Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem dnia 17 września 2019 r. Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim sprawy z powództwa J. D. (1), małoletnich - P. S. (1), P. S. (2), K. S. (1) oraz M. L. (1) przeciwko (...) z siedzibą w W. o zadośćuczynienie, odszkodowanie i rentę

1. zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz powódki J. D. (1) następujące kwoty

a/ 18 000 złotych tytułem zadośćuczynienie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 roku do dnia zapłaty

b/ 2 970 złotych tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 roku do dnia zapłaty

2. oddalił powództwo J. D. (1) w pozostałej części

3. zasądził od pozwanego na rzecz powódki M. L. (1) następujące kwoty ;

a/ 3 000 złotych tytułem zadośćuczynienie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 roku do dnia zapłaty

b/ 462 złote tytułem odszkodowania z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 roku do dnia zapłaty

4. oddalił powództwo M. L. (1) w pozostałej części

5. zasądził od pozwanego (...) z siedzibą w W. na rzecz małoletniej powódki P. S. (2) kwotę 3 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 roku do dnia zapłaty

6. oddalił powództwo P. S. (2) w pozostałej części

7. zasądził od pozwanego na rzecz małoletniej powódki P. S. (1) kwotę 3 000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 roku do dnia zapłaty

8. oddalił powództwo P. S. (1) w pozostałej części

9. zasądza od pozwanego na rzecz małoletniego powoda K. S. (1) kwotę 2 800 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 roku do dnia zapłaty

10. oddalił powództwo K. S. (1) w pozostałej części

11. zasądził od pozwanego na rzecz powódki J. D. (1) kwotę 1 953 złote kosztów zastępstwa procesowego

12. zasądził od powódki M. L. (1) na rzecz pozwanego kwotę 1 440 złotych kosztów zastępstwa procesowego

13. zniósł wzajemnie koszty zastępstwa procesowego w sprawach z powództwa małoletnich P., P. i K. S. (1)

14. nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa od pozwanego

a/ kwotę 1 499 złotych nieuiszczonej opłaty od pozwu od uwzględnionej części powództwa

b/ kwotę 1 151 złotych tytułem części wydatków na opinie biegłych

15. nie obciążył powodów M. L. (1), J. D. (1), P. S. (2), P. S. (1) ora K. S. (1) odpowiednią częścią opłaty od pozwu od oddalonej części powództwa jak i wydatkami na opinie biegłych poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa w ich sprawach.

Podstawą powyższego wyroku stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu I instancji:

W dniu 4 kwietnia 2014 r. ok. godz. 17.35 w miejscowości C. kierujący samochodem ciężarowym marki (...) o nr rej. (...) wraz z przyczepą - obywatel (...) - T. R. nieuważnie obserwował przedpole jazdy nie zachowując bezpiecznej odległości miedzy pojazdami, w wyniku czego doprowadził do uderzenia w tył poprzedzającego go pojazdu marki A. (...) o nr rej. (...), w którym podróżowali M. L. (1) ( lat 25 ), J. D. (1) ( lat 59 ), P. S. (1) ( lat 12), P. S. (2) (lat 9 ) oraz K. S. (1) (lat 10 ).

Sprawca kolizji został ukarany mandatem karnym.

Pojazd, którym kierował sprawca wypadku ubezpieczony był od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w (...) - numer polisy (...). (...) S.A. w W. jest korespondentem ubezpieczyciela (...).

Po wypadku J. D. (1), M. L. (1) oraz dzieci P. S. (1), P. S. (2) oraz K. S. (1) zostali przewiezieni do szpitala. Dzieci przebywały w szpitalu 2 dni na oddziale chirurgii dziecięcej.

W następstwie wypadku J. D. (1) doznała urazu głowy z utratą przytomności, urazu zgięciowo - odgięciowego kręgosłupa szyjnego, stłuczenia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, stłuczenia ogólnego - kończyn górnych, bioder i kolan.

W następstwie doznanego urazu kręgosłupa szyjnego u powódki wystąpił pourazowy zespół szyjny/ bóle i zawroty głowy/, który nałożył się na istniejące wcześniej zaawansowane zmiany zwyrodnieniowo - dyskopatyczne. Dolegliwości bólowe utrzymywały się przez kilka miesięcy (powyżej 6 miesięcy). Ponadto, po przebytym urazie, nasiliły się też dolegliwości bólowe kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego, które utrzymywały się przez ok. 3 miesiące.

