Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

28 września 2021 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 28 września 2021 r. na posiedzeniu niejawnym

odwołania P. K. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W.

z 26 lipca 2018 r., znak (...)

i z 13 sierpnia 2018 r., znak (...)

o wysokość kapitału początkowego i emerytury

I.  zmienia obie zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustala wysokość kapitału początkowego i emerytury P. K. (1) od lipca 2018 r. z uwzględnieniem wysokości wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego o wartości 68,66 %;

II.  zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w W. na rzecz P. K. (1) 360 zł (trzysta sześćdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

sygn. akt VII U 1214/18

UZASADNIENIE

P. K. (1) 24 września 2018 r. złożył odwołanie od decyzji z 26 lipca 2018 r., znak: (...) i od decyzji z 13 sierpnia 2018 r., znak: (...), wnosząc o ich zmianę poprzez uwzględnienie do wyliczenia kapitału początkowego i emerytury okresu zatrudnienia w latach 1980-1988.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony podniósł, iż Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyliczając kapitał początkowy oraz emeryturę nie uwzględnił jego wynagrodzeń z kart płac i kart zasiłkowych za okres zatrudnienia w latach 1980-1988 w Biurze (...) w W.. Wskazał, że przedłożył oryginały tych dokumentów, co potwierdza, że miał wypłacane wynagrodzenie zapisane w ww. kartach. Nadto przedstawił również świadectwo pracy z ostatnim wynagrodzeniem w wysokości 25 000 zł. Ubezpieczony wyjaśnił również, że nie jest w stanie uzyskać wydruku Rp-7, ponieważ firma, w której pracował już nie istnieje. Dodał, że dokumenty pracownicze zlikwidowanego Biura (...) przejęła utworzona Spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą przy ul. (...) w W.. Spółka ta została wykreślona z rejestru przedsiębiorców KRS, przy czym nie przeprowadzono jej upadłości, a także nie przyjęto dokumentów do archiwum. Dokumenty Rp-7 były wydawane pracownikom, którzy pracowali w firmie, ponieważ on już nie pracował, to nie wiedział o wydawaniu druków Rp-7. Nadmienił, że udało mu się uzyskać jedynie oryginały kart płac i kart zasiłkowych. Nie ma natomiast możliwości uzyskania Rp-7 bądź innych dokumentów kadrowo-płacowych (odwołanie z 24 września 2018 r. k. 3-5 a.s.).

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o ich oddalenie. Uzasadniając stanowisko w sprawie, organ rentowy wskazał, że do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. 1988-1997. Z kolei wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 43,82%. Do ustalenia wartości kapitału początkowego nie uwzględniono kart wynagrodzeń oraz karty zasiłkowej z lat 1980-1988, tj. z okresu zatrudnienia w Biurze (...) w W., gdyż dokumenty te nie spełniają wymogów formalnych, tj. nie zostały opatrzone pieczątką firmy oraz nie widnieją na nich podpisy pracowników archiwum lub firmy przechowującej dokumentację osobowo-płacową. Organ rentowy podniósł, że decyzją z 13 sierpnia 2018 r. ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury ubezpieczonego od 1 lipca 2018 r., tj. od miesiąca złożenia wniosku (odpowiedź na odwołanie z dnia 15 października 2018 r. k. 12-12v a.s.).

24 września 2018 r. P. K. (1) złożył analogicznej treści odwołanie od decyzji z 26 lipca 2018 r., znak: (...)-2018 i od decyzji z 13 sierpnia 2018 r., znak: (...), wnosząc o ich zmianę poprzez uwzględnienie do wyliczenia kapitału początkowego i emerytury okresu zatrudnienia w latach 1980-1988. Powyższa sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt VII U 1215/18.

Zarządzeniem z 23 października 2018 r. na podstawie art. 219 k.p.c. połączono sprawę o sygn. akt VII U 1215/18 ze sprawną niniejszą celem ich łącznego rozpoznania pod sygn. akt VII U 1214/18 (odwołanie z dnia 24 września 2018 r. k. 2-4, zarządzenie z 23 października 2018 r. k. 8 – akta sprawy o sygn. VII U 1215/18).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

P. K. (1) 18 sierpnia 1980 r. zawarł z Biurem (...) w W. umowę o pracę na stanowisku pomocy technicznej, w pełnym wymiarze czasu pracy, na dwutygodniowy okres próbny, tj. od 18 sierpnia 1980 r. do 1 września 1980 r., uzyskując prawo do wynagrodzenia w wysokości ustalone według VII kategorii zaszeregowania, tj. w kwocie 2500 zł miesięcznie plus prawo do premii regulaminowej. Od ww. daty został zgłoszony do ubezpieczenia (umowa o pracę z 18 sierpnia 1980 r. k. 17 tom II a.r.).

