Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 9 lipca 2021 r. Sąd Rejonowy w Toruniu zasądził od pozwanego (...) w W. na rzecz powoda M. S. kwotę 5.294,63 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie poczynając od dnia 20 marca 2020 r. do dnia zapłaty. Ponadto Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2.217 zł tytułem zwrotu kosztów procesu. Obciążył także pozwanego pozostałymi kosztami sądowymi.

W uzasadnieniu powyższego wyroku Sąd Rejonowy wskazał na stojące u jego podstaw ustalenia faktyczne. Zgodnie z nimi poprzednik prawny powoda doznał szkody w stanowiącym jego własność pojeździe, którą wyrządził kierujący pojazdem zarejestrowanym oraz ubezpieczonym poza Polską. W drodze umowy cesji poszkodowany zbył na rzecz powoda wierzytelność należnego odszkodowania z tytułu w/w zdarzenia. W toku postępowania likwidacyjnego (...) S.A., działające na rzecz pozwanego, uznało odpowiedzialność za powstałą szkodę i wypłaciło powodowi 5.988,76 zł. Sąd Rejonowy ustalił dalej, że łączny koszt naprawy uszkodzonego pojazdu to 11.679,55 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy, po omówieniu znajdujących zastosowanie w sprawie przepisów zważył, że powód może żądać zastosowania do naprawy części oryginalnych. Pozwany nie wykazał bowiem, aby spowodowało to dodatkowy wzrost wartości pojazdu. Jednocześnie jednak Sąd Rejonowy uznał, iż brak jest podstaw do zastosowania stawek za roboczogodzinę stosowanych w autoryzowanych serwisach. Powód nie wykazał bowiem, aby pojazd był przed kolizją serwisowany w ASO.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pozwany, zaskarżając go w części, tj. w pkt 1, co do kwoty 1.492,26 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 marca 2020 r. do dnia zapłaty oraz w pkt 2 i 3 w całości.

Zaskarżonemu wyrokowi pozwany zarzucił naruszenie:

- art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. i w zw. z art. 822 § 1 i § 2 k.c. polegające na zasądzeniu na rzecz powoda odszkodowania uwzględniającego zastosowanie do naprawy jedynie części jakości (...)”, gdy z niekwestionowanej opinii biegłego wynika, iż pojazd mógł zostać naprawiony z użyciem dostępnych części „(...)” i „(...)”, które to części, są częściami tej samej jakości i pochodzą od tego samego producenta, co doprowadziło do zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania przekraczającego uszczerbek majątkowy w majątku poszkodowanego;

- art. 361 § 1 k.c. w zw. z art. 363 § 1 k.c. i w zw. z art. 822 § 1 i § 2 k.c. polegające na zasądzeniu na rzecz powoda odszkodowania uwzględniającego 100% podatku VAT, gdy w aktach szkody znajduje się oświadczenie właściciela uszkodzonego pojazdu z dnia 11 października 2018 r. zgodnie z którym poszkodowanym mógł odliczyć 50% podatku VAT od kosztów naprawy pojazdu, co doprowadziło do zasądzenia na rzecz powoda odszkodowania przekraczającego uszczerbek majątkowy w majątku poszkodowanego;

- art. 327 ¹ § 1 ust. 1 k.p.c. poprzez nie zawarcie w uzasadnieniu wyroku motywów rozstrzygnięcia odnoszących się do nie uwzględniania lub też pominięcia zarzutu pozwanego odnoszącego się do uprawnienia poszkodowanego do odliczenia 50% podatku VAT od kosztów naprawy uszkodzonego pojazdu;

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niezgodne z treścią oświadczenia K. P. z dnia 11 października 2018 r. ustalenie, że poszkodowanemu nie przysługiwało prawo do odliczenia 50% podatku VAT od kosztów naprawy, co miało wpływ na wynik postępowania.

Mając na uwadze powyższe skarżący wniósł o:

- zmianę pkt 1 poprzez obniżenie zasądzonego na rzecz powoda świadczenia do kwoty
3.312,30 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 20 marca 2020 r. do dnia zapłaty i oddalenie powództwa w pozostałej części;

- zmianę pkt 2 i 3 wyroku poprzez stosunkowe rozdzielenie kosztów postępowania przed Sądem I instancji zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania;

- zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powód uznał ją za uzasadnioną w zakresie kwoty 226,75 zł, wnosząc o jej oddalenie w pozostałej części oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Okręgowy w całości podzielił ustalenia faktyczne Sądu I instancji przyjmując je za własne – zbędnym jest przy tym ich powtarzanie, tym bardziej, że pozostają one poza sporem.

