Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 46/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1.

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

0.11.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w P.z dnia (...) roku w sprawie o sygnaturze akt (...).

0.11.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

0.11.3. Granice zaskarżenia

0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.11.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☒

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.11.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

0.12.1. Ustalenie faktów

0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

1.

R. G.

-

czyn zarzucony oskarżonemu w punkcie III a przypisany mu w punkcie 5. części rozstrzygającej zaskarżonego wyroku:

1.  dotychczasowa czterokrotna karalność oskarżonego za przestępstwa;

1. informacja z Krajowego Rejestru Karnego;

1.

k.(...)

0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

*************************************************

0.12.2. Ocena dowodów

0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1.

1. informacja z Krajowego Rejestru Karnego;

1. dokument o charakterze urzędowym, którego pochodzenia i treści nie kwestionowała żadna ze stron procesowych, a do czego i sąd odwoławczy nie znalazł podstaw by czynić to z urzędu;

0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

******************************

****************************************************************

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

-

obraza przepisów prawa materialnego, tj. art. 43a § 2 k.k. poprzez zaniechanie orzeczenia wobec oskarżonego za popełnienie czynu określonego w punkcie III aktu oskarżenia obligatoryjnego środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego na rzecz F.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja prokuratora była zasadna i w całości zasługiwała na uwzględnienie.

Na wstępie przypomnieć należy, że zaskarżony przez oskarżyciela publicznego wyrok zapadł w trybie tzw. dobrowolnego podania się karze, uregulowanego w treści art. 387 k.p.k. – oskarżony - przed zakończeniem pierwszego przesłuchania na rozprawie głównej w dniu 10 grudnia 2020 roku - za pośrednictwem obrońcy ustanowionego z urzędu - złożył wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie mu określonych kar, środków karnych i orzeczenie przepadku za zarzucone mu przestępstwa bez przeprowadzania postępowania dowodowego, który - po jego uzgodnieniu z prokuratorem i pouczeniu oskarżonego o treści art. 447 § 5 k.p.k. - Sąd Okręgowy uwzględnił, wydając w tym samym dniu wyrok, na mocy którego:

1. oskarżonego R. G. uznał za winnego popełnienia przestępstwa zarzucanego mu w pkt. I z art. 280 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 280 § 2 k.k. wymierzył mu karę 4 lat pozbawienia wolności;

2. na podstawie art. 46 § 1 k.k. nałożył na oskarżonego obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem opisanym w pkt. I poprzez zapłatę kwoty (...) zł na rzecz PKN (...);

3. oskarżonego R. G. uznał za winnego popełnienia przestępstwa zarzucanego mu w pkt. II z art. 178b k.k. i za to na podstawie art. 178b k.k. wymierzył mu karę 4 miesięcy pozbawienia wolności;

4. na podstawie art. 42 § 1a i § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres lat 10;

5. oskarżonego R. G. uznał za winnego popełnienia przestępstwa zarzucanego mu w pkt. III z art. 178a § 4 k.k. i za to na podstawie art. 178a § 4 k.k. wymierzył mu karę (...) miesięcy pozbawienia wolności;

6. na podstawie art. 42 § 3 k.k. orzekł wobec oskarżonego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;

7. na podstawie art. 85 § 1 k.k. i art. 86 § 1 k.k. orzeczone wobec R. G. kary pozbawienia wolności połączył i wymierzył karę łączną 4 lat i 2 miesięcy pozbawienia wolności;

8. na podstawie art. 90 § 2 k.k. w zw. z art. 85 § 1 k.k. i 88 k.k. orzekł wobec R. G. zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio;

9. na podstawie art. 63 § 1 k.k. na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności zaliczył okres tymczasowego aresztowania od dnia (...) roku godzina(...)do nadal.

10. na podstawie art. 44 § 2 k.k. orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodu rzeczowego w postaci noża;

11. na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania i z opłaty.