Na stanowisku pomocy technicznej w powyższym zakładzie pracy P. K. (1) był zatrudniony do 31 grudnia 1982 r. Następnie, od 1 stycznia 1983 r. ubezpieczonemu powierzono stanowisko asystenta, które zajmował do 30 czerwca 1985 r., a 1 lipca 1985 r. został awansowany na stanowisko starszego asystenta, które zajmował do 1 maja 1988 r. Strony stosunku pracy nawiązanego 18 sierpnia 1980 r., podpisały pięć aneksów do umowy o pracę. Na podstawie zawieranych aneksów zmianie ulegała wysokość wynagrodzenia za pracę: od 1 października 1980 r. wynagrodzenie zasadnicze wyniosło 3000 zł i zostało ustalone według VII kategorii zaszeregowania plus dodatek w wysokości 700 zł stanowiący ekwiwalent wzrostu kosztów utrzymania, od 1 października 1981 r. wynagrodzenie zasadnicze wyniosło 3100 zł, od 1 października 1982 r. wynagrodzenie zasadnicze wyniosło 4000 zł, od 1 stycznia 1983 r. wynagrodzenie zasadnicze ustalono według VIII kategorii zaszeregowania i wyniosło 4800 zł, a od 1 października 1983 r. wynagrodzenie wyniosło 5800 zł i zostało ustalone według X kategorii zaszeregowania. Ubezpieczonemu przysługiwał także dodatek w wysokości 5% najniższego wynagrodzenia obowiązującego w gospodarce uspołecznionej, tj. 450 zł miesięcznie plus premia ustalona według regulaminu premiowania (świadectwo pracy z 29 kwietnia 1988 r. k. 15, aneksy do umowy o pracę: z 22 grudnia 1980 r., z 30 września 1981 r. k. 21, z 1 października 1982 r. k. 23, z 3 stycznia 1983 r. k. 25 i z 30 września 1983 r. k. 27 tom II a.r.).

W trakcie powyższego zatrudnienia, tj. w okresie od 12 maja 1987 r. do 30 czerwca 1987 r. ubezpieczony został skierowany przez macierzysty zakład pracy do pracy za granicą, w związku z realizacją kontraktu na budowę hotelu (...) w K.. W tym czasie ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku starszego asystenta w wymiarze pełnego etatu i otrzymywał wynagrodzenie walutowe w wysokości 550 rubli, obejmujące część stałą w kwocie 440 rubli oraz część ruchomą w kwocie 110 rubli. Część ruchoma wynagrodzenia uzależniona była od wykonywania zadań rzeczowych określonych w załączniku do umowy (umowa o pracę za granicą z 28 kwietnia 1987 r. k. 31-42 tom II a.r.).

Stosunek pracy P. K. (1) w Biurze (...) w W. trwał do 1 maja 1988 r. (świadectwo pracy z 29 kwietnia 1988 r. k. 15-15v tom II a.r.). Z powyższego okresu zatrudnienia zachowały się karty wynagrodzeń i karty zasiłkowe, z których wynika, że w latach 1980-1988 ubezpieczony osiągnął następujące wynagrodzenie: za 1980 r. – 16 431 zł, za 1981 r. – 49 373 zł, za 1982 r. – 66 805 zł, za 1983 r. – 106 600 zł, za 1984 r. – 132 604 zł, za 1985 r. – 225 737 zł, za 1986 r. – 396 692 zł, za 1987 r. – 486 109 zł i za 1988 r. – 232 848 zł (karty wynagrodzeń i karty zasiłkowe k. 34-36 tom I a.r.). Ubezpieczony nie otrzymał jednak od pracodawcy druku Rp-7, gdyż w okresie jego zatrudnienia takie druki nie były wydawane pracownikom, którzy rozwiązywali stosunek pracy (zeznania świadka G. S. (1) k. 26-27, zeznania świadka A. Ł. k. 89-90 a.s.).

