Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 5 listopada 2019 roku

Sąd Apelacyjny w Katowicach w II Wydziale Karnym w składzie:

Przewodniczący: sędzia SA Marcin Ciepiela

Protokolant: Kamil Klupś

przy udziale prokuratora Śląskiego Wydziału Zamiejscowego Departamentu do Spraw Przestępczości Zorganizowanej i Korupcji Jacka Otoli

po rozpoznaniu w sprawie M. K. (K.), S. B. (B.), D. K. (K.), D. S. (S.)

oskarżonych o czyny z art. 245 k.k. w. zw. z art. 288 § 1 k.k. i art. 160 § 1 k.k. przy zast.
11 § 2 k.k. i inne

zażaleń obrońców oskarżonych

na postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach

z dnia 7 października 2019 r., sygn. akt IV K 168/19

w przedmiocie przedłużenia czasu trwania tymczasowego aresztowania

na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k.

postanawia

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w odniesieniu do oskarżonych M. K.
i D. S. w ten sposób, że z jego podstawy prawnej wyeliminować przepis
art. 258 § 2 k.p.k.;

2.  w pozostałym zakresie utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowieniem z dnia 7 października 2019 r. (sygn. akt IV K 168/19) na podstawie art. 249 § 1 k.p.k., art. 344 k.p.k., art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k., art. 258 § 2 k.p.k. i art. 258 § 3 k.p.k., przedłużył środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania:

- w punkcie 1 – wobec oskarżonego S. B., zastosowany na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 5 lutego 2019 r., sygn. akt IV Kp 97/19, na dalszy czas oznaczony, tj. do dnia 5 stycznia 2020 r., godz. 6:00;

- w punkcie 2 – wobec oskarżonego D. K., zastosowany na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 5 lutego 2019 r., sygn. akt IV Kp 96/19, na dalszy czas oznaczony, tj. do dnia 5 stycznia 2020 r., godz. 8:12;

- w punkcie 3 – wobec oskarżonego M. K., zastosowany na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 5 lutego 2019 r., sygn. akt IV Kp 95/19, zmienionym postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 15 lutego 2019 r., sygn. akt VI Kz 71/19, na dalszy czas oznaczony, tj. do dnia 5 stycznia 2020 r., godz. 6:10;

- w punkcie 4 – wobec oskarżonego D. S., zastosowany na mocy postanowienia Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 5 lutego 2019 r., sygn. akt IV Kp 94/19, zmienionym postanowieniem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 15 lutego 2019 r., sygn. akt VI Kz 70/19, na dalszy czas oznaczony, tj. do dnia 5 stycznia 2020 r., godz. 6:05.

Zażalenia na powyższe postanowienie wywiedli obrońcy oskarżonych.

Obrońca oskarżonego M. K. zaskarżonemu postanowieniu zarzucił obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na jego treść, tj. art. 258 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 251 § 3 k.p.k. i art. 258 § 3 k.p.k., domagając się jego zmiany poprzez uchylenie tymczasowego aresztowania wobec tego oskarżonego z jednoczesnym zastosowanie wolnościowych środków zapobiegawczych.

Obrońca oskarżonych S. B. i D. K. zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 249 § 1 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k., art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k., art. 258 § 2 k.p.k., art. 258 § 3 k.p.k. w zw. z art. 7 k.p.k., art. 257 § 1 k.p.k. W oparciu o wskazane zarzuty obrońca oskarżonego wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia, a z daleko idącej ostrożności procesowej o jego zmianę poprzez uchylenie tymczasowego aresztowania i zastosowanie wobec tych oskarżonych wolnościowych środków zapobiegawczych w postaci dozoru Policji z obowiązkiem zgłaszania się do właściwej jednostki Policji pięć dni w tygodniu połączony z poręczeniem majątkowym w kwocie 7.000 zł lub z zakazem opuszczania kraju.

Obrońca oskarżonego D. S. zaskarżonemu postanowieniu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych przez przyjęcie dużego prawdopodobieństwa popełnienia zarzucanych oskarżonemu czynów oraz obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na jego treść, tj. art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 251 § 3 k.p.k. i art. 257 § 1 k.p.k.. W konsekwencji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia i uchylenie stosowania wobec oskarżonego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania oraz zastosowanie wobec niego innych środków zapobiegawczych o charakterze wolnościowym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenia obrońców oskarżonych nie zasługiwały na uwzględnienie.

Sąd Okręgowy w Gliwicach słusznie uznał, że wobec oskarżonych M. K., S. B., D. K. i D. S. zachodzą podstawy do dalszego przedłużenia tymczasowego aresztowania celem zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania jurysdykcyjnego.

