Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 6. grudnia 2016 roku K. J. wystąpił przeciwko (...) Budownictwo Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. – dawniej: (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. (dalej zwana również (...)) o zapłatę kwoty 16.605,00 zł wraz z odsetkami w wysokości ustawowej za opóźnienie od dnia 11. marca 2016 r. do dnia zapłaty, a także o zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu od pozwanego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, iż swoje roszczenie wywodzi z zawartej z pozwanym umowy, na podstawie której wykonał na rzecz powoda płukanie instalacji chłodu na obiekcie (...) przy al. (...) w W.. W związku z wykonaniem umowy wystawił fakturę VAT, która nie została uregulowana przez stronę pozwaną. Wskazał, iż strona pozwana złożyła powodowi oświadczenie o dokonaniu potrącenia jej wierzytelności z tytułu kary umownej za odstąpienie od umowy wcześniej łączącej strony z wierzytelnością powoda z tytułu wykonanych prac. Strona powodowa wskazała, iż powyższe oświadczenie strony pozwanej jest bezskuteczne z uwagi na odstąpienie od umowy przez powoda z winy strony pozwanej, która odmówiła mu dostarczenia materiałów niezbędnych do wykonania prac objętych zawartą umową (pozew, k. 2-8).

W dniu 29. grudnia 2016 roku, wydany został w sprawie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (nakaz zapłaty, sygn. akt IX GNc 7167/16, k. 79). Jego odpis został doręczony stronie pozwanej w dniu 2. marca 2017 r. (k. 83).

W dniu 16. marca 2017 r. pozwany (...) Budownictwo Spółka akcyjna z siedzibą w W. wniósł zarzuty od ww. nakazu zapłaty i zaskarżając go w całości, wniósł o uchylenie wydanego w sprawie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu zarzutów od nakazu zapłaty pozwana spółka nie kwestionowała okoliczności zawarcia z powodem umowy, na podstawie której świadczył na jej rzecz usługi. Strona pozwana podniosła jednakże zarzut potrącenia swojej wierzytelności, przysługującej jej z tytułu kary umownej za odstąpienie przez nią jako Wykonawcy od wcześniej zawartej z powodem umowy, co było spowodowane wyłącznie działaniem powoda, z wierzytelnością powoda z tytułu wystawionej faktury VAT, objętej żądaniem pozwu (zarzuty od nakazu zapłaty, k. 84-93).

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 19. października 2015 roku K. J., prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) K. J. w W., przedstawił spółce (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. ofertę na antykorozyjną ochronę instalacji ogrzewania i chłodzenia w budynku (...) w W.. W ofercie wskazano, iż instalacja zostanie napełniona wodą z wodociągu miejskiego. Wskazano, iż taki układ w zestawieniu z użytymi materiałami wymaga przygotowania na napełnienia wodą – dokładnego oczyszczenia z osadów pomontażowych i produktów korozji. Po płukaniu instalacja powinna być zabezpieczona przed korozją wywołaną agresywną korozyjnie wodą wodociągową i niekontrolowanym rozwojem życia biologicznego. Jako szacunkowy koszt przygotowania instalacji do eksploatacji wskazano 1.200,00 zł za 1,003 m zładu (oferta, k. 40-41).

Powyższa oferta została przyjęta przez spółkę (...) z uwzględnieniem dokonanych przez strony ustaleń podczas przeprowadzonych negocjacji. W wyniku przeprowadzonych w dniu 3. listopada 2015 roku negocjacji, strony ustaliły wysokość wynagrodzenia na kwotę 321.000,00 zł. Zakres robót Podwykonawcy obejmował wykonanie I etapu: przygotowania instalacji do prób i rozruchów, płukanie instalacji oraz oczyszczenie z produktów korozji i osadów montażowych. Podwykonawca zobowiązał się dostarczyć Wykonawcy dokumenty w postaci badań lekarskich i szkolenia BHP pracowników. Strony uzgodniły terminy pośrednie na wykonanie poszczególnych prac, które były terminami orientacyjnymi i mogły ulec zmianie ze względu na uwarunkowania techniczne i pogodowe. Mogły być one korygowane na bieżąco. Podczas negocjacji ustalono, że dostawa materiałów niezbędnych do wykonania spinek i podłączenia pomp płuczących należy do Wykonawcy. Podwykonawca zapewniał natomiast podłączenie elektryczne pomp i wszelką robociznę do wykonania umowy. Protokół stanowił integralną część umowy (okoliczności bezsporne, protokół negocjacji warunków zlecenia/umowy obiektowej, k. 42-48, zeznania K. J., k. 309v.-311).

W dniu 16. listopada 2015 r. K. J. (Podwykonawca, PW) zawarł ze spółką (...) (Wykonawca, W) Umowę (...) nr (...) dla zadania inwestycyjnego: Budynek biurowo-handlowo-usługowy „Q22” zlokalizowany na rogu (...). J. P. II i ul. (...) w W.. Przedmiotem zawartej umowy było wykonane przez Podwykonawcę prac polegających na przygotowaniu wszystkich instalacji grzewczo-chłodniczych w budynku „Q22” do uruchomienia poprzez wypłukanie rurociągów z nagromadzonych osadów oraz zabezpieczenie przed dalszym jej korodowaniem zgodnie z technologią opisaną w ofercie z dnia 19. października 2015 roku. Za wykonanie prac Podwykonawca miał otrzymać wynagrodzenie ryczałtowe netto w wysokości 260.000,00 zł powiększone o podatek VAT. Termin rozpoczęcia prac strony określiły na dzień 16. listopada 2015 roku, natomiast zakończenie prac miało nastąpić do dnia 31. marca 2016 roku. Strony umowy uzgodniły, iż Wykonawca będzie miał prawo odstąpienia od umowy ze skutkiem natychmiastowym, jeżeli Podwykonawca nie będzie wywiązywał się ze swoich zobowiązań umownych, w szczególności jeżeli będzie opóźniał się z wykonywaniem prac o więcej niż 30 dni. W takim przypadku Podwykonawca miał zapłacić karę umowną w wysokości 20% wynagrodzenia (umowa podwykonawstwa wraz z załącznikami, k. 18-29, 38-39).

W tym samym dniu K. J. przedstawił spółce (...) ofertę na antykorozyjną ochronę instalacji wody lodowej oraz płukanie instalacji wody lodowej w budynku LIPSK (oferta, k. 31-32).

Powyższa oferta została przyjęta przez spółkę (...) (okoliczności bezsporne).

W dniu 17. listopada 2015 roku spółka (...) (Zamawiający) zawarła z K. J. umowę zlecenia usług robocizny nr (...) 10S/184/ZL/054 na płukanie instalacji chłodu na obiekcie LIPSK, zgodnie z ofertą z dnia 16. listopada 2015 roku. Termin rozpoczęcia robót określono na dzień 23. listopada 2015 roku, a zakończenia na dzień 31. listopada 2015 roku. Za wykonanie zlecenia K. J. miał otrzymać wynagrodzenie w kwocie 15.000,00 zł netto, płatne przelewem, na podstawie faktury VAT, w pierwszą środę po upływie 30 dni od daty wpływu do siedziby Zamawiającego poprawnej i kompletnej faktury z podpisanym przez Zamawiającego protokołem zaawansowania robót (zlecenie usług robocizny, k. 33).

W celu realizacji umowy nr (...) Wykonawca zobowiązał się dostarczyć materiały do wykonania spinek i podłączenia pomp płuczących. Spinka była połączeniem rury zasilającej i powrotnej, tak aby stworzyć obieg. Samym podłączeniem miał się zająć K. J. (zeznania świadka T. C., k. 238-240, zeznania świadka A. D., k. 283-285v., zeznania świadka M. J., k. 293-294v., zeznania świadka P. J., k. 294v.-295).

Przygotowanie materiałów potrzebnych do wykonania umowy przez K. J. należało do T. C. – Kierownika Budowy. M. J., działający w imieniu K. J., zwracał się do T. C. o przygotowanie materiałów potrzebnych do wykonania spinek i podłączeń. M. J. sprecyzował rodzaj potrzebnych do podłączenia materiałów, tylko w przypadku płukania instalacji w maszynowni. Co do pozostałych pomieszczeń M. J. uważał, iż rodzaj klamry i przejściówki z gwintem, jakie są potrzebne do wykonania podłączeń, będzie dla T. C. oczywisty. M. J. był zapewniany przez T. C., że materiały te zostaną dostarczone w najbliższym czasie (zeznania świadka T. C., k. 238-240, zeznania świadka A. D., k. 283-285v., zeznania świadka M. J., k. 293-294v., zeznania K. J., k. 309v.-311).

