Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 lutego 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie, XVII Wydział Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
w składzie:

po rozpoznaniu 11 lutego 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa Grupy (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K.

przeciwko Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki

o możliwość skorzystania z uprawnień

na skutek odwołania Grupy (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. od decyzji Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki z 22 grudnia 2017 r. znak: (...)

1.  oddala odwołanie;

2.  zasądza od Grupy (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w K. na rzecz Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki kwotę 720 (siedemset dwadzieścia) złotych z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

SSO Ewa Malinowska

Sygn. akt XVII AmE 75/18

UZASADNIENIE

W decyzji z 22 grudnia 2017 r. (znak: (...)) - wydanej w oparciu o art. 55 i art. 188a ust. 5 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii w związku z art. 104 k.p.a. - Prezes Urzędu Regulacji Energetyki stwierdził, że przedsiębiorca Grupa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K.

nie może skorzystać z uprawnień, o których mowa w art. 53 ust. 1 oraz w art. 96 ust. 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii w latach 2017-2021. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał dodatkowo, że decyzja ma charakter deklaratoryjny i wywołuje skutki od 1 stycznia 2017 r. ( decyzja, k. 5-8).

Grupa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. w przepisanym terminie wniosła odwołanie od tej decyzji, zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej uchylenie w całości. Powodowa Spółka wniosła również o zasądzenie od Prezesa URE na jej rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych. Zaskarżonej decyzji zarzucono:

1)  naruszenie art. 20, art. 22 i art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 2 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 8 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez ich niezastosowanie w sytuacji, w której przepisy art. 55 i art. 188a ust. 5 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, w zakresie, w jakim pozbawiają Grupę (...) S.A., tj. odbiorcę przemysłowego, który przekazał Prezesowi URE z naruszeniem terminu informacje oraz oświadczenia, o których mowa w art. 54 oraz w art. 188a ust. 4 tej ustawy, możliwości skorzystania z uprawnień, o których mowa w art. 53 ust. 1 oraz w art. 96 ust. 2 tej ustawy w latach 2017-2021 – należy uznać za niezgodne z art. 20, art. 22 i art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 2 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2)  naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 90 ust. 1 ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii w zw. z art. 8 § 1, art. 11 i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez ich niezastosowanie i nie odniesienie się przez Prezesa URE do podniesionych przez skarżącego argumentów na rzecz bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w niniejszej sprawie – co miało istotny wpływ na wynik sprawy.

W tych okolicznościach strona powodowa wniosła o przedstawienie Trybunałowi Konstytucyjnemu, na podstawie art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, pytań prawnych o następującej treści:

1)  Czy przepis art. 55 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1148), w zakresie, w jakim pozbawia odbiorcę przemysłowego, który przekazał Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki z naruszeniem terminu informację oraz oświadczenie, o których mowa w art. 54 tej ustawy, możliwości skorzystania z uprawnień, o których mowa w art. 53 ust. 1 oraz art. 96 ust. 2 tej ustawy, przez okres 5 lat od zakończenia roku, którego dotyczył obowiązek, o którym mowa w art. 52 ust. 1 tej ustawy, jest zgodny z art. 20, art. 22 i art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 2 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej?

2)  Czy przepis art. 188a ust. 5 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (t.j. Dz. U. z 2017 r. poz. 1148), w zakresie, w jakim pozbawia odbiorcę przemysłowego, który przekazał Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki z naruszeniem terminu informację oraz oświadczenie, o których mowa w art. 188a ust. 4 tej ustawy, możliwości skorzystania z uprawnień, o których mowa w art. 53 ust. 1 oraz art. 96 ust. 2 tej ustawy, w latach 2017-2021, jest zgodny z 20, art. 22 i art. 64 ust. 1 i 3 w zw. z art. 31 ust. 3, art. 2 i art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej?

oraz o zawieszenie postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c.

( odwołanie, k. 9-15).

Prezes URE podtrzymał w całości stanowisko przedstawione w treści zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. ( odpowiedź na odwołanie, k. 58-60).