Apelujący prokurator, wskazując na podstawę odwoławczą z art. 438 pkt 1a k.p.k. podniósł zasadny w ocenie Sądu II instancji zarzut obrazy prawa materialnego - in concreto art. 43 a § 2 k.k. poprzez jego niezastosowanie i nie orzeczenie względem oskarżonego środka karnego w postaci świadczenia pieniężnego na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w związku ze skazaniem za to, że: w dniu 27 marca 2020 roku na trasie w miejscowości S., powiat W., województwo (...) do miejscowości G., powiat (...), województwo (...), kierował w ruchu lądowym samochodem marki D. (...) o nr rej. (...), znajdując się w stanie nietrzeźwości wyrażającym się zawartością 1,32 promila alkoholu etylowego we krwi, przy czym czynu tego dopuścił się wbrew orzeczonemu zakazowi prowadzenia w strefie ruchu lądowego wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 7 lat przez Sąd Rejonowy w W. wyrokiem z dnia (...) roku sygn. (...), będąc również wcześniej prawomocnie skazanym wyrokami Sądu Rejonowego w W. z dnia (...) roiku, sygn. (...) oraz z dnia (...)roku sygn. (...) za prowadzenie pojazdów mechanicznych w stanie nietrzeźwości, tj. za popełnienie przestępstwa z art. 178a § 4 k.k.

Zgodnie bowiem z treścią obowiązującego przepisu art. 43 a § 2 k.k. W razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 1, art. 179 lub art. 180 sąd orzeka świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz F. w wysokości co najmniej (...) złotych, a w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 4 co najmniej (...) złotych, do wysokości określonej w § 1 , czyli do maksymalnej kwoty 60.000 zł.

W świetle brzemienia tego przepisu sąd obligatoryjnie orzeka świadczenie pieniężne w wypadku skazania za przestępstwa w nim wymienione: „Świadczenie pieniężne na rzecz F. sąd obligatoryjnie orzeka w wypadku skazania za przestępstwa z art. 178a § 1 i 4, art. 179 i 180 k.k. Ustawa nie przewiduje od tego żadnego wyjątku” (wyrok SN z 18.04.2018 r., III KK 383/17, LEX nr 2495933).

Oczywistym jest, że po myśli art. 447 § 5 k.p.k. podstawą apelacji nie mogą być zarzuty określone w art. 438 pkt 3 i 4 k.p.k., związane z treścią zawartego porozumienia, o którym mowa w m.in. w art. 387 k.p.k., wbrew jednak zastrzeżeniom podniesionym przez obrońcę oskarżonego w odpowiedzi na apelację (k.(...)), skarżący prokurator nie podniósł zarzutu rażącej niewspółmierności kary – środka karnego, a klasyczny zarzut obrazy prawa materialnego.

W tym miejscu przypomnieć należy, że obraza prawa materialnego może polegać na błędnej wykładni prawa (wówczas następstwem jest błędne stosowanie prawa) albo na błędnym zastosowaniu prawa przy niekwestionowanej jego wykładni. Obraza prawa polegająca na błędnym zastosowaniu lub niezastosowaniu przepisów prawa materialnego ma miejsce wówczas, gdy są to przepisy o charakterze stanowczym, tzn. nakazujące stosowanie prawa materialnego lub zakazujące jego stosowania. Podstawa odwoławcza z art. 438 pkt 1a k.p.k. odnosi się do obrazy przepisów prawa materialnego w innym zakresie niż kwalifikacja prawna czynu (art. 438 pkt 1), chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu. Innymi słowy obraza prawa materialnego w analizowanym przypadku stanowi powód do uchylenia lub zmiany orzeczenia wówczas, gdy obraza prawa materialnego w zakresie innym niż kwalifikacja prawna czynu w wypadku błędnej podstawy prawnej powoduje, że orzeczenie nie odpowiada prawu (tak D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2021, art. 438). Przenosząc powyższe wywody teoretyczne na grunt rozpatrywanego przypadku, stwierdzić należy, że podniesiony przez skarżącego zarzut znajdował pełne umocowanie w wykładni wskazanej w apelacji podstawy odwoławczej określonej w treści art. 438 pkt 1a k.p.k.

