Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 8 kwietnia 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Małgorzata Jarząbek

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 kwietnia 2021 r.

w Warszawie

sprawy S. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

o emeryturę pomostową

na skutek odwołania S. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 30 października 2020r. znak (...)

oddala odwołanie.

Sygn. akt VII U 13/21

UZASADNIENIE

S. S. w dniu 29 grudnia 2020 r. złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 30 października 2020 r., znak: (...), odmawiającej prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że w okresie od 12 sierpnia 1989 r. do 1 listopada 2009 r. był zatrudniony w Zakładach (...) S.A. z siedzibą w K. na stanowiskach: aparatowego olejarni, aparatowego ekstrakcji oraz mistrza w Dziale Przerobu Nasion. W w/w okresie czasu wykonywał pracę w warunkach szczególnych, która została wymieniona w Dziale X pod poz. 12 Wykazu A, stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego oraz wzrostu emerytur i rent inwalidzkich dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz w Zarządzeniu nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Do jego obowiązków należało wykonywanie prac przy urządzeniach napędowych do 100kW, instalacjach elektroenergetycznych, przy urządzeniach nisko i wysokociśnieniowych, a także przy przemysłowych urządzeniach odbioru pary i gorącej wody, przy urządzeniach do przerobu nasion takich jak walcówki, przenośniki, płatkownice, prażniki, prasy ślimakowe, ekstraktory, łamacze, tostery, przy urządzeniach wytwarzających wysoki mikroklimat, przy substancjach wybuchowych takich jak benzyna ekstrakcyjna i heksan, charakteryzujących się bardzo niskim przedziałem wybuchowości. Czynności te wykonywał w narażeniu gorący mikroklimat, pył, sztuczne oświetlenie, wysoką aktywność sensoryczno-motoryczną oraz na działanie substancji chemicznych. Dodał, że charakterystyka procesów technologicznych wykorzystywanych w Zakładach (...) w W. w latach 1989-2009 była o wiele bardziej szkodliwa i niebezpieczna w porównaniu z obecnie obowiązującą technologią przerobu nasion. Praca na stanowisku mistrza w tamtych latach nie miała charakteru kontrolnego, lecz polegała na bezpośrednim oraz czynnym udziale we wszystkich technologicznych procesach przerobu nasion. Podał, że w okresie od 12 sierpnia 1989 r. do 31 stycznia 2009 r. otrzymywał dodatek IV stopnia szkodliwości dla zdrowia. Wszystkie opisane wyżej czynności wykonywał do dnia 31 stycznia 2009 r. Dodał, że aktualnie pozostaje w zatrudnieniu, gdyż nie rozwiązał stosunku pracy w obawie przed utratą środków do życia. W konkluzji odwołania zwrócił się o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie na jego rzecz prawa do dochodzonego świadczenia (odwołanie z dnia 29 grudnia 2020 r. k. 3-8 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony nie udowodnił pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w wymiarze, co najmniej 15 lat. Nie spełnił więc warunku, o którym mowa w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy nie uwzględnił do pracy w warunkach szczególnych okresu od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 stycznia 2009 r. w Zakładach (...), ponieważ pracodawca nie potwierdził wykonywania przez odwołującego tego rodzaju pracy w załączniku nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. Zakład nadmienił, że ogólny staż pracy odwołującego wynosi 37 lat, 11 miesięcy i 16 dni, w tym staż pracy w warunkach szczególnych wynosi 18 lat, 6 miesięcy i 26 dni. W ocenie organu rentowego, brak jest również podstaw do przyznania prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 powołanej ustawy, ponieważ odwołujący na dzień 1 stycznia 2009 r. nie udowodnił, co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, wymienionej w nowych wykazach prac, stanowiących załącznik do ustawy. Ubezpieczony nie przedstawił zaświadczenia, które potwierdziłoby wykonywanie tego rodzaju prac. Organ rentowy dodał także, że ubezpieczony ukończył wiek 60 lat, jednak nie rozwiązał stosunku pracy i w związku z tym nie spełnił warunku, o którym mowa w art. 4 pkt 7 ustawy o emeryturach pomostowych (odpowiedź na odwołanie z dnia 31 grudnia 2020r., k. 26-27 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

S. S., ur. dnia (...), od dnia 7 września 2016 r. jest zatrudniony w Szkole Podstawowej (...) w Z. na stanowisku pomocy kuchennej, w pełnym wymiarze czasu pracy (zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 15 lipca 2020 r. – nienumerowana karta tomu II a.r.).