T. C. chciał, aby K. J. korzystał z materiałów dostępnych na budowie. Na placu budowy nie było jednak odpowiednich materiałów potrzebnych do wykonania spinek (zeznania świadka T. C., k. 238-240, zeznania świadka A. D., k. 283-285v., zeznania świadka M. J., k. 293-294v.).

Pracownicy K. J. stawiali się na placu budowy wielokrotnie. Za każdym razem mieli ze sobą sprzęt potrzebny do wykonania płukania instalacji, jednakże z uwagi na brak możliwości wykonania tych prac, z powodu braku możliwości podłączenia pomp, sprzęt ten nie był wyjmowany z samochodu (zeznania świadka M. J., k. 293-294v., zeznania świadka P. J., k. 294v.-295, zeznania świadka J. J., k. 300v.-301, zeznania K. J., k. 309v.-311).

Spółka (...) chciała, aby K. J. rozpoczął płukanie instalacji od wentylatorni nad garażami, gdzie spinki nie były potrzebne, jednakże było to niemożliwe, gdyż tam nie było wody oraz nie odbyły się próby szczelności. Płukanie wentylatorni miało się odbyć dopiero po płukaniu pionów (zeznania świadka T. C., k. 238-240, 339-341, zeznania świadka A. D., k. 283-285v., zeznania świadka M. J., k. 293-294v., 339-341).

W dniu 18. listopada 2015 roku K. J. sporządził protokół nr (...) dotyczący płukania rurociągów instalacji grzewczo chłodniczych w budynku (...) w W.. Wskazał, iż celem realizacji prac wykonano wizję lokalną, w wyniku której ustalono, że do płukania gotowa jest sekcja dolna pionu PT3 z instalacjami od poziomu -4 do poziomu +8 oraz sekcja ogrzewania z węzła cieplnego od poziomu -4 – węzeł cieplny do antresoli, a sekcja pionu PT3 +40 do +25. Zamiarem K. J. było rozpoczęcie prac od najwyżej zlokalizowanej instalacji z mieszaniną niezamarzającą i schodząc niżej wykorzystać do płukania kąpiel płuczącą i wodę z płukania instalacji. W dniu 24. listopada 2015 roku, po zakończeniu sprawdzania i wykonania niezbędnych prób planował uruchomić płukanie instalacji z mieszaniną niezamarzającą. Jednocześnie stwierdzono wykonywanie w laboratorium testów sprawdzających dobrane kąpiele płuczące (protokół nr (...), k. 49).

Powyższy protokół został przesłany T. C. w dniu 20. listopada 2015 roku (wiadomość e-mail, k. 196-197).

W celu rozpoczęcia płukania od najwyżej zlokalizowanej instalacji, gdzie nie były potrzebne spinki, K. J. wraz ze swoimi pracownikami wprowadził na to piętro sprzęt. Spółka (...) nie zgodziła się jednak na wykonania płukania najpierw od najwyższego piętra (zeznania świadka M. J., k. 293-294v., 339-341, zeznania świadka P. J., k. 294v.-295, zeznania świadka J. J., k. 300v.-301, zeznania K. J., k. 309v.-311).

W dniu 25. listopada 2015 roku K. J. sporządził protokół nr (...) dotyczący płukania rurociągów instalacji grzewczo chłodniczych w budynku (...) w W.. Wskazał, iż zespół wykonawczy firmy został przeszkolony w zakresie BHP oraz zrealizowano przegląd instalacji pod kątem realizacji płukania. Zaznaczono, że do płukania gotowa jest pierwsza sekcja pionu P3 z maszynownią od -3 do -4 i pionem do +8. Ustalono, że E. wykonania podłączenia do płukania i napełnienia instalacji: I sekcji P3 z piętra +7. Po zamontowaniu podłączeń miało rozpocząć się napełnienie wodą instalacji (protokół nr (...), k. 50).

Powyższy protokół został przesłany T. C. w dniu 26. listopada 2015 roku (wiadomość e-mail, k. 198-199).

W dniu 30. listopada 2015 roku K. J. sporządził protokół nr (...) dotyczący płukania rurociągów instalacji grzewczo chłodniczych w budynku (...) w W.. Wskazano, iż nie ma możliwości napełnienia instalacji P3 – I sekcja, natomiast przed przystąpieniem do napełniania i płukania maszynowni P3 poziom – 3 -4 musi być uruchomiona pompowania ścieków. S. E. miała wykonać spinkę umożliwiającą przerzut wody z pionów P1 i P2 do pionu P3 w maszynowni -4: odejście z 4 króćców spustowych na pionach P1 i P2 przez trójnik DN40 zakończony zaworami DN40 z podłączeniem do węża: połączenie do P3 i do zrzutu do kanalizacji. Dalsze zamierzenia miały być konsultowane po wykonaniu spinki w maszynowni P3 -4 (protokół nr (...), k. 51).

Powyższy protokół został przesłany T. C. w dniu 1. grudnia 2015 roku (wiadomość e-mail, k. 200-201).

W dniu 1. grudnia 2015 roku K. J. sporządził protokół nr (...) dotyczący płukania rurociągów instalacji grzewczo chłodniczych w budynku (...) w W.. Wskazano, iż z uwagi na fakt, że E. na obecnym etapie nie ma możliwości wykonania spinek, może dostarczyć niezbędne materiały do wykonania niezbędnych podłączeń. K. J. wskazał, iż wychodząc naprzeciw oczekiwaniom E., po dostarczeniu materiałów, wykonanie spinek będzie w jego zakresie. K. J. w tym protokole wskazał jakie materiały będą mu potrzebne do wykonania podłączeń: 6 sztuk trójnika DN40, 12 sztuk zaworów DN40, 18 sztuk nypli DN40, 6 sztuk redukcji DN 50/40, 6 sztuk złączy do węża (...) z gwintem 2’ oraz 2 sztuki węży H. (...)=20m. K. J. zwrócił się także z prośbą do spółki (...) o wykonanie podłączenia na piętrze 6 do napełnienia instalacji P3 – I sekcja – podłączenie na odejście na piętro 6 (protokół nr (...), k. 52, dziennik separacji zanieczyszczeń, k. 53-54).

W tym samym dniu powyższy protokół został przekazany spółce (...). W odpowiedzi na sporządzony przez K. J. protokół, T. C. podniósł, iż nie zgadza się z twierdzeniami, że spółka (...) nie ma możliwości wykonania spinek, gdyż nie obejmowała tego umowa. Jednocześnie wskazał, iż zawory i kształtki stalowe oczywiście zostaną dostarczone, ale na węże Podwykonawca nie ma co liczyć. T. C. uznał, że wskazane przez Podwykonawcę materiały w postaci węży H. (...)=20m nie nadają się do tego typu prac, dlatego odmówił mu ich dostarczenia (wiadomość e-mail, k. 55, wiadomość e-mail, k. 202-203, zeznania świadka T. C., k. 238-240).

(...) wymienione w powyższej wiadomości e-mail były niezbędne do wykonania spinek i podłączeń, o których mowa w par. 16 protokołu negocjacji. Wymienione w niej węże były elementem niezbędnym do wykonania podłączenia pomp. Bez kompletu materiałów brak było możliwości przystąpienia przez firmę (...) do prac (zeznania świadka M. J., k. 293-294v., k. 339-341).

W dniu 4. grudnia 2015 roku A. D. – Kierownik Kontraktu, wezwał K. J. do przystąpienia do prac, wskazując, że zgodnie z terminami pośrednimi wykonania prac, garaże powinny być już w finalnej fazie prac i powinno rozpocząć się płukanie pionów (wiadomość e-mail, k. 116, zeznania świadka A. D., k. 283-285v.).

W dniu 7. grudnia 2015 roku K. J. stwierdził, iż nic nie jest przygotowane do realizacji prac. Wskazał, iż brak jest możliwości napełnienia układu wodą (dziennik separacji zanieczyszczeń, k. 53-54).

Żadne prace na budowie nie zostały wykonane przez K. J.. W laboratorium wykonano natomiast testy sprawdzające w celu dobrania odpowiedniej mieszaniny do zabezpieczenia antykorozyjnego (zeznania świadka M. J., k. 293-294v., zeznania świadka I. P., k. 300-300v., zeznania K. J., k. 309v.-311).

