Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 lutego 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie VII Wydział Gospodarczy i Własności Intelektualnej w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Jolanta de Heij-Kaplińska

Sędziowie: Ewa Zalewska

Adrianna Szewczyk - Kubat (spr.)

Protokolant: Katarzyna Juć

po rozpoznaniu w dniu 18 lutego 2021 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowo - Produkcyjnego (...) sp. z o.o. w T.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o wymierzenie kary pieniężnej

na skutek apelacji powoda

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

z dnia 13 lutego 2020 r., sygn. akt XVII AmE 350/17

I.  oddala apelację;

II.  zasądza od Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowo - Produkcyjnego (...) sp. z o.o. w T. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 540 zł (pięćset czterdzieści złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sygn. akt VII AGa 344/20

UZASADNIENIE

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego dotyczącego Przedsiębiorstwa Handlowo - Usługowo - Produkcyjnego (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. na podstawie art. 56 ust. 2 w zw. z art. 56 ust.1 pkt 12, ust.3 i ust.6 oraz art. 30 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 220 ze zm.) decyzją z dnia 13 września 2017 r. nr (...) (...) (...) orzekł, że Przedsiębiorca:

1. nie przestrzegał obowiązków wynikających z koncesji na obrót paliwami ciekłymi w ten sposób, że:

- w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 9 kwietnia 2014 r. eksploatował w stacjach paliw zlokalizowanych w miejscowościach G. przy ul. (...) oraz K. przy ul. (...) trzy zbiorniki paliw ciekłych, które nie spełniały wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie (Dz. U. nr 234, poz. 2063 ze zm.) naruszając w tym samym warunek 2.2.1. koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa URE z 22 kwietnia 2004 r. nr (...), zmienionej decyzją z dnia 9 kwietnia 2014 r. na okres od 25 kwietnia 2004 r. do 9 kwietnia 2014 r.,

- do 22 marca 2015 r. prowadził działalność w zakresie obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu stacji paliw zlokalizowanych w miejscowościach G. przy ul. (...) oraz K. przy ul. (...) bez dochowania obowiązku informacyjnego w terminie wynikającym z koncesji, polegającego na braku zgłoszenia Prezesowi URE ww. urządzeń infrastruktury technicznej, tj. nie przestrzegał warunku nr 2.5.1. zawartego w koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją Prezesa URE z 22 kwietnia 2004 r. nr (...), zmienionej decyzją z dnia 9 kwietnia 2014 r. oraz warunku nr 2.4.1. i warunku z pkt 1 zatytułowanego „Przedmiot i zakres działalności”, zawartych w koncesji na obrót paliwami ciekłymi, udzielonej decyzją Prezesa URE z 9 kwietnia 2014 r. nr (...)/MJó, zmienionej decyzją z 23 marca 2015 r.

2. za działanie określone w pkt 1 wymierzył karę pieniężną w kwocie 70.000 zł.

Przedsiębiorstwo Handlowo -Usługowo -Produkcyjne (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. złożyło na wymienioną wyżej decyzję Prezesa URE odwołanie. Zaskarżonej decyzji powód zarzucił naruszenie art. 56 ust. 6 Pe poprzez nie uwzględnienie przy wymierzaniu kary wszystkich okoliczności łagodzących jej wysokość i wymierzenie kary w wysokości powodującej możliwość wyeliminowania przedsiębiorstwa z obrotu gospodarczego. Powód wniósł o uchylenie ewentualnie zmniejszenie wysokości kary pieniężnej.

Przedsiębiorca oświadczył, że nie kwestionuje wskazanych w zaskarżonej decyzji naruszeń, które były skutkiem błędnego uznania przez Spółkę, że posiadanie koncesji na obrót paliwami ciekłymi nie nakłada na nią obowiązku zgłaszania eksploatacji kolejnych stacji paliw i przekonania, że Spółka spełnia wszystkie wymagane prawem warunki. Zaznaczył, iż naprawił wszystkie zarzucane mu nieprawidłowości, na co wskazał pozwany w zaskarżonej decyzji. Zdaniem powoda Prezes URE przy ustalaniu nałożonej decyzją kary pieniężnej nie powinien ograniczyć się jedynie do wysokości osiągniętego przychodu, ale uwzględnić również możliwości finansowe Spółki. Powód wskazał, że zgodnie z orzecznictwem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów przy ocenie możliwości finansowych należy brać pod uwagę również rzeczywistą sytuację majątkową przedsiębiorcy z uwzględnieniem danych dotyczących dochodu przedsiębiorstwa i kosztów związanych z jego prowadzeniem (wyrok SOKiK z dnia 8 sierpnia 2012 r. sygn. akt XVII AmE 11/11). Podniósł, że w prowadzonym postępowaniu Prezes URE ustalił, iż w 2016 r. Spółka osiągnęła zysk w wysokości 194.158,33 zł. Powód wskazał, że na koniec 2016 r. posiadał nieściągalne należności w wartości 103.000 zł. Powołał się dowód w postaci załączonego wyciągu z konta księgowego. W roku 2017 wysokość należności nieściągalnych wzrosła. Ponadto w celu dalszego funkcjonowania Spółka zaciągnęła kredyt obrotowy w wysokości 360.000 zł. W świetle przedstawionej sytuacji finansowej powód stwierdził, że nałożona decyzją kara pieniężna w wysokości 70.000 zł stwarza zagrożenie wyeliminowania Spółki z obrotu gospodarczego. Z tych przyczyn powód wniósł o uchylenie lub obniżenie nałożonej decyzją kary pieniężnej. Na pytanie Sądu oświadczył, że w ocenie powoda nałożona decyzją kara pieniężna powinna być obniżona do kwoty 25.000 zł.

Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Prezes URE przedstawił ustalenia, jakich dokonał w postępowaniu administracyjnym. Wskazał, że nałożona decyzją kara pieniężna stanowi 0,415% przychodu z działalności koncesjonowanej osiągniętego przez Spółkę w 2016 r. Pozwany zauważył, iż okoliczności i zakres stwierdzonych w zaskarżonej decyzji naruszeń zostały przyznane przez powoda w odwołaniu. Przedstawił uzasadnienie oceny poszczególnych stwierdzonych naruszeń warunków koncesji i wskazał, że zgodnie z art. 56 ust. pkt 12 Pe karze pieniężnej podlega ten, kto nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji. Pozwany stwierdził, że na podstawie art. 56 Pe jest zobligowany do nałożenia kary pieniężnej na podmiot, który dopuścił się wymienionego w tym przepisie naruszenia. Dodał, że przepisy art. 56 ust. 1 i 2 Pe stanowią samodzielną podstawę do wymierzenia kary i nie przewidują konieczności wykazania winy karanego podmiotu. Odnosząc się do stwierdzonego naruszenia przez Spółkę wymienionych w decyzji warunków koncesji Prezes URE powołał się na przyjęte w orzecznictwie sądowym ugruntowane stanowisko, zgodnie z którym przekroczenie zakresu przedmiotowego koncesji oraz prowadzenie sprzedaży paliw na stacji paliw nie ujętej w koncesji narusza warunki, pod jakimi koncesjonariusz otrzymuje koncesję, jest naruszeniem koncesji. Pozwany wskazał, że powód w zakresie pierwszego naruszenia dokonał zmiany (rozszerzenia) sposobu wykonywania działalności gospodarczej określonej w koncesji o nowe stacje paliw bez zgłoszenia tej zmiany organowi koncesyjnemu. Takie działanie, w ocenie Prezesa URE, stanowiło naruszenie warunku 2.5.1. koncesji za 2004 r. i warunku 2.4.1. koncesji z 2014 r., zgodnie z którymi przedsiębiorca jest zobowiązany do niezwłocznego informowania Prezesa URE o zamiarze rozszerzenia działalności koncesjonowanej a także naruszenia warunku „Przedmiot i zakres działalności” koncesji z 2014 r., z którego wynika, że przedsiębiorca będzie prowadzić działalność gospodarczą jedynie przy wykorzystaniu stacji paliw w T.. Wskazał, iż powód nie złożył wniosku o rozszerzenie udzielonej koncesji, co spowodowałoby przeprowadzenie przez Prezesa URE weryfikacji, czy Spółka spełnia określone w art. 33 Pe warunki wykonywania działalności objętej koncesją. Na skutek zachowania powoda Prezes URE nie miał możliwości oceny, czy prowadzenie działalności na nowych stacjach paliw nie stwarza zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska i spełnia normy przeciwpożarowe i wymogi ochrony środowiska. Zdaniem Prezesa URE wskazana okoliczność miała wpływ na ocenę stopnia szkodliwości czynu powoda.

Odnośnie drugiego z uchybień pozwany wskazał, że Spółka wykorzystywała w prowadzonej działalności zbiorniki, które nie były wyposażone w urządzenia do ciągłego pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. Oznacza to, że powód nie wypełnił obowiązku wynikającego z rozporządzenia Ministra Gospodarki z 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie. Przedsiębiorca na stacjach paliw w K. i G. wykorzystywał trzy zbiorniki paliw ciekłych, które do dnia 2 października 2014 r. nie miały zamontowanego urządzenia do ciągłego pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. Tym samym powód nie wypełnił obowiązku wynikającego z powołanego rozporządzenia i naruszył warunek 2.2.1. koncesji z 2004 r.

