Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., po rozpoznaniu wniosku z dnia 23października 2020 r. przyznał K. N. prawo do renty socjalnej od 25 października 2020 r., tj od dnia nabycia uprawnień do dnia 30 listopada 2027 r., podnosząc, że orzeczeniem komisji lekarskiej ustalono całkowitą niezdolność do pracy do wskazanej daty. /decyzja - k. 10 akt ZUS/

W dniu 2 lutego 2021 r. K. N., reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji w części i przyznanie prawa do renty socjalnej na stałe, nie zaś wyłącznie świadczenia okresowego do 30 listopada 2027 r., nadto o zasądzenie kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu podniosła, że jest niewidoma od urodzenia w wyniku powikłań wcześniactwa – rozpoznano u niej retinopatię wcześniaczą, w przebiegu której doszło do obustronnego rozwarstwienia siatkówki obu oczu, obecnie rozpoznano gałki oczne zanikowe, brak poczucia światła w obu oczach, zaś choroba nie rokuje jakiejkolwiek poprawy i odzyskania widzenia. /odwołanie k. 3-4/

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji. /odpowiedź na odwołanie – k. 88-89/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

K. N. urodziła się (...) Jest niewidoma od urodzenia. /bezsporne/

W dniu 23 października 2020 r. wniosła o przyznanie prawa do renty socjalnej. /wniosek k. 1-2 akt ZUS/

W chwili złożenia wniosku wnioskodawczyni była uczennicą Liceum Ogólnokształcącego przy Specjalnym Ośrodku (...) w Ł.. /zaświadczenie k. 3 akt ZUS/

Nie ma wyuczonego zawodu. /bezsporne/

Orzeczeniem z dnia 1 grudnia 2020 r. Lekarz Orzecznik ZUS - w związku ze ślepotą K. N. stwierdził u niej naruszenie funkcji organizmu w stopniu znacznym i uznał, iż wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy do 30 listopada 2027 r. Stwierdził, że całkowita niezdolność do pracy powstała od urodzenia i pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. /orzeczenia k. 4-6 akt ZUS/

Ubezpieczona złożyła sprzeciwy od orzeczeń lekarza orzecznika ZUS domagając się rozpatrzenia sprawy przez Komisję Lekarską. /sprzeciw z załączoną dokumentacja medyczną w dokumentacji lekarskiej ZUS k. nienumerowanne/

Komisja Lekarska ZUS orzeczeniami z dnia 18 grudnia 2020 r. rozpoznała u K. N. retinopatię wcześniaczą, ślepotę obuoczną, zanik gałek ocznych, odwarstwienie siatkówek. Stwierdziła, iż wnioskodawczyni jest całkowicie niezdolna do pracy do 30 listopada 2027 r., zaś całkowita niezdolność do pracy pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu w dzieciństwie, trwa od urodzenia i pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej – przed ukończeniem 25 roku życia lub w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Wskazała, że wobec młodego wieku ubezpieczonej i postępu wiedzy medycznej nie można ustalić całkowitej niezdolności na trwale. /opinia lekarska – w dokumentacji lekarskiej ZUS k. nienumerowane , orzeczenia – k. 8-9 akt ZUS/

Ze względów okulistycznych K. N. przy ostrości wzroku op = wątpliwe poczucie światła ,01= wątpliwe poczucie światła, jest całkowicie niezdolna do pracy. Niezdolność powstała w dzieciństwie (przed ukończeniem 18 roku życia), jest trwała, wobec braku możliwości poprawy powinna zostać przyznana na stale. W obrębie ciał szklistych stwierdza się masywne, hiperechogeniczne zmiany bliznowate najprawdopodobniej włókniejące i z pociągania zniekształcające gałki oczne. W obrębie tych zmian widoczny jest rysunek naczyniowy o układzie lejkowatym z wierzchołkiem okolicy plamek ślepych (z powodu znacznych zniekształceń nie są one dobrze widoczne) niektóre z naczyń dochodzą aż do przedniej części ciał szklistych obraz sugeruje stan po przebytym odwarstwieniu siatkówek z ich znacznym przemieszczeniem ku przodowi. Przepływ w naczyniach wykazuje charakter jednofazowy niskooporowy. Cytowane powyżej dane z badaniem USG wskazują na odwarstwienia całkowite siatkówek o układzie lejkowatym, bez szans na uzyskanie u użytecznej ostrości wzroku. /pisemna opinia biegłego lekarza okulisty W. N., k. 225-226, pisemna opinia uzupełniająca k. 260/

