Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem pierwotnie wniesionym w elektronicznym postępowaniu upominawczym Powód – (...) S.A. z siedzibą w W. wystąpił przeciwko pozwanemu J. J.. W ramach zainicjowanego postępowania żądał zasądzenia od pozwanego na swoja rzecz kwoty 40000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie naliczanymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazywał, że prowadzi on działalność uregulowaną w ramach ustawy z dnia 11 września 2015 roku o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracji. Roszczenie w zakresie dochodzonej pozwem kwoty zostało oparte o regulację przewidzianą w art. 43 § 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym funduszu gwarancyjnymi polskim biurze ubezpieczycieli komunikacyjnych (dalej jako UbFunGwU), w myśl której to regulacji Zakładowi (...) oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1, przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący: 1) wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii.

Powód podkreślał nadto, że dnia 15 sierpnia 2012 roku w miejscowości P. pozwany J. J. kierując samochodem osobowym marki H. nr. rej (...) znajdując się pod wpływem substancji odurzającej w postaci tetrahydrokanabinolu, wywołał wypadek w następstwie którego to zdarzenia śmierć ponieśli K. R., S. R. oraz K. A.. W konsekwencji przytoczonych zdarzeń, wyrokiem zapadłym w dniu 21 grudnia 2016 roku w sprawie o sygn. akt V K 266/14, Sąd Rejonowy w Augustowie VI Zamiejscowy Wydział Karny z siedzibą w S. uznał pozwanego za winnego zarzucanych mu czynów.

Uwzględniając fakt, iż w dniu zdarzenia pojazd którym poruszał się pozwany był objęty ochroną ubezpieczeniową OC w firmie powoda (w oparciu o polisę PHU (...)) w następstwie przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego nr (...) powód uwzględniając swoją odpowiedzialność odszkodowawczą, wypłacił na rzecz uprawnionych odszkodowanie w łącznej wysokości 80 000 zł.

Zważywszy na przytoczone okoliczności powód wskazywał, iż pozwany pozostaje zobligowany do zwrotu ubezpieczycielowi wypłaconych poszkodowanym świadczeń. Jako istotne okoliczności powód wskazywał bezsporną winę pozwanego w zakresie spowodowania zdarzenia warunkującego powstanie szkody oraz pozostawanie przez pozwanego (sprawcę wypadku) pod wpływem środka odurzającego.

Postanowieniem z dnia 08 lipca 2020 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VI Nc-c 591848/20 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie umorzył postępowanie w tejże sprawie, jednocześnie stwierdzając, że strona powodowa winna ponieść koszty procesu związane ze swoim udziałem w sprawie.

W następstwie powyższego kolejnym pozwem z dnia 29 września 2020 roku, powód wystąpił z tożsamym powództwem przeciwko pozwanemu, kierując je do Sądu Rejonowego w Suwałkach I Wydziału Cywilnego.

Powyższe skutkowało wydaniem przez referendarza sądowego w Sądzie Rejonowym w Suwałkach w dniu 20 października 2020 roku nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, sygn. akt I Ns 1072/20, którym to nakazem uwzględniono roszczenie powoda względem pozwanego w całości.

Sprzeciw od powyższego nakazu zapłaty, w przewidzianym ustawą terminie, złożył pozwany J. J. żądając oddalenia powództwa. Pozwany wnosił również o zawieszenie wykonania nakazu zapłaty, do czasu rozpoznania przez SA w B. wniosku obrońcy pozwanego w przedmiocie wznowienia postępowania karnego, zakończonego prawomocnymi wyrokami.

Pismem z dnia 25 stycznia 2021 roku powód dokonał rozszerzenia powództwa wnosząc o zasądzenie dalszej kwoty 80 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty, z uwagi na dokonanie przez powoda wypłaty dodatkowych świadczeń poszkodowanym, w toku niniejszej sprawy.