Odnosząc się do zastrzeżeń obrońcy oskarżonego, podniesionych w odpowiedzi na apelacje prokuratora, zgodzić należy się z tezą, że artykuł 447 § 5 k.p.k. ogranicza zaskarżalność wyroku wydanego w trybie konsensualnym. Natomiast nie podważa ogólnej zasady, że wyrok wydany w tym trybie podlega kontroli odwoławczej, co jest wymagane przez art. 176 ust. 1 Konstytucji RP, który stanowi, że postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne. Jak słusznie podkreśla się w doktrynie, wprowadzenie ograniczenia co do zakresu tej kontroli ma na celu wzmocnienie trwałości zawartych porozumień procesowych. Ustawodawca ograniczył możliwość zaskarżenia wyroków wydanych w trybach konsensualnych, wprowadzając zakaz stawiania w apelacji zarzutów co do ustaleń faktycznych oraz wymiaru kary, środka karnego lub innego środka (art. 438 pkt 3 i 4). Zakaz ten odnosi się zarówno do apelacji wnoszonej na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego. W konsekwencji, niezależnie od kierunku zaskarżenia, apelacja wniesiona tylko na podstawach odwoławczych określonych w art. 447 § 5 k.p.k. powinna zostać uznana za niedopuszczalną z mocy ustawy (art. 429 § 1 k.p.k.). A contrario z art. 447 § 5 k.p.k. wynika, że wyrok wydany w trybie konsensualnym może zostać zaskarżony z powodu obrazy przepisów prawa materialnego lub obrazy przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia (art. 438 pkt 1, 1a i 2), a także w wypadku zaistnienia bezwzględnej przyczyny odwoławczej z art. 439 § 1 k.p.k. Nieprawidłowe zastosowanie prawa nie może być bowiem przedmiotem porozumienia. Zarzut obrazy prawa materialnego – w zakresie zarówno kwalifikacji prawnej czynu (art. 438 pkt 1), jak i podstawy prawnej innych rozstrzygnięć, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu (art. 438 pkt 1a) – może zostać postawiony, gdy sąd pierwszej instancji orzekł zgodnie z porozumieniem, ale sprzecznie z prawem, np. nie orzekł obligatoryjnego środka karnego albo orzekł uzgodnioną karę powyżej lub poniżej ustawowego zagrożenia. Wówczas ma miejsce obraza prawa materialnego stanowiąca podstawę odwoławczą z art. 438 pkt 1a. W tych przypadkach apelacja od wyroku wydanego w trybie konsensualnym przysługuje na zasadach ogólnych (por.D. Świecki [w:] B. Augustyniak, K. Eichstaedt, M. Kurowski, D. Świecki, Kodeks postępowania karnego. Tom II. Komentarz aktualizowany, LEX/el. 2021, art. 447, tezy 17-21). W świetle powyższych wywodów zastrzeżenia obrońcy oskarżonego co do dopuszczalności apelacji prokuratora były nieuprawnione.

Wniosek o:

-

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez wymierzenie oskarżonemu za popełnienie przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. świadczenia pieniężnego w wysokości(...) zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej;

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Powody uznania wniosku skarżącego za zasadny wynikają ze stanowiska zajętego przez sąd odwoławczy wobec zgłoszonego zarzutu apelacyjnego, tj. skutecznie podniesionego zarzutu obrazy prawa materialnego – in concreto art. 43a § 2 k.k., którego obraza - poprzez nieorzeczenie obligatoryjnego środka karnego - miała wpływ na treść orzeczenia (art. 438 pkt 1a k.p.k.).

Ubocznie zauważyć należy, iż art. 437 § 2 k.p.k. zezwala na uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania wyłącznie w wypadkach wskazanych w art. 439 § 1 k.p.k., art. 454 k.p.k. lub jeżeli jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości, które to warunki nie zaistniały w sprawie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Ograniczenie podstaw zarzutów odwoławczych wynikające z art. 447 § 5 k.p.k. zawężało zakres kontroli odwoławczej tylko do podniesionych uchybień. Przepis ten nie modyfikował natomiast podstaw rozpoznania sprawy poza granicami zaskarżenia i podniesionymi zarzutami (art. 433 § 1 k.p.k. in fine).

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Oznaczało to, że sąd odwoławczy oprócz dopuszczalnego zarzutu obrazy prawa materialnego, na podstawie art. 440 k.p.k. skontrolował także prawidłowość ustaleń faktycznych (art. 438 pkt 3 k.p.k.) oraz współmierność lub zasadność zastosowanych środków reakcji karnej (art. 438 pkt 4 k.p.k.). Czynił to jednak tylko pod kątem rażącej niesprawiedliwości orzeczenia. Powodów do takiej ingerencji sąd odwoławczy nie dopatrzył się z urzędu ani nie naprowadziły ich strony - także jeśli chodzi o przesłanki z art. 439 § 1 i art. 455 k.p.k.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

0.11.