K. N. od dziecka była i nadal jest leczona okulistyczne w różnych ośrodkach i u licznych specjalistów (w tym konsultacje za granicą u autorytetów w zakresie okulistyki dziecięcej) oraz klinikach. Leczenie to odbywa się w systemie ambulatoryjnym jak i szpitalnym. Leczenie okulistyczne jest prowadzone od wielu niemowlęcego z powodu głębokiej retinopatii wcześniaków -odwarstwienia siatkówki. Od wielu lat w rozpoznanych okulistycznych przewija się jaskra, zaćma oraz obuoczna ślepota z wątpliwym poczuciem światła. Gałki oczne są zanikowe w zezie. Pomimo intensywnego leczenia okulistycznego u wnioskodawczyni nie uzyskano poprawy, a zatem ślepota obuoczna występuje już w wieku młodzieńczym przed 18 rokiem życia - w trakcie nauki w szkole dla osób niewidomych. Jak wynika z akt wnioskodawczyni nie posiada żadnego zawodu uczęszcza do Liceum Ogólnokształcącego przy Specjalnym Ośrodku Szkolno- (...) dla dzieci niewidomych. Stwierdzona ślepota uniemożliwia Ubezpieczonej wykonywanie jakiejkolwiek pracy. W ujęciu holistycznym biorąc pod uwagę stopień naruszenia sprawności organizmu w zakresie wszystkich schorzeń (somatycznych i psychicznych) oraz dolegliwości, wnioskodawczyni w dacie wydania spornej decyzji ZUS w grudniu 2020 roku była całkowicie niezdolna do pracy, obecnie również jest niezdolna do jakiejkolwiek pracy a wskazana niezdolność ma charakter trwały. /pisemna opinia biegłego w zakresie medycyny pracy P. R. k. 252-255/

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o załączone akta organu rentowego, dokumentację lekarską w tym dokumentację przedłożoną dodatkowo przez wnioskodawczynię w toku procesu, opinie biegłych: z zakresu okulistyki i biegłego z zakresu medycyny pracy.

Opinie biegłych Sąd uznał za wiarygodne, zostały bowiem one sporządzone przez biegłych o specjalnościach które były adekwatne do schorzeń, na jakie cierpi wnioskodawczyni, a nadto umożliwiały weryfikację zdolności podjęcia pracy przez wnioskodawczynię z uwzględnieniem posiadanych przez nią schorzeń na runku pracy. Biegli w sposób wyczerpujący określili stopień naruszenia sprawności organizmu wnioskodawczyni i kompleksowo ocenili ich znaczenie dla jej zdolności do pracy, także na przyszłość odnosząc swą ocenę do kwalifikacji zawodowych. Wydane w sprawie opinie są logiczne, spójne i rzetelnie opisują stan zdrowia ubezpieczonej, stanowiąc tym samym wiarygodne źródło dowodowe. Opinie te zostały wydane w oparciu o pełną dokumentację medyczną wnioskodawczyni i w pełni wyjaśniały zgłoszone w toku procesu wątpliwości organu rentowego co do przewidywanej oceny czasu trwania całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawczyni – jej trwałego charakteru. Zauważyć należy iż organ rentowy, wezwany przez Sąd do złożenia ewentualnych zastrzeżeń do treści wydanych w sprawie opinii ostatecznie nie kwestionował zwartych w nich konkluzji co do trwałego charakteru całkowitej niezdolności do pracy ubezpieczonej . Wnioski wypływające z opinii należy więc uznać za miarodajne dla rozstrzygnięcia.