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Grupa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. jest odbiorcą przemysłowym energii w rozumieniu ustawy z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (dalej: PE) i ustawy z 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (dalej: oze). Wobec tego, na Spółce tej spoczywa, wynikający z art. 52 ust. 1 oze, obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectwa pochodzenia dla energii elektrycznej lub biogazu rolniczego, wytworzonych w instalacjach odnawialnego źródła energii lub uiszczenia opłaty zastępczej. Analogiczny obowiązek przewidziany został w art. 188 i art. 188a ustawy o odnawialnych źródłach energii z uwzględnieniem różnic, dotyczących okresu, do którego mają zastosowanie wymienione regulacje, mianowicie, art. 188 oze dotyczy obowiązków podmiotów za rok 2015, przy czym opłata zastępcza winna być uiszczona do 30 czerwca 2016 r., natomiast art. 188a oze dotyczy obowiązków podmiotów za pierwsze półrocze 2016 r., a opłata zastępcza powinna zostać uiszczona do 30 czerwca 2017 r.

Przepisy art. 53 ust. 1 oraz art. 96 ust. 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii przewidują ulgi w obszarze realizacji powyższych obowiązków w latach 2016-2021 r. po spełnieniu określonych warunków. W celu skorzystania z ulg przewidzianych we wskazanych przepisach przedsiębiorcy zobowiązani byli do spełnienia warunków przewidzianych w –odpowiednio – art. 188 ust. 14 oze (w przypadku obowiązków za rok 2015) i art. 188a ust. 4 oze (w przypadku obowiązków za pierwsze półrocze 2016 r.).

W art. 188 ust. 4 oze, stanowiącym przepis przejściowy ustawy, odbiorcy przemysłowi zostali zobowiązani do złożenia Prezesowi URE, w terminie 14 dni od dnia wejścia w życie art. 179 pkt 5 (tj. do 18 kwietnia 2015 r.), oświadczenia potwierdzającego:

1)  wykonywanie działalności gospodarczej oznaczonej kodami Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), o których mowa w ust. 3,

2)  ilość zużytej energii elektrycznej oraz ilość energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku kalendarzowym poprzedzającym rok realizacji obowiązku, o którym mowa w ust. 1,

3)  wartość współczynnika intensywności zużycia energii elektrycznej

- wraz z opinią biegłego rewidenta potwierdzającą prawidłowość wyliczenia wartości współczynnika intensywności zużycia energii elektrycznej.

Natomiast stosownie do art. 188 ust. 5 i 6 oze, w terminie 21 dni od dnia wejścia w życie art. 179 pkt 5 ustawy (tj. do 25 kwietnia 2015 r.) Prezes URE sporządza wykaz odbiorców przemysłowych, którzy złożyli oświadczenie, o którym mowa w ust. 4, wraz z informacją, o której mowa w ust. 6, i ogłasza je w Biuletynie Informacji Publicznej Urzędu Regulacji Energetyki. Informacja ta zawiera:

1)  nazwę i adres siedziby odbiorcy przemysłowego;

2)  numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym lub Numer Identyfikacji Podatkowej (NIP);

3)  dane dotyczące ilości energii elektrycznej objętej obowiązkiem, o którym mowa w ust. 1, wyrażonej w procentach;

4)  wskazanie, czy dany odbiorca przemysłowy jest odbiorcą przemysłowym, o którym mowa w ust. 2 pkt 1.

W myśl art. 54 oze, odbiorca przemysłowy, który złożył oświadczenie, o którym mowa w art. 52 ust. 3, jest obowiązany w terminie do dnia 31 sierpnia roku następującego po roku realizacji obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust. 1, przekazać Prezesowi URE:

1) informację o:

a) ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku,

b) spełnianiu warunków, o których mowa w art. 53 ust. 1,

c) wykonaniu obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust. 1 - w przypadku odbiorców przemysłowych, o których mowa w art. 52 ust. 2 pkt 1;

2) oświadczenie następującej treści: ,, Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny oświadczam, że:

1) dane zawarte w informacji, o której mowa w art. 54 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii, są zgodne z prawdą;

2) znane mi są i spełniam warunki określone w art. 53 ust. 1 ustawy, o której mowa w pkt 1.”; klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Zgodnie zaś z treścią art. 188a ust. 4 oze, odbiorca przemysłowy, który złożył oświadczenie, o którym mowa w art. 199 ust. 1, jest obowiązany do dnia 31 sierpnia 2017 r., przekazać Prezesowi URE:

1) informację o:

a) ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku,

b) spełnianiu warunków, o których mowa w ust. 3,

c) wykonaniu obowiązku, o którym mowa w ust. 1 - w przypadku odbiorców przemysłowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1;