Ubezpieczony w dniu 23 lipca 2020 r. złożył do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o emeryturę pomostową wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych (wniosek o emeryturę pomostową wraz z załącznikami – nienumerowane karty tomu II a.r.).

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania organ rentowy przyjął za udowodnione okresy nieskładkowe w wymiarze 1 roku, 8 miesięcy i 2 dni oraz okresy składkowe w wymiarze 36 lat, 3 miesięcy i 5 dni i okresy nieskładkowe w wymiarze 1 roku, 8 miesięcy i 11 dni, tj. staż sumaryczny w wymiarze 37 lat, 11 miesięcy i 16 dni. Natomiast staż w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze organ rentowy przyjął za udowodniony w wymiarze 18 lat, 6 miesięcy i 26 dni. W rezultacie organ rentowy przyjął, że ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009 r. okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, wynoszącego co najmniej 15 lat oraz nie wykazał, aby nastąpiło rozwiązanie stosunku pracy z pracodawcą Szkołą Podstawową (...) w Z.. Organ rentowy poinformował także, że do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach w myśl art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych nie zostały zaliczone okresy zatrudnienia: od dnia 12 sierpnia 1989 r. do dnia 31 sierpnia 1994 r. oraz od dnia 1 września 1994 r. do dnia 31 grudnia 2008 r., gdyż nie zostało potwierdzone, że w ww. okresach ubezpieczony wykonywał prace wymienione w załączniku nr 1 lub 2 do ustawy o emeryturach pomostowych ( decyzja z dnia 30 października 2020 r., znak: (...) k. 9-10 a.s.).

S. S. odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie z dnia 29 grudnia 2020 r. k. 3-8 a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych, które zostały ocenione jako w pełni wiarygodne. Dokumenty były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz tworzyły spójny stan faktyczny. Strony nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z 30 października 2020 r., znak: (...), nie zasługiwało na uwzględnienie.

Rozpoznanie sprawy w analizowanym przypadku nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz.U. z 2021 r. poz. 11), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a zatem nie zachodziła potrzeba przeprowadzania dowodów. Spór dotyczył jedynie prawa. Ponadto strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach Sąd na podstawie powołanego przepisu ocenił, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Prawo do emerytury pomostowej, o którą ubiegał się S. S. oraz przesłanki konieczne do spełnienia określają przepisy ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237 poz. 1656). Ustawa ta ma charakter przejściowy, ograniczając prawo do uzyskania świadczenia dla osób urodzonych po dniu 31 stycznia 1948r., które prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze rozpoczęły z dniem 1 stycznia 1999 r. Celem tej ustawy jest ograniczenie kręgu uprawnionych do emerytury z powodu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do mniejszej liczby sytuacji uzasadnionych rzeczywistą koniecznością przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w których oczekiwania osób, które rozpoczęły wykonywanie takiej pracy na starych zasadach, na wcześniejsze przejście na emeryturę, powinny zostać zaspokojone (wyroki Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., II UK 164/11, OSNP 2013, nr 5-6, poz. 62 i z dnia 4 września 2012 r., I UK 164/12, LEX nr 1284720).