Cierpienia fizyczne spowodowane objawami pourazowymi zespołu szyjnego i lędźwiowego były umiarkowanego stopnia przez pierwsze 3-4 miesiące i mniejszego stopnia - przez kolejne 2 -3 miesiące oraz malały w miarę upływu czasu. Obecnie dolegliwości bólowe występują u powódki w przebiegu samoistnych zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych.

Powódka J. D. (1) po wypadku leczyła się w Poradni (...) w okresie od 16.05.2014 roku do 02.03.2015 roku. Powódka poniosła koszt leczenia średnio około 180 zł miesięcznie

Obecnie nie wymaga aktywnego leczenia neurologicznego .

Z przyczyn ortopedycznych, po przebytym wypadku wymagała pomocy osób trzecich w wymiarze 2 godz. dziennie przez okres 1 miesiąca, a potem 1 godz. dziennie przez 4 tyg. Ponadto pourazowy zespół bólowy kręgosłupa szyjnego i nasilenie dolegliwości w odcinku lędźwiowym kręgosłupa ograniczały zdolność powódki i potrzebowała pomocy osób trzecich w wymiarze do 3 godz. tygodniowo przez okres do 2 miesięcy oraz w wymiarze 1,5 godz. tygodniowo przez kolejne 2 miesiące.

Powódka odczuwa ograniczenie rotacji kręgosłupa piersiowo - lędźwiowego, które nie jest jednak związane ze skutkami przedmiotowego wypadku.

W zakresie neurologii, doznane przez J. D. (1) obrażenia skutkowały długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu z poz. 94a - 6%. W przyszłości nie należy spodziewać się u niej innych następstw przebytego wypadku. Leczenie zostało zakończone. Powódka wymaga systematycznego leczenia usprawniającego w okresach zaostrzeń dolegliwości bólowych w przebiegu zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych kręgosłupa.

W zakresie ortopedii, nie stwierdzono zmian pourazowych, co nie dało podstaw do ustalenia uszczerbku.

U J. D. (1) doszło do powstania pourazowego zespołu neurastenicznego ( mieszane zaburzenia nastroju zaburzenia lękowe męczliwości ). Zaburzenia trwały ponad sześć miesięcy i wypełniają kryteria długotrwałego uszczerbku na zdrowiu na poziomie 5%. z poz lOa. Doszło do utrzymywania się łagodnych zaburzeń fobicznych Następstwa wypadku nie zmieniły globalnego funkcjonowania powódki w wymiarze osobistym, rodzinnym, opiekuńczym.

W zakresie psychiatrii, ustalono trwały uszczerbek na zdrowiu obecnie na poziomie 2%. Dla powódki w skazana byłaby psychoterapia, dostępna w ramach NFZ, która mogłaby jeszcze dodatkowo złagodzić skutki zdarzenia. Z punktu widzenia psychiatrii cierpienia powódki były przez krótki okres czasu miały nasilenie umiarkowane, później zaś łagodne. Nie ma potrzeby stosowania leczenia farmakologicznego,

Przed kolizją J. D. (1) nie leczyła się ortopedycznie. Leczyła się jednakże neurologicznie. Wcześniej rzadko zażywała leki przeciwbólowe, teraz coraz więcej. Ma problemy z błędnikiem, co jakiś odbywa rehabilitację. Nie może dźwigać, boi się o dzieci.

W następstwie wypadku M. L. (1) doznała skręcenia ze stłuczeniem kręgosłupa szyjnego i głowy, stłuczenia przedramienia prawego, klatki piersiowej.

W następstwie doznanego urazu kręgosłupa szyjnego u powódki wystąpił pourazowy zespół szyjny, który utrzymywał się przez kilka miesięcy ( poniżej 6 miesięcy ). Powodował cierpienie fizyczne umiarkowanego stopnia przez okres do 2 miesięcy, malejące w miarę upływu czasu. Po urazie kręgosłupa szyjnego powódka nosiła kołnierz ortopedyczny i przyjmowała leki. Dolegliwości bólowe klatki piersiowej utrzymywały się do 2 miesięcy, ze strony prawego przedramienia do 1 tygodnia.

Dolegliwości bólowe kręgosłupa szyjnego z promieniowaniem do lewej kończyny górnej, z powodu których powódka była hospitalizowana prawie 2 lata po przebytym wypadku, nastąpiły w przebiegu samoistnych zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych.

Powódka poniosła koszt leczenia 100 zł miesięcznie od sierpnia 2014r. do października 2018r.

Z przyczyn neurologicznych, po przebytym wypadku wymagała pomocy osób trzecich w wymiarze 1,5 godz. tygodniowo przez okres 1 miesiąca. Ze względu na dolegliwości bólowe z ograniczeniem ruchomości kręgosłupa szyjnego i klatki piersiowej oraz stosowane unieruchomienie w postaci kołnierza, powódka wymagała pomocy osób trzecich w okresie 2 tygodni w wymiarze 2 godz. dziennie, a przez następne 2 tyg. - 1 godz. dziennie.