Decyzją z 18 maja 2018 r. organ rentowy ustalił dla P. K. (1) kapitał początkowy na 1 stycznia 1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjął okresy składkowe w wymiarze 18 lat, 2 miesięcy i 24 dni i okresy nieskładkowe w wymiarze 4 miesięcy. Kapitał początkowy wyliczono na 65 034,53 zł, wskazując, że za okresy od 1 stycznia 1982 r. do 30 września 1983 r. oraz od 1 stycznia 1987 r. do 1 maja 1988 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne, gdyż kwoty z wyliczonych angaży są niższe od kwoty wynagrodzenia minimalnego za ww. okresy. Organ rentowy zaznaczył, że ponownie ustali kapitał początkowy po dostarczeniu uwierzytelnionych przez archiwum list płac oraz kart zasiłkowych, a także wynagrodzenie zastępcze pracownika zatrudnionego na równorzędnym stanowisku za okres od 12 maja 1987 r. do 30 czerwca 1987 r., tj. za okres pracy na budowie eksportowej w K.. W toku postępowania wyjaśniającego, odwołujący przedłożył w organie rentowym oryginały kart wynagrodzeń i kart zasiłkowych za lata 1980-1988 (decyzja ZUS z 18 maja 2018 r. k. 12-14 tom I a.r.).

W związku z powyższym decyzją z 26 lipca 2018 r., ZUS ponownie ustalił dla P. K. (1) kapitał początkowy na 1 stycznia 1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego przyjął okresy składkowe w wymiarze 19 lat i 1 dnia oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 4 miesięcy. Kapitał początkowy wyliczył na kwotę 69 444,43 zł, wskazując, że za okresy od 1 stycznia 1982 r. do 30 września 1983 r. oraz od 1 stycznia 1987 r. do 1 maja 1988 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne, gdyż kwoty z wyliczonych angaży są niższe od kwoty wynagrodzenia minimalnego za ww. okresy. Organ rentowy poinformował także ubezpieczonego, że złożone przez niego oryginały kart wynagrodzeń i kart zasiłkowych nie spełniają wymogów formalnych, gdyż nie zostały opatrzone pieczątką firmową i pieczątką imienną osoby dokonującej wpis lub odpowiedzialnej za wpis o wysokości osiąganych kwot wynagrodzenia za pracę (decyzja ZUS z 26 lipca 2018 r. k. 41-43 tom I a.r.).

Następnie decyzją z 13 sierpnia 2018 r. ZUS przyznał P. K. (2) emeryturę od 1 lipca 2018 r., tj. od miesiąca, w którym został złożony wniosek. Organ rentowy wskazał, że podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne i kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji składek i kapitału początkowego zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty, będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę. Do obliczenia wysokości emerytury Zakład uwzględnił kwotę składek zaewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji – 516 164,11 zł, kwotę zwaloryzowanego kapitału początkowego – 276 031,17 zł oraz średnie dalsze trwanie życia - 217 miesięcy. Wysokość emerytury została obliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej: (516 164,11 zł + 276 031,17 zł)/217 = 3650,67 zł. Wysokość świadczenia do wypłaty wniosła 2994,11 zł (decyzja ZUS z 13 sierpnia 2018 r. k. 73-75 tom II a.r.).

P. K. (1) złożył odwołanie od decyzji ZUS z 26 lipca 2018 r., znak: (...)-2018 i od decyzji z 13 sierpnia 2018 r., znak: (...) (odwołanie z 24 września 2018 r. k. 3-5 a.s.).

W toku postępowania zainicjowanego odwołaniem ubezpieczonego Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wydał w 5 lutego 2019 r. nową decyzję, w której do ustalenia wartości kapitału początkowego został przyjęty okres składkowy wynoszący 19 lat i 1 dzień i okres nieskładkowy wynoszący 4 miesiące. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego został wyliczony na 45,62%, co spowodowało, że kwota obliczonego na 1 stycznia 1999 r. kapitału początkowego, który został zwaloryzowany wyniosła 70 589,75 zł. Organ rentowy ponownie wskazał, że za okresy od 1 stycznia 1982 r. do 30 września 1983 r. i od 12 maja 1987r. do 30 czerwca 1987 r. przyjęto wynagrodzenie minimalne, gdyż kwoty z wyliczonych angaży są niższe od kwoty wynagrodzenia minimalnego za ww. okresy (decyzja ZUS z 5 lutego 2019 r. – nienumerowane karty tomu I a.r.). Na podstawie powyższej decyzji, w 6 lutego 2019 r. Zakład ponownie ustalił wysokość emerytury ubezpieczonego na kwotę 3 728,62 zł (decyzja ZUS z 6 lutego 2019 r. – nienumerowane karty tomu II a.r.).