Biegły specjalista medycyny pracy szczegółowo uzasadnił twierdzenie o trwałej niezdolności do pracy wnioskodawczyni wskazując, że rzeczywiście notuje się sporadyczne, wyjątkowe przypadki podejmowania przez osoby niewidome (bardzo dobrze zaadoptowane społecznie do swojej niesprawności), głównie mężczyzn, pracy na stanowisku masażysty. Zdaniem biegłego nie ma jednak podstaw, by wymusić, aby wnioskodawczyni do podjęła naukę w tym kierunku, a po zdobyciu dyplomu była aktywna zawodowo w tym zakresie. Wskazał, że praca masażysty jest pracą ciężką, wymagającą znacznego wysiłku fizycznego, a także wymagającą odpowiednich predyspozycji psychofizycznych. Biegły jest zdania, iż w takich okolicznościach stopień naruszenia sprawności organizmu ubezpieczonej ( w zakresie stwierdzanej ślepoty) daje podstawę orzeczenia całkowitej trwalej niezdolności do pracy.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawczyni zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz.U. z 2020 r. poz. 1300) renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:

1)przed ukończeniem 18 roku życia;

2)w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia;

3)w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej,

przy czym osobie, która spełnia powyższe warunki przysługuje renta socjalna stała - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała albo renta socjalna okresowa - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa, która przysługuje przez okres wskazany w decyzji jednostki organizacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.

Z kolei w myśl art. 5 cyt. ustawy ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik Zakładu, na zasadach i w trybie określonych w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.z 2021 roku, poz.291)

Natomiast w myśl art. 15 tej ustawy w sprawach nieuregulowanych w ustawie stosuje się odpowiednio: art. 12-14, art. 61, art. 78-81, art. 93 ust. 2, art. 98, art. 100 ust. 1 i 2, art. 101, art. 102 ust. 1, art. 104 ust. 4, art. 107, art. 114, art. 116 ust. 1b i 2, art. 118 ust. 1-5, art. 119 ust. 1, art. 121, art. 122 ust. 1, art. 126, art. 128, art. 129 ust. 1, art. 130 ust. 1, art. 133-135, art. 136a i art. 138-144 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz przepisy wydane na podstawie art. 128a tej ustawy;

Zgodnie z treścią art. 12 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy, a częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Z dokonanych ustaleń wynika, że wnioskodawczyni z uwagi na posiadane schorzenia okulistyczne bezspornie aktualnie jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Okoliczność, że naruszenie sprawności organizmu wnioskodawczyni wystąpiło u niej przed 18 rokiem życia, tj. istnieje od urodzenia również nie była kwestionowana. Tym samym ubezpieczona spełnia warunki, od których uzależnia się przyznanie prawa do renty socjalnej. Niemniej jednak spornym pozostawało czy wskazana całkowita niezdolność do pracy ma charakter trwały a co za tym idzie czy wskazane świadczenie wbrew zapatrywaniom ZUS winno jej zostać przyznane na stałe czy też jak przyjęto w zaskarżonej decyzji wyłącznie na okres do 30 listopada 2027 r.