W zakresie neurologii, doznane przez M. L. (1) obrażenia nie skutkowały trwałym ani długotrwałym uszczerbkiem na zdrowiu. W przyszłości nie należy spodziewać się u niej innych następstw przebytego wypadku. Leczenie zostało zakończone. Powódka może wymagać jedynie leczenia neurologicznego w okresach zaostrzeń dolegliwości bólowych w przebiegu zmian zwyrodnieniowo - dyskopatycznych kręgosłupa.

W zakresie ortopedii, nie stwierdzono zmian pourazowych, co nie dało podstaw do orzeczenia uszczerbku.

Przed kolizją M. L. (2) nie leczyła się neurologicznie . Obecnie cały czas jest pod kontrolą neurologa, boli ją bardzo często głowa, odczuwa drętwienie lewej ręki, czasami też drętwieją jej nogi. Obecnie nie może się schylać, nie wiesza firanek. Jeździ samochodem, ale ma lęki przed dużymi samochodami.

P. S. (2) w wyniku wypadku doznała ogólnych potłuczeń. Przebywała na chirurgii dziecięcej 2 dni. Po wypadku występowały u niej lęki przed przechodzeniem przez ulicę, miała też koszmarne sny, nie śpi sama. Po wypadku przyjmowała leki na uspokojenie - nervosol. Obecnie nie bierze żadnych laków, ani nie leczy się u specjalistów

Cierpienia fizyczne wiązały się głównie z dolegliwościami bólowymi pleców, które nie były nasilone ale utrzymywały się parę miesięcy. Cierpienia psychiczne spowodowane były głównie zaburzeniami lękowymi. Powódka ma lęki związane z jazdą samochodem, przechodzeniem przez ulicę. Lęki nie są jednak na tyle silne, aby zaburzały funkcjonowanie, wynikają one przede wszystkim z zaburzonego poczucia bezpieczeństwa (wywołanego faktem porzucenia przez matkę . Na traumę tę nałożył się wypadek, który nasilił już występujące objawy.

Zdarzenie nie miało wpływu na naukę, zainteresowania, kontakty z rówieśnikami. Rokowania na przyszłość odnośnie stanu psychicznego w dużej mierze zależą od sytuacji rodzinnej. Sam wypadek nie będzie miał w przyszłości negatywnych konsekwencji w jej stanie psychicznym.

U powódki w następstwie wypadku nie doszło do wystąpienia uszczerbku na zdrowiu. Powódka korzystała z pomocy psychologa przed i po wypadku, co miało związek głównie z faktem porzucenia jej przez rodziców.

Po wypadku dziewczynka nie wymagała zwiększonej pomocy ani opieki osób trzecich

P. S. (1) w wyniku wypadku doznała ogólnych potłuczeń głowy i pleców. Przebywała na chirurgii dziecięcej 2 dni. Po wypadku występowały u niej lęki przed przechodzeniem przez ulicę, miała też koszmary.

Cierpienia fizyczne wiązały się głównie z dolegliwościami bólowymi pleców, które nie były nasilone i utrzymywały się parę miesięcy. Cierpienia psychiczne spowodowane były głównie zaburzeniami lękowymi, które utrzymywały się przez okres 3 miesięcy, do pół roku miała problemy ze snem.

Zdarzenie nie miało wpływu na naukę, zainteresowania, kontakty z rówieśnikami. Rokowania na przyszłość odnośnie stanu psychicznego w dużej mierze zależą od sytuacji rodzinnej. Sam wypadek nie będzie miał w przyszłości negatywnych konsekwencji w jej stanie psychicznym.

U powódki w następstwie wypadku nie doszło do wystąpienia uszczerbku na zdrowiu. Powódka korzystała z pomocy psychologa przed i po wypadku.

Po wypadku dziewczynka nie wymagała zwiększonej pomocy i opieki osób trzecich.

K. S. (1) w wyniku wypadku doznała ogólnych potłuczeń. Przebywał na chirurgii dziecięcej 2 dni. Po wypadku występowały u niego lęki przed przechodzeniem przez ulicę, miał też koszmary,.

Cierpienia fizyczne wiązały się głównie z dolegliwościami bólowymi pleców, które nie były nasilone i utrzymywały się parę miesięcy. Cierpienia psychiczne spowodowane były głównie zaburzeniami lękowymi, które utrzymywały się przez okres 3 - 3,5 miesiąca, do pół roku po wypadku miał problemy ze snem.

