Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2019 r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący SSO Renata Gąsior

Protokolant Marta Jachacy

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 grudnia 2019 r. w Warszawie

sprawy M. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W.

o zwrot nienależnie pobranego świadczenia (renty socjalnej)

na skutek odwołania M. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 marca 2019 r. znak: (...)

oddala odwołanie.

UZASADNIENIE

W dniu 8 maja 2019 r. M. G. złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 29 marca 2019 r. znak: (...), wnosząco jej zmianę poprzez odstąpienie od żądania od niej zwrotu nienależnie pobranych świadczeń za okres od 1 do 31 marca 2018 r. w kwocie 865,03 zł. Odwołująca zakwestionowała stanowisko organu rentowego, zgodnie z którym w powyższym okresie osiągnęła przychód powodujący zawieszenie wypłaty świadczenia – renty socjalnej. Wyjaśniła przy tym, że w marcu 2018 roku otrzymała dodatkowe wynagrodzenie roczne, tzw. „trzynastkę” w kwocie 1.695,62 zł brutto (1.157,41 zł netto). W ocenie odwołującej „trzynastka” dotyczy 12 miesięcy z 2017 roku, wobec czego podzielenie otrzymanej przez nią kwoty brutto z tego tytułu prowadzi do otrzymania kwoty o 141,30 zł brutto miesięcznie. To z kolei oznacza, że jej przychód w marcu 2018 roku był niż kwota, od której zawiesza się rentę socjalną (odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie z 5 czerwca 2019 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie i zasądzenie
od odwołującej kosztów procesu. Organ rentowy wskazał, że odwołująca pobiera rentę socjalną, do której prawo – zgodnie z ustawą o rencie socjalnej – zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody w łącznej kwocie wyższej niż kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa GUS. Z akt sprawy wynika, że odwołująca w marcu 2018 roku osiągnęła przychód w wysokości 3.395,12 zł, tj. kwotę wyższą niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, która
od 1marca 2018 r. wynosiła 3.161,70 zł. Z uwagi na powyższe na mocy skarżonej decyzji organ rentowy zobowiązał odwołującą do zwrotu nienależnie wypłaconego świadczenia a marzec 2018 roku (odpowiedź na odwołanie
k. 9-10 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Odwołująca M. G. ma przyznane prawo do renty socjalnej od 1 października 2003 r. na stałe, na podstawie decyzji Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 1 października 2003 r. znak: (...) (decyzja ZUS z 01.010.2003 r. k. 11 a.r.).

M. G. jest zatrudniona w Szkole (...)
w W. od 1 października 2014 roku w wymiarze ½ etatu. Z tego tytułu
w 2018 roku osiągnęła następujący przychód:

-

styczeń - 1.699,50 zł,

-

luty- 1.699,50 zł,

-

marzec - 3.395,12 zł, w tym 1.695,62 zł tytułem „trzynastki” za 2017 rok,

-

kwiecień- 1.699,50 zł,

-

maj - 1.699,50 zł,

-

czerwiec- 1.699,50 zł,

-

lipiec - 1.699,50 zł,

-

sierpień - 1.699,50 zł,

-

wrzesień - 1.699,50 zł,

-

październik - 1.716,00 zł

-

listopad - 1.716,00 zł

-

grudzień - 1.716,00 zł

(zaświadczenie z 06.03.2019 r. k. 5 a.s., potwierdzenia przelewu k. 6-7 a.s.).

Decyzją z dnia 29 marca 2019 r. znak: (...) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że M. G. pobrała nienależne świadczenie za okres od 1 marca 2017 r.
do 31 marca 2018 r. w łącznej kwocie 865,03 zł, ponieważ osiągnęła przychód powodujący zawieszenie wypłaty renty socjalnej (decyzja ZUS z 29.03.2019 r. – akta rentowe, karty nienumerowane).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie dokumentów zawartych w aktach niniejszej sprawy raz dołączonych akt rentowych, uznając, że tak zebrany materiał dowodowy był wystarczający do jej rozstrzygnięcia. Strony nie wnosiły o uzupełnienie materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie było niezasadne.

Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się do rozstrzygnięcia,
czy odwołująca się M. G. jest zobowiązana do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia – renty socjalnej – za okres od 1 do 31 marca 2018 r.

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1300) prawo do renty socjalnej zawiesza się w razie osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego. Za działalność podlegającą obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, o której mowa w ust. 1, uważa się zatrudnienie, służbę, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4 i 6 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, lub inną pracę zarobkową albo prowadzenie działalności pozarolniczej.

Za przychód, o którym mowa w ust. 1, w przypadku prowadzenia działalności pozarolniczej uważa się przychód stanowiący zadeklarowaną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jak również kwoty pobranych zasiłków: chorobowego, macierzyńskiego i opiekuńczego oraz wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, kwoty świadczenia rehabilitacyjnego i wyrównawczego, zasiłku wyrównawczego i dodatku wyrównawczego.

Prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodu innego niż wymieniony w ust. 1-4, zaliczonego do źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, z późn. zm.), z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1 i 2, lub osiągania przychodów z tytułu umowy najmu, podnajmu, dzierżawy, poddzierżawy lub innych umów o podobnym charakterze, opodatkowanych na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu również w razie osiągania przychodu za granicą z tytułów wymienionych w ust. 1, 2, 4 i 5.

Do celów stosowania przepisu ust. 5a przy ustalaniu równowartości
w polskich złotych kwoty przychodu wyrażonej w walucie obcej zastosowanie ma średni kurs złotego do waluty obcej, ogłoszony przez Narodowy Bank Polski, z ostatniego dnia roboczego miesiąca, w którym przychód został osiągnięty.