Prezes URE stwierdził, że zebrany materiał dowodowy wyczerpywał znamiona deliktu administracyjnego, unormowanego w art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe. Podkreślił, że w odwołaniu powód nie kwestionował podstawy wymierzenia kary pieniężnej. Wskazał jedynie na konieczność uwzględnienia możliwości finansowych karanego podmiotu i stwierdził, że kara w wysokości 70.000 zł grozi wyeliminowaniem go z obrotu gospodarczego. Przedstawione przez Przedsiębiorcę w odwołaniu argumenty Prezes URE uznał za bezzasadne i wyjaśnił przyczyny swego stanowiska. Wskazał m.in. na długi okres prowadzenia działalności na stacjach paliw, które nie były objęte koncesją. Podkreślił, że zgodnie z art. 355 § 2 k.c. na powodzie ciąży obowiązek wykonywania działalności z należyta starannością. Dodał, że powód był już karany za naruszenie warunków koncesji i przedstawił decyzję z dnia 13 grudnia 2011 r. o stwierdzeniu naruszenia i nałożeniu na powoda kary pieniężnej w wysokości 10.000 zł. Zwrócił również uwagę na wysokość osiągniętego przez powoda w 2016 r. przychodu oraz fakt, że nałożona kara stanowi zaledwie 0,415% tego przychodu. Pozwany stwierdził, że kara nie może być symboliczna, jej obniżenie byłoby sprzeczne z art. 56 ust. 3 Pe. Powołał się na ugruntowane w tym względzie stanowisko przyjęte w orzecznictwie sądowym.

Wyrokiem z dnia 13 lutego 2020r. w sprawie XVII AmE 350/17 Sąd Okręgowy w Warszawie - Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zasądził od Przedsiębiorstwa Handlowo-Usługowo-Produkcyjnego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w T. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów ustalił następujący stan faktyczny i przeprowadził rozważania prawne:

Decyzją z dnia 22 kwietnia 2004 r. nr (...), która następnie na wniosek powoda była trzykrotnie zmieniana, Prezes URE udzielił (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. (obecnie (...)) koncesji na obrót paliwami ciekłymi na okres od 25 kwietnia 2004 r. do 25 kwietnia 2014 r.

W dniu 21 listopada 2013 r. Przedsiębiorca wystąpił wnioskiem o udzielenie nowej koncesji na obrót paliwami ciekłymi. W związku z tym w dniu 18 marca 2014 r. wystąpił o skrócenie okresu obowiązywania dotychczasowej koncesji do dnia, od którego będzie obowiązywała następna koncesja.

Prezes URE uwzględnił wniosek Przedsiębiorcy, wydając decyzję o skróceniu okresu obowiązywania pierwotnie udzielonej koncesji do dnia 9 kwietnia 2014 r. Obecnie powód prowadzi działalność gospodarczą na podstawie koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzją z dnia 9 kwietnia 2014 r. nr (...).2014/MJó, która na wniosek Przedsiębiorcy z 15 września 2014 r. została zmieniona decyzją z dnia 23 marca 2015 r. nr (...).2014/MJó w związku ze zgłoszeniem przez Spółkę rozszerzenia działalności o dwie stacje paliw znajdujące się w G. przy ul. (...) oraz w K. przy ul. (...).

W toku postępowania administracyjnego dotyczącego zmiany koncesji na obrót paliwami ciekłymi ustalono, że w okresie poprzedzającym wystąpienie z wnioskiem o zmianę koncesji, do dnia 22 marca 2015 r. Przedsiębiorca prowadził działalność w zakresie obrotu paliwami ciekłymi przy wykorzystaniu infrastruktury technicznej stacji paliw zlokalizowanych w G. i K., które nie były wówczas wymienione w przedmiocie udzielonej decyzją z dnia 9 kwietnia 2014 r. koncesji obowiązującej do dnia 10 kwietnia 2014 r. Ponadto na wymienionych stacjach paliw Spółka prowadziła obrót paliwami ciekłymi z wykorzystaniem infrastruktury technicznej, która nie spełniała wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie. Przewidziany w rozporządzeniu okres na dostosowanie stacji paliw płynnych, użytkowanych lub wybudowanych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia upłynął w dniu 1 stycznia 2014 r. Do tego dnia wymienione wyżej stacje paliw powinny zostać wyposażone w urządzenia do ciągłego pomiaru i monitorowania stanu magazynowanych produktów naftowych. Wymagane w przepisach rozporządzenia z 2005 r. urządzenia zostały zamontowane na stacjach paliw w G. i K. w dniu 2 października 2014 r.