2) oświadczenie następującej treści: ,, Świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia wynikającej z art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny oświadczam, że:

1) dane zawarte w informacji, o której mowa w art. 188a ust. 4 pkt 1 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii , są zgodne z prawdą;

2) znane mi są i spełniam warunki określone w art. 188a ust. 3 ustawy, o której mowa w pkt 1."

klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Niewykonanie w przepisanym terminie obowiązków, o których mowa w art. 54 oze i 188a ust. 4 oze, skutkuje utratą możliwości skorzystania z uprawnień przewidzianych w art. 53 ust. 1 oze oraz w art. 96 ust. 2 oze. I tak, stosownie do treści art. 55 oze, odbiorca przemysłowy, który nie przekazał Prezesowi URE w terminie informacji oraz oświadczenia, o których mowa w art. 54, podał w tej informacji nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd dane lub skorzystał z uprawnienia, o którym mowa w art. 53 ust. 1 oraz w art. 96 ust. 2, nie spełniając określonych w tym przepisie warunków, nie może skorzystać z uprawnień, o których mowa w art. 53 ust. 1 oraz w art. 96 ust. 2, przez okres 5 lat od zakończenia roku, którego dotyczył obowiązek, o którym mowa w art. 52 ust. 1. Zaś według art. 188a ust. 5 oze, odbiorca przemysłowy, który nie przekazał Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki w terminie informacji oraz oświadczenia, o których mowa w ust. 4, podał w tej informacji nieprawdziwe lub wprowadzające w błąd dane lub skorzystał z uprawnienia, o którym mowa w ust. 3, nie spełniając określonych w tym przepisie warunków, nie może skorzystać z uprawnienia, o którym mowa w art. 53 ust. 1, oraz w art. 96 ust. 2, w latach 2017-2021.

Odnosząc powyższe unormowania prawne do okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd Okręgowy ustalił, że Grupa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. jest odbiorcą przemysłowym, który w piśmie z 24 listopada 2015 r. złożył w przedmiocie posiadania tego przymiotu oświadczenia, o których mowa w art. 52 ust. 3 oze i art. 199 ust. 1 oze ( k. 1-3 akt admin.).

W związku z tym, dane tego podmiotu zostały zamieszczone w Informacji Prezesa URE nr (...) z 17 marca 2016 r. w sprawie jednolitego wykazu odbiorców przemysłowych, którzy złożyli oświadczenie, o którym mowa w art. 52 ust. 3 oze ( fakt bezsporny).

Oznacza to, że na powodzie spoczywał obowiązek przekazania Prezesowi URE do 31 sierpnia 2017 r. informacji i oświadczeń wyszczególnionych w art. 54 oze i art 188a ust. 4 oze. Poza sporem jest, że w dacie tej do Urzędu Regulacji Energetyki tego rodzaju informacje i oświadczenia nie wpłynęły.

Pismem z 25 września 2017 r. Prezes URE zawiadomił powodową Spółkę o wszczęciu z urzędu postępowania administracyjnego w sprawie stwierdzenia braku możliwości skorzystania przez stronę z uprawnienia, o którym mowa w art. 53 ust. 1 oze oraz w art. 96 ust 2 oze, w latach 2017-2021. ( zawiadomienie o wszczęciu postępowania, k. 150-151 akt admin.).

Wraz z pismem z 5 października 2017 r. Grupa (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w K. przedłożyła informacje i oświadczenia odbiorcy przemysłowego przewidziane w art. 54 oze i art 188a ust. 4 oze, które winna była przedstawić do 31 sierpnia 2017 r. ( pismo z 5.10.2017 r. wraz z załącznikami, k. 153-163 akt admin.).

Pismem z 12 października 2017 r. powodowa Spółka wystąpiła do Prezesa URE z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia informacji o ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku, spełnianiu warunków, o których mowa w art. 53 ust. 1 oraz art. 188a ust. 3 oze, wykonaniu obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust. 1 i w art. 188a ust. 1 oze oraz złożenia oświadczenia, o którym mowa w art. 54 oraz art. 188a ust. 4 oze ( pismo z 12.10.2017 r., k. 164-165 akt admin.).