Postanowieniem z 12 kwietnia 2019 r. sąd dopuścił dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości lub rachunkowości celem ustalenia wysokości wynagrodzenia odwołującego się za poszczególne lata od dnia 1 stycznia 1999 r. i ustalenia, z których lat wyliczenia kapitału początkowego będą najkorzystniejsze dla odwołującego się przy uwzględnieniu przedłożonych dokumentów w postaci kart wynagrodzeń i innych dokumentów płacowych oraz dokumentacji pracowniczej odwołującego się, a także celem obliczenia wysokości emerytury przy uwzględnieniu wyżej wymienionych okoliczności (postanowienie z 12 kwietnia 2019 r. k. 90 a.s.).

W opinii z września 2019 r. biegły sądowy z zakresu rachunkowości i finansów P. B. na podstawie materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy i aktach rentowych dokonał obliczeń, w wyniku których ustalił, że przyjęta liczba okresów składkowych wynosi 228, natomiast nieskładkowych wynosi 4 miesiące i jest taka sama jak przyjęta przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W dalszej kolejności biegły wskazał, iż wskaźnik wysokości podstawy wymiaru dla potrzeb wyliczenia kapitału początkowego wyliczony z kolejnych 10 lat kalendarzowych (za okres od 1983 do 1992 r.) wynosi 75,32% i jest wyższy od wyliczonego przez organ rentowy (który ustalił wwpw z 10 kolejnych lat z okresu 1986-1995 na poziomie 75,32%). Biegły wyjaśnił, że powodem różnicy między wskaźnikami wyliczonymi przez organ rentowy i w treści opinii jest fakt, iż organ rentowy do wyliczeń przyjął wynagrodzenie z okresu zatrudnienia w firmie Biuro (...) w oparciu o angaże, natomiast w treści opinii wyliczeń dokonano w oparciu o załączone karty wynagrodzeń. Wyliczona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 89 483,35 zł i jest większa od wyliczonej przez ZUS, który wyliczył kapitał początkowy na kwotę 70 589,75 zł. Biegły wskazał też, że wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego odwołującego wynosi 355 682,89 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy o kwotę 75 099,23 zł ( Zakład wyliczył zwaloryzowany kapitał początkowy na poziomie 280 583,66 zł). Z kolei wyliczona wysokość emerytury odwołującego na 1 lipca 2018 r. wynosi 4017,73 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy w kwocie 3671,65 zł (opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów P. B. z września 2019 r. k. 94-125 a.s.).

W piśmie procesowym z 12 listopada 2019 r. organ rentowy wniósł zastrzeżenia do opinii biegłego sądowego wskazując, że nieprawidłowości wynikają z nieuwzględnienia karty zasiłkowej za lata 1981-1987, uwzględnienia kwoty dodatkowej nagrody tzw. „14”, która w latach 1984-1988 nie stanowiła podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne oraz uwzględnienia za miesiące maj-czerwiec 1987 r. kwoty z tytułu rozłąki, która również nie była oskładkowana. Ponadto biegły uwzględniając karty wynagrodzeń przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego nie uwzględnił czasookresów urlopu bezpłatnego wykazanych w liczbie dni w poszczególnych latach. W przypadku bowiem uznania ww. kart do wyliczenia kapitału wykazane okresy urlopu bezpłatnego mają znaczący wpływ na ponowne ustalenie ilości okresów składkowych i na ustalenie podstawy wymiary świadczenia. Organ rentowy jeszcze raz podkreślił, że ubezpieczony złożył dodatkowe dokumenty w postaci kart wynagrodzeń i karty zasiłkowej za okres pracy z lat 1980-1988 w Biurze (...) Budownictw (...). Przedłożone przez ubezpieczonego dokumenty nie zostały jednak uwzględnione przy obliczaniu wysokości kapitału początkowego, gdyż nie spełniały wymogów formalnych. Karty wynagrodzeń nie są opatrzone pieczątką firmy oraz pieczątką imienną osoby dokonującej wpisu lub odpowiedzialnej za wpis o wysokości osiąganych wynagrodzeń (pismo procesowe z 12 listopada 2019 r. k. 133-134 a.s.).