W związku ze stwierdzeniem naruszeń Prezes URE pismem z dnia 16 września 2016 r. poinformował Spółkę o wszczęciu postępowania i wezwał do złożenia informacji i wyjaśnień. W toku postępowania Przedsiębiorca przedstawił wymagane wyjaśnienia. Z pisma powoda z dnia 5 czerwca 2017 r. wynikało-, że w 2016 r. z działalności polegającej na obrocie paliwami ciekłymi Spółka osiągnęła przychód netto w wysokości 16.851.377,67 zł. Jednocześnie dochód powoda z całej działalności gospodarczej w 2016 r. wyniósł 194.158,33 zł. Prezes URE powiadomił Przedsiębiorcę o zakończeniu postępowania i w dniu 13 września 2017 r. wydał zaskarżoną decyzję. W odwołaniu powód oświadczył, że na koniec 2016 r. wartość posiadanych przez niego nieściągalnych wierzytelności wynosiła 103.000 zł. Ponadto w celu prawidłowego funkcjonowania i spłaty zobowiązań Spółka zaciągnęła kredyt obrotowy w wysokości 360.000 zł. Przedstawił dowód w postaci zestawienia nieściągalnych należności i dłużników.

Z dołączonego do odpowiedzi na odwołanie dowodu wynikało, że Prezes URE decyzją z dnia 13 grudnia 2011 r. stwierdził naruszenie przez powoda warunków koncesji na obrót paliwami ciekłymi udzielonej decyzja z dnia 22 kwietnia 2004 r. i nałożył na Przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości 10.000 zł.

Sąd Okręgowy zważył, że okoliczności faktyczne stanowiące podstawę do stwierdzenia, że powód przy wykonywaniu działalności koncesjonowanej naruszył warunki udzielonej mu koncesji w formie wskazanej w zaskarżonej decyzji, nie były w odwołaniu kwestionowane. W odwołaniu powód zarzucił Prezesowi URE jedynie naruszenie art. 56 ust. 6 Pe w ten sposób, że nie uwzględnił przy wymierzaniu kary pieniężnej wszystkich okoliczności łagodzących i nałożył karę w wysokości stwarzającej możliwość wyeliminowania Spółki z działalności gospodarczej.

Podkreślenia wymagało, że powodowy Przedsiębiorca poprzez prowadzenie działalności koncesjonowanej w sposób niezgodny z przedmiotem i zakresem określonym w decyzji koncesyjnej i z wykorzystaniem nowych elementów infrastruktury oraz niezawiadomienie o tym Prezesa URE naruszył jednocześnie przepisy powszechnie obowiązującego prawa oraz zapisy obowiązującej go koncesji. Powyższe prowadziło do wniosku, iż Prezes URE w związku ze stwierdzeniem naruszenia miał prawny obowiązek nałożenia na powoda kary pieniężnej. Stosownie bowiem do przepisu art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe podmiot, który nie przestrzega obowiązków wynikających z koncesji podlega karze pieniężnej. Wskazać należało, że odpowiedzialność za zachowanie, które na mocy art. 56 ust. 1 pkt 12 Pe, zostało zagrożone karą pieniężną, oparta została na zasadzie bezprawności działania lub zaniechania. Adresat kary pieniężnej, o której mowa w art. 56 ust 1 pkt 12 Pe, ponosi odpowiedzialność za każde zachowanie niezgodne z określoną normą. Odpowiedzialność ta ma charakter obiektywny co oznacza, że nie podlega ograniczeniom z powodu braku wystąpienia elementu zawinienia. Z powyższego wynikało, że już samo naruszenie przez koncesjonariusza warunków koncesji, niezależnie od możliwości przypisania mu winy, stanowi podstawę wymierzenia kary pieniężnej. Ocenie podlega bowiem wyłącznie obiektywna okoliczność związana z wypełnieniem przez przedsiębiorcę obowiązków wynikających z udzielonej mu koncesji.

Zgodnie z art. 56 ust. 6 Pe, ustalając wysokość kary pieniężnej, Prezes URE uwzględnia stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia, dotychczasowe zachowanie podmiotu oraz jego możliwości finansowe. Ponadto w myśl art. 56 ust. 3 Pe wysokość nałożonej na podstawie art. 56 ust. 1 pkt 1- 38 Pe kary pieniężnej nie może przekroczyć 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym.

W ocenie Sądu Okręgowego przy ustalaniu wysokości wymierzonej Spółce kary pieniężnej Prezes URE w sposób prawidłowy zastosował wskazane w art. 56 ust. 3 i 6 Pe przesłanki i dyrektywy wymiaru kary.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynikało, że Przedsiębiorca dopuścił się naruszenia kilku warunków koncesji w dwojaki sposób. Prowadził działalność koncesjonowaną przy wykorzystaniu dwóch stacji paliw, które nie były objęte przedmiotem posiadanej koncesji oraz wykorzystywał na tych stacjach paliw do obrotu paliwami ciekłymi infrastrukturę techniczną (trzy zbiorniki paliw ciekłych), która nie spełniały warunków technicznych przewidzianych w powszechnie obowiązujących przepisach prawa.