W tym samym dniu K. J. złożył spółce (...) oświadczenie o odstąpieniu od umowy nr (...) z winy Wykonawcy ze skutkiem natychmiastowym. Jako przyczynę odstąpienia od umowy wskazał niewywiązywanie się przez spółkę (...) z wykonania zobowiązań zawartych w umowie. Wskazał, iż w dniach: 18. listopada 2015 roku, 25. listopada 2015 roku oraz 30. listopada 2015 roku zostały wysłane protokoły z prośbami o wykonanie niezbędnego do zrealizowania zamówienia podłączenia do pionu (...) kondygnacja +6, co zostało ustalone z T. C. – Kierownikiem Budowy. Wskazał, iż do dnia 4. grudnia 2015 roku nie zostały wykonanie podłączenia do (...) na piętrze 6 ani nie zostały przekazane niezbędne materiały do ich wykonania, w związku z czym nie jest możliwe napełnienie instalacji wodą i jej wypłukanie. Do oświadczenia załączono sporządzone przez K. J. protokoły (oświadczenie wraz z załącznikami, k. 56-62).

Tego samego dnia K. J. przekazał A. D. komplet dokumentów dotyczący budowy budynku (...) w W. (wiadomość e-mail z załącznikami, k. 117-124).

Po odstąpieniu od umowy przez K. J., otrzymał on informację od spółki (...), iż zostały zakupione potrzebne materiały. W wymienionych materiałach nie było natomiast spinek oraz węży (zeznania K. J., k. 309v.-311).

Pismem z dnia 8. grudnia 2015 roku spółka (...) poinformowała K. J., iż jego oświadczenie o odstąpieniu od umowy jest bezskuteczne. Wskazała, że realizacja umowy doznała przeszkód wyłącznie z winy firmy (...). Wskazano, iż Podwykonawca domagał się wykonania „spinki” umożliwiającej przerzut wody z pionów P1 i P02 do pionu P3 w maszynowni -4. Tymczasem umowa zobowiązywała Wykonawcę wyłącznie do dostarczenia materiałów niezbędnych do wykonania odpowiednich przyłączeń, a same podłączenia leżały po stronie Podwykonawcy. Spółka wskazała także, że oczekiwania odnośnie tych materiałów zostały przekazane tylko raz (w protokole nr (...)), po czym materiały te zostały niezwłocznie zakupione. Jednocześnie spółka (...) wezwała K. J. do niezwłocznego podjęcia prac stanowiących przedmiot umowy, zastrzegając, iż w razie nie podjęcia robót najpóźniej do dnia 14. grudnia 2015 roku, będzie zmuszona do skorzystania z przysługujących jej uprawnień umownych, w szczególności odstąpienia od umowy i obciążenia Podwykonawcy karą umowną (pismo z dnia 8. grudnia 2015 r. z dowodem nadania, k. 125-127).

W dniu 21. grudnia 2015 roku spółka (...) złożyła K. J. oświadczenie o odstąpieniu od umowy nr (...), na podstawie pkt 15.1. lit. a) Standardowych Warunków dla Podwykonawców. Jako przyczynę odstąpienia od umowy wskazała niewywiązywanie się przez K. J. z zobowiązań umownych, polegające na nieprzystąpieniu do prac w terminie wskazanym w §3 pkt 1 Umowy Podwykonawstwa (oświadczenie o odstąpieniu od umowy, k. 63).

W tym samym dniu spółka (...) wystawiła na rachunek K. J. notę księgową nr (...) na kwotę 52.000,00 zł. W treści (...) spółka (...) wskazała, iż obciąża K. J. kwotę 52.000,00 zł z tytułu kary umownej za odstąpienie od Umowy (...) nr (...) z dnia 16. listopada 2015 roku, zgodnie z pkt 15.3 Standardowych Warunków dla Podwykonawców, stanowiących załącznik nr 4 do umowy (nota księgowa, k. 37v., 64).

Podczas spotkania, do jakiego doszło pomiędzy K. J. a M. D. (1) – ówczesnym Prezesem Zarządu spółki E., K. J. poinformował, iż nie zgadza się z wystawioną notą księgową i chciał ją zwrócić. Prezes Zarządu nie zgodził się na anulowanie noty księgowej (zeznania świadka M. D. (1), k. 278-279, zeznania świadka A. D., k. 283-285v.).

W dniu 11. stycznia 2016 roku K. J. wystawił na rachunek spółki (...) fakturę proforma nr 1/01/2016 na kwotę 30.823,80 zł brutto, tytułem świadczenia na realizację umowy podwykonawstwa nr 10S/189/ (...)/012 w okresie od 16. listopada do 7. grudnia 2015 roku (faktura proforma, k. 129).

Powyższa faktura proforma została odesłana przez spółkę (...) (pismo z dnia 19. stycznia 2016 roku wraz z załącznikiem i dowodem nadania, k. 128-130).

W dniu 18. stycznia 2016 roku strony zawarły aneks do umowy nr (...), którym zmieniono datę zakończenia robót na dzień 31. stycznia 2016 roku oraz wysokość wynagrodzenia na kwotę 13.500,00 zł netto (aneks, k. 34).

W dniu 2. lutego 2016 roku został sporządzony końcowy protokół zaawansowania robót za okres od 17. listopada 2015 roku do 29. stycznia 2016 roku do umowy nr (...). Powyższy protokół został podpisany przez K. J. oraz Kierownika Projektu (końcowy protokół zaawansowania robót, k. 35).

W dniu 3. lutego 2016 roku K. J. wystawił na rachunek spółki (...) fakturę VAT nr (...) na kwotę 16.605,00 zł brutto (13.500,00 zł netto), tytułem płukania instalacji chłodu na obiekcie LIPSK, zgodnie ze zleceniem nr (...) 10S/184/ZL/054, oznaczając termin płatności na 30 dni (faktura VAT, k. 36).

Strony próbowały dojść do porozumienia. Warunkiem zawarcia umowy było złożenie przez K. J. atrakcyjnej oferty na wykonanie antykorozyjnej ochrony instalacji w budynku (...) w W.. W dniu 25. lutego 2016 roku K. J. ponownie przedstawił spółce (...) ofertę na antykorozyjną ochronę instalacji ogrzewania i chłodzenia w budynku (...) w W. (oferta, k. 65-66, korespondencja e-mail, k. 67-68, zeznania świadka A. D., k. 283-285v., zeznania świadka M. J., k. 293-294v.).

Pomiędzy stronami nie doszło do zawarcia kolejnej umowy, na warunkach przestawionych w ofercie z dnia 25. lutego 2016 roku (zeznania świadka A. D., k. 283-285v.).

Pismem z dnia 10. marca 2016 roku spółka (...) złożyła K. J. oświadczenie o potrąceniu wierzytelności. W piśmie tym spółka (...) wskazała, iż jest dłużnikiem K. J. z tytułu faktury VAT nr (...) na kwotę 16.605,00 zł, natomiast K. J. jest jej dłużnikiem z tytułu kary umownej za odstąpienie od Umowy Podwykonawstwa z dnia 16. listopada 2015 roku w kwocie 52.000,00 zł. Spółka (...) wskazała, iż dokonuje potrącenia opisanych powyżej wzajemnych wierzytelności przysługujących stronom. Jednocześnie wezwała K. J. do zapłaty pozostałej kwoty kary umownej – 35.395,00 zł, niezwłocznie, jednak nie później aniżeli w ciągu 5 dni od dnia doręczenia pisma. Wraz z oświadczeniem spółka (...) ponownie doręczyła K. J. wystawioną notę księgową (oświadczenie o potrąceniu wraz z załącznikiem, k. 37-37v.).

Pismem z dnia 30. marca 2016 roku K. J. wezwał spółkę (...) do zapłaty kwoty 16.605.00 zł z tytułu wystawionej faktury VAT, wskazując jednocześnie, że na firmie (...) nie ciążą żadne zobowiązania wobec spółki (...) (wezwanie do zapłaty, k. 69, oświadczenie, k. 70).

W odpowiedzi na powyższe spółka (...) wskazała, iż powyższa kwota została uregulowana w drodze potrącenia wzajemnych wierzytelności (pismo z dnia 22. kwietnia 2016 roku z dowodem doręczenia, k. 131-133).

