Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 października 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Krakowie – I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 12 października 2021 r. w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa Ł. P. i W. P.

przeciwko (...) spółce z o.o. w B.

o zapłatę

na skutek apelacji strony pozwanej i zażaleń powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 27 lutego 2019 r. sygn. akt I C 1187/11

1.  oddala w całości apelację strony pozwanej,

2.  w częściowym uwzględnieniu zażaleń powodów zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

- zasądzoną w pkt 4 jego sentencji kwotę 19.239 zł. podwyższa do kwoty 19.579 (dziewiętnaście tysięcy pięćset siedemdziesiąt dziewięć) złotych,

- zasądzoną w pkt 5 jego sentencji kwotę 4.258 zł podwyższa do kwoty 4.468 (cztery tysiące czterysta sześćdziesiąt osiem) złotych,

3.  w pozostałym zakresie oddala zażalenia powodów,

4.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda Ł. P. kwotę 8.100 (osiem tysięcy sto) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego,

5.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda W. P. kwotę 2.700 (dwa tysiące siedemset) złotych tytułem kosztów postępowania apelacyjnego,

6.  zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda Ł. P. kwotę 43 zł 92 gr. (czterdzieści trzy złote dziewięćdziesiąt dwa grosze) tytułem kosztów postępowania zażaleniowego,

7.  zasądza od powoda W. P. na rzecz strony pozwanej kwotę 337 zł 19 gr (słownie: trzysta trzydzieści siedem złotych dziewiętnaście groszy) tytułem kosztów postępowania zażaleniowego,

8.  nakazuje ściągnąć od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Apelacyjnego w Krakowie kwotę 7.239 zł 48 gr. (siedem tysięcy dwieście trzydzieści dziewięć złotych czterdzieści osiem groszy) tytułem wydatku na opinię biegłego tymczasowo wyłożonego przez Skarb Państwa.

SSA Wojciech Żukowski

Sygn. akt I ACa 1337/19

I ACz 1795/19

UZASADNIENIE

Powód Ł. P. – w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu skierowanego przeciwko (...)Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. (k. 2-13, k. 808) – wniósł o: 1. zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kwoty 523.090,44 zł wraz z ustawowymi odsetkami od kwoty 285.252,50 zł od dnia 25 czerwca 2011 r. do dnia 31 grudnia 2015 r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 285.252,50 zł od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 27 listopada 2017 r., z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od kwoty 523.090, 44 zł od dnia 28 listopada 2017 r. do dnia faktycznej zapłaty; 2. zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Z kolei powód W. P. – w pozwie skierowanym przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. (k. 2-12 akt sprawy sygn. (...) – wniósł o: 1. zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kwoty 79.522,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia doręczenia powództwa do dnia zapłaty; 2. zasądzenie od strony pozwanej na jego rzecz kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm prawem przepisanych.

W dniu 21 lipca 219 k.p.c. Sąd na podstawie art. 219 k.p.c. zarządził połączenie sprawy(...) do sprawy I C 1187/11 celem ich łącznego rozpoznania, a także rozstrzygnięcia.

Uzasadniające swoje roszczenie powód Ł. P. wskazał, iż jest wyłącznym właścicielem dwóch domów jednorodzinnych w zabudowie bliźniaczej o podwyższonym standardzie położonych w K. przy ul. (...) na działkach odpowiednio nr (...), a nadto jest użytkownikiem wieczystym działek nr (...), przy czym wszystkie wymienione nieruchomości stanowią jeden zorganizowany zespół zabudowy mieszkalnej z ogrodem. Z kolei powód W. P. podał, iż jest wyłącznym właścicielem dwóch lokali mieszkalnych i jednego niemieszkalnego w budynku położonym przy ul. (...) w K., z których własnością związany jest udział wynoszący 205/290 w nieruchomości wspólnej, którą stanowi nieruchomość gruntowa wraz z częściami budynku, które służą do użytku wspólnego. Powodowie podali, iż opisane wyżej nieruchomości leżą w obrębie obszaru ograniczonego użytkowania dla – zarządzanego przez stronę pozwaną – lotniska(...), ustanowionego uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 r., przy czym nieruchomości powoda Ł. P. znajdują się w strefie (...) w/w obszaru, zaś nieruchomości powoda W. P. znajdują się w strefie (...) w/w obszaru. Zdaniem powodów, ustanowienie w/w obszaru ograniczonego użytkowania spowodowało istotne ograniczenie sposobu korzystania z należących do nich nieruchomości, a w konsekwencji wystąpienie po ich stronie szkód. W ich ocenie nie ulega wątpliwości, iż w związku z ustanowieniem tegoż obszaru tworzy się po stronie właściciela nieruchomości obowiązek znoszenia stanu ponadnormatywnej emisji hałasu i pozbawia się go roszczeń o zaprzestanie immisji, co tym samym stanowi ograniczenie jego uprawnienia do korzystania z nieruchomości i zawężenie granic własności. Ponadto, jak podnieśli, wprowadzony zakaz lokalizowania i budowy nowych obiektów szpitali, domów opieki oraz zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży w miejscu położenia ich nieruchomości czyni je pod każdym względem nieatrakcyjną na rynku i negatywnie wpływa na jej wartość. Według powodów, w wyniku ograniczeń w sposobie korzystania z nieruchomości wynikających z w/w uchwały Sejmiku Województwa (...) wartość należącej do nich nieruchomości zmniejszyła się: w przypadku Ł. P. łącznie o 431.468,00 zł, zaś w przypadku W. P. o 34.522,50 zł. Powodowie wskazali także, iż przedmiotowa uchwała ograniczyła korzystanie z ich nieruchomości poprzez nakazanie im zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku w postaci zastosowania odpowiednej izolacji akustycznej m.in. ścian zewnętrznych i stropów budynku oraz okien i drzwi w przegrodach zewnętrznych. Według szacunków powodów, konieczne prace w tym zakresie wymagają poniesienia przez nich wydatków w łącznych kwotach: w przypadku Ł. P. – 91.622,44 zł (2 x 45.811,22 zł), zaś w przypadku W. P. – 45.000,00 zł.

Jako podstawę prawną zgłoszonych w pozwach żądań przeciwko stronie pozwanej powodowie wskazali treść art. 129 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2001 r., nr 62, poz. 627 – dalej „u.p.o.ś”), zgodnie z którym właścicielowi nieruchomości przysługuje roszczenie odszkodowawcze w sytuacji ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, przy czym szkodę taką stanowi również zmniejszenie wartości nieruchomości. Powodowie powołali się również na treść art. 136 ust. 3 u.p.o.ś, zgodnie z którym, w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Powodowie zauważyli, iż dochodzenie roszczenia wynikającego z w/w przepisów nie jest uzależnione od wcześniejszego poniesienia przez właściciela budynku kosztów jego dostosowania do wymagań technicznych na obszarze strefy ograniczonego użytkowania. Powód Ł. P. dodał, iż wzywał stronę pozwaną do dobrowolnego zaspokojenia roszczenia, wyznaczając termin do zapłaty na najpóźniej na dzień 24 czerwca 2011 r. – strona pozwana odmówiła jednak wypłaty jakiegokolwiek odszkodowania.