Ustalenia te podlegały jednak uzupełnieniu o bezsporną między stronami, przyznaną wprost w odpowiedzi na apelacji okoliczność, mającą wpływ na ocenę zasadności części roszczenia powoda, jak też ustalenia, co do kosztów przywrócenia pojazdu do stanu sprzed wypadku, a mianowicie:

K. P. – poszkodowany w związku z uszkodzeniem jego pojazdu, w związku z którym dochodzone jest sporne roszczenie, miał prawo odliczenia 50% podatku VAT od kosztów jego naprawy. Okoliczność ta była bezsporna, a nadto wynikała z oświadczenia K. P. z dnia 11 października 2018 r. znajdującego się w aktach szkody (k. 77 akt).

Mając na uwadze powyższe, za bezsporne uznać należało te z zarzutów apelacji, które odnosiły się do pominięcia przez Sąd Rejonowy w/w okoliczności. Ponadto w odpowiedzi na apelacji powód uznał ją za zasadną, co do kwoty 226,75 zł, odpowiadającą różnicy w podatku VAT przyjętym dla ustalenia należnego powodowi odszkodowania. W tej zatem części apelacja została uwzględniona.

Koszt naprawy pojazdu, przywracającej go do stanu sprzed szkody, to 8.341,76 zł netto.

(pisemna opinia biegłego z dziedziny techniki samochodowej i ruchu drogowego – k. 109 – 135 akt,przesłuchanie biegłego – k. 155 – 155 v. akt)

Przed przejściem do dalszych rozważań zaznaczyć należy jedynie, że wnioski apelacji pozostają częściowo sprzeczne z zakresem zaskarżenia oraz jej uzasadnieniem. Pozwany kwestionuje bowiem zasądzone świadczenie w części, tj. co do kwoty 1.492,26 zł, co oznacza, że w zakresie kwoty 3.802,37 zł, nie podważa spornego roszczenia. Tak też wynika jednoznacznie z przedstawionych w uzasadnieniu apelacji wyliczeń, uzasadniających zakres zaskarżenia (k. 173 akt), gdzie pozwany wprost wskazuje, że na rzecz powoda zasądzić należy kwotę 3.802,37 zł. To zatem oświadczenie uznać należało za miarodajne dla oceny zakresu zaskarżenia i faktycznych wniosków apelacji.

Przechodząc do istoty sprawy, wskazać trzeba, poza sporem jest zasada odpowiedzialności pozwanego za szkodę. Nie ma zatem potrzeby powtarzania rozważań prawnych Sądu Rejonowego w tym zakresie. Odnośnie zakresu tej odpowiedzialności wskazać należy, że zgodnie z ugruntowaną praktyką orzeczniczą, odszkodowanie za szkodę komunikacyjną powinno pokryć wszystkie celowe i ekonomicznie uzasadnione wydatki niezbędne dla przywrócenia stanu poprzedniego uszkodzonego pojazdu.

Przywrócenie stanu poprzedniego uszkodzonego pojazdu wiąże się z reguły z koniecznością wymiany niektórych jego elementów, które uległy zniszczeniu. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 12 kwietnia 2012 r. (uchwała SN(7), III CZP 80/11, OSNC 2012, nr 10, poz. 112.) wskazał, że zakład ubezpieczeń zobowiązany jest na żądanie poszkodowanego do wypłaty, w ramach odpowiedzialności z tytułu ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego, odszkodowania obejmującego celowe i ekonomicznie uzasadnione koszty nowych części i materiałów służących do naprawy uszkodzonego pojazdu. Odszkodowanie powinno być ustalone w kwocie, która zapewnia przywrócenie pojazdu do stanu sprzed zdarzenia wyrządzającego szkodę jako całości.

W niniejszej sprawie sporna pozostaje kwestia czy odszkodowanie powinno być ustalone wyłącznie według cen części oryginalnych pochodzących bezpośrednio od producenta pojazdu, oznaczonych jego logo (części „(...)” i „(...)”), czy też także części pochodzących od tego samego lub innego dostawcy części, ale bez znaku producenta (części „(...)”).

