszedł do przekonania, że uiszczenie kosztów sądowych byłoby dla niego w tej sytuacji zbyt uciążliwe.

Podpis