W dniu 29 listopada 2017 r. Prezes URE wydał postanowienie, którym na podstawie art. 61a § 1 w zw. z art. 123 k.p.a., odmówił wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie przywrócenia terminu do złożenia informacji oraz oświadczeń, o których mowa w art. 54 oraz art. 188a ust. 4 oze. Na postanowienie to przedsiębiorca wniósł zażalenie do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów ( postanowienie z 29.11.2017 r., k. 335-338 akt admin.; zażalenie, k. 342-349).

W piśmie z 14 grudnia 2017 r. powodowa Spółka wystąpiła do Prezesa URE, między innymi, z wnioskiem o zawieszenie postępowania na podstawie art. 97 § 1 pkt 4 k.p.a., do czasu prawomocnego zakończenia postępowania odwoławczego przed Sądem Okręgowym w Warszawie - Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, które zostało wszczęte na skutek wniesionego zażalenia, z 14 grudnia 2017 r. na postanowienie Prezesa URE z 29 listopada 2017 r. ( pismo z 14.12.2017 r., k. 355-358 akt admin.).

Dnia 14 grudnia 2017 r. Grupa (...) S.A. wystąpiła do Prezesa URE z wnioskiem o „ponowne rozpatrzenie sprawy” z wniosku Spółki zakończonej postanowieniem Prezesa URE z 29 listopada 2017 r. o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego w sprawie przywrócenia terminu, który to wniosek będzie przedmiotem odrębnego rozpoznania przez organ ( wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, k. 361-368 akt admin.).

W dniu 22 grudnia 2017 r. Prezes URE wydał decyzję, w której stwierdził, że Grupa (...) S.A. nie może skorzystać z uprawnień, o których mowa w art. 53 ust. 1 oraz w art. 96 ust. 2 ustawy o odnawialnych źródłach energii w latach 2017-2021. Orzeczenie to zostało zaskarżone w ramach niniejszego postępowania sądowego.

Wskazać należy, że stan faktyczny, ustalony na podstawie wskazanych wyżej dokumentów, nie był kwestionowany przez żadną ze stron postępowania. W odwołaniu powód przyznał, że informacje i oświadczenia odbiorcy przemysłowego, o których była mowa powyżej, przedłożył Prezesowi URE wraz z pismem 5 października 2017 r., a więc po terminie przewidzianym w ustawie. Kwestia sporna miała w niniejszej sprawie charakter prawny i dotyczyła tego, jakie konsekwencje dla odbiorcy przemysłowego wiążą się z uchybieniem temu terminowi, tj. czy termin na przekazanie przez odbiorcę przemysłowego informacji i oświadczenia, o których mowa w art. 54 oze i art. 188a ust. 4 oze, ma charakter terminu prawa materialnego i czy można go przywrócić. Nadto, według powoda, sprzeczne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej jest zastosowanie wobec niego sankcji w postaci niemożności skorzystania z uprawnień, o których mowa w art. 53 ust. 1 oze oraz w art. 96 ust. 2 oze, z tego względu, że jest to całkowicie nieproporcjonalne i sprzeczne z celem przepisów art. 55 i art. 188a ust. 4 oze. Statuowana w ww. przepisach sankcja została przewidziana przez ustawodawcę jako środek przymuszający do składania ww. informacji i oświadczeń oraz do tego, aby zawarte w nich treści były prawdziwe. Zdaniem strony, sankcję tę należy uznać za rażąco nieproporcjonalną w odniesieniu do zachowania, polegającego na złożeniu informacji i oświadczeń, o których mowa w art. 54 ust. 1 i art. 188a ust. 4 oze, z uchybieniem terminu do dokonania ww. czynności. Powód podniósł także, że utrata możliwości skorzystania z ww. uprawnień narazi go na niewspółmierny do uchybienia uszczerbek majątkowy (tj. w okresie od 2017 do 2021 r. strona utraciłaby kwotę szacowaną na 19.073.600 zł).

Sąd Okręgowy podziela stanowisko pozwanego Prezesa URE o materialnoprawnym charakterze terminu określonego w art. 54 oze i art 188a ust. 4 oze, z uwagi na cel, jakiemu ten termin służy. Stanowisko takie wypracowane zostało w orzecznictwie, między innymi, na tle wykładni art. 188 ust. 4 oze w odniesieniu do związanej z tym przepisem kwestii sporządzania przez Prezesa URE wykazu odbiorców przemysłowych. Zgodnie z postanowieniem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 czerwca 2016 r., wydanego w sprawie o sygn. akt II GSK 2822/16, wykaz odbiorców przemysłowych stanowi akt z zakresu administracji publicznej dotyczący uprawnień i obowiązków wynikających z przepisów prawa. Odbiorca przemysłowy ma obowiązek złożenia stosowych oświadczeń Prezesowi URE w określonym terminie, a sporządzone przez Prezesa URE wykazy dotyczą dopełnienia tego obowiązku.