W orzecznictwie zgodnie przyjmuje się, że poszkodowany może żądać od ubezpieczyciela kwoty odpowiadającej wszelkim celowym i ekonomicznie uzasadnionym wydatkom służącym do przywrócenia stanu poprzedniego, przy czym koszty te muszą być odnoszone do każdego indywidualnego przypadku. Zgodnie przyjmuje się również, że przywrócenie stanu poprzedniego ma miejsce, jeżeli stan pojazdu po naprawie pod każdym istotnym względem (stanu technicznego, zdolności użytkowania, części składowych, trwałości, wyglądu estetycznego itd.) odpowiada stanowi pojazdu przed uszkodzeniem.
Z powyższego wynika, iż brak jest podstaw dla uznania, że w każdym przypadku zasadą jest ustalenie wysokości należnego odszkodowania w oparciu wyłącznie o części oryginalne z logo producenta pojazdu. W doktrynie i judykaturze dominuje wprawdzie stanowisko, iż zasadą powinno być ustalanie odszkodowania według części oryginalnych z logo producenta samochodu. Wskazuje się, że wykorzystanie właśnie takich części zapewnia przywrócenie pojazdowi stanu poprzedniego pod wszystkimi względami. Powyższe stanowisko może być jednak uzasadnione w sytuacji, gdy mamy do czynienia z pojazdem nowym, objętym gwarancją producenta, który wymaga, by naprawy gwarancyjne były dokonywane wyłącznie przy użyciu części oryginalnych dostarczanych przez producenta lub gdy z okoliczności sprawy wynika, iż pojazd dotychczas był serwisowany i naprawiany wyłącznie przy wykorzystaniu takich właśnie części, a kontynuacja „historii” pojazdu może wpłynąć na jego wartość rynkową. W niniejszej sprawie uszkodzony pojazd był pojazdem starym (rocznik 2002), a z okoliczności sprawy nie wynika, aby był naprawiany dotychczas wyłącznie przy użyciu części oryginalnych z logo producenta oraz w autoryzowanych serwisach obsługi. Także sam powód nie podnosił takich twierdzeń.

Podkreślenia wymaga, iż w sprawie tego rodzaju co niniejsza, Sąd określając wysokość powstałej szkody, ocenia przede wszystkim opinię powołanego w sprawie biegłego z zakresu techniki samochodowej. Niezbędna jest bowiem do tego wiedza specjalna, której Sąd nie posiada. W niniejszej sprawie biegły przedstawił dwa warianty naprawy szkody – przy użyciu wyłącznie nowych części zamiennych z logo producenta pojazdu oraz przy użyciu także nowych części zamiennych z logo producenta części. Biegły wskazał przy tym, że części o oznaczeniu (...) są takimi samymi pod względem jakościowym, jak części o oznaczeniu (...) i O, ale bez znaku producenta samochodu, a rozróżnienie między nimi ma charakter tylko formalny. Innymi słowy – są to te same części, tyle że sprzedawane w innym opakowaniu i różniące się ceną.

Strona powodowa co do zasady nie zgłaszała zarzutów do powyższej opinii. Podniesione w piśmie z dnia 24 maja 2021 r. zastrzeżenia, dotyczyły szczegółów, które nie miały wpływu na całościową ocenę opinii biegłego. Powód kwestionował jednak stanowisko biegłego, co do tego, aby naprawa uszkodzonego pojazdu przy uwzględnieniu części jakości (...), pozwoliła na przywrócenie uszkodzonego pojazdu do stanu sprzed szkody oraz aby elementy te miały taką samą jakość, jak części oryginalne producenta pojazdu.

W związku z powyższym Sąd Rejonowy przeprowadził dowód z zeznań biegłego. Biegły wyczerpująco odniósł się do zastrzeżeń strony powodowej, zgłoszonych w piśmie z dnia 24 maja 2021 r. Podtrzymał on w szczególności stanowisko, zgodnie z którym części jakości (...), są częściami tożsamej jakości, co części z logo producenta.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sąd nie może orzec wbrew wnioskom opinii, którą uznał za wiarygodną i fachową. Podważenie opinii jest zaś możliwe wyłącznie w drodze opinii uzupełniającej, bądź opinii innego biegłego. Powód nie wnosił o przeprowadzenie takiego dowodu celem podważenia spornej opinii w części dotyczącej kosztów naprawy pojazdu przy użyciu części (...), tj. bez logo producenta. Nie podnosił ponadto zastrzeżeń, co do prawidłowości kosztorysu sporządzonego przez biegłego w tym zakresie – kwestionował jedynie zasadność ustalenia odszkodowania w oparciu także o części jakości (...), jak też przyjętą przez biegłego stawkę za roboczogodzinę naprawy. W tej sytuacji podnoszone aktualnie w odpowiedzi na apelację zarzuty, dotyczące wadliwości opinii w części odnoszącej się do wariantu naprawy przy zastosowaniu części innych niż z logo producenta, nie mogą odnieść skutku.