Uwzględniając rozszerzenie powództwa, postanowieniem z dnia 04 marca 2021 roku sygn. akt I C 14/21 Sąd Rejonowy w Suwałkach I Wydział Cywilny uznał się za niewłaściwy i przekazał przedmiotową sprawę do rozpoznania tut. Sądowi Okręgowemu.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 15 sierpnia 2012 roku w miejscowości P. kierujący samochodem osobowym marki H. nr rej. (...) J. J. będąc pod wpływem środka odurzającego spowodował wypadek, w którym zginęli S. R., K. R. oraz K. A.. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Augustowie VI Zamiejscowego Wydziału Karnego z siedzibą w S., sygn. akt VI K 266/14 z dnia 21 grudnia 2016 roku, pozwany został uznany za winnego zarzucanych mu czynów z art. 178a § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. i z art. 177 § 2 k.k. w zw. z art. 177 § 1 k.k. w zw. z art. 178 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. W dacie wypadku samochód którym poruszał się sprawca wypadku posiadał aktualną polisę ubezpieczeniową w (...) S.A. z siedzibą w W. (dowód: wyrok SR w Augustowie z dnia 21 grudnia 2016 roku k. 13-14, potwierdzenie pokrycia ubezpieczeniowego k. 18-19).

Pismem z dnia 24 lutego 2020 roku powód wezwał pozwanego do zwrotu wypłaconych kwot w wysokości 80000 zł w terminie 3 dni od dnia odebrania pisma, jednakże pozwany nie uiścił wskazanej w wezwaniu kwoty (dowód: pismo z dnia 24 lutego 2020 roku k.22).

W toku postępowania likwidacyjnego prowadzonego pod numerem (...) uznając swoją odpowiedzialność odszkodowawczą (...) S.A. z siedzibą w W. wypłacił na rzecz poszkodowanych łącznie 120 000 zł, przy czym wnosząc pierwotny pozew powód żądał jedynie zapłaty kwoty 40 000 zł z uwagi na zbliżający się okres przedawnienia. Pismem datowanym na dzień 25 stycznia 2021 roku powód rozszerzył powództwo o pozostałą kwotę 80 000 zł, łącznie z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia rozszerzenia powództwa do dnia zapłaty (dowód: dokumenty z akt likwidacyjnych: k.20, 21, 22, 78, 79, 80 i koperta k. 23, wyciągi potwierdzające wypłacone kwoty k.79, k.81, pismo zawierające rozszerzenie powództwa k.75 – 77).

Wysłuchany na rozprawie w dniu 10 września 2021 roku pozwany J. J. podtrzymał swoje stanowisko wnosząc o oddalenie powództwa. Jednocześnie wskazał, że postępowanie w sprawie wznowienia sprawy karnej, w której został prawomocnie skazany nie zakończyło się powodzeniem. Dotychczasowy wyrok karny zapadły w dniu 21 grudnia 2016 roku w sprawie o sygn. VI K 266/14 przed Sądem Rejonowym w Augustowie VI Zamiejscowym Wydziałem Karnym z siedzibą w S. pozostaje zatem wyrokiem prawomocnym (dowód: wyjaśnienia pozwanego k. 129)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Na wstępie przypomnieć należy, iż instytucja regresu ubezpieczeniowego wywodząca się z odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, w głównej mierze odwołuje się do regulacji przewidzianej w art. 828 k.c. oraz tej zawartej w art. 43 UbFunGwU. Jak stanowi art. 828 § 1 k.c. jeżeli nie umówiono się inaczej, z dniem zapłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela roszczenie ubezpieczającego przeciwko osobie trzeciej odpowiedzialnej za szkodę przechodzi z mocy prawa na ubezpieczyciela do wysokości zapłaconego odszkodowania. Jeżeli zakład pokrył tylko część szkody, ubezpieczającemu przysługuje co do pozostałej części pierwszeństwo zaspokojenia przed roszczeniem ubezpieczyciela.