Zgromadzony dotychczas w toku niniejszego postępowania materiał dowodowy, przedstawiony w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia wskazuje na duże prawdopodobieństwo popełnienia przez oskarżonych zarzucanych im czynów zabronionych. Podkreślić przy tym należy, że przeprowadzona na obecnym etapie postępowania karnego analiza i ocena zebranych oraz zabezpieczonych dowodów nie oznacza jeszcze definitywnego rozstrzygnięcia o sprawstwie i winie oskarżonych, gdyż będzie to możliwe dopiero po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Na obecnym etapie dokonuje się jedynie oceny istnienia dużego prawdopodobieństwo popełnienia zarzucanych oskarżonym czynów, które w realiach sprawy zachodzi. Kontrola instancyjna zaskarżonego orzeczenia prowadzi do wniosku, iż nadal konieczne jest zabezpieczenie prawidłowego toku postępowania sądowego, a zarzuty obrazy przepisy art. 7 k.p.k. uznać należało za bezzasadne.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, prawidłowo uznał Sąd Okręgowego, iż wobec oskarżonych w dalszym ciągu zasadna jest przesłanka szczególna, wyrażona w art. 258 § 1 pkt 2 k.p.k., tj. uzasadniona obawa, że mogą oni w warunkach wolnościowych nakłaniać do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniać postępowanie karne. Przemawia za tym zarzucenie oskarżonym popełnienia czynu wyczerpującego między innymi znamiona przestępstwa z art. 245 k.k. Argumentów skarżących o zebraniu w postępowaniu przygotowawczym materiału dowodowego nie są przekonujące. Podzielić bowiem należy stanowisko sądu I instancji, iż oskarżeni i pokrzywdzeni są sobie znani, pochodzą z jednego środowiska pseudokibiców klubu sportowego (...), a zachowanie oskarżonych miało stanowić odpowiedź na podjęcie przez pokrzywdzonych współpracy z organami ścigania. Zapatrywania tego nie były w stanie podważyć twierdzenia skarżących. Brak również podstaw do stwierdzenia naruszenia art. 251 § 3 k.p.k., bowiem w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia prawidłowo wykazano okoliczności wskazujące na istnienie zagrożenia dla prawidłowego toku postępowania jurysdykcyjnego.

Zasadnie również przyjął sąd I instancji istnienie potrzeby przedłużenia wobec oskarżonych tymczasowego aresztowania w oparciu o przesłankę szczególną z art. 258 § 3 k.k. Przepis ten ma charakter prewencyjny i pozwala na stosowanie środka zapobiegawczego, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżeni, którym zarzucono popełnienie zbrodni lub umyślnego występku, popełnią przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu powszechnemu, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozili. Realia niniejszej sprawy uzasadniają, że oskarżeni mogliby w warunkach wolnościowych dopuścić się nowego przestępstwa, wobec faktu współpracy pokrzywdzonych Ł. B. i D. W. z organami wymiaru sprawiedliwości. Wskazuje na to zwłaszcza fakt okazania pokrzywdzonym maczety, trafnie zinterpretowany przez Sąd Okręgowy. Oceny tej nie może zmienić fakt, że przed zastosowaniem tymczasowego aresztowania oskarżeni nie dopuścili się kolejnego przestępstwa wobec pokrzywdzonych. Chodzi bowiem o uzasadnioną obawę przestępstwa, a nie jego popełnienie.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w składzie rozpoznającym niniejsze zażalenia, w przedmiotowej sprawie w odniesieniu do wszystkich oskarżonych, w tym S. B. i D. K., zachodzi również przesłanka szczególna uzasadniająca konieczność dalszego stosowania względem nich izolacyjnego środka zapobiegawczego, wynikająca z zagrożenia surową karą. Ściślej, art. 258 § 2 k.p.k. może stanowić taką podstawę, gdy zarzucony oskarżonemu czyn zagrożony jest karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat i jednocześnie wymierzenie w danym konkretnym przypadku surowej kary jest realne. Co ważne, w orzecznictwie utrwalony jest pogląd, że podstawy stosowania tymczasowego aresztowania, określone w art. 258 § 2 k.p.k., przy spełnieniu przesłanek wskazanych w art. 249 § 1 k.p.k. i art. 257 § 1 k.p.k. oraz przy braku przesłanek negatywnych z art. 259 § 1 i 2 k.p.k., stanowią samodzielne przesłanki stosowania tego środka zapobiegawczego (zob. uchwała składu siedmiu sędziów SN z 19.01.2012 r., I KZP 18/11, OSNKW 2012/1/1). W efekcie, w pewnym uproszczeniu, omawiana przesłanka szczególna odwołuje się głównie do kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu. Stąd, gdyby podzielić stanowisko obrońcy oskarżonych S. B. i D. K., iż czyn, którego mieli się oni dopuścić na szkodę J. M., winien być kwalifikowany co najwyżej z art. 278 § 1 k.k., istotnie odpadłaby przesłanka tymczasowego aresztowania z art. 258 § 2 k.p.k.