Przyjmując zatem stanowisko, iż opinia powołanego w rozpatrywanej sprawie biegłego była rzetelna, spójna i logiczna, przyjąć należy, że jakość naprawy samochodu według wariantu przy zastosowaniu części jakości (...), nie będzie ustępować, jeżeli chodzi o stan techniczny pojazdu, jego walory użytkowe, trwałość i wyglądu estetyczny, naprawie według wariantu uwzględniającego użycie wyłącznie części z logo producenta. Jednocześnie oba sposoby naprawy pojazdu spowodują przywrócenie stanu poprzedniego, przez co należy rozumieć, że pojazd ma być sprawny technicznie i zapewnić poszkodowanemu komfort jazdy, w takim stopniu, jak przed zdarzeniem. Skoro zatem szkoda może zostać w pełni usunięta niższym kosztem, bezzasadne byłoby stosowanie droższych metod.

Sąd Okręgowy podziela przy tym stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w postanowieniu z dnia 20 czerwca 2012 roku (III CZP 85/11, Legalis nr 482549), że zasadniczym kryterium zastosowania części alternatywnych w miejsce uszkodzonych części oryginalnych jest wiek pojazdu i stopień jego eksploatacji. Jeżeli zatem do przywrócenia pojazdu do podobnego poziomu użytkowego i estetycznego wystarczą części alternatywne – co przyjmuje się właśnie w przypadku pojazdów starszych (a do takiej kategorii zaliczyć należy niewątpliwie pojazd w niniejszej sprawie – rocznik 2002) – brak jest racjonalnych podstaw do przyjmowania za podstawę kalkulacji cen części oryginalnych, gdyż prowadziłoby to do uzyskania przez poszkodowanego nieuzasadnionej korzyści. W przypadku natomiast, gdy części alternatywne są tożsame jakościowo z częściami z logo producenta, różnica między nimi sprowadza się jedynie do oznakowania. Użycie ich należy uznać za równoważne użyciu części „w pełni” oryginalnych.

Samochód powoda w chwili zdarzenia miał 16 lat. Ponadto strona powodowa nie wskazywała, aby samochód przed wypadkiem, naprawiany był wyłącznie w autoryzowanych stacjach przy użyciu wyłącznie oryginalnych części producenta pojazdu. Tym samym nie znajdą zastosowania przesłanki, uzasadniające, mimo tej samej jakości naprawy, przyjęcie wariantu naprawy przy uwzględnieniu wyłącznie części z logo producenta, polegające na zachowaniu jednolitej „historii” pojazdu, co mogłoby mieć wpływ na jego wartość rynkową.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok o tyle tylko, że w miejsce zasądzonej kwoty 5.294,63 zł zasądził kwotę 3.802,37 zł, oddalając powództwo w pozostałym zakresie. Sąd Okręgowy podzielił przy tym w pełni wyliczenia przedstawione w uzasadnieniu apelacji, których prawidłowość rachunkowa nie była kwestionowana przez powoda.

W konsekwencji zmianie podlegało także rozstrzygnięcie o kosztach postępowania przed Sądem I instancji. Powód poniósł następujące koszty: 400 zł opłaty od apelacji i 1.800 zł wynagrodzenia reprezentującego go pełnomocnika oraz 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, łącznie 2.217 zł. Pozwany poniósł koszt pełnomocnika – 1.800 zł, oraz koszt zaliczki na biegłego, tj. 1.200 zł, a także 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa – razem 3.017 zł. Powód wygrał w 75% , zatem należny mu zwrot kosztów wynosić powinien 1.662,75 zł. Pozwany wygrał natomiast w 25% - powód powinien zatem zwrócić mu 754,25 zł. Po wzajemnym potrąceniu w/w kwot, stosownie do art. 100 k.p.c., należało zasądzić od pozwanego na rzecz powoda kwotę 908,50 zł.

Ponadto Sąd Okręgowy uchylił pkt 3 zaskarżonego wyroku.

O kosztach za instancję odwoławczą orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zasądzając z tego tytułu kwotę 235 zł, w tym 100 zł opłaty sądowej od apelacji (na poczet której zaliczono opłatę od uzasadnienia) oraz 135 zł wynagrodzenia reprezentującego pozwanego pełnomocnika.