W uzasadnieniu wyroku z 10 października 2017 r. (sygn. akt II GSK 2281/17) Naczelny Sąd Administracyjny stwierdził, że o charakterze terminu przesądza cel, jakiemu dany termin służy. Gdy celem tym jest kształtowanie praw i obowiązków podmiotów w ramach stosunku prawnego wyznaczonego przepisami prawa materialnego, terminy, po których upływie następuje wygaśnięcie praw lub obowiązków materialnoprawnych albo niemożność uzyskania takich praw lub nałożenia obowiązków, mają charakter terminów prawa materialnego. Terminy wyznaczone do dokonania czynności procesowych są natomiast terminami prawa procesowego. W uzasadnieniu wyroku z 24 listopada 1994 r. (sygn. akt SA/Ka 1230/94, System Informacji Prawnej LEX nr 26528) NSA oz. w Katowicach stwierdził, że przepisy dotyczące przesłanek, treści, powstania, zmian lub zgaśnięcia prawa, czy roszczenia materialnoprawnego należą do przepisów materialnoprawnych. Jak wskazano w uchwale Naczelnego Sądu Administracyjnego z 14 października 1996 r. (sygn. akt OPK 19/96 pub. ONSA 1997/2/56) termin materialnoprawny ogranicza w czasie dochodzenie przed powołanym do tego organem lub inną realizację praw podmiotowych, a jego bezskuteczny upływ powoduje wygaśnięcie możliwości dokonania określonej czynności. Przywrócenie takiego terminu nie jest dopuszczalne.

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy wskazać należy, że w art. 54 oze i art 188a ust. 4 oze został nałożony na przedsiębiorców obowiązek, którego niedopełnienie we wskazanym tam terminie rodziło konsekwencje prawne opisane w art. 55 oze i art. 188a ust. 5 oze – tj. niemożność skorzystania przez przedsiębiorcę z uprawnienia, o którym mowa w art. 53 ust. 1 oze oraz w art. 96 ust. 2 oze w latach 2017-2021. Oznacza to, że termin ten nie miał charakteru procesowego, a materialnoprawny i w związku z tym nie ma możliwości jego przywrócenia, a uchybienie temu terminowi pozbawia przedsiębiorcę praw do skorzystania z ulg w obszarze realizacji obowiązku wynikającego z art. 52 oze. Tym samym, skoro przedstawienie przez powoda wymaganych informacji i oświadczenia nastąpiło dopiero 5 października 2017 r., a więc z uchybieniem ustawowego terminu o charakterze materialnym, nie może ono zostać uznane za wypełnienie obowiązku, który już wygasł.

Nawiązując do pozostałej argumentacji strony powodowej, co do niekonstytucyjności art. 55 oze i art. 188a ust. 5 oze - przede wszystkim z uwagi na niewspółmierność sankcji przewidzianej w tych przepisach za złożenie informacji i oświadczeń, o których mowa w art. 54 ust. 1 i art. 188a ust. 4 oze, z uchybieniem terminu do dokonania tej czynności – to trzeba wskazać, że zgodnie z art. 193 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Wymaga podkreślenia, że warunkiem wystąpienia z pytaniem prawnym nie jest wątpliwość zgłaszana przez stronę postępowania sądowego, lecz wątpliwość powstała w składzie orzekającym, co do zgodności przepisu prawa z Konstytucją RP, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem. Natomiast Sąd orzekający w niniejszym składzie nie powziął wątpliwości w zakresie zgodności normy prawnej, która ma być zastosowana w sprawie, a która wynika z art. 55 oze i art. 188a ust. 5 oze, z normą hierarchicznie wyższą.