W dniu 10. sierpnia 2016 roku pełnomocnik K. J. ponownie wezwał spółkę (...) do zapłaty kwoty 16.605,00 zł (wezwanie do zapłaty, k. 71-72).

W odpowiedzi na powyższe, spółka (...) wskazała, iż wezwanie jest nieuzasadnione i nie zasługuje na uwzględnienie, z tego względu, że to K. J. jest dłużnikiem spółki z tytułu wystawionej noty księgowej (pismo z dnia 18. sierpnia 2016 r., k. 73-75, pismo z dnia 13. maja 2016 r., k. 134-138, wezwanie do zapłaty, k. 139).

Stan faktyczny opisany powyżej był w części bezsporny między stronami niniejszego postępowania. Podstawę ustaleń stanowiły zatem twierdzenia strony powodowej niezakwestionowane albo wprost przyznane przez pozwanego, a zatem dotyczące faktów bezspornych.

Przedstawiony powyżej stan faktyczny Sąd ustalił ponadto na podstawie powołanych przy odpowiednich partiach ustaleń dowodów: dokumentów prywatnych. Na poparcie swoich twierdzeń strony przedstawiły wymienione wyżej kserokopie i wydruki dokumentów, które Sąd uczynił podstawą dokonanych ustaleń we wskazanym wyżej zakresie. Strony nie kwestionowały wiarygodności załączonych do pism procesowych odpisów dokumentów prywatnych, Sąd zaś nie znalazł jakichkolwiek podstaw, by czynić to z urzędu.

Podstawę ustaleń w zakresie treści stosunków prawnych łączących strony, nieprzystąpienia przez powoda do prac stanowiących przedmiot umowy nr (...), wywiązania się wykonawcy z zobowiązań umownych stanowiły zeznania świadków: T. C., A. D., M. J., P. J., I. P., J. J. oraz zeznania powoda K. J.. Zeznaniom tych świadków oraz powoda Sąd przyznał przymiot wiarygodności, gdyż zeznania te są spójne, logiczne, uzupełniają się wzajemnie i znajdują potwierdzenie w pozostałym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym. Z treści zeznań tych świadków oraz powoda wynika, iż powód zwracał się do pozwanego o przygotowanie materiałów potrzebnych do wykonania podłączeń, ale nie precyzował dokładnie co jest mu potrzebne. Jak wynika z zeznań świadka M. J., powód uznał, że dla Kierownika Budowy jest oczywiste jakie materiały są konieczne. Z zeznań świadków oraz powoda wynika, że ostateczne, dokładne sprecyzowanie materiałów niezbędnych do wykonania spinek i podłączeń nastąpiło w protokole nr (...). Ponadto z treści zeznań świadków i powoda wynika, że strona pozwana przygotowała powodowi materiały wskazane w protokole nr (...), poza wężami, które według pozwanego nie były potrzebne do wykonania podłączeń.

Postanowieniem na rozprawie w dniu 17. października 2019 roku Sąd zarządził konfrontację świadków M. J. i T. C. w trybie art. 272 k.p.c. celem wyeliminowania sprzeczności wynikających z zeznań co do okoliczności możliwości wykonania umowy przez powoda, w szczególności możliwości rozpoczęcia płukania instalacji, gdzie nie były potrzebne spinki oraz zgłaszania T. C. przez M. J. zapotrzebowania na materiały niezbędne do wykonania podłączeń. W wyniku przeprowadzonej konfrontacji ustalono, że strona pozwana wykonała spinki na 7 i 8 piętrze w grudniu 2015 roku. Świadek T. C. nie mógł sobie jednak przypomnieć czy było to przed czy po wysłaniu wiadomości e-mail do powoda w dniu 1. grudnia 2015 roku. Z zeznań świadków jednoznacznie wynika natomiast, iż powód nie został o tym poinformowany przez pozwanego. Ponadto podczas składania tych zeznań M. J. stanowczo zaprzeczył okoliczności, iż powód zwracał się z prośbą do pozwanego o wykonanie spinek, natomiast T. C., który wcześniej zeznał, iż taka prośba padła, w wyniku przeprowadzonej konfrontacji nie podtrzymał poprzednio złożonych zeznań w tym zakresie. Jeśli zaś chodzi o zgłoszenie pozwanemu przez powoda zapotrzebowania na materiały, to świadek M. J. podtrzymał swoje zeznania w zakresie w jakim wskazał, iż zgłaszał T. C. zapotrzebowanie na materiały, wskazując jakie materiały są mu potrzebne, nie precyzując jednakże rozmiarów i rodzajów tych materiałów, uznając, iż dla kierownika budowy będzie to oczywiste. Świadek T. C. natomiast, który zeznał wcześniej, iż do żadnej rozmowy pomiędzy nim a M. J., dotyczącej materiałów potrzebnych do wykonania spinek i podłączeń, nie doszło, podczas konfrontacji zeznał, iż nie wyklucza, że taka rozmowa mogła mieć miejsce. Ponadto również w zakresie złożonych przez świadka T. C. wcześniej zeznań, iż była możliwość wykonania płukania w wentylatorniach nad garażami, czemu stanowczo zaprzeczył świadek M. J., świadek T. C. podczas konfrontacji nie podtrzymywał wcześniejszego stanowiska. Zeznał, iż dokładnie już nie pamięta, ale wydaje mu się, że była taka możliwość. W związku z powyższym Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadka M. J. w zakresie tego, iż świadek zgłaszał T. C. zapotrzebowanie na materiały, jeszcze przed wysłaniem wiadomości e-mail z dnia 1. grudnia 2015 r., a ponadto, że powód nie zwracał się do pozwanego o wykonanie spinek oraz, iż nie istniała możliwości wykonania płukania w innych pomieszczeniach budynku, do których nie były potrzebne spinki. Zeznania świadka M. J. są bowiem w tym zakresie spójne, logiczne i stanowcze. Konsekwentnie podtrzymywał swoje uprzednio złożone w niniejszej sprawie zeznania. Świadek T. C. natomiast podczas konfrontacji zeznał, iż wielu okoliczności nie pamięta, dlatego też nie był w stanie wykluczyć okoliczności, o których mówił świadek M. J.. Nie ujawniły się natomiast okoliczności na podstawie których można by przyjąć, iż świadek zeznawał wcześniej nieprawdę. Przed Sądem świadek nie wycofał swoich zeznań, wskazał jedynie na niepamięć.

Zeznaniom świadka M. D. (1) Sąd także dał wiarę. Zeznania te okazały się jednakże nieprzydatne dla ustalenia istotnych okoliczności sprawy dotyczących nieprzystąpienia przez powoda do prac stanowiących przedmiot umowy nr (...), wywiązania się wykonawcy z zobowiązań umownych. Świadek bowiem wielu rzeczy nie pamiętał albo nie posiadał wiedzy w zakresie okoliczności przyczyn nieprzystąpienia przez powoda do wykonywania prac na budowie budynku (...). Świadek wskazał, iż do niego, jako ówczesnego Prezesa Zarządu pozwanej spółki takie informacje nie docierały. Świadek M. D. (1) złożył natomiast zeznania także na okoliczność przebiegu spotkania z K. J., dotyczącego wystawionej noty księgowej. Zeznaniom te Sąd uznał za wiarygodne, gdyż były spójne i znajdowały odzwierciedlenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie. W szczególności w zeznaniach świadka A. D. i M. J., którzy zeznali, iż pomiędzy stornami doszło do takiego spotkania w celu doporowadzenia do ugodowego rozwiązania sporu.

S ąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Powód wywodził roszczenie procesowe będące przedmiotem niniejszego postępowania z zawartej z pozwaną umowy z dnia 17. listopada 2015 r. Umowa przedłożona przez stronę powodową do akt sprawy jest niewątpliwie umową podwykonawczą. Umowa o podwykonawstwo jest umową nienazwaną, lecz najczęściej jest oparta co do zasady na umowie o dzieło lub o roboty budowlane. Decydującym kryterium odróżniającym umowę o roboty budowlane od umowy o dzieło są cechy przedmiotowe umowy. W niniejszym przypadku, w ocenie Sądu, do zawartej przez strony umowy należy stosować odpowiednio przepisy dotyczące umowy o roboty budowlane. Powyższa umowa została zawarta przez pozwanego, jako wykonawcę, z powodem (podwykonawcą) na wykonanie płukania instalacji chłodu na obiekcie LIPSK. Niezależnie zatem od możliwej kwalifikacji prawnej przedmiotu tej umowy, uznać ją należy za umowę o roboty budowalne. Zgodnie bowiem z dominującym poglądem w orzecznictwie i doktrynie, jeżeli przedmiotem umowy jest przedsięwzięcie o większych rozmiarach, zindywidualizowanych właściwościach fizycznych i użytkowych, w umowie nadto przewidziano zindywidualizowany nadzór, to umowę należy kwalifikować, jako umowę o roboty budowlane (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18. maja 2007 r., I CSK 51/07; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 30. września 2010 r., I CSK 542/09; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25. marca 1998 r., II CSK 653/97, OSNC 1998 nr 12, poz. 207, str. 40). W związku z powyższym do zawartej przez strony umowy zastosowanie znajdą przepisy art. 647 k.c. i następne. Zgodnie z art. 647 k.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia. Umowa o roboty budowlane jest umową wzajemną, odpłatną, mającą charakter zobowiązania rezultatu.