Stosownie zaś do art. 43 UbFunGwU zakładowi ubezpieczeń oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu, w przypadkach określonych w art. 98 ust. 2 pkt 1, przysługuje prawo dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania, jeżeli kierujący: 1) wyrządził szkodę umyślnie, w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości albo po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii; 2) wszedł w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa; 3) nie posiadał wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa; 4) zbiegł z miejsca zdarzenia.

Powyższa regulacja stanowiąca podstawę prawną dochodzonego przez powoda roszczeń kreuje niewynikające z umowy ubezpieczenia lecz bezpośrednio z ustawy roszczenie regresowe, które nie stanowi roszczenia deliktowego, mimo iż bezsprzecznie występuje związek między roszczeniem z regresu nietypowego a czynem niedozwolonym. Wywołanie wypadku stanowi swoistą przyczynę wystąpienia w przyszłości określonych roszczeń. Konsekwencją powyższego jest uprawnienie poszkodowanego do wystąpienia z żądaniem o naprawienie szkody od ubezpieczyciela pojazdu sprawcy wypadku, zaś ubezpieczyciel, po realizacji wypłaty określonych świadczeń, zyskuje (w określonych ustawą przypadkach) uprawnienie do wystąpienia z roszczeniem przeciwko kierującego pojazdem sprawcy wypadku o zwrot przyznanego świadczenia.

Instytucja ta określana jest jako regres nietypowy (regres szczególny), ponieważ w istocie ubezpieczyciel może dochodzić zwrotu wypłaconego odszkodowania od osoby, której odpowiedzialność jest objęta ubezpieczeniem.

W ocenie Sądu, mając na względzie przytoczone regulacje prawne należało uznać, iż zaistniały przesłanki mocujące uprawnienie powoda do wystąpienia przeciwko pozwanemu z roszczeniem regresowym. Jak wynikało z przedłożonych przez powoda dokumentów postępowania likwidacyjnego, na rzecz uprawnionych została wypłacona łącznie kwota 120 000 zł, a zatem spełnił się pierwszy z warunków niezbędnych do wystąpienia z regresem ubezpieczeniowym (nietypowym). Nie sposób było również uznać aby roszczenie wypłacone w w/w kwocie było nienależne czego pozwany zresztą nie kwestionował.

Podobnie wątpliwości Sądu nie wzbudziła również druga z przesłanek, wymienionych w art. 43 pkt. 1 UbFunGwU. Pozwany (kierujący pojazdem sprawca wypadku) J. J. dopuścił się wyrządzenia szkody będąc pod wpływem substancji psychoaktywnej w rozumieniu przepisów o narkomanii.

Na gruncie niniejszej sprawy bezspornym było to, że sprawca wypadku – pozwany J. J. w chwili zdarzenia był pod wpływem substancji odurzającej. Bezspornym było również to, że pojazd mechaniczny sprawcy był wówczas objęty obowiązkowym ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych u powodowego zakładu ubezpieczeń. W konsekwencji należało przyjąć, iż spełnione zostały przesłanki formalne do żądania przez Ubezpieczyciela zwrotu równowartości świadczenia wypłaconego poszkodowanemu (z art. 43 pkt 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych).

Mając na względzie powyższe kwestią sporną pozostawała wysokość roszczenia należnego powodowi od pozwanego.

Jak wskazuje się w judykaturze rozpoznając roszczenie zakładu ubezpieczeniowego o zwrot wypłaconego świadczenia ubezpieczeniowego sąd nie jest związany wysokością faktycznie wypłaconego odszkodowania. Granicą odpowiedzialności sprawcy szkody pozostaje jej rzeczywista wysokość, przy czym w wypadku regresu nietypowego nie może ona przekraczać faktycznie wypłaconego przez ubezpieczyciela odszkodowania. W toku procesu o roszczenie regresowe pozwany sprawca szkody, może kwestionować wysokość i zakres świadczeń wypłaconych przez zakład ubezpieczeń, w przypadku gdy ubezpieczyciel przyznał świadczenie w nadmiernej wysokości względem poniesionej szkody (por z wyrokiem SA w Warszawie z dnia 14października 2014 roku, sygn. akt VI A Ca 57/13, legalis).