Zdarzenie nie miało wpływu na naukę, zainteresowania, kontakty z rówieśnikami. Rokowania na przyszłość odnośnie stanu psychicznego w dużej mierze zależą od sytuacji rodzinnej. Sam wypadek nie będzie miał w przyszłości negatywnych konsekwencji w jego stanie psychicznym.

U powoda w następstwie wypadku nie doszło do wystąpienia uszczerbku na zdrowiu. Powód korzystał z pomocy psychologa przed i po wypadku.

Po wypadku chłopiec nie wymagał zwiększonej pomocy ani opieki osób trzecich

Stawka jednej godziny za usługi opiekuńcze w okresie od 1 lipca 2013 r. wynosiła 11 zł.

J. D. (1) od dnia 17 marca 2015r. jest opiekunem prawnym małoletnich wnucząt P., P. i K. S. (1).

Powodowie zgłosili szkodę (...) S.A. działającego w imieniu czeskiego towarzystwa ubezpieczeń jako korespondent, który uznał swoją odpowiedzialność i wypłacił na rzecz powodów następujące świadczenie: kwotę 2.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz 173,88 zł tytułem odszkodowania na rzecz J. D. (1), kwotę 1.000 zł tytułem zadośćuczynienia na rzecz P. S. (2), kwotę 1.000 zł tytułem zadośćuczynienia na rzecz P. S. (1), kwotę 1.200 zł tytułem zadośćuczynienia na rzecz K. S. (1) oraz kwotę 1.000 zł tytułem zadośćuczynienia i 100 zł tytułem odszkodowania na rzecz M. L. (1).

Dokonując ustaleń faktycznych Sąd oparł się na powołanych powyżej dowodach, jako spójnych, przekonujących i wzajemnie się uzupełniających. Dowodami o zasadniczym znaczeniu dla ustalenia zakresu doznanej przez powodów szkody na osobie pozostawały opinie biegłych: z zakresu ortopedii J. B. (1), neurologii B. S. oraz psychiatrii J. B. (2) i psychiatry dziecięcego - K. O.. Opinie te jako wszechstronne, rzetelne i znajdujące oparcie w zgromadzonej w aktach sprawy dokumentacji medycznej, nie były przez strony kwestionowane, stąd też należało uwzględnić wypływające z nich wnioski i wzbogacić o nie zgromadzony w sprawie materiał dowodowy. Sąd ocenił zeznania powódki J. D. (1) oraz M. L. (1) jako wiarygodne w całości, gdyż były spójne, rzeczowe i korelowały z ustalonym w sprawie stanem faktycznym.

Sąd zważył, iż powództwo zasługuje na uwzględnienie w części.

Podstawę prawną roszczenia o zadośćuczynienie stanowi art. 445 $ 1 k.c. w zw. z art. 444 g 1 k.c., który pozwala przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w przypadku uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia.

Ustalając rozmiar szkody Sąd wziął pod uwagę rozmiar cierpień związanych z doznanymi obrażeniami i następstwa wypadku. Jednocześnie miał na uwadze, iż zadośćuczynienie powinno być umiarkowane i utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa

W wyniku wypadku powódka urazu głowy z utratą przytomności , urazu zgięciowo - odgięciowego, kręgosłupa szyjnego, ogólnych potłuczeń w tym kolan, bioder, prawego przedramienia. Wypadek spowodował długotrwały uszczerbek na zdrowiu w rozmiarze skutkującej 6 % /z pkt 94a/ oraz 5 %z poz. 10a . Zakres cierpień spowodowanych objawami pourazowego zespołu szyjnego i lędźwiowego utrzymywał się przez ponad pół roku po wypadku, a przez pierwsze 3-4 miesiące miał umiarkowane nasilenie. Uraz w wypadku nałożył się na istniejące zmiany zwyrodnieniowe, okresowo nasilając dolegliwości bólowe i dysfunkcję kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego.

Dlatego też zdaniem Sądu biorąc pod uwagę powyższe argumenty, za uzasadnioną i adekwatną do poniesionej przez powódkę J. D. (1) krzywdy należało uznać kwotę 20 000 zł. Z uwagi na fakt, że pozwany wcześniej wypłacił powódce tytułem zadośćuczynienia kwotę 2.000 zł, Sąd w niniejszej sprawie zasądził na rzecz powódki różnicę w kwocie należnej i wypłaconej w sumie 18.000 zł. W pozostałym zakresie roszczenie o zadośćuczynienia było wygórowane i podlegało oddaleniu.