Przedmiot utrzymania w mocy

-

orzeczenie o środku karnym w postaci dożywotniego zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych w punkcie 6. i 8.;

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zgodnie z treścią art. 433 § 1 k.p.k. sąd odwoławczy rozpoznaje sprawę w granicach zaskarżenia, a jeżeli w środku odwoławczym zostały wskazane zarzuty stawiane rozstrzygnięciu - również w granicach podniesionych zarzutów, uwzględniając treść art. 447 § 1-3 k.p.k. Zatem apelację prokuratora co do środka karnego w związku ze skazaniem oskarżonego za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. należało uznać za zwróconą przeciwko całości rozstrzygnięcia o środkach karnych orzeczonych w związku z tym czynem.

Ponieważ sąd obligatoryjnie orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w razie popełnienia przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k., okoliczność ta determinowała nie tylko treść rozstrzygnięcia w punkcie 6. sentencji wyroku, ale i rzutowała na łączny wymiar orzeczonego wobec oskarżonego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych dożywotnio w punkcie 8., co mając na uwadze wielokrotną karalność oskarżonego za prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwości, w tym ponowne skazanie w warunkach art. 178a § 4 k.k., było ze wszech miar słuszne i celowe.

0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

0.0.11.

Przedmiot i zakres zmiany

0.0.1Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że w związku ze skazaniem oskarżonego za przestępstwo z art. 178a § 4 k.k. w punkcie 5. wyroku, na podstawie art. 43a § 2 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz F. świadczenie pieniężne w wysokości (...) zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Popełnienie przestępstwa z art. 178a § 4 k.k. nakładało na sąd obowiązek wymierzenia oskarżonemu świadczenia pieniężnego w wysokości od (...) zł na rzecz F., czego Sąd Okręgowy zaniechał. Od orzeczenie tego środka sąd meriti winien był także uzależnić uwzględnienie wniosku obrońcy oskarżonego o wydanie wyroku skazującego w trybie konsensualnym, do czego zresztą przyznał się w pisemnych motywach wyroku, a co dostrzegł apelujący prokurator, podnosząc zasadny zarzut obrazy prawa materialnego. Błąd ten zatem wymagał korekty w trybie odwoławczym.

Ponieważ prokurator wnioskował o wymierzenie oskarżonemu świadczenia w minimalnej wysokości, Sąd Apelacyjny uznał, że okoliczności sprawy, a zwłaszcza postawa oskarżonego w toku całego postępowania nie przemawiały za jego orzeczeniem w wyższej wysokości - oskarżony poddając się karze w trybie art. 387 k.p.k. oraz nie sprzeciwiając się apelacji prokuratora - czemu dał wyraz w toku rozprawy odwoławczej – dowiódł, iż zrozumiał naganność i wysoką społecznie szkodliwość popełnionego czynu oraz dotychczasowego stylu życia przez co orzeczenie świadczenia w minimalnej kwocie czyniło zadość celom orzekania tego rodzaju środka karnego - tak w zakresie prewencji szczególnej, jak i ogólnej, a zwłaszcza społecznemu poczuciu sprawiedliwości.

0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

*********************************************************************

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

**********************************************************************************************************

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

**********************************************************************************************************

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

***********************************************************************************************************

4.1.

**********************************************************************

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

*********************************************************************************************************

0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

******************************************************************************************************************

0.15.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

***********************************************************************************************

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

IV.

Na podstawie art. 618 § 1 pkt 11 k.p.k. i § 2, § 4 ust. 1 i 3, § 17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 18), Sąd Apelacyjny zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokat A. B. kwotę (...) zł, w tym 23 % VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym – sąd odwoławczy określił wynagrodzenie obrońcy w postępowaniu odwoławczym na poziomie stawki podstawowej jako adekwatnej do nakładu pracy obrońcy, uwzględniając w szczególności jeden terminy rozprawy odwoławczej z udziałem obrońcy.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. oraz art. 17 ust. 1 ustawy z 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (t.j. Dz.U. 1983 Nr 49, poz. 223 z późn. zm.), Sąd Apelacyjny zwolnił oskarżonego od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wydatków za postępowanie odwoławcze, w tym od opłaty za drugą instancję – z uwagi na brak majątku o znaczącej wartości i dochodów oraz wymierzenie kary tzw. bezwzględnego pozbawienia wolności.

7.  PODPIS

I. P. M. Ś. P. G.