Przy ocenie stopnia szkodliwości czynu należało uwzględnić również fakt, iż Spółka prowadziła działalność koncesjonowaną w sposób niezgodny z warunkami udzielonej koncesji, poprzez obrót olejem napędowym z wykorzystaniem nowych stacji paliw świadomie, tłumacząc się brakiem wiedzy, że narusza warunki koncesji. Poprzez niezawiadomienie o rozszerzeniu zakresu prowadzonej działalności gospodarczej Przedsiębiorca pozbawił Prezesa URE możliwości kontroli i oceny, czy prowadzenie działalności na nowych stacjach paliw spełnia wymagania przeciwpożarowe oraz środowiskowe i nie stanowi zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi oraz dla środowiska naturalnego.

Mając przy tym na uwadze długi okres trwania naruszeń stwierdzić należało, że stopień stwierdzonego naruszenia przez powoda warunków koncesji i przepisów obowiązującego prawa był znaczny. Podkreślenia wymagało, że stwierdzone zaniechanie przez powoda zawiadomienia Prezesa URE o rozszerzeniu zakresu prowadzonej działalności gospodarczej świadczyło o prowadzeniu tej działalności w sposób lekkomyślny i sprzeczny z wymogami należytej staranności, o których mowa w art. 355 § 2 k.c.

Zdaniem Sądu I instancji Prezes URE w sposób prawidłowy ustalił także stopień zawinienia przedsiębiorcy. Zważyć bowiem należało, iż skutek w postaci prowadzenia koncesjonowanej działalności gospodarczej z wykorzystaniem niezgłoszonej infrastruktury technicznej, która nie spełniała wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005 r. bez wymaganej koncesji wynikał z zaniedbania przedsiębiorcy. Na ocenę działania Spółki nie mogło mieć żadnego wpływu wyjaśnienie, iż powód nie miał świadomości, że narusza warunki koncesji. Powód jako profesjonalista winien zdawać sobie sprawę z faktu, iż prowadzona przez niego działalność gospodarcza jest działalnością koncesjonowaną, a więc szczególnie regulowaną przez Państwo i wymagającą najwyższej staranności działania. Powinien także znać i podporządkować się treści aktu administracyjnego – decyzji koncesyjnej, która określa jego obowiązki.

W odniesieniu do podnoszonego w odwołaniu zarzutu, że wymierzona decyzją kara pieniężna została ustalona bez uwzględnienia sytuacji finansowej Spółki, w szczególności dochodu i kosztów prowadzenia przedsiębiorstwa wskazać należało, że zgodnie z art. 56 ust. 3 Pe, podstawą obliczenia wysokości kary pieniężnej jest wysokość przychodu przedsiębiorcy, nie zaś osiągniętego dochodu czy zysku. Przyjęcie kryterium dochodu do wymierzenia kary stanowiłoby naruszenie przez Prezesa URE art. 56 ust. 3 Pe. Ponadto w przypadku, gdy przedsiębiorca nie osiągnąłby w danym roku dochodu lub poniesie stratę, zastosowanie przez organ przepisu art. 56 ust. 1 Pe, obligującego Prezesa URE do nałożenia kary pieniężnej, byłoby niemożliwe (tak: wyrok SOKiK z dnia 25 czerwca 2009 r., sygn. akt XVII AmE 50/09).

Z zaskarżonej decyzji wynikało, że przy ustalaniu wysokości kary pieniężnej Prezes URE prawidłowo uwzględnił możliwości finansowe Przedsiębiorcy oraz okoliczność, że Spółka była już karana za naruszenie warunków koncesji, co musiało mieć wpływ na podwyższenie nakładanej decyzją kary pieniężnej. W świetle dokonanych ustaleń Sądu brak więc podstaw do uznania, że nałożona decyzją kara została ustalona w oderwaniu od wysokości osiągniętego przez powoda w roku 2016 przychodu netto z działalności koncesjonowanej.

Nałożona przez Prezesa URE w decyzji kara pieniężna została ustalona z zachowaniem górnej granicy ustawowej 15% przychodu ukaranego podmiotu, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym. Zdaniem Sądu Okręgowego również możliwości finansowe przedsiębiorcy oraz jego ogólna sytuacja majątkowa zostały prawidłowo ocenione przez pozwanego. Wymierzona zaskarżoną decyzją kara pieniężna w wysokości 70 000 zł stanowi 0,415 % przychodu osiągniętego przez Spółkę w 2016 r. z działalności objętej koncesją i była, w ocenie tego Sądu, adekwatna do charakteru i zakresu stwierdzonych naruszeń. Wymierzenie kary w mniejszej wysokości, pozostawałoby w sprzeczności z jej represyjno-wychowawczą rolą zarówno w stosunku do samego powoda, jak i w odniesieniu do innych podmiotów prowadzących analogiczną działalność koncesjonowaną.