W pisemnej opinii uzupełniającej z maja 2020 r. biegły z zakresu rachunkowości i finansów P. B., ustosunkowując się do zarzutów organu rentowego wskazał, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru dla potrzeb wyliczenia kapitału początkowego wyliczony z kolejnych 10 lat kalendarzowych (za okres od 1983 do 1992 r.) wynosi 70,65%. Powodem różnicy między wskaźnikami wyliczonymi przez organ rentowy i w treści opinii jest fakt, że organ rentowy do wyliczeń przyjął wynagrodzenie z okresu zatrudnienia w firmie Biuro (...) w oparciu o angaże, a w treści opinii wyliczeń dokonano w oparciu o karty wynagrodzeń przy uwzględnieniu uwag organu rentowego. Wyliczona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 86 511,37 zł i jest większa od wyliczonej przez ZUS, który wyliczył kapitał początkowy na kwotę 70 589,75 zł. Wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego odwołującego wynosi 343 869,69 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy o kwotę 63 286,03 zł (organ rentowy wyliczył zwaloryzowany kapitał początkowy na poziomie 280 583,66 zł). Wyliczona wysokość emerytury odwołującego na 1 lipca 2018 r. wynosi 3963,29 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy, który w decyzji z 6 lutego 2019 r. ustalił wysokość emerytury odwołującego od 1 lipca 2018 r. w wysokości 3671,65 zł (opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów P. B. z maja 2020 r. k. 141-172 a.s.).

W drugiej opinii uzupełniającej z listopada 2020 r. biegły z zakresu rachunkowości i finansów P. B., ustosunkowując się do zarzutów organu rentowego zgłoszonych w piśmie procesowym z 16 lipca 2020 r. wskazał, że wskaźnik wysokości podstawy wymiaru dla potrzeb wyliczenia kapitału początkowego wyliczony z kolejnych 10 lat kalendarzowych (za okres od 1983 do 1992 r.) wynosi 70,85%. Wyliczona wartość kapitału początkowego na dzień 1 stycznia 1999 r. wynosi 85 863,47 zł i jest większa od wyliczonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który wyliczył kapitał początkowy na kwotę 70 589,75 zł. Wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego odwołującego wynosi 341 294,43 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy o 60 710,77 zł (organ rentowy wyliczył zwaloryzowany kapitał początkowy na poziomie 280 583,66 zł). Wyliczona wysokość emerytury odwołującego na 1 lipca 2018 r. wynosi 3951,42 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy, który w decyzji z 6 lutego 2019 r. ustalił wysokość emerytury odwołującego od 1 lipca 2018 r. w wysokości 3.671,65 zł (opinia biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów P. B. z listopada 2020 r. k. 194-220 a.s.).

W piśmie procesowym z 13 stycznia 2021 r. organ rentowy wskazał, że do wyliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego za 1988 r. biegły przyjął wynagrodzenie w wysokości 37 .848,00 zł i ustalił wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego z kolejnych 10 lat kalendarzowych, tj. z lat 1983-1992 w wysokości 70,85%. Z kolei prawidłowa wartość wynagrodzenia za 1988 r. wynosi 232 848,00 zł, natomiast wartość wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego powinna wynieść 68,66%. W piśmie procesowym z 14 lipca 2021 r. pełnomocnik odwołującego wskazał, że przychyla się do stanowiska organu rentowego, co do wysokości wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego, gdyż biegły popełnił błąd przy jego wyliczeniu (pismo procesowe z 13 stycznia 2021 r. k. 230-231, pismo procesowe z 14 lipca 2021 r. k. 245 a.s.).

Wskazany stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o zgromadzone dowody z dokumentów, które złożył ubezpieczony m.in. w oparciu o karty wynagrodzeń i karty zasiłkowe z lat 1980-1988, a także w oparciu o zeznania świadków A. Ł. i G. S. (2). Dokumenty te pomimo sygnalizowanych przez organ rentowy zastrzeżeń, co do ich braków formalnych, były wiarygodne, ponieważ dały spójny obraz dotyczący okresu pracy ubezpieczonego w Biurze (...) w W., zarówno co do daty początkowej, jak i końcowej zatrudnienia, jak i wysokości pobranych w poszczególnych latach wynagrodzeń. Sąd dał wiarę także zeznaniom świadków A. Ł. i G. S. (1), którzy podkreślili, że w okresie, w którym zatrudniony był ubezpieczony, powyższy pracodawca nie wystawiał druków Rp-7, a jedynym dokumentem wystawianym i przekazywanym pracownikowi było świadectwo pracy.