W świetle poczynionych w oparciu o opinie biegłych specjalistów ustaleń, stwierdzić należy, iż całkowita niezdolność do pracy ubezpieczonej ma charakter trwały. Wynika to ze schorzenia wnioskodawczyni - obuocznej ślepoty z wątpliwym poczuciem światła z powodu głębokiej retinopatii wcześniaków - odwarstwienia siatkówki. U wnioskodawczyni obecnie stwierdza się też gałki oczne zanikowe. Schorzenia te mają charakter trwały, trwałymi są też skutki tych uszkodzeń. W świetle opinii biegłego okulisty nie ma szans na poprawę widzenia. Według wiedzy medycznej brak jest zatem podstaw do uznania, aby funkcjonowanie wnioskodawczyni w okresie wskazanym przez ZUS w zaskarżonej decyzji mogło ulec znaczącej poprawie. Stan zdrowia wnioskodawczyni nie rokuje poprawy. Co więcej, zarówno z opinii biegłego okulisty jak i biegłego w zakresie medycyny pracy prognoza w zakresie odzyskania choćby częściowej zdolności do pracy - choć osoby niewidome mogą podejmować pracę na stanowiskach specjalnie do tego przygotowanych – w przypadku ubezpieczonej jest niekorzystna. Stopień naruszenia prawności organizmu wnioskodawczyni w zakresie stwierdzanej ślepoty z uwzględnieniem rynku pracy wykształcenia wnioskodawczyni, która nie ma konkretnego wyuczonego zawodu nie pozwala bowiem na stwierdzenie, iż będzie ona na tyle dobrze zaadoptowana do swojej niepełnosprawności by móc zdobyć zawód i podjąć aktywność zawodową. Tym samym niezdolność do pracy wnioskodawczyni ma charakter stały nie okresowy.

Organ rentowy w toku procesu po wydaniu opinii uzupełniającej przez biegłego okulistę i o przeprowadzeniu wnioskowanego przez ZUS dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy nie składał żadnych uwag ani zastrzeżeń do wniosków końcowych wynikających z opinii tych biegłych, nie zgłosił też żadnych wniosków dowodowych, które mogłyby podważać wynikające z tych opinii konkluzje. Podkreślić należy, że przy ocenie opinii biegłych lekarzy Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego, niż wyrażone w tej opinii, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego. (por wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1987 roku, II URN 228/87, (...) Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 lipca 2018 r.III AUa 1328/17 Legalis numer 1824314). Sposób motywowania oraz stopień stanowczości wniosków wyrażonych w opinii biegłych jest jednym z podstawowych kryteriów oceny dokonywanej przez Sąd, niezależnie od kryteriów zgodności z zasadami wiedzy powszechnej, poziomu wiedzy biegłego oraz podstaw teoretycznych opinii (tak postanowienie SN z 27 listopada 2000 r., I CKN 1170/98, OSNC 2001 nr 4 poz. 84). Tylko brak w opinii fachowego uzasadnienia wniosków końcowych, uniemożliwia prawidłową ocenę jej mocy dowodowej (wyrok SN z 2000-06-30 II UKN 617/99 OSNAPiUS 2002/1/26). Sąd nie jest obowiązany dążyć do sytuacji, aby opinia biegłego (biegłych) przekonała strony sporu. Wystarczy, że opinia jest przekonująca dla sądu, który wiążąco ocenia, czy biegły wyjaśnił wątpliwości zgłoszone przez stronę. Granicę obowiązku prowadzenia przez sąd postępowania dowodowego wyznacza podlegająca kontroli instancyjnej ocena, czy dostatecznie wyjaśniono sporne okoliczności sprawy (wyr. SN z 25.9.1997 r., II UKN 271/97, OSNP 1998, Nr 14, poz. 430).

Z wydanych w sprawie opinii biegłych specjalistów wynikało kategorycznie, iż wnioskodawczyni z uwagi na posiadane schorzenia przede wszystkim ślepotę i spowodowane nią naruszenie sprawności jej organizmu nie uzyska poprawy stanu zdrowia oraz możliwości efektywnego zarobkowania na otwartym rynku pracy.

Wobec tego Sąd uznał, że całkowita niezdolność, którą sam ZUS uznał za istniejącą od urodzenia (dzieciństwa), ma charakter trwały. W myśl art. 4 ust. 2 pkt 1 ustawy skoro zaś całkowita niezdolność do pracy jest trwała, należało przyznać wnioskodawczyni prawo do stałej renty socjalnej (por w tym zakresie wyrok SO w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 29.01.2015 V U 1479/13)

Z tych wszystkich względów Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawczyni spełniła przesłanki z art. 4 ust. 2 pkt 1 powołanej wyżej ustawy i na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni prawo do renty socjalnej na stałe.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. (tj. Dz.U. z 2018 r. poz. 265).

J.L.