Należy wskazać, iż poza sporem był sam fakt zawarcia umowy, jak również jej treść. Strona pozwana nie kwestionowała także wykonania tej umowy przez powoda oraz wysokości należnego mu z tego tytułu wynagrodzenia, zatem niewątpliwie zaktualizował się obowiązek zapłaty wynagrodzenia powodowi za wykonane prace. Wobec faktu, że pozwana spółka nie kwestionowała powyższych okoliczności, powód zwolniony był z dalszego dowodzenia swoich twierdzeń w tym zakresie.

Wobec powyższego uznać należy, że niewątpliwie powód wykazał swoje roszczenie, co do zasady. Pozwany zaś podniósł zarzut potrącenia, czym dał wyraz swojego przekonania o przysługiwaniu powodowi dochodzonej w pozwie wierzytelności. Wobec powoływania się przez pozwanego na przedprocesowe oświadczenie o potrąceniu wierzytelności, a więc zgłoszenie zarzutu nieistnienia wierzytelności wobec jej umorzenia przez potrącenie oraz procesowy zarzut potrącenia, przy jednoczesnym braku kwestionowania zasadności roszczeń powoda, postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie sprowadzało się do ustalenia zasadności zgłoszonego zarzutu, a więc ustalenia, czy pozwany mógł skutecznie odstąpić od umowy nr (...) wobec niewywiązywania się przez powoda z zobowiązań umownych, a co za tym idzie czy uprawniało to pozwanego do naliczenia kary umownej oraz czy pozwany skutecznie potrącił przedmiotową karę umowną z należnościami powoda – tak pod względem formalnym jak i materialnym.

Potrącenie jako instytucja prawa cywilnego (art. 498 – 505 k.c.) funkcjonuje w zasadzie na obszarze regulowanym przez prawo prywatne, obejmując stosunki prawne, w których obie strony występują w podwójnej roli wierzyciela i dłużnika. Zgodnie z art. 498 § 1 k.c., obydwie wierzytelności powinny spełniać wymagania jednorodzajowości oraz ograniczenia przedmiotowego (pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku), wymagalności i zaskarżalności. Wykonanie prawa potrącenia polega na złożeniu drugiej stronie oświadczenia o charakterze prawokształtującym (art. 499 zdanie pierwsze k.c.), którego skutkiem, niezależnym od woli uprawnionego do wierzytelności objętej potrąceniem, jest umorzenie się obydwu wierzytelności do wysokości wierzytelności niższej (art. 498 § 2 k.c.), ze skutkiem czasowym określonym w art. 499 zdanie drugie k.c., tj. od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Oświadczenie o potrąceniu może być złożone w dowolnej formie. Co oczywiste, podstawowym warunkiem jego skuteczności jest, by z treści oświadczenia w sposób nie budzący wątpliwości wynikało, jaka wierzytelność przedstawiona została do potrącenia. Niezbędne jest zatem sprecyzowanie wzajemnej wierzytelności potrącającego pod względem rodzajowym, terminowym i wartościowym, w tym dokładne określenie kwoty pieniężnej, w jakiej ta wierzytelność się wyraża (zob. wyrok SN z dnia 20. grudnia 2006 r., IV CSK 299/2006, wyrok SN z dnia 30 maja 1968 r., II PR 202/68, wyrok SN z dnia 4 lutego 2000 r., II CKN 730/98, wyrok SA w Warszawie z dnia 26 marca 2009 r., VI ACa 1278/2008,). Zauważyć też należy, że podniesienie w procesie przez pozwanego zarzutu potrącenia przenosi ciężar dowodzenia na stronę pozwaną, która winna w tej sytuacji udowodnić istnienie wzajemnej wierzytelności, jej wymagalność oraz wysokość, zgodnie z ogólną regułą wynikającą z art. 6 k.c. W materialnym oświadczeniu o potrąceniu właściwym mieści się bowiem uznanie własnego roszczenia wobec osoby do którego jest ono skierowane w rozumieniu art. 123 § 1 pkt 2 k.c. a tym samym powód zwolniony był z obowiązku dalszego dowodzenia istnienia swojej wierzytelności.

W ocenie Sądu zarzut potrącenia podniesiony przez stronę pozwaną w zakresie wierzytelności powoda z wierzytelnością pozwanego z tytułu naliczonej kary umownej nie zasługiwał na uwzględnienie. Pozwany nie wykazał bowiem istnienia po swej stronie wierzytelności przysługującej mu wobec powoda z tytułu kary umownej, która spełniałaby warunki prawne, powodujące, że nadawałaby się do umorzenia wskutek potrącenia z wierzytelnością powoda z tytułu należności objętych żądaniem pozwu.

Podstawą dopuszczalności zastrzeżenia kary umownej jest art. 483 § 1 k.c., w myśl którego można w umowie zastrzec, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna). W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości, bez względu na wysokość poniesionej szkody (art. 484 § 1 zd. 1 k.c.). W związku z treścią powyższych przepisów, należy wskazać, iż ustawodawca ograniczył możliwość zastrzegania kary umownej tylko przez wskazanie, że zobowiązanie, którego niewykonanie może być nią obwarowane, ma być niepieniężne.

Wskazać, należy, iż tutejszy Sąd podziela zapatrywanie przedstawione w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 6. listopada 2003 r. (sygn. akt III CZP 61/03), w świetle którego „zastrzeżenie kary umownej w umowie powoduje właśnie - jak wspomniano - modyfikację reguł tej odpowiedzialności kontraktowej w tym sensie, że wierzyciel wykazuje jedynie sam fakt zastrzeżenia kary umownej i niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania przez dłużnika. Kara umowna stanowi zatem jedną z umownych sankcji kontraktowych, aktualizującą się w związku z naruszeniem zobowiązania przez dłużnika (...)”.

W kontekście powyższych rozważań, w ocenie Sądu, w niniejszej sprawie uznać należy za skuteczne zastrzeżenie umowne dotyczące kary za niewykonanie świadczeń o charakterze niepieniężnym.

W niniejszej sprawie, podstawę do naliczenia kary umownej za odstąpienie od umowy przez pozwanego z winy powoda, pozwany upatrywał w pkt 15.3. w zw. z pkt 15.1. lit. a) Standardowych Warunków dla Podwykonawców, stanowiących integralną część Umowy Podwykonawstwa, jaką strony zawarły w dniu 16. listopada 2015 roku. Zgodnie z ich treścią, Wykonawca miał prawo odstąpienia od umowy ze skutkiem natychmiastowym, jeżeli Podwykonawca nie będzie wywiązywał się ze swoich zobowiązań umownych, w szczególności jeżeli będzie opóźniał się z wykonywaniem prac o więcej niż 30 dni. W takim przypadku Podwykonawca miał zapłacić karę umowną w wysokości 20% wynagrodzenia. Zgodnie z rozkładem ciężaru dowodu, wynikającym z przepisu art. 6 k.c. oraz stanowiącego jego odpowiednik procesowy art. 232 k.p.c., to na pozwanym spoczywał ciężar wykazania podstawy naliczenia kary umownej, tj. istnienia po stronie pozwanego podstaw do odstąpienia od umowy z winy powoda.

W ocenie Sądu okoliczności te nie zostały wykazane przez stronę pozwaną. Strona pozwana nie mogła bowiem skutecznie odstąpić od Umowy Podwykonawstwa, z tego względu, iż w dniu złożenia przez nią oświadczenia, tj. 21. grudnia 2015 roku, strony nie były już związane umową z uwagi na wcześniejsze, skuteczne odstąpienie od umowy przez powoda.