Wprawdzie powódka M. L. (1) nie doznała wskutek przedmiotowego wypadku trwałego ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jednak wskutek doznanych obrażeń musiała także odczuwała dolegliwości bólowe o znacznym natężeniu przez pierwsze 4 tygodnie ,Dolegliwości te całkowicie ustąpiły dopiero po około 6 miesiącach. Powódka zmuszona była przez około 4 tygodnie nosić kołnierz ortopedyczny.

Mająca uwadze powyższe okoliczności Sąd uznał iż 4 000 zł jest odpowiednią do rozmiaru obrażeń i cierpień , kwotą zadośćuczynienia, uwzględniając fakt wypłacenia powódce w postępowaniu likwidacyjnym kwoty 1 000 zł, należało zasądzić na jej rzecz brakujące 3 000 zł.

Małoletni powodowie nie doznali w wypadku trwałego ani długotrwałego uszczerbku na zdrowiu. Jednak ujemne przeżycia fizyczne i psychiczne uzasadniają zasądzenie także na ich rzecz zadośćuczynienia.

Przede wszystkim uzasadnia to młody wiek powodów, dla których uczestnictwo w wypadku drogowym z udziałem samochodu ciężarowego musiało stanowić traumatyczne przeżycie. , Dzieci zapamiętały, że trzeba było rozcinać blachę samochodu., by umożliwić im wydostanie się z niego. Dzieci były obolałe. Po wypadku zostały przewiezione na dwa dni do szpitala. Na szczęście zdarzenie to nie pozostawiło trwałych śladów w psychice dzieci. Nie miało również wpływu na naukę dzieci, zainteresowania, kontakty z rówieśnikami. Wypadek nie będzie miał dla nich także negatywnych konsekwencji dla ich psychiki także w przyszłości. Dlatego też Sąd uznał, iż wystarczające będą kwoty po 4000 zł na rzecz każdego z nich. powyższą kwotę Sąd pomniejszył odpowiednio o wypłaconą na rzecz każdego z dzieci w postępowaniu likwidacyjnym kwotę.

Ponad ustalone w powyższy sposób kwoty, żądanie zadośćuczynienia oddalono jako wygórowane.

Zgodnie z treścią art. 444 ii 1 zd. 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Naprawienie szkody obejmuje w szczególności zwrot wszelkich wydatków poniesionych przez poszkodowanego zarówno w związku z samym leczeniem i rehabilitacją (lekarstwa, konsultacje medyczne, protezy, kule, wózek inwalidzki itp.), jak i koszty opieki niezbędnej w czasie procesu leczenia (por. np. orz. SN z 21 maja 1973 r., II CR 194/73, OSP 1974, Nr 4, poz. 83) oraz inne dodatkowe koszty związane z doznanym uszczerbkiem (np. przejazdów, wyżywienia).

W ocenie Sądu zasługuje w całości na uwzględnienie żądanie J. D. (1) zapłaty odszkodowania obejmującego poniesione koszty leczenia neurologicznego kwocie 1 980 zł. Z opinii biegłego neurologa wynika iż faktycznie powódka wymagała leczenia przeciwbólowego i przeciwzapalnego w okresie 11 miesięcy tj do końca lutego 2015 roku , którego miesięczny koszt kształtował się na poziomie - 170 - 180 zł, co czyni w pełni zasadnym żądanie z tego tytułu odszkodowania w kwocie 1 980 zł.

Nadto powódka J. D. (1) w świetle opinii biegłego ortopedy faktycznie wymagała pomocy innych osób przez okres pierwszego miesiąca po wypadku po w wymiarze 2 godzin dziennie, zaś przez drugi miesiąc po 1 godzinie dziennie , co przy przyjęciu obowiązującej wówczas stawki odpłatności za godzinę usług opiekuńczych 11 zł, daje kwotę 990 zł . Reasumując zasądzone na rzecz J. D. (1) odszkodowanie stanowiło sumę wyliczonych w powyższy sposób kwot 1 980 zł i 990 zł = 2 970 zł.

W świetle opinii biegłego ortopedy powódka M. L. (1) wymagała pomocy przy czynnościach samoobsługi w rozmiarze następującym - przez pierwsze dwa tygodnie po wypadku po 2 godziny dziennie , zaś przez kolejne 2 tygodnie po 1 godzinie , co daje łącznie 42 godziny opieki po 11 zł za godzinę. Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził na rzecz M. L. (1) tytułem odszkodowania za koszty opieki osób trzecich kwotę 462 zł , oddalając żądanie powódki w tym zakresie w pozostałej części.