W tym zakresie trzeba bowiem przede wszystkim stwierdzić, że w niniejszej sprawie Prezes URE nie nałożył na powodową Spółkę żadnej sankcji administracyjnej, a jedynie wydał decyzję o charakterze deklaratoryjnym, którą potwierdził utratę przez powoda z mocy prawa ( ex lege) uprawnienia do skorzystania z ulg przewidzianych w ustawie o odnawialnych źródłach energii, w następstwie bezskutecznego upływu terminu prawa materialnego. Uprawnienia przewidziane w art. 53 ust. 1 oze i w art. 96 ust. 2 oze, to ulgi stanowiące rodzaj wsparcia państwa dla przedsiębiorców, a możliwość skorzystania z nich obwarowana jest koniecznością spełnienia przez ich beneficjentów ściśle określonych warunków w czasie wskazanym w ustawie. Należy przy tym zauważyć, że warunki te (podanie informacji o ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku, o spełnianiu warunków, o których mowa w art. 53 ust. 1, o wykonaniu obowiązku, o którym mowa w art. 52 ust. 1 - w przypadku odbiorców przemysłowych, o których mowa w art. 52 ust. 2 pkt 1; a zgodnie z treścią art. 188a ust. 4 oze przekazanie informacji o ilości energii elektrycznej zakupionej na własny użytek w roku realizacji obowiązku, o spełnianiu warunków, o których mowa w ust. 3, o wykonaniu obowiązku, o którym mowa w ust. 1 - w przypadku odbiorców przemysłowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1; a ponadto złożenie oświadczenia o treści wskazanej w przepisach) nie są szczególnie skomplikowane, zostały wskazane w ustawie o odnawialnych źródłach energii w sposób jasny, jednoznaczny, nie budzący żadnych wątpliwości interpretacyjnych i podobnie w taki sam sposób został określony termin na wypełnienie tych warunków. Skorzystanie zatem z dobrodziejstwa uzyskania korzyści, wynikających z art. 53 ust. 1 oze i w art. 96 ust. 2 oze, nie było obwarowane warunkami niemożliwymi lub trudnymi do spełnienia, lecz wymagało od strony powodowej jedynie dochowania należytej staranności w wykonywaniu obowiązków odbiorcy przemysłowego.

Wymaga podkreślenia, że skutki niedopełnienia warunków wymaganych dla skorzystania z ulg przewidzianych w ustawie o odnawialnych źródłach energii, w postaci wykluczenia przedsiębiorcy z dobrodziejstwa uprawnień do ulg przez okres pięciu lat, następują z mocy samej ustawy. Prezes URE nie wymierza tu żadnej kary administracyjnej, stąd też kwestia czasowej utraty przez powoda możliwości skorzystania z ulg przewidzianych w art. 53 ust. 1 oze i w art. 96 ust. 2 oze, nie może być oceniana w kontekście kary, jako sankcji administracyjnej. Wbrew twierdzeniom strony powodowej, nie ponosi ona także w tym zakresie straty, lecz pozbawiona zostaje możliwości uzyskania określonych korzyści w postaci wyjątkowych ulg w wymiarze obowiązku uzyskania świadectwa pochodzenia. Jak trafnie zauważył pozwany, ulgi te stanowią istotne wsparcie odbiorców przemysłowych udzielane kosztem pozostałych odbiorców energii elektrycznej, w tym, na przykład, odbiorców w gospodarstwach domowych, którzy nie są objęci tego rodzaju pomocą i za pośrednictwem sprzedawców energii elektrycznej wypełniają obowiązek w pełnym zakresie. Poza tym, należy mieć na uwadze, że przepisy prawa przyznające określonym podmiotom różnego rodzaju ulgi, przywileje, czy zwolnienia (przewidziane np. w prawie podatkowym), jako wprowadzające wyjątki od zasady, nie mogą być interpretowane rozszerzająco. W ocenie Sądu, skoro system wsparcia, przewidziany dla odbiorców przemysłowych w ustawie o odnawialnych źródłach energii ma istotny wymiar i udzielany jest jego beneficjentom kosztem innych odbiorców energii, to uzasadnione jest powiązanie możliwości skorzystania z jego dobrodziejstwa z określonymi konsekwencjami nieprzestrzegania warunków uzyskania tego rodzaju pomocy. Nie ma zatem podstaw, do twierdzenia, że rozwiązania przyjęte w kwestionowanych przez powoda przepisach naruszają zasadę proporcjonalności, są nieracjonalne, czy niesprawiedliwe. Sąd Okręgowy przychyla się do poglądu Prezesa URE, że prawda jest, że w konkretnym przypadku czasowa utrata przez przedsiębiorcę praw do skorzystania z ulg w obszarze realizacji obowiązku wynikającego z art. 52 oze może mieć dotkliwy wymiar, to jednak należy mieć na uwadze, że skutkowi temu odpowiada wyjątkowa korzyść osiągana przez odbiorców przemysłowych na podstawie przepisów art. 53 ust. 1 oze i art. 96 ust. 2 oze.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy nie dostrzega potrzeby kierowania do Trybunału Konstytucyjnego pytań prawnych sformułowanych w odwołaniu do zaskarżonej decyzji, a w konsekwencji, nie ma też podstaw do zawieszenia niniejszego postępowania w oparciu o art. 177 § 1 pkt 3 ¹ k.p.c.