W niniejszej sprawie powód wskazał, iż złożył pozwanemu oświadczenie o odstąpieniu od umowy ze skutkiem natychmiastowym, bez wyznaczania pozwanemu dodatkowego terminu, z tego względu, iż pozwany jednoznacznie odmówił dostarczenia materiałów potrzebnych do wykonania umowy. Zgodnie z art. 4921 k.c., jeżeli strona obowiązana do spełnienia świadczenia oświadczy, że świadczenia tego nie spełni, druga strona może odstąpić od umowy bez wyznaczenia terminu dodatkowego, także przed nadejściem oznaczonego terminu spełnienia świadczenia. Przepis ten nawiązuje do odstąpienia od umowy, o którym mowa w art. 491 i 492 k.c., w przeciwieństwie jednak do nich umożliwia on odstąpienie od umowy, gdy do jej naruszenia jeszcze nie doszło, jest zatem swoistego rodzaju środkiem ochrony wierzyciela przed spodziewanym naruszeniem zobowiązania. Powyższy przepis modyfikuje wskazany w art. 491 k.c. sposób zakończenia wynikającego z umowy zobowiązaniowego stosunku prawnego, stanowiąc względem niego przepis szczególny. Normuje on sytuację, w której strona obowiązana do spełnienia świadczenia wzajemnego oświadczy, że go nie spełni. W takim przypadku druga strona jest uprawniona do złożenia oświadczenia o odstąpieniu bez konieczności czekania na nadejście terminu wykonania zobowiązania oraz bez potrzeby wyznaczania dodatkowego terminu, co byłoby niezbędne na gruncie art. 491 k.c. Umożliwia on bowiem doprowadzenie do zakończenia umowy, co do której i tak wiadomo, że zostanie naruszona. Konieczną przesłanką zaktualizowania się uprawnienia do odstąpienia od umowy jest oświadczenie dłużnika o braku zamiaru spełnienia świadczenia (na warunkach określonych w umowie), bez znaczenia jest w tym wypadku, tak jak to ma miejsce przy odstąpieniu z art. 635 k.c., fakt, czy umowa była wykonywana i czy możliwe jest jej wykonanie w umówionym terminie. Warunkiem sine qua non powstania prawa odstąpienia jest natomiast oświadczenie dłużnika (por. Lubasz Dominik (red.), Namysłowska Monika (red.) i inni. Kodeks cywilny. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta [w:] Ustawa o prawach konsumenta. WK 2015).

Przesłanką uprawnienia wierzyciela do odstąpienia od umowy na podstawie art. 4921 k.c. jest oświadczenie dłużnika, że świadczenia nie spełni, przy czym chodzi o taką odmowę spełnienia świadczenia, która jest niezgodna z treścią stosunku prawnego łączącego strony. To na uprawnionym spoczywa ciężar dowodu (art. 6 k.c.), że oświadczenie takie zostało złożone. W niniejszej sprawie powód sprostał ciążącemu na nim obowiązkowi. Wykazał on bowiem, że pozwany złożył oświadczenie, z którego wynikało, iż nie spełni on świadczenia wzajemnego w postaci dostarczenia wszystkich potrzebnych powodowi materiałów do wykonania spinek i innych podłączeń w celu wykonania prac objętych umową, do czego, jak wynika z treści protokołu negocjacji oraz zeznań świadków, był zobowiązany umową. Strona powodowa przedłożyła bowiem na tą okoliczność wydruk wiadomości e-mail z dnia 1. grudnia 2015 roku, sporządzonej przez T. C. – Kierownika Budowy, który wskazał, iż dostarczy powodowi materiały, poza wymienionymi przez niego wężami. Jak wynika z zeznań świadka M. J. materiały w postaci węży, wskazanych przez powoda w protokole nr (...), były elementem niezbędnym do wykonania „spinek” w celu podłączenia pomp, które pozwoliłyby na wykonanie płukania instalacji. Pomiędzy stronami sporne było czy wskazane przez powoda węże były elementem niezbędnym do wykonania „spinek”. Jak wynika z zeznań świadka M. J. był to element niezbędny do wykonania tych podłączeń. Świadek wskazał, iż bez tego elementu nie można było wykonać spinek, a co za tym idzie brak było możliwości wykonania płukania instalacji. Wskazać w tym miejscu należy, iż to powód był profesjonalistą i to powód wskazywał jakie materiały są mu potrzebne. Strona powodowa bowiem jako podwykonawca oraz osoby działające w jego imieniu lub na jego rzecz, posiadając stosowne kwalifikacje, wiedzę i doświadczenie, powinna działać tak, aby możliwy do osiągnięcia był rezultat tych działań w postaci osiągnięcia celu umowy, którym w niniejszym przypadku było wykonanie płukania instalacji. Obowiązkiem powoda więc jako podwykonawcy była umiejętna ocena materiałów, które powinny być w tym celu użyte. Z zeznań świadka M. J. wynika, że te konkretne węże, wskazane w protokole nr (...) były potrzebne do podłączenia pompy. Niewątpliwie, ze zgormadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, iż wszelkie materiały potrzebne do podłączeń zobowiązał się dostarczyć pozwany. Pozwany zatem odmawiając dostarczenia materiałów w postaci węży, a zatem uniemożliwiając powodowi podłączenie pomp i wykonanie płukania, spowodował, iż odmowa spełnienia świadczenia przez pozwanego w tym zakresie, spowodowała, że pozostała część świadczenia (co do której pozwany zobowiązał się wykonać) przestała mieć jakiekolwiek znaczenie dla powoda. Jak wynika z zeznań świadka M. J., powód nie był zainteresowany dostarczeniem przez pozwanego pozostałych elementów, gdyż brak kompletu materiałów powodował brak możliwości przystąpienia do prac. W tym miejscu wskazać należy, że w przypadku gdy zobowiązany oświadczy, że spełni świadczenie tylko częściowo, art. 4921 k.c. powinien być interpretowany w związku z ogólniejszym art. 491 § 2 k.c. W konsekwencji, gdy świadczenia obu stron są podzielne, uprawnienie do odstąpienia od umowy będzie przysługiwać jedynie w odniesieniu do tej części świadczenia, której brak spełnienia zapowiedziała strona obowiązana. Uprawniony będzie jednak mógł odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niego znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez niego cel umowy, wiadomy drugiej stronie (zob. Lubasz Dominik (red.), Namysłowska Monika (red.) i inni. Kodeks cywilny. Komentarz do zmian wprowadzonych ustawą z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta [w:] Ustawa o prawach konsumenta. WK 2015). Niewątpliwie celem zawartej przez strony umowy było wykonanie przez powoda płukania instalacji wodnej z nagromadzonych osadów oraz przygotowanie jej do dalszej eksploatacji. Z powyższych okoliczności wynika, iż niedostarczenie przez pozwanego wszystkich potrzebnych materiałów do podłączenia pomp uniemożliwiało wykonanie płukania, a co za tym idzie osiągnięcia celu umowy. Zaznaczyć przy tym należy, iż brak było możliwości spełnienia świadczenia przez powoda częściowo poprzez wykonanie płukania instalacji w innych pomieszczeniach, gdzie „spinki” nie były potrzebne, z tego względu, że pomieszczenia te nie były odpowiednio przygotowane do tego typu prac. Jak wynika z zeznań świadka M. J., w wentylatorniach nad garażami, o których mówiła strona pozwana, wykonanie płukania było niemożliwe z tego względu, że nie było tam wody oraz nie odbyły się próby szczelności. Z powyższego wynika zatem, iż odmowa spełnienia przez pozwanego części świadczenia spowodowała brak możliwości spełnienia przez powoda świadczenia w jakimkolwiek zakresie.