Zarzut ten jednak, w aktualnym stanie sprawy nie zasługuje na uwzględnienie. Na wstępie rozważań zauważyć wypada, że mimo wstępnego badania kwestii prawidłowości kwalifikacji prawnej w badanym zakresie, nie doszło do zmiany właściwości rzeczowej sądu. Pośrednio przemawia to za akceptacją kwalifikacji prawnej przyjętej w akcie oskarżenia.

Oczywiście, jak zaznaczył Sąd Apelacyjny w Katowicach w postanowieniu z dnia 27 sierpnia 2019 r. (sygn. akt II AKz 751/19), kwalifikacja prawna czynu, którego oskarżeni S. B. i D. K. mieli dopuścić się na szkodę J. M., jest otwarta, ale nie może być inaczej skoro w sprawie nie otwarto jeszcze przewodu sądowego. W jego toku konieczne stanie się możliwie precyzyjne ustalenie tych wszystkich okoliczności, które pozwolą na poczynienie jednoznacznych ustaleń również w zakresie ewentualnych znamion strony podmiotowej czynu zarzucanego oskarżonym. Jednak, na aktualnym etapie, w ocenie Sądu Apelacyjnego rozpoznającego niniejsze zażalenia, zeznania pokrzywdzonego J. M. (k. 250-251, 278-279, t. VI), wsparte zeznaniami świadków S. K. (k. 246-247, 24-275, t. VI) i subsydiarnie M. D. (k. 292-293, t. VI), pozwalają na przyjęcie dużego prawdopodobieństwa popełnienia czynu z art. 280 § 2 k.k. zarzucanego oskarżonym S. B. i D. K..

Mając zaś na względzie, że czyn ten zagrożony jest karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, a także uwzględniając okoliczności towarzyszące jego popełnieniu, jego charakter, wysoką społeczną szkodliwość, działanie w wspólnie
i w porozumieniu, groźba wymierzenia surowej kary – w przypadku stwierdzenia sprawstwa
i winy oskarżonych – jawi się jako realna, a nie jedynie hipotetyczna. Groźba surowej kary rodzi zaś domniemanie, iż oskarżeni mogą podejmować próby bezprawnych działań mogących destabilizować prawidłowy tok postępowania. Z uwagi na to, że wskazana
w art. 258 § 2 k.p.k. okoliczność ma charakter domniemania prawnego, nie jest konieczne dowodowe wykazywanie, że oskarżeni podejmowali w przeszłości konkretne działania w tym kierunku. W tym stanie rzeczy prezentowane przez skarżącego argumenty, podważające zasadność występowania wymienionej przesłanki szczególnej, w tym fakt, że oskarżeni S. B. i D. K. nie byli dotychczas karani, a pierwszy z wymiennych jest osobą młodocianą, nie były w stanie podważyć stanowiska Sądu Okręgowego.

Niewątpliwie zaś przesłanka z art. 258 § 2 k.p.k. nie zachodzi w stosunku do oskarżonych M. K. i D. S., skoro zarzucane im czyny z art. 245 k.k. w zw. z art. 288 § 1 k.k. i art. 160 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k. nie jest zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 8 lat, lecz karą niższą. Co prawda nie dostrzegli tego obrońcy wymienionych wyżej oskarżonych,
ale przez pryzmat całości wniesionych przez nich zażaleń należy uznać, że wskazana błędnie w zaskarżonym postanowieniu przesłanka szczególna tymczasowego aresztowania wymaga korekty poprzez jej wyeliminowanie.

Za chybiony uznać trzeba zarzut naruszenia przepisu art. 258 § 1 pkt 1 k.p.k. zawarty w zażaleniu obrońcy oskarżonego M. K., gdyż określona w nim przesłanka szczególna stosowania tymczasowego aresztowania nie była podstawą przedłużenia tego izolacyjnego środka zapobiegawczego wobec oskarżonego.

Reasumując, należy stwierdzić, że dla zabezpieczenia prawidłowego
i niezakłóconego toku postępowania konieczne jest dalsze stosowanie wobec oskarżonych środka zapobiegawczego o charakterze izolacyjnym, co wbrew argumentacji ich obrońców trafnie przyjął Sąd Okręgowy w zaskarżonym postanowieniu. Zastosowanie łagodniejszych środków zapobiegawczych wiążących się z pozostawaniem oskarżonych na wolności, z uwagi na ich oczywiście mniejszą efektywność, nie spełniłoby celu określonego w art. 249 § 1 k.p.k. W tym stanie rzeczy zarzut obrazy przepisu art. 257 § 1 k.p.k. okazał się chybiony.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się negatywnych przesłanek, o jakich mowa w art. 259 k.p.k., które nakazywałyby odstąpienie od dalszego stosowania tymczasowego aresztowania wobec oskarżonych.

Z powyższych względów należało orzec jak na wstępie.

ZARZĄDZENIE

- odpis postanowienia doręczyć oskarżonym z pouczeniem o prawomocności oraz ich obrońcom oskarż. M. K. i D. S.,

- zwrócić akta sprawy.

Katowice, dnia 5 listopada 2019 r.