W odpowiedzi na pozew (k. 52-59) strona pozwana wniosła o oddalenie powództw w całości oraz zasądzenie od powodów na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, wedle norm przepisanych. W uzasadnieniu strona pozwana przyznała, iż w dniu 25 maja 2009 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) zarządzanego przez stronę pozwaną, w związku z przekroczeniem standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnych poziomów dźwięku (nadmiernego hałasu powodowanego przez lądujące/startujące samoloty) – uchwała ta weszła w życie w dniu 11 lipca 2009 r. Jak wskazała strona pozwana, należące do powoda Ł. P. działki nr (...) zabudowane budynkami mieszkalnymi nr (...) przy ul. (...) w K., oraz działka nr (...), znalazły się w całości w strefie (...) utworzonego obszaru ograniczonego użytkowania, zaś wymienione w pozwie nieruchomości będące własnością powoda W. P. znalazły się w strefie (...) w/w obszaru. Strona pozwana zakwestionowała natomiast fakt lokalizacji w przedmiotowym obszarze ograniczonego użytkowania działek nr (...) znajdujących się w użytkowaniu wieczystym powoda Ł. P.. Zdaniem strony pozwanej, właściwą wykładnią przytoczonych przez powodów przepisów art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. oraz art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. jest wykładnia literalna, zgodnie z którą koszty, których równowartości właściciel nieruchomości może się domagać od podmiotu, którego działalność spowodowała ograniczenie w korzystaniu z nieruchomości, są kosztami poniesionymi, tj. kosztami, które zostały uprzednio wydatkowane na dostosowanie budynku do wymagań określonych w uchwale Sejmiku Województwa (...). W ocenie strony pozwanej, powodowie nie wykazali poniesienia jakichkolwiek kosztów związanych z przywróceniem właściwego klimatu akustycznego budynków zajmowanych przez siebie zlokalizowanych na wskazanych w pozwie nieruchomościach – w konsekwencji zaś powodowie nie wykazali zaistnienia przesłanek wskazanych w hipotezie normy prawnej zawartej w art. 136 ust. 3 u.p.o.ś.

Odnosząc się do twierdzenia powodów o spadku wartości nieruchomości strona pozwana wskazała, iż powodowie nie wykazali związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania a powstałą szkodą, sama zaś szkoda została jedynie bardzo ogólnie i nietrafnie oszacowana. Zdaniem strony pozwanej wynikający z uchwały Sejmiku Województwa (...) zakaz lokalizacji na wymienionych powyżej nieruchomościach obiektów użyteczności publicznej nie wpływa na wartość nieruchomości, albowiem z załączonych dokumentów wynika, iż nieruchomości te posiadają przeznaczenie mieszkalne. W ocenie strony pozwanej nie jest zatem uzasadnione stanowisko, iż wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania nastąpiło ograniczenie w sposobie korzystania z nieruchomości, skutkujące odpowiedzialnością odszkodowawczą strony pozwanej, gdyż dotychczasowy sposób korzystania z nieruchomości nie został przez w/w uchwałę zmodyfikowany – nieruchomości powodów są wykorzystywane w takim samym zakresie jak dotychczas, wejście w życie uchwały samo w sobie takiego stanu rzeczy nie utrudnia. Strona pozwana podkreśliła, iż spadek wartości nieruchomości ma się wiązać z ograniczeniami wprowadzonymi w/w uchwałą, a nie domniemanym spadkiem popytu na te nieruchomości czy też zwiększonym poziomem hałasu emitowanego przez lotnisko. Zdaniem strony pozwanej, wiązanie ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska(...) ze spadkiem wartości nieruchomości, bez szerszego uwzględnienia wszystkich innych okoliczności kształtujących rynek nieruchomości w sąsiedztwie lotniska jest nietrafne.

Reasumując strona pozwana zakwestionowała roszczenie powodów w zakresie szkody związanej z utratą wartości nieruchomości, jak i wykonaniem dodatkowych zabezpieczeń akustycznych w całości, zarówno co do zasady jak i wysokości, której wyliczenie przedstawione przez powodów jest - w jej ocenie – nierzetelne. Strona pozwana zakwestionowała również zasadność naliczania odsetek zgodnie z żądaniami pozwów.

Wyrokiem z dnia 27 lutego 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie:

1. zasądził od strony pozwanej (...)spółka z o.o. z siedzibą w B. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 523.090,44 zł (pięćset dwadzieścia trzy tysiące dziewięćdziesiąt złotych 44/100) z tym, iż;

– od kwoty 285.252,50 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 25 czerwca 2011 r do dnia 31 grudnia 2015 r i dalej odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 do dnia zapłaty;

- od kwoty 237.837,94 zł (dwieście trzydzieści siedem tysięcy osiemset trzydzieści siedem złotych 94/100) od odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 12 czerwca 2018 r dnia zapłaty;

2. zasądził od strony pozwanej (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. na rzecz powoda W. P. kwotę 56.344 zł (pięćdziesiąt sześć tysięcy trzysta czterdzieści cztery złote)

z odsetkami ustawowymi od dnia 12 sierpnia 2011 r do dnia 31 grudnia 2015 r i dalej odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 1 stycznia 2016 do dnia zapłaty;

3. w pozostałej części powództwa oddalił;

4. zasądził od strony pozwanej(...) spółka z o.o. z siedzibą w B. na rzecz powoda Ł. P. kwotę 19.239 zł (dziewiętnaście tysięcy dwieście trzydzieści dziewięć złotych ) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

5. zasądził od strony pozwanej (...)spółka z o.o. z siedzibą w B. na rzecz powoda W. P. kwotę 4.258 zł (cztery tysiące dwieście pięćdziesiąt osiem złotych ) tytułem zwrotu kosztów postępowania;

6. nakazał ściągną od strony pozwanej (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 14.700,71 zł (czternaście tysięcy siedemset złotych tytułem brakującej kwoty na pokrycie wynagrodzenia biegłych;

7. nakazał ściągnąć od strony pozwanej (...) spółka z o.o. z siedzibą w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Krakowie kwotę 11.892 zł (jedenaście tysięcy osiemset dziewięćdziesiąt dwa złote) tytułem opłaty sądowej od rozszerzonego żądania pozwu.

Za bezsporne uznał Sąd, iż powód Ł. P. jest wyłącznym właścicielem dwóch domów jednorodzinnych w zabudowie bliźniaczej o podwyższonym standardzie położonych w K. przy ul. (...) na znajdujących się w jego użytkowaniu wieczystym: działkach odpowiednio nr (...) (dla której Sąd Rejonowy dla K. w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...)) i (...) (dla której Sąd Rejonowy dlaK. prowadzi księgę wieczystą nr (...)). Wymienione powyżej budynki zostały wzniesione w latach 2000-2004 w układzie symetrycznym, przy czym każdy z nich składa się z trzech kondygnacji: piwnic-podziemia, parteru-piętra i poddasza. Powód Ł. P. jest nadto użytkownikiem wieczystym: działki nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla K. w Krakowie, oraz działek nr (...) objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla K. w K.. Wszystkie wskazane powyżej nieruchomości stanowią jeden zorganizowany zespół zabudowy mieszkalnej z ogrodem. Z kolei powód W. P. jest wyłącznym właścicielem trzech lokali położonych w budynku przy ul. (...) w K.: lokalu mieszkalnego nr (...) (objętego księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla K.w K.) z którym związany jest udział nieruchomości wspólnej w wysokości 132/290, lokalu mieszkalnego nr (...) (objętego księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla K.w K.) z którym związany jest udział w nieruchomości wspólnej w wysokości 57/290, oraz lokalu niemieszkalnego (objętego księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy dla K. w K.) z którym związany jest udział w nieruchomości wspólnej w wysokości 16/290. Wyżej wymieniony budynek pochodzi z lat 50-tych XX wieku, przy czym posiada on zaadaptowane i zmodernizowane w latach 70-tych poddasze.

W dniu 11 lipca 2009 r. wyżej opisane nieruchomości nie były objęte obowiązującym miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Natomiast, zgodnie z, przyjętym na mocy uchwały nr (...) Rady Miasta K. z dnia 16 kwietnia 2003 r., Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Miasta K. obowiązującym w w/w dacie, wszystkie wymienione nieruchomości znajdowały się na terenach o przeważającej funkcji mieszkaniowej niskiej intensywności (symbol (...)).