Zaznaczyć należy, że zdaniem Sądu, ustalenie czy do wykonania „spinek” i podłączeń przydatne były wskazane przez powoda węże oraz czy istniała możliwość wykonania płukania w wentylatorniach bez prób szczelności oraz bez bezpośredniego dostępu do wody, wymagało wiadomości specjalnych. W konsekwencji, niezbędne dla rozstrzygnięcia sporu między stronami było przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego. Co więcej, o ile z zeznań wszystkich świadków obecnych na placu budowy wynika, że węże hydrauliczne były elementem niezbędnym do wykonania podłączenia pomp płuczących, o tyle już sporna była kwestia, czy stanowiły one część "spinek". Ciężar dowodu spoczywał w tym zakresie na stronie pozwanej, jednakże zaniechała ona tej inicjatywy dowodowej, a zatem obciążają ją negatywne konsekwencje braku inicjatywy dowodowej w powyższym zakresie. W procesie decyzyjnym Sąd nie może oprzeć swojego rozstrzygnięcia na okolicznościach, które nie zostały udowodnione, a które stanowią podstawę dochodzonego roszczenia. Dowodzenie własnych twierdzeń nie jest obowiązkiem strony (ani materialnoprawnym, ani procesowym), a tylko spoczywającym na niej ciężarem procesowym. Nie istnieje zatem żadna możliwość egzekwowania od strony aktywności w sferze dowodowej. Przeciwko stronie natomiast - co wynika z art. 6 k.c. - skierują się ujemne następstwa jej pasywnej postawy; fakty nieudowodnione zostaną pominięte i nie wywołają skutków prawnych z nimi związanych (Pyziak-Szafnicka M. (red.). Kodeks cywilny. Część ogólna. Komentarz. LEX 2009).

Tym samym, wobec odmowy spełnienia przez pozwanego całego świadczenia, aktualne stało się uprawnienie prawnokształtujące powoda do odstąpienia od umowy, zgodnie art. 4921 k.c. Bez znaczenia pozostaje okoliczność, iż powyższe oświadczenie zostało złożone przez pracownika pozwanego – T. C., który był kierownikiem budowy.

Powyższe oświadczenie nie stanowi bowiem oświadczenia woli, lecz oświadczenie wiedzy [tak też: P. S., w: Ustawa (red. B. Kaczmarek-Templin, P. Stec, D. Szostek), art. 4921, Nb 6; M. L., Z. niespełnienia świadczenia, s. 13; inaczej: K. Z., w: G., M., Komentarz, 2016, art. 4921, Nb 12]. Nie musi ono być nakierowane na wywołanie skutku w postaci upoważnienia wierzyciela do odstąpienia od umowy i skutek taki nie musi być objęty świadomością dłużnika. Jego treścią jest bowiem wyłącznie informacja o tym, że do spełnienia świadczenia nie dojdzie. Ponieważ oświadczenie dłużnika nie stanowi oświadczenia woli, nie musi być także złożone w żadnej szczególnej formie, nawet jeśli w takiej formie zawarto umowę (M. L., Z. niespełnienia świadczenia, s. 13). Oświadczenie o tym, że świadczenie nie zostanie spełnione, musi złożyć dłużnik albo osoba przez niego umocowana (pełnomocnik). W przypadku złożenia takiego oświadczenia przez pracownika dłużnika, który został przez niego wyznaczony do kontaktów z powodem w zakresie wykonywania łączącej strony umowy należy domniemywać jego umocowanie do składania oświadczeń w zakresie spełniania świadczeń wynikających z czynności prawnych. Zatrudnienie bowiem określonej osoby w charakterze Kierownika Budowy i wyznaczenie jej do kontaktów z powodem, w szczególności w zakresie omówienia i dostarczenia potrzebnych mu materiałów do wykonania prac określonych umową jest równoznaczne z udzieleniem mu pełnomocnictwa do składania tego typu oświadczeń co do spełnienia świadczenia przez powoda w tym zakresie. Nie sposób uznać, aby w zakresie tych okoliczności zachodziła konieczność zaakceptowania dostarczenia potrzebnych powodowi materiałów przez osoby reprezentujące spółkę. Tym bardziej, iż jak wynika z zeznań świadka M. D. (2), on jako ówczesny Prezes Zarządu pozwanej spółki takimi sprawami się nie zajmował. Wskazał na pracowników spółki, w szczególności osoby zatrudnione na budowie, jako osoby kompetentne do wypowiadania się w zakresie realizacji prac, zapotrzebowania na materiały do wykonania tych prac przez powoda oraz dostarczenia tych materiałów powodowi. Dlatego też złożenie oświadczenia wiedzy polegającego na odmowie spełnienia części świadczenia przez dłużnika, w tym przypadku odmowie dostarczenia powodowi wszystkich materiałów, nie wymaga dla swej skuteczności dokonania go wyłącznie przez osoby działające zgodnie z obowiązującymi w spółce zasadami reprezentacji.

W związku z powyższym, o cenie Sądu, zachodziły wszystkie przesłanki do złożenia przez powoda oświadczenia o odstąpieniu od umowy w trybie art. 4921 k.c., a co za tym idzie wywarło ono określone skutki prawne w postaci wygaśnięcia stosunku prawnego łączącego strony z mocą wsteczną - ex tunc i zniesienie dotychczasowego obowiązku świadczenia. Wskutek odstąpienia wygasa nie tylko zobowiązanie główne, ale i akcesoryjne, w tym zobowiązanie zapłaty kary umownej. Z tych samych względów strona pozwana nie mogła skutecznie złożyć oświadczenia o odstąpieniu od umowy w dniu 21. grudnia 2015 roku, skoro w chwili składania tego oświadczenia strony nie były już związane umową. Odpadła zatem podstawa do obciążenia powoda karą umowną, wynikająca z pkt. 15.3. w zw. z pkt. 15.1. lit. a) Standardowych Warunków dla Podwykonawców, na którą to podstawę powoływała się strona pozwana.

Ubocznie wskazać ponadto należy, iż strona pozwana nie wykazała, iż w niniejszej sprawie zachodziły przesłanki do złożenia przez nią oświadczenia o odstąpieniu od umowy, zgodnie z zawartą przez strony umową. Zgodnie z art. 395 § 1 k.c. można zastrzec, że jednej lub obu stronom przysługiwać będzie w ciągu oznaczonego terminu prawo odstąpienia od umowy. Prawo to wykonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Postanowienie umowne o prawie odstąpienia jest tzw. dodatkowym zastrzeżeniem umownym. Może ono zostać zawarte w umowie tworzącej zobowiązanie, a także być wprowadzone do umownego stosunku zobowiązaniowego w drodze kolejnej czynności prawnej. W niniejszej sprawie strona pozwana w swoim oświadczeniu o odstąpieniu od umowy z dnia 21. grudnia 2015 roku powołała się na pkt 15.1 lit. a) Standardowych Warunków dla Podwykonawców. Zgodnie z jego treścią Wykonawca miał prawo odstąpienia od umowy ze skutkiem natychmiastowym, jeżeli Podwykonawca nie będzie wywiązywał się ze swoich zobowiązań umownych, w szczególności jeżeli będzie opóźniał się z wykonywaniem prac o więcej niż 30 dni.

W ocenie pozwanego powyższy zapis powoduje, iż posiadał on uprawnienie do odstąpienia od umowy w przypadku gdy powód opóźniał się z rozpoczęciem jakichkolwiek prac o więcej niż 30 dni. Z kolei strona powodowa wskazała, iż powyższe uprawnienie przysługiwałoby pozwanego dopiero w chwili gdyby strona powodowa opóźniała się z wykonaniem pierwszego etapu umowy, który został określony na dzień 23. grudnia 2015 roku. Zgodnie zatem z twierdzeniami strony pozwanej, w dniu złożenia tego oświadczenia przez pozwanego, powód nie mógł być w zwłoce z wykonaniem zobowiązania.