Wskazany cel ustawy o emeryturach pomostowych realizują przepisy określające warunki nabycia prawa do przewidzianego w niej świadczenia, w tym art. 4 i art. 49. W myśl pierwszego z nich, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948r.;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6.  po dniu 31 grudnia 2008r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

7.  nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Z kolei art. 49 przewiduje, że prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1.  po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2.  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2 okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Przesłanki wymienione w cytowanych przepisach muszą być spełnione łącznie. Oznacza to, że brak choćby jednego z tych warunków powoduje niemożność nabycia uprawnień emerytalnych, na co zwrócił uwagę m.in. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 26 kwietnia 2012 r. (sygn. akt III AUa 252/12) oraz Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 18 lipca 2013 r. (sygn. akt III AUa 1664/12).

W rozpatrywanej sprawie bezsporne było, że S. S. na dzień złożenia wniosku o emeryturę pomostową, jak również w dacie wyrokowania, wciąż pozostawał w zatrudnieniu w Szkole Podstawowej (...)w Z., co potwierdza przedstawione przez niego zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 15 lipca 2020 r. W związku z tym nie została spełniona przesłanka z art. 4 pkt 7 oraz z art. 49 w związku z art. 4 pkt 7 ustawy o emeryturach pomostowych.

Wobec powyższego, niezależnie od spełnienia przez ubezpieczonego innych warunków określnych w art. 4 bądź w art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, pozytywne rozstrzygnięcie i dokonanie zmiany zaskarżonej decyzji nie było możliwe. Pozostawanie przez ubezpieczonego w stosunku pracy stanowi samodzielną i negatywną przesłankę skutkującą brakiem możliwości przyznania mu prawa do emerytury pomostowej. Brak spełnienia tej przesłanki, niezależnie od tego, czy inne się ziściły, czyni niemożliwym uwzględnienie żądania w zakresie przyznania wnioskowanego świadczenia, a ponadto czyni bezcelowym badanie spornej kwestii związanej z okresami pracy ubezpieczonego w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Postępowanie dowodowe dotyczące tej okoliczności było zatem bezprzedmiotowe. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 24 lutego 2016r. (sygn. akt III AUa 476/15) oraz Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 6 grudnia 2013r. (sygn. akt III AUa 524/13), brak spełnienia jednej przesłanki zwalnia sąd od rozpatrywania pozostałych warunków przysługiwania prawa do świadczenia. Wynika to z tego, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych sąd orzeka o prawie do konkretnego świadczenia (w tym wypadku o prawie do emerytury pomostowej), a nie o poszczególnych przesłankach jego przysługiwania. To oznacza, że sąd oddala odwołanie w przypadku niespełnienia chociażby jednego warunku koniecznego do przyznania świadczenia i nie bada, czy inne warunki zostały spełnione.

W uzupełnieniu należy dodać, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń ma charakter rozpoznawczy i kontrolny. Pierwsza właściwość skupia uwagę na samodzielnej ocenie przesłanek warunkujących prawo do świadczenia, druga koncentruje się na ocenie zasadności rozstrzygnięcia dokonanego przez organ rentowy. Ustalenie przez Sąd, że ubezpieczony nie spełnia jednego z kumulatywnych warunków uzasadniających przyznanie emerytury, zwalnia go od badania pozostałych. W tym wypadku funkcja kontrolna postępowania ma charakter dominujący, co oznacza, że Sąd nie ma obowiązku realizować powinności rozpoznawczych, gdyż te w ostatecznym rozrachunku nie doprowadzą i tak do przyznania ubezpieczonemu świadczenia (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 września 2014r., sygn. akt I UK 7/14; LEX nr 1511381).

Podsumowując, skoro S. S. nadal pozostaje w stosunku pracy, który nie został rozwiązany, bezprzedmiotowe są rozważania w przedmiocie charakteru pracy przez niego wykonywanej od 12 sierpnia 1989 r. do dnia 31 sierpnia 1994 r. oraz od dnia 1 września 1994 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. Niezależnie od dokonanej w tym zakresie oceny, zaskarżona decyzja jako oparta na niespornym ustaleniu wskazującym na nierozwiązanie stosunku pracy, jest uzasadniona. To oznacza, że według stanu na dzień wyrokowania, brak było podstaw do przyznania ubezpieczonemu emerytury pomostowej. Sąd Okręgowy ocenił zatem, że na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie należało oddalić.