W ocenie Sądu Okręgowego nie można było więc zgodzić się z zarzutem pominięcia przez Prezesa URE przy ustalaniu wysokości kary możliwości finansowych Spółki.

Proponowane na rozprawie przez pełnomocnika powoda obniżenie nałożonej kary pieniężnej do kwoty 25.000 zł, również nie znajdowało podstaw w świetle ustaleń dotyczących okoliczności sprawy. Strona powodowa nie przedstawiła żadnych nowych okoliczności uzasadniających wydanie takiego rozstrzygnięcia.

Zaznaczyć należało ponadto, że w sprawie nie było podstaw do zastosowania przepisu art. 56 ust. 6a Pe i odstąpienia od nałożenia kary. W sytuacji, gdy stopień szkodliwości czynu nie był znikomy, w sprawie nie zostały spełnione łącznie obie przewidziane w tym przepisie przesłanki, dające Prezesowi URE możliwość skorzystania z tej instytucji.

Mając na uwadze przedstawione okoliczności Sąd Okręgowy, wobec braku podstaw do uwzględnienia, oddalił odwołanie, jako bezzasadne - art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c. stosownie do wyniku sporu, ustalając wysokość należnych pozwanemu kosztów zastępstwa procesowego w wysokości 720 zł, na podstawie § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia przez Spółkę odwołania.

Apelację od wyroku złożył powód, który zaskarżył orzeczenie w części oddalającej odwołanie co do kwoty 45.000 zł (punkt 1.) oraz w części rozstrzygającej o kosztach procesu (punkt 2.).

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa procesowego, a konkretnie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, czego wyrazem miała być konstatacja Sądu I instancji zasadzająca się na stwierdzeniu, że „Strona powodowa nie przedstawiła żadnych nowych okoliczności" uzasadniających obniżenie nałożonej kary pieniężnej do kwoty 25.000 zł, podczas gdy na rozprawie przeprowadzonej w dniu 13 lutego 2020 r. pełnomocnik powódki przedłożył do akt sprawy dokumenty finansowe Spółki, z których wynikało, że jej „możliwości finansowe”, o których mowa w treści przepisu art. 56 ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 755) są na tak niskim poziomie, że nałożenie kary w kwocie 70.000 zł realnie zagraża wyeliminowaniu powódki z obrotu gospodarczego, co implikuje wniosek, że jej „możliwości finansowe" przemawiają za zmniejszeniem nałożonej kary do 25.000 zł.

Zgodnie z treścią przepisu art. 368 § 1 ¹ k.p.c. powód wskazał istotne dla rozstrzygnięcia fakty nieustalone przez Sąd I instancji:

- osiągnięcie przez powódkę w 2017 r. dochodu w kwocie zaledwie 22.261,78 zł,

- osiągnięcie przez powódkę w 2018 r. dochodu w kwocie 53.800,83 zł, który wynikał tylko z tego, że powodowa Spółka osiągnęła dodatkowy przychód operacyjny w kwocie 131.642,44 zł ze sprzedaży środków trwałych przedsiębiorstwa , wobec czego biorąc pod uwagę zestawienie przychodów netto ze sprzedaży oraz kosztów działalności operacyjnej uznać należało, że powodowa Spółka w 2018 r. osiągnęła de facto stratę w wysokości 57.999,31 zł.

Powód zarzucił także naruszenie prawa materialnego, tj. art. 56 ust. 6 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (tj. Dz. U. z 2019 r. poz. 755) poprzez jego niezastosowanie, podczas gdy w stanie faktycznym sprawy zaistniały przesłanki opisane w treści wskazanego przepisu.

W oparciu o powyższe zarzuty wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku częściowo:

- w punkcie pierwszym przez zmianę decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z dnia 13 września 2017 r., nr (...) (...) (...) i obniżenie kary pieniężnej wymierzonej (...) sp. z o.o. z siedzibą w T. do kwoty 25.000 zł,

- w punkcie drugim przez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania za I instancję według norm prawem przepisanych,

- zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego według norm prawem przepisanych.

Pozwany wnosił o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania w instancji odwoławczej.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd II instancji w pełni podzielił ustalenia stanu faktycznego poczynione przez Sąd I instancji i przyjął je w całości za własne czyniąc podstawą rozstrzygnięcia.