Sąd oparł się także na opinii biegłego sądowego z zakresu rachunkowości i finansów P. B., zarówno głównej, jak i uzupełniających, bowiem były one spójne, rzetelne i logicznie umotywowane, a nadto biegły odniósł się do wszystkich zastrzeżeń organu rentowego zgłaszanych w kolejnych pismach procesowych. Sąd miał też na uwadze, że opinie biegłego w przeważającym zakresie były prawidłowe, ponieważ biegły uwzględniając dane, określone w tezie dowodowej, obliczył wysokość wynagrodzeń P. K. (1) w poszczególnych latach. Wynagrodzenia z lat 1980 – 1988, o których była już mowa, ostatecznie nie budziły wątpliwości, podobnie jak płaca zasadnicza ubezpieczonego uzyskiwana w ww. zakładzie pracy. W piśmie procesowym z 13 stycznia 2021 r. organ rentowy wskazał, że do wyliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego za 1988 r. biegły przyjął wynagrodzenie w wysokości 372 848,00 zł i ustalił wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego z kolejnych 10 lat kalendarzowych, tj. z lat 1983-1992 w wysokości 70,85%. Z kolei prawidłowa wartość wynagrodzenia za 1988 r. wynosi 232 848,00 zł, natomiast wartość wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego powinna wynieść 68,66%. W piśmie procesowym z 14 lipca 2021 r. pełnomocnik odwołującego wskazał, że przychyla się do stanowiska organu rentowego, co do wysokości wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego, gdyż biegły popełnił błąd przy jego wyliczeniu. Tym samym także wysokość wynagrodzenia pobranego przez ubezpieczonego w 1988 r. nie była ostatecznie sporna, gdyż nie została zakwestionowana przez żadną ze stron postępowania.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania P. K. (1) od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 26 lipca 2018 r., znak: (...) oraz od decyzji z 13 sierpnia 2018 r., znak: (...), podlegały uwzględnieniu.

Na wstępie należy zważyć, że zgodnie z art. 148 ¹ § 1 kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 11) sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów, sąd uznał, że okoliczności faktyczne nie były w sprawie sporne. Spór nie dotyczył faktów lecz prawa, wobec czego sąd na podstawie art. 148 ¹ § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.

P. K. (1), jako osobie urodzonej po 31 grudnia 1948 r., przysługuje prawo do emerytury w myśl art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.), zwanej dalej ustawą emerytalną. Zasady obliczania wysokości tego świadczenia określają art. 25 - 26 ustawy emerytalnej. W myśl art. 26 emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 ustawy przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183 ustawy. Z kolei zgodnie z art. 25 ust. 1 ustawy podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24 ustawy, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zaewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.), z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Kapitał początkowy, zgodnie z treścią art. 173 ust. 1 ustawy emerytalnej, ustala się dla ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ww. ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 ustawy, pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia, ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 ustawy dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2). Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3). Z kolei w myśl art. 174 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy okresy składkowe, o których mowa w art. 6, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5, okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 174 ust. 2). Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 i art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. (art. 174 ust. 3). Jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (art. 174 ust. 3b).

Regulacje określające postępowanie przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i dowody, które mogą być uwzględnione, zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r. Nr 237, poz. 1412). Zgodnie z § 21 ww. rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Z kolei zgodnie z treścią § 22 ust. 1 rozporządzenia środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. W postępowaniu przed sądem ubezpieczeń społecznych w sprawach o świadczenia emerytalno-rentowe katalog środków dowodowych jest szerszy niż w postępowaniu przed organem rentowym. Prowadzenie dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron nie podlega żadnym ograniczeniom, co wynika z art. 473 § 1 k.p.c. Ten wyjątek od ogólnych zasad, wynikających z art. 247 k.p.c., sprawia, że każdy istotny fakt (np. taki, którego ustalenie jest niezbędne do przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury), może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi, które sąd uzna za pożądane, a ich dopuszczenie za celowe (por. wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 2007r., I UK 111/07). Oznacza to, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego, jednakże każdorazowo fakty sporne wymagają dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 9 stycznia 1998 r., II UKN 440/97 i z 4 lipca 2007 r., I UK 36/07, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30 października 2013 r., III AUa 269/13).