Zgodnie z art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Stosownie do §2 powyższego przepisu, w umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu. W doktrynie i judykaturze dominuje stanowisko, że na gruncie art. 65 k.c., który nakazuje uwzględnić różne kryteria oceny oświadczenia woli, takie jak okoliczności, w których zostało ono złożone, zasady współżycia społecznego, ustalone zwyczaje, zgodny zamiar stron oraz cel umowy, zastosowanie znajduje kombinowana metoda wykładni. Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z dnia 29 czerwca 1995 r. (III CZP 66/95, OSNC 1995, nr 5, poz. 168) przyjął na tle art. 65 k.c. powyższą metodę wykładni oświadczeń woli. Obejmuje ona zasadniczo dwie fazy. W pierwszej fazie sens oświadczenia woli ustala się, mając na uwadze rzeczywiste ukonstytuowanie się znaczenia między stronami. Na tym etapie wykładni priorytetową regułę interpretacyjną oświadczeń woli składanych indywidualnym adresatom stanowi rzeczywista wola stron. Zastosowanie tej reguły wymaga wyjaśnienia, jak strony rozumiały złożone oświadczenie woli, a w szczególności, jaki sens łączyły z użytym w oświadczeniu woli zwrotem lub wyrażeniem. W razie ustalenia, że były to te same treści myślowe, pojmowany zgodnie sens oświadczenia woli trzeba uznać za wiążący. Jeżeli natomiast okaże się, że strony nie przyjmowały tego samego znaczenia oświadczenia woli, konieczne jest przejście do drugiej fazy wykładni (obiektywnej), w której właściwy dla prawa sens oświadczenia woli ustala się na podstawie przypisania normatywnego, czyli tak, jak adresat sens ten zrozumiał i rozumieć powinien. Przyjmuje się, że na podstawie art. 65 § 2 k.c. możliwa i dopuszczalna jest sytuacja, w której właściwy sens umowy ustalony przy zastosowaniu wskazanych w nim dyrektyw będzie odbiegał od jej jasnego znaczenia w świetle reguł językowych (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 września 2011 r., sygn. akt V CSK 427/10). Wykładania umowy dokonywana jest na trzech poziomach. Pierwszy wyznaczony jest dosłownym brzmieniem umowy, drugi zdeterminowany jest przez jej treść odczytaną przy zastosowaniu reguł interpretacyjnych wyrażonych w art. 65 § 1 k.c., trzeci zaś polega na ustaleniu znaczenia oświadczeń woli przez odwołanie się do zgodnego zamiaru stron i celu umowy. Nie można jednak przyjąć takiego znaczenia interpretowanego zwrotu, który pozostawałby w sprzeczności z pozostałymi składnikami wypowiedzi. Kłóciłoby się to bowiem z założeniem o racjonalnym działaniu uczestników obrotu prawnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31. stycznia 2008 r., II CSK 406/07). Tak więc przy wykładni oświadczenia woli należy - poza kontekstem językowym - brać pod uwagę także okoliczności złożenia oświadczenia woli, czyli tzw. kontekst sytuacyjny (art. 65 § 1 k.c.). Obejmuje on w szczególności przebieg negocjacji, dotychczasowe doświadczenie stron, ich status (wyrażający się, np. prowadzeniem działalności gospodarczej). Niezależnie od tego z art. 65 § 2 k.c. wynika nakaz kierowania się przy wykładni umowy jej celem. Nie jest przy tym konieczne, aby był to cel uzgodniony przez strony, wystarczy cel zamierzony przez jedną stronę, który jest wiadomy drugiej (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5. marca 2008 r., V CSK 418/07,LEX nr 577236).

Z treści umowy, w szczególności protokołu negocjacji stanowiącego integralną część umowy, wynika niewątpliwie, iż zamiarem stron zawartej umowy było wykonanie przez powoda prac polegających na płukaniu instalacji do dnia 31. marca 2016 roku. Za taką wykładnią przemawiają ponadto okoliczności, iż strony w protokole negocjacji wskazały terminy pośrednie wykonania prac, które były wyłącznie terminami orientacyjnymi. Świadek A. D. podczas składania zeznań wskazał nawet, iż były to terminy luźne. Zamiarem stron umowy niewątpliwie było zatem, aby prace objęte przedmiotową umową zakończyły się w dniu 31. marca 2016 roku, bez względu na terminy wykonania poszczególnych etapów tych prac. Jak wynika z zeznań świadków M. J. i P. J., a także zeznań powoda, przy dostarczeniu mu materiałów w grudniu 2015 roku zachowanie terminu wykonania prac było realne. Tym samym, skoro celem umowy było wypłukanie instalacji wodnej do końca marca 2016 roku, to w ty kontekście umieszczać należy wszystkie zapisy umowy. To one oceniane jako pewna całość pozwalają na pełne odczytanie sensu poszczególnych postanowień umowy, w tym zastrzeżenia umownego o prawie odstąpienia od umowy przez pozwanego, w przypadku opóźniania się przez pozwanego z terminem wykonania prac o co najmniej 30 dni. W związku z tym, uznając, iż w przypadku otrzymania przez powoda odpowiednich materiałów niezwłocznie po przedstawieniu listy potrzebnych materiałów w protokole nr (...) z dnia 1. grudnia 2015 roku, nadal istniała możliwość zachowania terminu wykonania umowy. W związku z tym uznać należało, że nie doszło do naruszenia przez powoda pkt. 15.1. lit. a) Standardowych Warunków dla Podwykonawców, w którym jako jedna z przesłanek do odstąpienia od umowy przez pozwanego została wymieniona okoliczność opóźnienia się przez powoda z wykonaniem prac. Nie ziściła się więc przesłanka odstąpienia od umowy określona tym postanowieniem umownym.

Strona pozwana nie wykazała także, iż powód nie wywiązał się z innych zobowiązań umownych, na co wskazywała jako alternatywną podstawę do odstąpienia od umowy. Wskazać w tym miejscu należy, że strona powodowa pozostawała w gotowości do spełnienia świadczenia wynikającego z umowy. Jak wynika z zeznań świadków M. J., P. J., J. J. oraz powoda K. J., pracownicy powoda stawiali się na placu budowy wraz ze sprzętem wielokrotnie. Wskazali, że za każdym razem czegoś brakowało, co uniemożliwiało im rozpoczęcie jakichkolwiek działań. Co więcej strona powodowa starała się podjąć działania w postaci wykonania płukania instalacji, tam gdzie było to już możliwe. Powód przywiózł na teren budowy sprzęt i wniósł go na ostanie piętro budynku, gdzie chciał rozpocząć prace. Strona pozwana jednakże nie wyraziła na to zgody. Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika także, iż zgłaszali powodowi zapotrzebowanie na materiały potrzebne im do wykonania tych prac. Niewątpliwie ostateczne, dokładnie sprecyzowanie rodzaju tych materiałów nastąpiło w wiadomości e-mail z dnia 1. grudnia 2015 roku, jednak jak wskazano powyżej, po zgromadzeniu tych elementów nadal możliwe było wykonanie prac objętych umową w zakreślonym w niej terminie. Pozwany zobowiązał się dostarczyć te materiały, ale jak wynika z zapisów w dzienniku separacji zanieczyszczeń w dniu 7. grudnia 2015 roku nadal nic nie było gotowe. Wykonanie prac przez powoda nie było zatem możliwe, ponieważ uniemożliwiło mu to niedostarczenie przez powoda wymaganych materiałów.

Wskazać zatem należy, że również i ta przesłanka stanowiąca podstawę do złożenia przez powoda oświadczenia o odstąpienia od umowy nie zaistniała.

Tym samym uznać należało, iż oświadczenie pozwanego również z tych względów nie wywarło jakichkolwiek skutków prawnych.

Powyższe okoliczności oznaczają, że nigdy nie wystąpił stan potrącalności, bowiem pozwany nie dysponował wymagalną wierzytelnością wobec strony powodowej, którą mógłby skutecznie zgłosić do potrącenia z wierzytelnością dochodzoną pozwem, a to także przesądza o nieskuteczności oświadczenia o potrąceniu wierzytelności, na którą powoływał się w niniejszej sprawie, w świetle treści art. 498 k.c.

Mając na uwadze powyższe, Sąd, na podstawie art. 496 k.p.c., utrzymał w całości w mocy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydany przez Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy w Warszawie, IX Wydział Gospodarczy w dniu 29. grudnia 2016 r., w sprawie o sygn. akt IX GNc 7167/16.

O kosztach procesu Sąd orzekł w nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym z dnia 29. grudnia 2016 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt IX GNc 7167/16, na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. oraz § 3 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22. października 2015 r., w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1804). Na kwotę zasądzoną w nakazie zapłaty od pozwanego składało się wynagrodzenie pełnomocnika w kwocie 2.400,00 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz opłata od pozwu w kwocie 208,00 zł. Wobec jednak wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty i rozpoznania sprawy w postepowaniu zwykłym, zastosowanie znajdzie przepis § 2 pkt 5 ww. Rozporządzenia, zgodnie z którym, przy wartości przedmiotu zaskarżenia powyżej 10.000 zł do 50.000,00 zł stawka minimalna opłaty za czynności radców prawnych, wynosi 3.600,00 zł. W związku z powyższym należało dodatkowo zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.217,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Mając na uwadze wszystkie opisane wyżej okoliczności, Sąd na podstawie powołanych w uzasadnieniu przepisów orzekł jak w wyroku.

Sędzia Aleksandra Zielińska-Ośko

Z/ odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pełnomocnikom stron.