Podkreślić również należało, że argumentacja prawna szeroko przeprowadzona w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia również zasługiwała na akceptację, co czyniło zbędnym obszerne jej powtarzanie w tym miejscu.

W pierwszej kolejności Sąd II instancji wskazał, że w złożonej apelacji powód nie kwestionował samego faktu naruszenia, ani prawidłowości co do zasady wymierzenia mu kary pieniężnej za to naruszenie. Natomiast podnosił zarzut naruszenia art. 56 ust. 6 ustawy Prawo energetyczne w związku z art. 233 k.p.c. poprzez, jego zdaniem, nie wzięcie pod uwagę możliwości majątkowych zobowiązanego sprowadzających się do nieuwzględnienia poziomu wypracowanego przez powoda zysku w latach 2017-2018.

Przechodząc do rozważenia zarzutów apelacji, Sąd Apelacyjny zważył, że prawidłowo wskazał Sąd Okręgowy, iż przy ustalaniu wysokości kary za naruszenie należało wziąć pod uwagę, aby nie przekraczała ona 15 % przychodu ukaranego przedsiębiorcy, wynikającego z działalności koncesjonowanej, osiągniętego w poprzednim roku podatkowym, co niewątpliwie w niniejszej sprawie nie miało miejsca, a także, a należało uwzględnić stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu i jego możliwości finansowe (art. 56 ust 6 PE).

W ocenie Sądu II instancji, zarówno Prezes URE, jak i Sąd Okręgowy rozważyli wszystkie w/w przesłanki mające wpływ na wysokość wymierzonej kary.

Bezspornie stopień szkodliwości czynu polegającego na niedostosowaniu infrastruktury technicznej stacji paliw do wymogów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 listopada 2005r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych, rurociągi przesyłowe dalekosiężne służące do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowania oraz braku zgłoszenia rozszerzenia działalności o dwie kolejne stacje paliw był znaczny. Przez swoje zaniechania powód pozbawił Prezesa URE możliwości kontroli i oceny, czy prowadzenie działalności na nowych stacjach paliw spełnia wymagania przeciwpożarowe oraz środowiskowe i nie stanowi zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi oraz dla środowiska naturalnego, jak również pozbawił go cennych informacji pozwalających ocenić stan i potrzeby lokalnego rynku paliwowego.

Rację miał także Sąd I instancji, że naruszenie trwało dosyć długo.

Nie można też było przyjąć w niniejszej sprawie braku zawinienia w naruszeniach po stronie powoda, który powoływał się na nieznajomość przepisów w tym zakresie. Przede wszystkim przepis art. 355 § 2 k.c. wymaga od podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, przy uwzględnieniu ich zawodowego charakteru, staranności szczególnego rodzaju. To przemawia za tym, że przedsiębiorca obowiązany jest do zwiększonej skrupulatności, rzetelności, zapobiegliwości i zdolności przewidywania, jak również uzasadnione jest oczekiwanie od niego wiedzy na temat sposobu wykonywania koncesjonowanej działalności. W istotę działalności gospodarczej wpisane jest również posiadanie specjalistycznej wiedzy nie tylko obejmującej czysto formalne kwalifikacje, lecz także doświadczenie wynikające z praktyki zawodowej i ustalone standardy wymagań. Dodać w tym miejscu należy, że profesjonalizm przedsiębiorcy powinien przejawiać się w dwóch podstawowych cechach jego zachowania: postępowaniu zgodnym z regułami fachowej wiedzy oraz sumienności. Wzorzec należytej staranności musi uwzględnić zwiększone oczekiwania co do zawodowych kwalifikacji koncesjonariusza-specjalisty, co do jego wiedzy i praktycznych umiejętności skorzystania z niej (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 września 2005 r., IV CK 100/05, Legalis 92763). Powód powyższych kryteriów nie spełnił. Dodatkowo należało przy tym podkreślić, że powód swoją działalność prowadził od wielu lat, a więc nie był nowym podmiotem, dopiero wchodzącym na rynek, a ponadto wcześniej, w 2011r. został już ukarany karą pieniężną, co prawda za inne naruszenie, tym niemniej powinno go to skłonić do większej sumienności w zakresie identyfikacji i realizacji obowiązków związanych z posiadaną koncesją i przedmiotem działalności.

Niezależnie od powyższego, fakt ukarania karą pieniężną za wcześniejsze przewinienie prawidłowo został wzięty pod uwagę zarówno przez Prezesa UKE, jak i Sąd Okręgowy przy ustalaniu wysokości kary w oparciu o art. 56 p 6 PE.