Sąd oddalił żądanie odszkodowania za koszty opieki małoletnich powodów ponieważ nie zostało dowiedzione ,że po wypadku dzieci takiej opieki w związku ze zdarzeniem potrzebowały . Z opinii biegłego psychiatry wynikało natomiast wprost, iż pomoc taka , czyli będąca skutkiem wypadku, nie była potrzebna.

Żądanie zasądzenia renty znajduje oparcie w art. 444 $ 2 k.c. i uzasadnione jest w trzech sytuacjach: w związku z całkowitą lub częściowa utratą zdolności do pracy zarobkowej, zwiększeniem się potrzeb lub zmniejszeniem widoków na przyszłość. Zwiększenie się potrzeb poszkodowanego stanowi szkodę polegającą na stale powtarzających wydatkach na ich zaspokojenie, np. konieczność stałego leczenia, opieki osoby trzeciej itp.

Roszczenie powódki J. D. (1) jak i M. L. (1) o rentę z tytułu zwiększonych potrzeb obejmujących koszty leczenia na uwzględnienie nie zasługuje. Żadna w powódek nie wymaga dalszego lecznica skutków wypadku, co jasno wynika z opinii biegłych, nie uległy zatem zwiększeniu potrzeby ani idące za tym wydatki.

Rozstrzygnięcie o odsetkach z tytułu opóźnienia w wypłacie należnego każdemu z powodów zadośćuczynienia i odszkodowania zapadło na podstawie art. 817 § 1 i 481 § 1 k.c. Wymagalność roszczenia w stosunku do zakładu ubezpieczeń powstaje w terminie 30 dni licząc od dnia otrzymania zawiadomienia o wypadku, chyba, że w powyższym terminie wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia jego odpowiedzialności lub wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe. Zawiadomienie ubezpieczyciela o wypadku rodzi, zatem po jego stronie obowiązek spełnienia świadczenia w ustawowym terminie. Niespełnienie świadczenia w terminie rodzi po stronie dłużnika konsekwencje przewidziane w arń 481 §J_ k.c., zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była z góry oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie (S 2 art. 481 k.c.).

Wedle art. 455 k.c. jeżeli termin spełnienia świadczenia nie jest oznaczony świadczenie powinno być spełnione niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania.

Pismem z dnia 23 lutego 2016 r., doręczonym dnia 29 lutego 2016 roku, powodowie zgłosili szkodę żądając zapłaty zadośćuczynienia, odszkodowania oraz renty na zwiększone potrzeby . uwzględniając termin 30 dni wynikający z art. 817 $ 1 powodowie mogą skutecznie domagać się odsetek za opóźnienie od dnia 30 marca 206 roku.

Rozstrzygając kwestię roszczenia odsetkowego Sąd nie podzielił poglądu pełnomocnika pozwanego, wedle, którego powodowi należą się odsetki ustawowe od dnia wyrokowania. Orzeczenie sądu przyznające zadośćuczynienie ma, bowiem charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, a nie konstytutywnego. Zobowiązanie do zapłaty zadośćuczynienia ma charakter zobowiązania bezterminowego, przekształcającego się w zobowiązanie terminowe po wezwaniu dłużnika do jego spełnienia (tak Sąd Najwyższy m.in. w wyroku z dnia 28 czerwca 2005 r., I CK 7/05 i z dnia 22 lutego 2007 r., I CSK 433/061.

O kosztach procesu Sad orzekł w oparciu o art. 100 k.p.c .

J. D. (1) wygrała sprawę w 77 procentach . Winna ponieść zatem 23 procent kosztów procesu, gdyż w takim stosunku uległa w sprawie. Na ogólną wysokość kosztów złożyło się wynagrodzenie pełnomocników obu stron w kwotach po 3617 zł = 7234 zł. 23 procent z 7234 zł = 1663, 82 zł. Tymczasem powódka poniosła koszty w wysokości 3617 zł. Należało zatem zasądzić na jej rzecz różnicę w wynoszącą 1953 z.ł

Małoletni powodowie wygrali proces w 55 procentach , koszty postępowania po obu stronach były identyczne , więc koszty procesu zostały wzajemnie zniesione .

Powódka M. L. (1) wygrała sprawę zaledwie w 30 procentach . Powinna zatem ponieść jej koszty w 70 procentach. /70 procent z/ 3600 plus 3600 /= 5 040 zł , tymczasem poniosła jedynie koszt 3600 zł Dlatego też należało zasądzić od niej na rzecz pozwanego różnicę w kwocie 1440 zł.