W dniu 25 maja 2009 r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska (...) zarządzanego przez pozwany (...)Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w B. (Dziennik Urzędowy Województwa (...) z dnia 26 czerwca 2009r., nr 377). Uchwała weszła w życie w dniu 11 lipca 2009 r. Przedmiotowa uchwała została podjęta w związku z przekroczeniem standardów jakości środowiska w zakresie dopuszczalnych poziomów dźwięku, w szczególności zaś nadmiernego hałasu powodowanego przez lądujące/startujące na tym lotnisku samoloty. Podjęcie przedmiotowej uchwały poprzedziło wykonanie w 2007 r. stosownego przeglądu ekologicznego lotniska (...) przez ekspertów z Wydziału Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Katedry (...) Akademii (...) w K..

Zgodnie z § 5 w/w uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu i sposobu korzystania z terenów: 1) w strefie (...) – zakaz lokalizowania i budowy a) nowych obiektów zabudowy mieszkaniowej jedno- i wielorodzinnej, zabudowy zagrodowej i zamieszkania zbiorowego, zabudowy mieszkaniowo-usługowej, szpitali, domów opieki społecznej, oraz zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, lokalizacji terenów rekreacyjno-wypoczynkowych poza miastem, b) zakaz zmiany funkcji budynków z niemieszkalnych na mieszkalne; 2) w strefie (...) – zakaz lokalizowania i budowy nowych obiektów szpitali, domów opieki oraz zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży; 3) w strefie (...) – zakaz lokalizowania i budowy nowych obiektów zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży – działających w porze nocnej. Zgodnie z załącznikiem nr 3.1 (Wykaz działek objętych poszczególnymi strefami obszaru ograniczonego użytkowania lotniska (...)do w/w uchwały z dnia 25 maja 2009 r. przedmiotowe działki nr (...) zostały objęte w całości strefą (...); natomiast działka ewidencyjna nr (...), na której jest posadowiony budynek przy ul. (...) w K., w którym znajdują się przedmiotowe lokale mieszkalne nr (...) oraz lokal niemieszkalny należące do powoda W. P., została objęta w całości strefą (...).

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił, że w związku z obowiązywaniem uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 r. wprowadzającej ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości doszło do spadku wartości rynkowej wymienionych powyżej działek ewidencyjnych. Wysokość szkody związanej z tymże spadkiem wartości nieruchomości wynosi: w przypadku działki nr (...) – 184.789,00 zł, w przypadku działki nr (...) – 185.420,00 zł, w przypadku działek nr (...) – 56.156,00 zł, w przypadku działki nr (...) – 5.103,00 zł, w przypadku lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) w K. – 14.470,00 zł, zaś w przypadku lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) w K. – 26.623,00 zł.

Zlokalizowane na działkach nr (...) domy jednorodzinne należące do powoda Ł. P. posiadają ściany zewnętrzne wykonane z pustaków ceramicznych typu (...) o grubości 30 cm, ocieplone metodą lekko-mokrą płytami styropianowymi – od wewnątrz ściany te zostały wykończone tynkami. Konstrukcja dachowa tychże domów ma charakter wielospadowy i drewniany, dach pokryty jest dachówką ceramiczną, ocieploną pomiędzy krokwiami wełną mineralną z przestrzenią wentylowaną, wykończoną do spodu płytą kartonowo-gipsową. Stropy budynków wykonano jako płyty żelbetowe o grubości 12 cm. Zamontowana stolarka okienna i drzwiowa jest zaś wykonana z drewna, ma charakter typowy ze standardowym przeszkleniem.

Z kolei zlokalizowany na działce nr (...) budynek przy ul. (...) w K. posiada obustronnie tynkowane ściany zewnętrzne wykonane z pustaków żelbetonowych o grubości półtora pustaka. Nad częścią mieszkalną piętra jako zewnętrzna przegroda znajduje się konstrukcja drewniana wypełniona polepą z wykonaną na niej dodatkowo wylewką betonową o grubości około 6 cm, przy czym wylewki tej nie ma na skosach w narożnych pomieszczeniach budynku. Strop nad I piętrem od spodu wykończono płytami supremy o grubości około 5 cm i otynkowano. Zamontowana w budynku stolarka jest stolarką typową ze standardowym przeszkleniem.

Opisane wyżej budynki nie spełniają wymogów normy – w zakresie zapewnienia właściwego klimatu akustycznego pomieszczeń zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. o prawie budowlanym i przepisami wykonawczymi (wymóg z § 6 pkt 2 załącznika nr 1 do uchwały nr 1 do uchwały nr (...)Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 r.) – odnośnie zamontowanej w nich stolarki okiennej i drzwiowej. W szczególności stolarka ta nie spełnia wymagań normowych w zakresie tłumienia akustycznego i ochrony przed hałasem generowanym przez lotnisko (...) W związku z powyższym istniejącą stolarkę należy w całości wymienić na stolarkę o podwyższonej izolacyjności akustycznej wynoszącej: w przypadku domów jednorodzinnych należących do powoda Ł. P. – 42 dB z zamontowanymi nawiewnikami okiennymi o izolacyjności akustycznej 52 dB, zaś w przypadku należących do powoda W. P. w lokali w budynku przy ul. (...) w K. – 28 dB z zamontowanymi nawiewnikami okiennymi o izolacyjności akustycznej 38 dB. Koszt wymiany istniejącej stolarki na stolarkę o podwyższonej izolacyjności akustycznej w domach jednorodzinnych wynosi po 45.811,22 zł brutto, zaś koszt wymiany istniejącej stolarki na stolarkę o podwyższonej izolacyjności akustycznej w lokalach w budynku przy ul. (...) w K. wynosi 15.251,17 zł brutto.

W latach 2007-2010 ilość operacji lotniczych na lotnisku (...) sukcesywnie malała – dynamika spadku ilości operacji lotniczych w tym okresie wynosiła – 12%. Jednocześnie przy tym w latach 2000-2011 sześciokrotnie zwiększyła się wielkość ruchu pasażerskiego na lotnisku. Mieszkańcy terenów zlokalizowanych w pobliżu lotniska doznają od lat sporych uciążliwości związanych z ruchem samolotów, co przejawia się zwłaszcza w tym, że nie mogą zbyt często otwierać okien, doznają dyskomfortu związanego z dłuższym pobytem na balkonie, gdyż hałas zakłóca choćby ich rozmowy, a nadto podczas oglądania telewizji czy słuchaniu radia.

Pismem z dnia 21 czerwca 2011 r. powód Ł. P. wezwał stronę pozwaną do zapłaty w terminie do dnia 24 czerwca 2011 r. kwoty 50.000,00 zł tytułem odszkodowania za konieczność wykonania zabezpieczeń zapewniających właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach mieszkalnych oraz kwoty 235.252,50 zł tytułem odszykowania za utratę wartości nieruchomości. Wezwanie to pozostało jednak bez odpowiedzi.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd I instancji zważył, że dokonując oceny prawnej ustalonego w sprawie stanu faktycznego przytoczyć należy treść przepisów, na które w uzasadnieniu swojego żądania powołują się powodowie. I tak, zgodnie z treścią art. 129 ust. 2 u.p.o.ś., w związku z ograniczeniem sposobu korzystania nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę, przy czym szkoda ta obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. W myśl zaś art. 129 ust. 4 u.p.o.ś. z roszczeniem, o którym mowa w ust. 2 tego przepisu, można wystąpić w okresie 2 lat od dnia wejścia w życie rozporządzenia lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Zgodnie wreszcie z art. 136 ust. 3 ustawy w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w art. 129 ust. 2, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki, nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie. Podkreślić należy, iż szkody z tytułu spadku wartości nieruchomości i z tytułu zwrotu nakładów pozostają bez wzajemnego na siebie wpływu. I tak, przy ocenie czy i w jakim stopniu właściciel poniósł szkodę na skutek spadku wartości nieruchomości przyjmuje się stan nieruchomości z dnia wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, a nie jej stan po dokonaniu ewentualnych nakładów związanych z dodatkową ochroną akustyczną. Z kolei zwrot nakładów na dodatkową ochronę akustyczną przysługiwać może tylko w granicach, w jakich konieczność taka wynika z zakwalifikowania budynku do poszczególnej strefy obszaru ograniczonego użytkowania. Odszkodowanie z tego tytułu nie może zatem obejmować kosztów doprowadzenia nieruchomości do standardów ochrony akustycznej wymaganej na podstawie powszechnie obowiązujących norm i przepisów prawa budowlanego (por. wyrok Sądu Apel. w Poznaniu z dnia 5 czerwca 2013 r., sygn. I ACa 391/13, LEX nr 1363334).