Za bezpodstawny uznano zarzut naruszenia przepisów postępowania, ponieważ zgodnie z utrwalonym stanowiskiem judykatury, które podziela również Sąd orzekający w niniejszym składzie, zasadniczo tego typu zarzuty są nieskuteczne przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów, ponieważ Sąd ten nie może ograniczyć sprawy wynikającej z odwołania od decyzji Prezesa Urzędu tylko do funkcji sprawdzającej prawidłowość postępowania administracyjnego, które poprzedza postępowania sądowe. Celem postępowania nie jest przeprowadzenie kontroli postępowania administracyjnego, ale merytoryczne rozstrzygnięcie sprawy, której przedmiotem jest spór między stronami powstający dopiero po wydaniu decyzji przez Prezesa Urzędu. Postępowanie sądowe przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów jest postępowaniem kontradyktoryjnym, w którym uwzględnia się materiał dowodowy zebrany w postępowaniu administracyjnym, co nie pozbawia jednak stron możliwości zgłoszenia nowych twierdzeń faktycznych i nowych dowodów, według zasad obowiązujących w postępowaniu cywilnym. Sąd antymonopolowy jest sądem cywilnym i prowadzi sprawę cywilną, wszczętą w wyniku wniesienia odwołania od decyzji Prezesa Urzędu, w tym wypadku Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, według reguł kontradyktoryjnego postępowania cywilnego, a nie sądem legalności decyzji administracyjnej, jak to czynią sądy administracyjne w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Tylko takie odczytanie relacji pomiędzy postępowaniem administracyjnym i postępowaniem sądowym może uzasadniać dokonany przez racjonalnego ustawodawcę wybór między drogą postępowania cywilnego i drogą postępowania sądowo-administracyjnego dla wyjaśnienia istoty sprawy (por. np.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 maja 1991 r., sygn. akt III CRN 120/91; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 października 1998 r., sygn. akt I CKN 265/98; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., sygn. akt I CKN 351/99; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2001 r., sygn. akt I CKN 1036/98; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 września 2005 r., sygn. akt III SZP 2/05). Sąd Okręgowy uznaje, że nawet gdyby przyjąć, że w postępowaniu administracyjnym doszło do uchybień proceduralnych, to zarzuty w tym zakresie nie mogą być skuteczne, o ile uchybienia te mogą być sanowane w toku postępowania sądowego mającego na celu merytoryczne rozstrzygnięcie sporu, bowiem tutejszy Sąd zobowiązany jest do wszechstronnego zbadania wszystkich istotnych okoliczności sprawy, przy uwzględnieniu zasad rozkładu ciężaru dowodu i obowiązku stron w postępowaniu dowodowym. Niezależnie od powyższej argumentacji, zdaniem Sądu Okręgowego, zarzut naruszenia wskazanych przez powoda przepisów postępowania był chybiony, bowiem organ regulacyjny w sposób wyczerpujący rozpatrzył cały materiał dowodowy sprawy i dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, czemu dał wyraz w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, natomiast w ramach rozpatrywanego zarzutu powód de facto kwestionuje przyjęty przez Prezesa URE sposób interpretacji przepisów prawa mających zastosowanie do stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Z tych wszystkich względów, na podstawie art. 479 ⁵³ § 1 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie, z uwagi braku podstaw do jego uwzględnienia.

O kosztach postępowania rozstrzygnięto zgodnie z wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. zasadą odpowiedzialności za wynik procesu przyjmując, że na koszty należne pozwanemu Prezesowi URE złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 720 zł, ustalone na podstawie określonej w § 14 ust. 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

SSO Ewa Malinowska