Na podstawie art. 102 k.p.c. w związku z art 113 ustęp 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd odstąpił od obciążania powodów obowiązkiem zwrotu nieziszczonej opłaty od pozwu od oddalonej części powództwa oraz odpowiednią częścią poniesionych przez Skarb Państwa wydatków na opinie biegłych.

Zgodnie z powyższym przepisem, Sąd może nie obciążać strony, która uległa w procesie w całości, albo w części kosztami, jeżeli zachodzą szczególnie uzasadnione wypadki. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy: "zastosowanie przez Sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego" (postanowienie Sądu Najwyższego z 14 stycznia 1974 r., sygn. akt II CZ 223/73). Powodowie znajdują się bowiem w trudnej sytuacji materialnej wynikającej, po części, także z trudnej sytuacji rodzinnej.

Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 623), nakazał pobrać od pozwanego odpowiednią część opłaty od uwzględnionej części powództwa każdego z powodów oraz odpowiednią , do stopnia w jakim pozwany uległ w procesie, tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa wydatków na opinie biegłych.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji.

Powyższy wyrok zaskarżyli powodowie w części oddalającej powództwo o zadośćuczynienie: J. D. (1) co do kwoty 5.000 zł i pozostałych powodów co do kwoty po 1.000 zł oraz w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

Apelacja zredagowana przez pełnomocnika powodów wyrokowi w zaskarżonej części zarzuca:

1. oddalającej powództwo J. D. (2) z tytułu zadośćuczynienia ponad kwotę 18.000 złotych w zakresie do kwoty 23.000 złotych,

2. oddalającej powództwo M. L. (1) z tytułu zadośćuczynienia ponad kwotę 3.000 złotych w zakresie do kwoty 4.000 złotych,

3. oddalającej powództwo P. S. (3) z tytułu zadośćuczynienia ponad kwotę 3.000 złotych w zakresie do kwoty 4.000 złotych,

4. oddalającej powództwo P. S. (4) z tytułu zadośćuczynienia ponad kwotę 3.000 złotych w zakresie do kwoty 4.000 złotych,

5- oddalającej powództwo K. S. (2) z tytułu zadośćuczynienia ponad kwotę 2.800 złotych w zakresie do kwoty 3.800 złotych),

6. w zakresie rozstrzygnięcia o kosztach procesu.

II. Zaskarżonemu wyrokowi zarzuca:

1. naruszenie prawa materialnego, to jest przepisu art. 445 § 1 k.c. poprzez błędną jego wykładnię polegającą na przyjęciu, że adekwatnym zadośćuczynieniem kompensującym całość szkody niemajątkowej:

- powódki J. D. (1) jest zadośćuczynienie w łącznej kwocie 20.000 złotych, podczas gdy kwota ta jest świadczeniem rażąco niskim, a sumą adekwatną do doznanych przez powódkę obrażeń i ich następstw, cierpień fizycznych i psychicznych oraz stwierdzonego przez biegłych lekarzy uszczerbku na zdrowiu jest kwota 25.000 złotych,

- powódki M. L. (1) jest zadośćuczynienie w łącznej kwocie 4.000 złotych, podczas gdy kwota ta jest świadczeniem rażąco niskim, a sumą adekwatną do doznanych przez powódkę obrażeń i ich następstw oraz cierpień fizycznych jest kwota 5.000 złotych,

- powodów P. S. (3), P. S. (4) i K. S. (2) jest zadośćuczynienie w łącznej kwocie po 4.000 złotych dla każdego z nich, podczas gdy kwoty te są świadczeniami rażąco niskimi, a sumą adekwatną do doznanych przez małoletnich obrażeń i cierpień fizycznych, a także wynikających z wypadku zaburzeń o podłożu psychicznym, jest dochodzona w pozwie kwota po 5.000 złotych dla każdego z nich.

2. naruszenie prawa procesowego, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a to przepisu art. 102 k.p.c. poprzez:

- jego niezastosowanie wobec powódki M. L. (1) w sytuacji, gdy charakter sprawy oraz subiektywne przekonanie powódki o zasadności jej roszczeń uzasadniały odstąpienie od obciążania M. L. (1) kosztami procesu na rzecz pozwanego,

- jego zastosowanie wobec powodów P. S. (4), P. S. (3) oraz K. S. (2) w sytuacji, gdy w przypadku uwzględnienia apelacji małoletnich powodów prymat winna znaleźć zasada stosunkowego rozdzielenia kosztów (art. 100 zd. 1 k.p.c.).