W realiach przedmiotowej sprawy bezsporna jest okoliczność, iż powód Ł. P. jest wyłącznym właścicielem dwóch domów jednorodzinnych w zabudowie bliźniaczej o podwyższonym standardzie położonych w K. przy ul. (...) na działkach odpowiednio nr (...), a nadto jest użytkownikiem wieczystym działek nr (...), przy czym wszystkie wymienione nieruchomości stanowią jeden zorganizowany zespół zabudowy mieszkalnej z ogrodem – z kolei, powód W. P. jest wyłącznym właścicielem dwóch lokali mieszkalnych i jednego niemieszkalnego w budynku położonym przy ul. (...) w K., z których własnością związany jest udział wynoszący łącznie 205/290 w nieruchomości wspólnej, którą stanowi nieruchomość gruntowa wraz z częściami budynku, które służą do użytku wspólnego. Nie budzi wątpliwości również okoliczność, iż opisane wyżej nieruchomości zlokalizowane są w obrębie obszaru ograniczonego użytkowania dla – zarządzanego przez stronę pozwaną – lotniska (...), ustanowionego uchwałą nr (...) Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 r., przy czym nieruchomości powoda Ł. P. znajdują się w strefie (...) w/w obszaru, zaś nieruchomości powoda W. P. znajdują się w strefie (...) w/w obszaru. W ocenie Sądu jasne jest, iż ustanowienie wspomnianego obszaru ograniczonego użytkowania, w myśl regulacji działu IX u.p.o.ś. pt. „Ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ochroną środowiska (art. 129 i nast.) stanowi jeden z przypadków ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości. Fakt wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania ze względu na spodziewany poziom hałasu lotniczego bez wątpienia powoduje, że właściciele nieruchomości położonych w jej granicach, w tym również powodowie, muszą liczyć się z odpowiednimi niedogodnościami tak w sposobie zagospodarowania, jak i w sposobie ich użytkowania, co w konsekwencji powoduje zawężenie granic prawa własności wskazanych podmiotów. Podkreślić w związku z tym należy, iż ograniczenia prowadzące do obniżenia wartości nieruchomości mogą wynikać nie tylko z samej treści uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 r., ale także z zawężenia granic własności, nawet gdy nieruchomość po ustanowieniu obszaru ograniczonego użytkowania dalej może służyć temu samemu celowi, w szczególności zaś zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. W orzecznictwie sądowym wskazuje się wyraźnie, że szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. jest także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, iż właściciel nieruchomości będzie musiał znosić dopuszczalne na tym obszarze immisje (np. hałas lotniczy), przy czym nieuprawnione jest wąskie ujmowanie odpowiedzialności odszkodowawczej z w/w artykułu (por. post. SN z dnia 24 lutego 2010 r., sygn. akt III CZP 128/09, LEX nr 578138; wyrok SN z dnia 25 lutego 2009 r., sygn. akt II CSK 546/08, Biul.SN 2009/7/11).

Zgodnie z poczynionymi w sprawie ustaleniami faktycznymi, wartość nieruchomości powodów uległa zmniejszeniu na skutek ograniczeń w zakresie korzystania z nieruchomości wprowadzonych w/w uchwałą Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 r. Zdaniem Sądu, zmniejszenie wartości nieruchomości z powodu wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, a także sąsiedztwa lotniska emitującego hałas nie pozwalający dotrzymać standardów jakości środowiska jest stratą powodującą obniżenie aktywów w majątku powodów, a więc szkodą w rozumieniu prawnym (art. 129 ust. 2 u.p.o.ś.). Z tego tytułu nie będzie w przyszłości powodom przysługiwać żadne roszczenie, a w szczególności o zaniechanie immisji. Ze sporządzonej na zlecenie Sądu opinii biegłej sądowej w zakresie szacowania nieruchomości E. H. wynika, iż wartość szkody związanej z tymże spadkiem wartości nieruchomości wynosi: w przypadku powoda Ł. P. – łącznie 431.468,00 zł, zaś w przypadku powoda W. P. – łącznie 41.093,00 zł. Tak obliczona wysokość szkody nie budzi w ocenie Sądu żadnych wątpliwości, o czym była już szczegółowo mowa w części dotyczącej oceny dowodów, stąd w pełni zasadnym było zasądzenie w/w kwot na rzecz powodów.

Podkreślić należy, iż niewątpliwie w związku z wprowadzeniem obszaru ograniczonego użytkowania, hałasy powodowane działalnością lotniska (...) znacznie przekraczają poziomy dopuszczalne w środowisku zewnętrznym. Z opinii biegłego sądowego R. M. wykonanej na zlecenie Sądu wynika, iż należące do powodów budynki zlokalizowane na w/w nieruchomościach w zakresie zapewnienia właściwego klimatu akustycznego pomieszczeń zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane i przepisami wykonawczymi (wymóg z § 6 pkt 2 załącznika nr 1 do w/w uchwały Sejmiku Województwa (...) z dnia 25 maja 2009 r.) nie spełniają wymagań normowych odnośnie zamontowanej stolarki okiennej i drzwiowej, w związku z czym zachodzi konieczność ich wymiany. Zdaniem biegłego, całkowity koszt wymiany istniejącej stolarki na stolarkę o podwyższonej izolacyjności akustycznej wynosi: w zakresie domów jednorodzinnych należących do powoda Ł. P. - po 45.811,22 zł brutto, zaś w zakresie lokali w budynku przy ul. (...) w K. - 15.251,17 zł brutto. I takie też kwoty, jako usprawiedliwione w okolicznościach faktycznych niniejszej sprawy, Sąd uznał za zasadne zasądzić na rzecz powodów tytułem zwrotu nakładów potrzebnych na rewitalizację akustyczną w/w budynków. Rozstrzygnięcie Sądu w w/w zakresie znajduje podstawę prawną w art. 136 ust. 3 w zw. z art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. W tym kontekście podnieść należy, iż nie zasługiwał na uwzględnienie argument strony pozwanej, zgodnie z którym zasądzeniu na rzecz powodów kosztów rewitalizacji akustycznej budynku stoi na przeszkodzie okoliczność, że powodowie takich kosztów jeszcze nie ponieśli. Ustawodawca użył co prawda w art. 13 ust. 3 u.p.o.ś. określenia "także koszty poniesione", co mogłoby wskazywać na koszty już wydatkowane w celu wypełnienia wymagań technicznych. Jednak odwołanie do art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. oraz słowo "także" wskazują, że jest to tylko jedna ze szkód, które podlegają naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 u.p.o.ś. Przy dokonaniu wykładni wskazanego przepisu należy zwrócić uwagę, że celem uregulowań art. 129 i 136 u.p.o.ś. jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. W konsekwencji uzasadniona wydaje się konstatacja, że wskazanie na koszty poniesione w celu spełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. W ocenie Sądu, przepisu art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. nie można zatem traktować jako zawężającego zakres odszkodowania wskazany w art. 129 ust. 2 cytowanej ustawy. Wskazać zresztą należy, iż ustawodawca w art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. jednoznacznie napisał, że szkodą są koszty poniesione w celu wypełnienia przedmiotowych wymagań, „nawet w przypadku braku obowiązku podjęcia działań w tym zakresie” (por. wyrok Sądu Apel. w Poznaniu z dnia 10 kwietnia 2008 r., sygn. akt I ACa 2/08, M.Prawn. 2010/12/692).