Na skutek wypadku, którego sprawcą był pozwany, śmierć poniosły trzy osoby S. R., K. R. i K. A.. Za popełnienie powyższego czynu pozwany został skazany prawomocnym wyrokiem karnym. W tym miejscu wskazać należy, iż zgodnie z art. 11 zdanie 1 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Oznacza to, że sąd cywilny jest zobligowany przyjąć, że skazany popełnił przestępstwo, które mu zostało przypisane wyrokiem karnym.

W związku z powyższym należało uznać, że Ubezpieczyciel w toku postępowania likwidacyjnego w sposób rzetelny i adekwatny do stopnia krzywdy doznanej przez uprawnionych, dokonał wypłaty świadczeń w łącznej wysokości 120000 zł.

Konkludując wskazać wypada, iż dopuszczalność dochodzenia roszczenia zwrotnego opartego o regres nietypowy jest wyrazem pobocznych funkcji ubezpieczeń obowiązkowych, wypełniających także zadania kompensacyjne (przywrócenie ubezpieczycielowi poprzedniego stanu materialnego) oraz prewencyjno-wychowawcze w zakresie represji majątkowej, nałożenie na kierującego pojazdem obowiązku zwrotu wypłaconego odszkodowania stanowi dla niego istotną uciążliwość, niejednokrotnie subiektywnie bardziej dolegliwą aniżeli sankcja za popełnione przestępstwo lub wykroczenie. Stosowana represja majątkowa nie spełnia roli odwetu, lecz jest tylko środkiem realizacji prewencji.

Okoliczności wypadku komunikacyjnego z dnia 15 sierpnia 2012 r. nie budziły wątpliwości i nie były w niniejszej sprawie przedmiotem sporu pomiędzy stronami. Bezspornym było, iż sprawcą wypadku był pozwany J. J., który kierował wówczas pojazdem marki H.. Będąc w pod wpływem substancji odurzającej, doprowadził do wypadku, którego skutkiem była śmierć trzech osób

Mając na uwadze wskazane powyżej okoliczności, Sąd Okręgowy na mocy powołanych przepisów orzekł o zasądzeniu na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. od pozwanego J. J. łącznej kwoty 120 000 zł (40000 zł i 80000 zł).

Odnosząc się zaś do kwestii żądanych odsetek powołać należało treść art. 481 § 1 i 2 k.c. który stanowi, że jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Przy czym, jeżeli stopa odsetek za opóźnienie nie była oznaczona, należą się odsetki ustawowe za opóźnienie.

W niniejszej sprawie pismem z 24 lutego 2020 roku powód wezwał pozwanego do zapłaty pierwotnie dochodzonej pozwem kwoty 40 000 zł – w terminie 3 dni. Mimo odbioru wezwania pozwany nie zwrócił żądanej kwoty do dnia wniesienia pozwu, w następstwie czego w/w kwotę Sąd zasądził wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 05 października 2020 roku – zgodnie z żądaniem pozwu. Co się zaś tyczy roszczenia w zakresie odsetek ustawowych za opóźnienie od pozostałej kwoty 80 000 zł stanowiącej rozszerzenie powództwa, Sąd uznał za uzasadnione zasądzenie ich od dnia złożenia pisma zawierającego rozszerzenie powództwa, tj.: od 01 lutego 2021 roku, co też uwzględniono w pkt. I sentencji.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Na wskazane koszty złożyły się opłaty od pozwu i rozszerzonego powództwa w łącznej wysokości 6000 zł.

W zakresie kosztów nienależycie pobranych orzeczono w pkt. III sentencji na podstawie art. 80 ust. 1 u.k.s.c.

SSO Cezary Olszewski