III. Apelujący wnosi o:

1. w pkt. la poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki J. D. (1) kwoty 23.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

2. w pkt. 3a poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki M. L. (1) kwoty 4.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

3. w pkt. 5 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki P. S. (3) kwoty 4.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

4. w pkt. 7 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki P. S. (4) kwoty 4.000 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

5. w pkt. 9 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki K. S. (2) kwoty 3.800 złotych tytułem zadośćuczynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 30 marca 2016 r. do dnia zapłaty,

6. w pkt. 11 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki J. D. (1) kwoty 3.617 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

7. w pkt. 12 poprzez wzajemne zniesienie kosztów zastępstwa procesowego w sprawie z powództwa M. L. (1), alternatywnie odstąpienie od obciążania powódki M. L. (1) kosztami procesu na rzecz strony pozwanej,

8. w pkt. 13 poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki P. S. (3) kwoty 908,50 złotych, na rzecz P. S. (4) kwoty 908,50 złotych oraz na rzecz K. S. (2) kwoty 872,16 złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego,

oraz

o zasądzenie od pozwanego na rzecz każdego z powodów kosztów zastępstwa procesowego przed Sądem II instancji, według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik strony pozwanej wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie kosztów procesu za II instancję.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest uzasadniona albowiem trafnie zarzuca, iż zaskarżony wyrok zapadł z obrazą art. 445 § 1 kc przez zasądzenie zaniżonych kwot z tytułu zadośćuczynienia uzupełniającego na rzecz wszystkich powodów.

Lektura materiału aktowego wskazuje, że żądania powodów w zakresie należnego im zadośćuczynienia określone zostały – z wyjątkiem znacznie wygórowanego żądania powódki M. L. (1) - w sposób umiarkowany, niezawyżony i odpowiadający ustalonym w toku postępowania prawidłowo przez Sąd Rejonowy okolicznościom i kryteriom tegoż świadczenia.

Nie zachodziły zatem podstawy do skorygowania tych słusznych w zdecydowanej większości żądań przez Sąd i obniżenia dochodzonych kwot o nieznaczne sumy wskazane w apelacji, co nie znalazło również przekonywującego uzasadnienia w motywach zaskarżonego wyroku.

Materiał dowodowy w zakresie doznanej przez powodów krzywdy, na którą składają się doznane przez nich cierpienia fizyczne i psychiczne jest bezsporny i przez strony zaakceptowany. Jedynie wyprowadzone z trafnych ustaleń wnioski Sądu, składające się na ocenę wysokości należnych powodom zadośćuczynień są w istocie, i to jak - wyżej wskazano – słusznie, kwestionowane przez apelujących.

W świetle tegoż materiału, za trafny uznać zatem należy powołany w apelacji zarzut, że ustalone prze Sąd Rejonowy zadośćuczynienia są znacząco zaniżone i nie odpowiadają wymaganiom przepisu art. 445 § 1 kc.

W ocenie Sądu Okręgowego, rozmiar i stopień doznanych przez powodów, z których troje jest małoletnich, cierpień fizycznych i psychicznych, uzasadnia przyznanie im zadośćuczynień uzupełniających w kwotach wskazanych w skardze apelacyjnej.

Dlatego też, mając na względzie powyższe rozważania należało na podstawie art. 386 § 1 kpc zmienić zaskarżony wyrok w części orzekającej o należnych powodom kwotach zadośćuczynienia uzupełniającego i zasądzone na ich rzecz z tego tytułu sumy od pozwanego zaskarżonym wyrokiem podwyższyć do sum wskazanych trafnie w apelacji, czego konsekwencją była także zmiana zaskarżonych rozstrzygnięć o kosztach procesu między pozwanym a powodami: J. D. (1) i małoletnimi P., P. i K. S. (3), znajdująca oparcie w przepisie art. 98 kpc.

Skarga apelacyjna w części zawierającej zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach procesu między powódką M. L. (1) a pozwanym podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpcw zw. z art. 397 § 2 kpc jako nieuzasadniona z tego względu, iż Sąd II instancji nie dostrzega podstaw do zastosowania przepisu art. 102 kpc a fakt, że w zdecydowanie większej części powódka ta przegrała proces uzasadniał przyjętą przez Sąd I instancji zasadę stosunkowego rozdzielenia kosztów wynikającą z przepisu art. 100 kpc.

O kosztach procesu między stronami za instancję odwoławczą orzeczono na zasadzie art. 98 kpc stosownie do wyniku sprawy w tej instancji, zasądzając od pozwanego na rzecz powodów zwrot kosztów ich zastępstwa procesowego w tej instancji.

Mając na uwadze wszystkie powyższe rozważania oraz powołane w nich przepisy Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji wyroku.

Stanisław Łęgosz Grzegorz Ślęzak Paweł Hochman