W tym miejscu podnieść należy, iż legitymacja prawna strony pozwanej jako podmiotu odpowiedzialnego odszkodowawczo względem powodów wynika wprost z art. 136 ust. 2 u.p.o.ś., zgodnie z którym obowiązany do wypłaty odszkodowania jest ten, którego działalność spowodowała wprowadzenie ograniczeń w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania. W kontekście tytułu uchwały nr (...) Sejmiku Województwa (...), jak i treści jej § 1, stosownie do którego obszar ograniczonego użytkowania został utworzony dla lotniska (...), którego zarządcą jest(...)Sp. z o.o., obciążenie strony pozwanej obowiązkiem naprawienia określonych powyżej szkód nie budzi wątpliwości.

Mając powyższe na uwadze, wobec faktu że powodowie zdołali wykazać wszystkie przesłanki odpowiedzialności strony pozwanej w oparciu o art. 129 ust. 2, 129 ust. 4, art. 136 ust. 2 i art. 136 ust. 3 u.p.o.ś., Sąd I instancji uznał za zasadne zasądzić od strony pozwanej na rzecz powoda Ł. P. kwotę 523.090,44 zł tytułem odszkodowania ( punkt I. sentencji wyroku), zaś od strony pozwanej na rzecz powoda W. P. kwotę 56.344,17 zł tytułem odszkodowania ( punkt II. sentencji wyroku). Jednocześnie od strony pozwanej na rzecz powoda Ł. P. Sąd I instancji zasądził: odsetki ustawowe od kwoty 285.252,50 zł od dnia 25 czerwca 2011 r. (t. od dnia następującego po dniu wezwania do zaspokojenia roszczenia) do dnia 31 grudnia 2015 r., w związku z nowelizacją art. 481 k.c. odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 285.252,50 zł od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia 27 listopada 2017 r., oraz odsetki ustawowe za opóźnienie od pozostałej kwoty od dnia 12 czerwca 2018 r. (tj. od dnia kolejnego po doręczeniu pisma zawierającego rozszerzenia żądania pozwu) do dnia zapłaty. Z kolei od strony pozwanej na rzecz powoda W. P. Sąd I instancji zasądził odsetki ustawowe od dnia 12 sierpnia 2011 r. (tj. od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu) do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz w związku z nowelizacją art. 481 k.c. odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty. W zakresie, w jakim roszczenia powodów nie znalazły usprawiedliwienia w okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy, Sąd I instancji wniesione powództwo oddalił, o czym orzeczono w punkcie III. sentencji wyroku. W punkcie IV. sentencji Sąd I instancji zasadził od strony pozwanej zwrot kosztów postępowania na które złożyły się opłata sądowa, wynagrodzenie pełnomocnika z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r w sprawie opłat za czynności radców prawnych (…) oraz 1000 zł zaliczki na opinię biegłych.

W puncie 5 Sąd I instancji rozliczył koszty postepowania pomiędzy powodem W. P., którego żądanie zostało uwzględnione w 70% a stroną pozwaną. Stąd zasadzono opłatę sądową liczoną od wartości zasądzonego roszczenia – 2818 zł i proporcjonalnie rozdzielono koszty zastępstwa procesowego z których kwota 2.520 zł była należna powodowi a 1080 zł stronie pozwanej, stąd po skompensowaniu na rzecz powoda zasadzono z tego tytułu kwotę 1440 zł. Wpłacona zaliczka 1000 zł przez powoda została zaliczona na pokrycie częściowo przez niego kosztów postepowania. W pkt. 6 Sąd I instancji ściągnął brakująca kwotę na wynagrodzenia dla biegłych od strony pozwanej, a w pkt. 7 nakazał ściągnąć od strony pozwanej opłatę naliczona od rozszerzonego żądania pozwu.

Apelację od tego wyroku wniosła strona pozwana, zaskarżając go w części, tj.:

- w pkt 1 ponad kwotę 91622,44 zł kosztów prac niezbędnych dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego z odsetkami,

- w pkt 2 ponad kwotę 15251,17 zł kosztów prac niezbędnych dla zapewnienia właściwego klimatu akustycznego z odsetkami,

- w pkt 4 w całości,

- w pkt 5 w całości,

- w pkt 6 w całości,

- w pkt 7 w całości.

Zarzuciła naruszenie:

- art. 233 § 1 w zw. z art. 278 § 1 w zw. z art. 286 w zw. z art. 227, w zw. z art. 6 k.p.c. polegające na naruszeniu zasady swobodnej oceny dowodów poprzez błędną ocenę opinii biegłej z dnia 21 lipca 2017 r. i ustnej opinii uzupełniającej z dnia 27 listopada 2017 r. i w dniu 13 lutego 2019 r. polegającą na uznaniu, iż opinia sporządzona została w sposób rzetelny, fachowy i kompletny i może stanowić podstawę wyrokowania w sprawie, w sytuacji gdy opinia zawiera błędne ustalony i określony trend rynkowy, nie zawiera prawidłowej analizy rynku nieruchomości, nie zawiera żadnej, w tym również aktualnej, bazy nieruchomości stanowiących podstawę wyceny, jest nieprzejrzysta i zawiera błędną bazę nieruchomości porównawczych,

- naruszenie art. 6 k.c. poprzez jego niezastosowanie i zasądzenie roszczenia pomimo braku jego udowodnienia,

- naruszenie art. 129 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska w zw. z § 5 pkt 2 i pkt 3 uchwały z dnia 25 maja 2009 r. poprzez przyjęcie, że przepis uchwały wprowadza całkowite ograniczenie zabudowy i korzystania z nieruchomości położonych w strefie (...) obszaru ograniczonego użytkowania, podczas gdy ustanawia tam zakaz lokalizowania i budowy nowych szpitali, domów opieki oraz zabudowy związanej ze stałym lub wielogodzinnym pobytem dzieci i młodzieży, natomiast uchwała nie wprowadza ograniczeń co do jakiejkolwiek zabudowy i możliwa jest zabudowa przedmiotowej nieruchomości budynkami o przeznaczeniu komercyjnym, w tym gospodarcze wykorzystanie nieruchomości powodów jest możliwe, co winno znaleźć przełożenie na sposób wykonania przez biegłą opinii i wpłynąć na zmniejszenie ustalonego spadku wartości nieruchomości,

- naruszenie art. 455 w zw. z art. 481 § 1 w zw. z art. 363 § 2 k.c. poprzez uznanie, że jeżeli wysokość szkody za utratę wartości nieruchomości została ustalona wg cen z daty wyrokowania, tj. z dnia 27 lutego 2019 r. to tak ustalona wysokość szkody z obu tytułów nie rekompensuje powodom także ewentualnej szkody z tytułu opóźnienia w zapłacie świadczenia pieniężnego i koniecznej jest zasądzenie odsetek nie od dnia wyrokowania lecz od dat wcześniejszych tj. od dnia doręczenia wezwania do zapłaty, podczas gdy prawidłowe winno zostać uznane, iż jeżeli wysokość została ustalona wg cen z daty 27 lutego 2018 r. to tak ustalona wysokość szkody rekompensuje powodom w całości także ewentualną szkodę z tytułu opóźnienia w zapłacie świadczenia pieniężnego na dzień wyrokowania, tym samym niezasadne jest zasądzenie na rzecz powodów odsetek za opóźnienie za okres sprzed dnia wyrokowania.

- naruszenie art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy – Prawo ochrony środowiska w zw. z art. 361 k.c. poprzez przyjęcie, że szkoda z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości powodów oraz szkoda z tytułu rewitalizacji akustycznej pozostają bez wzajemnego na siebie wpływu, gdy tymczasem roszczenia te są powiązane, wskutek czego doszło do podwójnego rekompensowania uszczerbku majątkowego na rzecz powodów z tytułu zapewnienia właściwego klimatu akustycznego budynku, a przez to naruszeni zasady compensatio lucri cum damno.