Spór w rozpatrywanej sprawie koncentrował się wokół dokonanego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych wyliczenia wartości kapitału początkowego P. K. (1) oraz wysokości świadczenia emerytalnego przysługującego ubezpieczonemu. W decyzjach z 26 lipca 2018 r. i z 13 sierpnia 2018 r. organ rentowy wskazywał, że złożone przez P. K. (1) oryginały kart wynagrodzeń i kart zasiłkowych nie spełniają wymogów formalnych, ponieważ nie zostały opatrzone pieczątką firmową i pieczątką imienną osoby dokonującej wpis lub odpowiedzialnej za wpis o wysokości osiąganych kwot wynagrodzenia za pracę. Organ rentowy nie widząc możliwości uwzględnienia ww. dokumentu, w odpowiedzi na odwołanie wskazywał na brak pieczątek i podpisów na zestawieniu wynagrodzeń. Sąd wskazuje jednak, że obowiązek opatrywania kart wynagrodzeń pieczątkami, czy podpisami nie wynika z przepisów, a dodatkowo wiarygodność ww. dokumentów i fakt ich sporządzenia przez Biuro (...) w W. nie budzi wątpliwości. Karty płacowe ubezpieczonego z lat 1980 – 1988 rzeczywiście nie są podpisane przez osoby sporządzające te dokumenty i nie zawierają pieczątek zakładowych i imiennych, jednakże przy ocenie ich wiarygodności i mocy dowodowej w postępowaniu sądowym, sąd wziął pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy, bez ograniczeń dowodowych właściwych dla postępowania administracyjnego przed organem rentowym. W ocenie sądu ubezpieczony nie może ponosić ujemnych konsekwencji wadliwie sporządzonej przez pracowników jego byłego pracodawcy dokumentacji płacowej. Wskazać także należy, że wszystkie karty wynagrodzeń i karty zasiłkowe zostały sporządzone w ten sam sposób. Ich szata graficzna jest zbliżona i także nie ma na nich pieczęci oraz podpisów. Wobec tego, zdaniem sądu, karty wynagrodzeń za lata 1980-1988 nie mogą budzić wątpliwości, co do wiarygodności i co do tego, jaki pracodawca je sporządził.