Prawo do renty socjalnej zawiesza się za miesiąc, w którym zostały osiągnięte przychody, o których mowa w ust. 1-5a, w łącznej kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do celów emerytalnych.

Osoba pobierająca rentę socjalną lub jej przedstawiciel ustawowy są obowiązani niezwłocznie powiadomić organ wypłacający rentę socjalną
o osiąganiu przychodu w kwocie powodującej zawieszenie prawa do renty socjalnej. Powiadomienie następuje w formie pisemnego oświadczenia.
W przypadku gdy składki na ubezpieczenia społeczne są odprowadzane przez płatnika składek, osoba pobierająca rentę socjalną jest obowiązana do przedstawienia zaświadczenia albo oświadczenia określającego kwotę przychodu.

Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych ogłasza w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”, w terminie do 14 dnia roboczego drugiego miesiąca każdego kwartału kalendarzowego, kwotę przychodu, o której mowa w ust. 6, z zaokrągleniem w górę do pełnych dziesiątek groszy.

Zgodnie z art. 138 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 53) osoba, która nienależnie pobrała świadczenia, jest obowiązana do ich zwrotu. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu za nienależnie pobrane świadczenia w rozumieniu ust. 1 uważa się:

-

świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie lub zawieszenie prawa do świadczeń albo wstrzymanie wypłaty świadczeń w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

-

świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie fałszywych zeznań lub dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzenia
w błąd przez osobę pobierającą świadczenia.

-

świadczenia wypłacone z przyczyn niezależnych od organu rentowego osobie innej niż wskazana w decyzji tego organu.

Zgodnie z Komunikatem Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 19 listopada 2018 r. w sprawie granicznych kwot przychodu dla 2018 r. stosowanych przy zawieszaniu albo zmniejszaniu emerytur i rent (M. P. z 2018 r. poz. 1153), kwoty graniczne przychodu dla 2018 r. wynoszą odpowiednio:

1)  37.851,70 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 70% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości:

-

2.979,00 zł - od 1 stycznia 2018 r. do 28 lutego 2018 r.,

-

3.161,70 zł - od 1 marca 2018 r. do 31 maja 2018 r.,

-

3.236,00 zł - od 1 czerwca 2018 r. do 31 sierpnia 2018 r.,

-

3.164,80 zł - od 1 września 2018 r. do 30 listopada 2018 r.,

-

3.206,20 zł - od 1 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r.;

2)  70.295,30 zł - co stanowi sumę kwot przychodu odpowiadających 130% przeciętnych miesięcznych wynagrodzeń w wysokości:

-

5.532,30 zł - od 1 stycznia 2018 r. do 28 lutego 2018 r.,

-

5.871,70 zł - od 1 marca 2018 r. do 31 maja 2018 r.,

-

6.009,70 zł - od 1 czerwca 2018 r. do 31 sierpnia 2018 r.,

-

5.877,40 zł - od 1 września 2018 r. do 30 listopada 2018 r.,

-

5.954,30 zł - od 1 grudnia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r.

Z przedłożoną przez stronę odwołującą zaświadczenia o wysokości osiąganych przychodów za rok 2018 tytuł zatrudnienia w Szkole (...) w W. wynika, że w marcu 2018 roku osiągnęła przychód
w kwocie wyższej niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez Prezesa Głównego rzędu Statystycznego dla celów emerytalnych (3.395,12 zł > 3.161,70 zł). W związku z powyższym – mając na względzie treść cytowanych wyżej przepisów – organ rentowy miał podstawy faktyczne i prawne aby stwierdzić, że świadczenia wypłacone odwołującej za okres od 1 marca 2018 r. do 31 marca 2018 r. były nienależne w rozumieniu art. 138 ust. 1 ustawy emerytalnej, a w konsekwencji zobowiązując odwołującą do ich zwrotu.

Żądanie odwołującej dotyczące przeliczenia zarobków w ujęciu rocznym nie mogło zostać uwzględnione, bowiem rozliczenie renty socjalnej z uwagi na uzyskany przychód, zgodnie z art. 10 ust. 6 ustawy o rencie socjalnej, następuje w skali miesiąca, w którym został osiągnięty, a nie w skali roku (zob. również wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 listopada 2008 r.,
III AUa 488/08, LEX nr 1143478). Ponadto, zgodnie z orzecznictwem, przy ustalaniu, czy przychód wpływa za zawieszenie lub zmniejszenie świadczenia obowiązuje zasada, zgodnie z którą przychód uważa się za osiągnięty w roku,
w którym został wypłacony lub przedstawiony do wypłaty. Niezależnie od tego, w jakim okresie wykonywana była praca, z której uzyskano przychód, wynagrodzenie uznawane jest za przychód osiągnięty w miesiącu (roku),
w którym go wypłacono (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu
z 16 stycznia 2014 r., III AUa 1838/13, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi
z 5 października 2016 r., III AUa 2132/15, wyrok Sądu Apelacyjnego
w Białymstoku z dnia 13 lutego 2018 r., III AUa 703/17). Powyższą zasadę stosuje się również do „trzynastki”, która – stanowiąc świadczenie pieniężne wypłacane z tytułu zatrudnienia – jest wprawdzie ustalana w oparciu o przychód za rok poprzedni, niemniej jednak jej wypłata w pełnej ustalonej kwocie następuje w konkretnym miesiącu. Skoro odwołująca otrzymała „trzynastkę”
do dyspozycji w dniu marcu 2017 r., to kwotę tego świadczenia należy uwzględnić na poczet przychodu za ten właśnie miesiąc.

W związku z powyższym Sąd Okręgowy uznał skarżoną decyzję
za prawidłową, w konsekwencji czego oddalił odwołanie M. G., o czym orzekł zgodnie z sentencją wyroku na podstawie
art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

SSO Renata Gąsior