W oparciu o te zarzuty wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie w pkt 1 powództwa ponad kwotę 91622,44 zł z odsetkami, oddalenie w pkt 2 powództwa ponad kwotę 15251,17 zł z odsetkami, zasądzenie w pkt 4-5 od powodów na rzecz pozwanej odpowiednie kwoty z tytułu kosztów procesu oraz kosztów zastępstwa procesowego oraz nakazanie ściągnięcia w pkt 6-7 odpowiednio od powodów na rzecz Skarbu Państwa odpowiednich kwot tytułem opłaty sądowej od rozszerzonego powództwa oraz brakującej kwoty wynagrodzenia biegłych.

Zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w pkt 4 wyroku wniósł powód Ł. P., zarzucając naruszenie art. 98 § 1 i § 3 w zw. z art. 99 i w zw. z art. 108 k.p.c. oraz art. 98 § 4 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. oraz art. 328 § 2 k.p.c. i w oparciu o te zarzuty wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 26779 zł tytułem kosztów procesu oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

Zażalenie na postanowienie w przedmiocie kosztów procesu zawarte w pkt 5 wyroku wniósł powód W. P., zarzucając naruszenie art. 98 § 1 i § 3 w zw. z art. 99 i w zw. z art. 108 k.p.c. oraz art. 98 § 4 w zw. z § 2 ust. 1 rozporządzenia z dnia 28 września 2002 r. oraz art. 328 § 2 k.p.c. i w oparciu o te zarzuty wnosząc o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kwoty 5988 zł tytułem kosztów procesu oraz zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów postępowania zażaleniowego, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych.

W pismach z dnia 28 października 2019 r. 9 29 czerwca 2020 r. powodowie wnieśli o oddalenie apelacji w całości oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powodów kosztów procesu za obie instancje z uwzględnieniem stanowiska z zażaleń.

W odpowiedzi na zażalenie powoda W. P. strona pozwana wniosła o jego oddalenie i o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa radcy prawnego w postępowaniu zażaleniowym.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się bezzasadna.

Zarzuty naruszenia art. 233 § 1 w zw. z art. 278 § 1 w zw. z art. 286 w zw. z art. 227, w zw. z art. 6 k.p.c. odniosły skutek tylko o tyle, że na etapie rozpoznawania sprawy w II instancji doszło do upływu przewidzianego w art. 156 ust. 3 u.g.n. terminu dwunastomiesięcznego wykorzystania sporządzonej w sprawie opinii i taki stan rzeczy obligował Sąd II instancji do zlecenia biegłej sporządzenia opinii uzupełniającej. W opinii tej (k. 1003) biegła ustaliła, że wysokość szkody związanej z tymże spadkiem wartości nieruchomości wynosi:

w przypadku działki nr (...) – 202323 zł,

w przypadku działki nr (...) – 202935 zł,

w przypadku działek nr (...) – 68879 zł,

w przypadku działki nr (...) – 6101 zł,

w przypadku lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) w K. –17900 zł,

w przypadku lokalu nr (...) w budynku przy ul. (...) w K. - 32561 zł.

Sąd ocenił powyższą opinię jako wiarygodną i mogącą stanowić podstawę poczynienia ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie. Opinia została sporządzona przez biegłą posiadającą kwalifikacje od wykonywania opinii tego rodzaju. Została sporządzona w sposób zrozumiały a rozumowanie biegłej nie wykazuje błędów logicznych. Biegła w sposób wyczerpujący i przekonujący odniosła się w piśmie z dnia 12 kwietnia 2021 r. (k. 1090) do zarzutów zgłoszonych przez stronę pozwaną. Wyjaśniła w szczególności, że przepisy nie ograniczają biegłego co do okresu czasu badania rynku i biegła, zgodnie z wymogiem, uwzględniła trend zmiany cen w funkcji czasu. Wyjaśniła również, że w procesie analizy odrzucać należy tylko te transakcje, których cechy nie wyjaśniają poziomu cech, tj. transakcje, które są odstające od modelu i wpływając w sposób negatywny na ocenę sprawności modelu. Wskazała również biegła na wysoki współczynnik determinacji, który oznacza, że prawie 80% ogólnej zmienności cen nieruchomości jest wyjaśnione przez zastosowany model regresji i zwróciła uwagę na niedopuszczalność działania polegającego na ustaleniu arbitralnie wartości nieruchomości a potem dobraniu odpowiedniej próbki nieruchomości „podobnych” pod względem wyłącznie oczekiwanej ceny. Zwróciła uwagę, że przy przyjętej metodzie nie istnieje ryzyko tendencyjnego doboru nieruchomości porównawczych do wyceny, czy to poprzez tendencyjny dobór ze względu na ceny (tzw. pozycjonowanie cenowe) lub nieadekwatny dobór ze względu na ceny. Zwróciła uwagę, że rynek nieruchomości gruntowych jest bardzo zróżnicowany i aby określić wpływ poszczególnych cech na wartość nieruchomości przy zastosowaniu narzędzi matematycznych konieczne jest przyjęcie odpowiednio dużej próbki nieruchomości. W konfrontacji z tymi wyjaśnieniami nie wytrzymują krytyki argumenty podniesione w piśmie strony pozwanej z dnia 7 maja 2021 r. Nie sposób zgodzić się z postulatem strony pozwanej skorzystania przez biegłą wyłącznie z transakcji z ostatnich dwóch lat w sytuacji gdy przedmiotem badania jest zmiana wartości nieruchomości wskutek zdarzenia – wejścia w życie obszaru ograniczonego użytkowania – który miał miejsce znacznie dawniej aniżeli dwa lata przed wykonaniem opinii. Wywody co do braku podobieństwa nieruchomości stanowią jedynie polemikę z umotywowanym stanowiskiem biegłej zawartym w piśmie z dnia 12 kwietnia 2021 r. Stawianie biegłej zarzutu, iż średnia cena transakcyjna nieruchomości według stanu na 2020 r. jest wyższa aniżeli średnia cena transakcyjna z 2014 r. zupełnie nie przekonuje w sytuacji powszechnie znanego bardzo znacznego wzrostu cen nieruchomości w okresie pomiędzy 2014 rokiem a 2020 rokiem. Nie można podzielić zarzutów odnoszących się do znacznej rozpiętości powierzchni budynków i powierzchni działek. Przy sporządzeniu analizy wag poszczególnych cech rynkowych jako racjonalne jawi się oparcie tej analizy na nieruchomościach, w których poszczególne relewantne cechy są w sposób wyraźny zróżnicowane. Tylko bowiem w ten sposób można zbadać jak zmienność określonej cechy wpływać może na wartość nieruchomości, a zatem jaka dana cecha ma wagę. Zarzut sporządzenia przez biegłą opinii w innych sprawach w oparciu o te same transakcje w sytuacji gdy nieruchomości znajdowały się w zupełnie innych lokalizacjach jawi się jako niezrozumiały w sytuacji, gdy nieruchomości, których dotyczyły inne opinie powoływane przez stronę powodową niewątpliwie znajdowały się w obszarze ograniczonego użytkowania, a zatem cechowały się tą samą istotną cechą lokalizacji, co nieruchomości badane w niniejszej sprawie i trudno zrozumieć dlaczego do ich badania biegła miałaby poszukiwać innego zestawu nieruchomości w celu obliczenia wag cech. Nie przekonuje w końcu zarzut, że do obliczenia wag cech (tj. stopnia w jakim konkretna cecha wpływa na wartość nieruchomości) konieczne jest dobranie nieruchomości podobnych w znaczeniu jaki postuluje strona pozwana, skoro z wyjaśnień biegłej wynika, prawie 80% ogólnej zmienności cen nieruchomości jest wyjaśnione przez zastosowany model oparty o zestaw nieruchomości o zróżnicowanych cechach, których wagi są badane.