W zakresie ustalenia kwot wynagrodzenia ubezpieczonego za poszczególne lata 1980-1988, sąd oparł ustalenia na opinii biegłego z zakresu rachunkowości i finansów P. B.. Opinie miały charakter szczegółowy i wyczerpujący, zostały sporządzone w sposób fachowy i rzetelny. Biegły ustalił wynagrodzenia ubezpieczonego za okresy, za które organ rentowy przyjął wynagrodzenie minimalne na podstawie dokumentacji znajdującej się aktach organu rentowego w postaci angaży do umowy o pracę oraz na podstawie przepisów branżowych obowiązujących. Z uwagi na fakt, że zachowały się karty wynagrodzeń oraz karty zasiłkowe wskazujące na wysokość płacy zasadniczej oraz pobieranych zwolnień chorobowych biegły sądowy dysponował danymi, aby stanowczo ustalić, w jakiej wysokości ubezpieczony pobrał wynagrodzenie w latach 1980-1988. W sprawach o wysokość emerytury zadaniem sądu jest dokładne ustalenie wysokości wynagrodzenia otrzymywanego przez ubezpieczonego w danym okresie. Zarobki za poszczególne miesiące i wybrane lata kalendarzowe muszą być wykazane w sposób niebudzący wątpliwości, w ściśle określonej kwotowo wysokości. W rozpatrywanej sprawie, w przypadku wynagrodzenia zasadniczego było to możliwe w oparciu o oryginalnie zachowane karty wynagrodzeń. Ostatnia opinia uzupełniająca biegłego sądowego w przeważającym zakresie jest prawidłowa, gdyż biegły uwzględniając dane, określone w tezie dowodowej, obliczył wysokość wynagrodzeń P. K. (1) w poszczególnych latach. Wynagrodzenia z lat 1980 – 1987 nie budziły wątpliwości. W ponownych wyliczeniach biegły uwzględnił bowiem pobierane zasiłki chorobowe za okresy: od 2 marca 1981 r. do 8 grudnia 1981 r., od 25 listopada 1985 r. do 3 grudnia 1985 r. i od 8 października 1986 r. do 13 października 1986 r. W zakresie 1987 r. biegły uwzględnił także zwolnienie lekarskie przypadające w okresie od 7 grudnia 1987 r. do 15 grudnia 1987 r. Tym samym wynagrodzenie za grudzień zostało pomniejszone o kwotę 4920 zł i powiększone o zasiłek chorobowy w kwocie 3936 zł. Po tej korekcie roczne wynagrodzenie za 1987 r. wyniosło 486 109 zł. Biegły dokonał również korekty w zakresie okresu prowadzenia przez ubezpieczonego działalności gospodarczej. Okresy od 1 marca 1997 r. do 31 maja 1997 r. oraz od 4 sierpnia 1997 r. do 2 września 1997 r. zostały zaliczone podwójnie jako okresy składkowe i nieskładkowe. W opinii uzupełniającej okres prowadzenia działalności gospodarczej został pomniejszony o ww. okresy. Po dokonaniu tej korekty za wykazany biegły przyjął okres zatrudnienia w wymiarze 224 miesiące okresów składkowych i 4 miesiące okresów nieskładkowych. Biegły wskazał, że wyliczona wartość kapitału początkowego na 1 stycznia 1999 r. wynosi 85 863,47 zł i jest większa od wyliczonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który wyliczył kapitał początkowy na kwotę 70 589,75 zł. Wartość zwaloryzowanego kapitału początkowego odwołującego wynosi 341.294,43 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy o 60 710,77 zł (organ rentowy wyliczył zwaloryzowany kapitał początkowy na poziomie 280 583,66 zł). Wyliczona wysokość emerytury odwołującego na 1 lipca 2018 r. wynosi 3951,42 zł i jest wyższa od wyliczonej przez organ rentowy, który w decyzji z 6 lutego 2019 r. ustalił wysokość emerytury odwołującego od 1 lipca 2018 r. w wysokości 3671,65 zł. Organ rentowy ustosunkowując się do ww. opinii wskazał jedynie, że do wyliczenia wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego za 1988 r. biegły przyjął wynagrodzenie w wysokości 372 848,00 zł i ustalił wskaźnik podstawy wymiaru kapitału początkowego z kolejnych 10 lat kalendarzowych, tj. z lat 1983-1992 w wysokości 70,85%. Z kolei prawidłowa wartość wynagrodzenia za 1988 r. wynosi 232 848,00 zł, natomiast wartość wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego powinna wynieść 68,66%. Odwołujący przychylił się do takiego stanowiska ZUS, co do wysokości wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego wskazując, że w tym zakresie biegły popełnił błąd przy jego wyliczeniu. W pozostałym zaś zakresie strony opinii nie kwestionowały. Mając na uwadze to, że biegły sądowy dokonując weryfikacji prawidłowości wyliczenia wysokości kapitału początkowego i emerytury ubezpieczonego przez ZUS wziął pod uwagę wszystkie dostępne i czytelne dokumenty płacowe (szczegółowo wymienione w opinii uzupełniającej) – w ocenie sądu nie było potrzeby dalszego dowodzenia w zakresie opinii biegłego sądowego. Strony nie wskazywały bowiem na dalsze nieprawidłowości w matematycznym wyliczeniu dokonanym przez biegłego.

W tym miejscu zaznaczenia wymaga, że sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych to na wnioskodawcy spoczywa ciężar wykazania tych okoliczności, od których zależy prawo do określonego świadczenia rentowo - emerytalnego, jak i jego wysokości. Same twierdzenia strony ubezpieczonej są w tym zakresie niewystraczające, a sąd nie może wyłącznie na ich podstawie dokonać ustaleń faktycznych, bowiem byłyby one dowolne. Muszą to być środki dowodowe, które pozwolą na wiarygodne ustalenie okoliczności faktycznych. Istotnie bowiem, przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie ma możliwości ustalenia okresów zatrudnienia oraz wysokości wynagrodzenia, będących podstawą do wyliczenia świadczenia w sposób prawdopodobny lub przybliżony. W niniejszej sprawie odwołujący nie zgłosił zastrzeżeń pod kątem ostatniej opinii uzupełniającej wydanej przez biegłego sądowego. Wskazał też, że zgadza się z organem rentowym, co do wysokości wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalonego na 68,66%.

Wobec powyższego, sąd na postawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje w ten sposób, że ustalił wysokość kapitału początkowego i emerytury odwołującego P. K. (1) od lipca 2018 r. z uwzględnieniem wysokości wskaźnika podstawy wymiaru kapitału początkowego o wartości 68,66% (pkt 1 sentencji wyroku).

O kosztach zastępstwa procesowego, sąd orzekł w pkt 2 sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od organu rentowego na rzecz odwołującego 360 zł (od dwóch zaskarżonych decyzji), której wysokość została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2017 r. poz. 1797).