Sąd Apelacyjny nie miał wątpliwości, że niewłaściwe byłoby ograniczenie weryfikacji wysokości kary pieniężnej nałożonej na przedsiębiorcę do sprawdzenia, czy mieści się ona w ustawowych granicach jej wymiaru. Czym innym jest bowiem ustalenie górnej granicy kary w oparciu o wysokość przychodu strony, a czym innym ocena jej możliwości finansowych (ta też postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2013r., III SK 24/13). Tym niemniej, jak wskazano wyżej, w niniejszej sprawie takie ograniczenie nie miało miejsca.

Trzeba było zważyć, że decyzja Prezesa UKE w niniejszej sprawie zapadła 13 września 2017r., natomiast z jej uzasadnienia wynikało, że organ ten wziął pod uwagę przy ustalaniu wymiaru kary, obok takich elementów jak stopień szkodliwości czynu, stopień zawinienia oraz dotychczasowe zachowanie podmiotu, wysokość przychodu przedsiębiorcy w roku poprzedzającym (16.851.377,67 zł) także możliwości finansowe powoda aktualne na datę wydania orzeczenia wskazując na wysokość jego dochodu, która za 2016r. wyniosła 194.158,33 zł.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, wysokość kary pieniężnej ustalona na kwotę 70.000 zł, zważywszy na wysoki stopień szkodliwości czynu, zawinienie pozwanego, jego poprzednie ukaranie za naruszenie obowiązków wynikających z PE na datę wydania decyzji nie przekraczała możliwości finansowych powoda, a jednocześnie zawierała w sobie element dotkliwości dla ukaranego przedsiębiorcy. Wymierzanie kar zbyt niskich w stosunku do możliwości finansowych spowodowałoby bowiem, iż funkcje kary nie zostałyby spełnione.

Sąd Apelacyjny wziął również pod uwagę, że wskazane w toku postępowania przed Sądem I instancji i w apelacji dane dotyczyły bilansów za lata 2017-2018, a więc danych powstałych po dacie wymierzenia kary. Jeżeli powód chciał w ten sposób wykazać, iż jego sytuacja aktualna czyni niemożliwym lub bardzo utrudnionym uiszczenie kary w ustalonej wysokości, stanowiąc zagrożenie dla jego bytu gospodarczego, to niewątpliwie bilanse sprzed trzech lat nie czynią zadość wykazaniu zasadności takiego stanowiska na datę rozstrzygania sprawy przez Sąd II instancji.

Natomiast, jak wskazano wyżej, wnioskowanie zarówno Prezesa URE, jak i Sądu o kondycji finansowej spółki na datę wydania decyzji było jak najbardziej prawidłowe.

W ocenie Sądu Apelacyjnego zasadna była również argumentacja strony pozwanej zawarta w odpowiedzi na apelację, która, z uwagi na zachowanie strony powodowej w odniesieniu do posiadanego przez nią dochodu oraz późniejszą jej działalność, poddawała w wątpliwość lojalność i uczciwość powoda oraz prezentowane przez niego stanowisko o niewielkich dochodach, nie pozwalających na uiszczenie kary w wysokości 70.000 zł. Z akt postępowania wynikało, że postępowanie administracyjne w zakresie naruszenia zostało wszczęte w 2016r. Powód w zasadzie na żadnym jego etapie nie kwestionował samego faktu naruszenia, zatem powinien co najmniej liczyć się z możliwością wymierzenia mu kary pieniężnej. Poprzednio za mniejsze naruszenie i to w 2011r. otrzymał karę pieniężną w wysokości 10.000 zł, a więc powinien też przypuszczać, że zostanie obciążony znacznie wyższą karą. Mimo tego powód na trzy miesiące przed wydaniem decyzji administracyjnej, tj. w dniu 5 czerwca 2017r. dokonał podziału w/w zysku w ten sposób, że nakazał wypłacenie 120.000 zł członkom zarządu w postaci dywidend, zamiast zabezpieczyć środki na uregulowanie wymierzonej mu kary. Ponadto z przedstawionej przez niego dokumentacji finansowej wynikało, że posiada on znaczne wierzytelności, które nie zostały ściągnięte (powód nie wskazał przyczyn braku zaspokojenia), jak również posiada inny majątek.

Nie sposób też było odmówić zasadności stanowisku pozwanego, iż z uwagi na upływ czasu od daty wymierzenia mu kary (ponad 3 lata) powinien on przedsięwziąć stosowne środki w celu zgromadzenia należności na spełnienie świadczenia będącego konsekwencją naruszenia przez niego ciążących na nim obowiązków w sposób tak istotny.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny w oparciu o art. 385 k.p.c. oddalił apelację, o kosztach postępowania za II instancję orzekając w oparciu o art. 391 § 1 k.p.c. w z art. 108 § 1 k.p.c. i art. 98 k.p.c.