Mając powyższe na względzie uznał Sąd, że zarzuty zawarte w piśmie z dnia 7 maja 2020 r. nie wnoszą niczego nowego do oceny opinii i w konsekwencji nie zachodzą przesłanki do dalszego uzupełniania opinii przez biegłą, gdyż biegła opinię w sposób dostateczny dla rozstrzygnięcia wyjaśniła. Nie zachodziła również potrzeba przeprowadzenia dowodu z opinii innego biegłego, gdyż dowód taki może być przeprowadzony jedynie w sytuacji, w której opinia już sporządzona w sprawie wykazuje wady, a taki stan rzeczy w wypadku opinii biegłej E. H. nie zachodzi. Nie stanowi natomiast podstawy do sporządzenia opinii innego biegłego okoliczność, iż jedna ze stron postępowania jest niezadowolona z wyników przeprowadzonej opinii, której to opinii strona nie zdołała skutecznie podważyć.

Co do pozostałych ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd I instancji strony nie zgłosiły zarzutów. Sąd Apelacyjny w tym zakresie ustalenia te aprobuje i przyjmuje za własne czyniąc podstawą orzeczenia w sprawie. Zbędne jest natomiast powtarzanie ich w tym miejscu.

Przechodząc do oceny podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego należy na wstępie wskazać, że Sąd Apelacyjny podziela stanowisko, że związek ustanowienia OOU z obniżeniem wartości nieruchomości należy rozumieć szeroko. W związku z ustanowieniem takiego obszaru pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści rozporządzenia o utworzeniu obszaru, lecz także obniżenie jej wartości wynikające z tego, że na skutek wejścia w życie rozporządzenia dochodzi do zwężenia granic własności (art. 140 i 144 k.c.) i tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Właściciel, który przed wejściem w życie rozporządzenia mógł żądać zaniechania immisji przekraczającej standard ochrony środowiska, zostaje w wyniku ustanowienia obszaru możliwości takiej pozbawiony. Szkodą podlegającą naprawieniu na podstawie art. 129 ust. 2 p.o.ś. jest więc także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z faktu, że właściciel musi liczyć się z koniecznością znoszenia dopuszczalnych na tym obszarze immisji (wyrok SN z dnia 29 grudnia 2020 r. I CSK 34/29, LEX nr 3103836). W konsekwencji jako niezasadny ocenić należy podniesiony w apelacji zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska w zw. z § 5 pkt 2 i pkt 3 uchwały z dnia 25 maja 2009 r. oraz art. 6 k.c. Wbrew bowiem twierdzeniom apelacji w sprawie nie zachodziła potrzeba badania w jaki sposób powodowie wykorzystywali nieruchomości bezpośrednio przed wejściem w życie konkretnych ograniczeń wynikających z wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania oraz czy te konkretne ograniczenia spowodowały, iż powodowie nie mogą korzystać ze swoich nieruchomości w dotychczasowy sposób, bądź korzystanie z tych nieruchomości w dotychczasowy sposób stało się istotnie ograniczone. Niezależnie bowiem od konkretnych ograniczeń w korzystaniu nieruchomości, do których odwołuje się apelująca, "zawężenie" granic prawa własności przez pozbawienie właściciela możliwości dochodzenia zaniechania immisji, w szczególności oddziałującego na nieruchomość hałasu, miało wpływ na zmniejszenie wartości nieruchomości. Wielkość tego zmniejszenia została ustalona opinią biegłego. Zatem nie można uznać, że powodowie nie udowodnili poniesienia szkody w postaci utraty wartości nieruchomości, względnie że nie udowodnili wysokości tej szkody.

Niezasadny okazał się zarzut naruszenia art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 ustawy – Prawo ochrony środowiska w zw. z art. 361 k.c. Wbrew twierdzeniom strony pozwanej nie ma podstaw do uznania, że odszkodowanie za zmniejszenie wartości nieruchomości i odszkodowanie za koszty doprowadzenia budynku na nieruchomości w jakimkolwiek zakresie naprawiają tę samą szkodę. Mamy bowiem tutaj do czynienia z odrębnymi uszczerbkami majątkowymi – utratą wartości nieruchomości i koniecznością poniesienia kosztów na doprowadzenie jej do prawidłowego klimatu akustycznego. Odwoływanie się przez stronę powodową do konstrukcji compensatio lucri cum damno jest nieuzasadnione. Konstrukcja ta znajduje bowiem zastosowanie w sytuacji gdy to samo zdarzenie powoduje jednocześnie szkodę oraz korzyść w majątku poszkodowanego i dlatego – wobec okoliczności, że wielkość szkody ocenia się w odniesieniu do całego majątku poszkodowanego – obowiązek naprawienia szkody obejmuje jedynie różnicę pomiędzy wysokością poniesionej szkody a wartością odniesionej wskutek tego samego zdarzenia korzyści. Zdarzeniem powodującym szkodę jest w realiach niniejszej sprawy wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania. Zdarzenie to jednocześnie powoduje dwie szkody, a mianowicie utratę wartości nieruchomości oraz konieczność poniesienia kosztów doprowadzenie jej do prawidłowego klimatu akustycznego. Zatem ze zdarzenia powodującego szkodę żadna korzyść po stronie powodowej nie powstała i nie ma zatem o co pomniejszyć szkody wynikłej z obniżenia wartości nieruchomości. To, że wskutek wykonania prac potrzebnych do na doprowadzenie budynku na nieruchomości do prawidłowego klimatu akustycznego może dojść do wzrostu rynkowej wartości tej nieruchomości stanowi jedynie przypadkową konsekwencję naprawienia szkody, a nie skutek wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania i nie ma podstaw po temu aby ten ewentualny wzrost wartości nieruchomości odejmować od kwoty o jaką wskutek wprowadzenia strefy ograniczonego użytkowania obniżyła się wartość nieruchomości.

W tak ustalonym stanie faktycznym zaaprobować należy stanowisko Sądu I instancji, że powodom na podstawie art. 129 ust. 2 w zw. z 136 ust. 2 ustawy – Prawo ochrony środowiska należą się od strony pozwanej odszkodowania za obniżenie wartości należących do nich nieruchomości spowodowane wprowadzeniem strefy ograniczonego użytkowania. Przeprowadzona w postępowaniu apelacyjnym uzupełaniająca opinia biegłego ujawniła, że aktualna wielkość tego uszczerbku majątkowego nie jest niższa aniżeli kwoty zasądzone zaskarżonym wyrokiem, a wręcz jest wyższa. Z uwagi wszakże na kierunek zaskarżenia wyroku w zakresie rozstrzygnięcia co do istoty sprawy nie zaskarżyli, nie zachodziły podstawy do podwyższenia zasądzonych na ich rzecz kwot. Apelację strony powodowej ocenić zatem należało jako bezzasadną.

Niezasadny okazał się w końcu zarzut naruszenia art. 455 w zw. 481 § 1 w zw. z art. 363 § 2 k.c. Sąd Apelacyjny stoi na stanowisku, że okoliczność, iż wysokość zasądzonego odszkodowania została ustalona w oparciu o wysokość cen z daty orzekania nie stanowi dostatecznej podstawy do przyjęcia, że dopiero od tej daty dłużnik popada w opóźnienie. Takie orzeczenie nie ma charakteru orzeczenia konstytutywnego. Uwzględnić nadto należy kompensacyjny charakter odszkodowania, z którego poszkodowany ma prawo korzystać w celu niwelacji doznanej szkody już od najwcześniejszego terminu, w jakim zobowiązany do zapłaty powinien je uiścić. Świadczenie to w rozmiarze, w jakim należy się wierzycielowi w dniu, w którym dłużnik ma je zapłacić (art. 455 k.c.), powinno być zatem oprocentowane z tytułu opóźnienia (art. 481 § 1 k.c.) od tego dnia, a nie dopiero od daty jego zasądzenia. Odmienne stanowisko w sposób nieuprawniony premiuje dłużnika, który zwleka z zaspokojeniem roszczenia odszkodowawczego. Pomija bowiem okoliczność, że w aktualnych warunkach gospodarczych funkcja waloryzacyjna odsetek za opóźnienie zeszła na dalszy plan, a dominujące znaczenie ma w ich przypadku funkcja wynagrodzenia wierzycielowi za niemożność korzystania z kapitału w okresie, w jakim dłużnik popadł w opóźnienie.

Mając powyższe na uwadze apelacja strony pozwanej podlegała oddaleniu o czym orzeczono w pkt 1 sentencji na zasadzie art. 385 k.p.c.

Częściowo zasadne okazało się zażalenie złożone przez powoda Ł. P.. Podkreślić na wstępie należy, że wbrew zarzutom zażalenia treść sporządzonego w sprawie uzasadnienia, mimo jego lakoniczności w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o kosztach procesu, nie uniemożliwiała w tym zakresie dokonania kontroli instancyjnej, a zatem nie doszło do naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Uwzględnić natomiast należy, że w sprawie (...)Sąd Apelacyjny rozpoznał złożone przez powoda zażalenie na postanowienia z dnia 11 grudnia 2013 r. Od zażalenia została uiszczona opłata w kwocie 40 zł, a stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia wynagrodzenie za reprezentowanie w postępowaniu zażaleniowym wynosi 300 zł. Uzasadnia to podwyższenie zasądzonych na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem I instancji o kwotę 340 zł. Niezasadnie natomiast postuluje zażalenie powoda zastosowanie przy rozliczaniu kosztów postępowania przed sądem I instancji podwójnej stawki wynagrodzenia pełnomocnika. Faktem jest wprawdzie, że postępowanie przed Sądem I instancji trwa od 2011 r. Zauważyć wszelako należy, że jego długotrwałość wynika przede wszystkim ze sporządzania i analizowania opinii biegłych. Ponadto ten sam pełnomocnik reprezentował w sprawie dwóch powodów, czynności podejmowane w ich imieniu się powielały, a w sprawie rozliczono koszty procesu dla każdego z powodów osobno. Wszystkie te okoliczności przemawiają w ocenie Sądu Apelacyjnego za przyjęciem, że nakład pracy pełnomocnika związany z reprezentowaniem każdego z powodów nie uzasadniał zastosowania stawki wynagrodzenia w podwyższonej wysokości. W konsekwencji zaskarżone rozstrzygnięcie o kosztach procesu podległo zmianie poprzez podwyższenie zasądzonej kwoty do kwoty 19.579 zł.

Również tylko częściowo zasadne okazało się zażalenie złożone przez powoda W. P.. Również i w tym wypadku treść sporządzonego w sprawie uzasadnienia, mimo jego lakoniczności w zakresie dotyczącym rozstrzygnięcia o kosztach procesu, nie uniemożliwiała w tym zakresie dokonania kontroli instancyjnej, a zatem nie doszło do naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. W sprawie (...)Sąd Apelacyjny rozpoznał złożone przez powoda zażalenie na postanowienia z dnia 11 grudnia 2013 r. Stosownie do wartości przedmiotu zaskarżenia wynagrodzenie za reprezentowanie w postępowaniu zażaleniowym wynosi 300 zł. Wobec okoliczności, iż powód W. P. wygrał postępowanie co do istoty w 70% uzasadnione jest podwyższenie zasądzonych na rzecz powoda kosztów postępowania przed Sądem I instancji o kwotę 210 zł stanowiącą 70% wynagrodzenia pełnomocnika powoda w postępowaniu zażaleniowym. Niezasadnie natomiast postuluje zażalenie powoda W. P. zastosowanie przy rozliczaniu kosztów postępowania przed sądem I instancji podwójnej stawki wynagrodzenia pełnomocnika. Podobnie jest to miało miejsce w wypadku zażalenia powoda Ł. P. należy uwzględnić, że wprawdzie postępowanie przed Sądem I instancji trwa od 2011 r. jednak jego długotrwałość wynikała przede wszystkim ze sporządzania i analizowania opinii biegłych. Ponadto uwzględnić należy, że ten sam pełnomocnik reprezentował w sprawie dwóch powodów, czynności podejmowane w ich imieniu się powielały, a w sprawie rozliczono koszty procesu dla każdego z powodów osobno. Wszystkie te okoliczności przemawiają w ocenie Sądu Apelacyjnego za przyjęciem, że nakład pracy pełnomocnika związany z reprezentowaniem każdego z powodów nie uzasadniał zastosowania stawki wynagrodzenia w podwyższonej wysokości. W konsekwencji zaskarżone rozstrzygnięcie o kosztach procesu podległo zmianie poprzez podwyższenie zasądzonej kwoty do kwoty 4.468 zł.

Mając powyższe na uwadze zmieniono zaskarżone rozstrzygnięcia o kosztach procesu w pkt 2 sentencji na zasadzie art. 386 § 1 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. oddalając oba zażalenia w pozostałym zakresie w pkt 3 sentencji na zasadzie art. 385 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c.

Na zasądzone na rzecz wygrywającego w całości postępowanie apelacyjne powoda Ł. P. w pkt 4 sentencji na zasadzie art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 3 k.p.c. koszty postępowania apelacyjnego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda w wysokości odpowiadającej stawce należnej od wartości przedmiotu zaskarżenia w odniesieniu to tego powoda, tj. w kwocie 8100 zł.

Na zasądzone na rzecz wygrywającego w całości postępowanie apelacyjne powoda W. P. w pkt 5 sentencji na zasadzie art. 98 § 1 w zw. z art. 391 § 3 k.p.c. koszty postępowania apelacyjnego złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika powoda w wysokości odpowiadającej stawce należnej od wartości przedmiotu zaskarżenia w odniesieniu to tego powoda, tj. w kwocie 2700 zł.

O kosztach postępowania zażaleniowego wywołanego zażaleniem powoda Ł. P. orzeczono w pkt 6 sentencji na zasadzie art. 100 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. wobec okoliczności, iż zażalenie podlegało uwzględnieniu jedynie w części. Powód Ł. P. wygrał to postępowanie w zakresie 4,5% (340 zł z 7540 zł). Powód poniósł koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 976 zł (76 zł opłaty i 900 zł wynagrodzenia). Uzasadnia to – przy uwzględnieniu okoliczności, iż strona pozwana nie wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów tego postępowania zażaleniowego - przyznanie kosztów postępowania zażaleniowego w wysokości 43,92 zł. tj. 4,5% z kwoty 976 zł.

O kosztach postępowania zażaleniowego wywołanego zażaleniem powoda W. P. orzeczono w pkt 7 sentencji na zasadzie art. 100 w zw. z art. 397 § 3 k.p.c. wobec okoliczności, iż zażalenie podlegało uwzględnieniu jedynie w części. Powód W. P. wygrał to postępowanie w zakresie 12,13% a strona pozwana w 87,87%. Powód poniósł koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 480 zł (30 zł opłaty i 450 zł wynagrodzenia), a zatem stosownie do wyników postępowania należałby się jej zwrot kosztów w kwocie 58,22 zł. Strona pozwana poniosła koszty postępowania zażaleniowego w kwocie 450 zł, a zatem stosownie do wyników postępowania należałby się jej zwrot kosztów w kwocie 395,41 zł. Kompensując wzajemnie należne koszty na rzecz pozwanej od powoda należy się zwrot kosztów postępowania zażaleniowego w wysokości 337,19 zł.

Na zasadzie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. obciążono w pkt 8 sentencji przegrywającą w całości postępowanie apelacyjne stronę powodową kosztami sądowymi poniesionymi tymczasowo przez Skarb Państwa w postępowaniu apelacyjnym obejmującymi koszt wynagrodzenia biegłej w kwocie 7239,48 zł (6902,76 (k. 1082) oraz 336,72 (k. 1103)).

SSA Wojciech Żukowski