Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 30 września 2020 r. w Gliwicach

sprawy T. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o prawo do rekompensaty

na skutek odwołania T. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 3 października 2019 r. nr (...)

zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 3 października 2019 roku w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu T. S. prawo do rekompensaty.

(-) sędzia (del.) Anna Capik-Pater

Sygn. akt. VIII U 2039/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 3 października 2019r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. przyznał ubezpieczonemu T. S. prawo do emerytury. Równocześnie przy ustaleniu wysokości tego świadczenia nie uwzględnił rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony domagał się jej zmiany poprzez przyznanie prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych i następnie jej uwzględnienia przy wyliczaniu wysokości przyznanej emerytury. Podniósł, że zgodnie
z przedłożonymi przez niego świadectwami i zaświadczeniami wykonywał pracę w warunkach szczególnych w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w P. od 19 października 1977r. do 31 grudnia 1994r. Tym samym spełnia warunki do przyznania mu prawa do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. Równocześnie ZUS wskazał, że nie uwzględnił rekompensaty o której mowa w art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz.U. z 2018r., poz. 1924 ze zm.), argumentując iż ubezpieczony nie udowodnił na dzień 1 stycznia 2009r. wymaganego 15 – letniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, bowiem w ocenie ZUS nie wykazał żadnego okresu takiej pracy. Do pracy takiej nie zaliczono bowiem okresu zatrudnienia od 19 października 1977r. do 31 grudnia 1994r. na stanowisku kierowcy mechanika w Przedsiębiorstwie (...) w P.. ZUS zaznaczył, iż do pracy w szczególnych warunkach nie zaliczył ubezpieczonemu powyższego okresów, z uwagi na rozbieżność pomiędzy zapisami świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych i w świadectwie pracy, gdzie pracodawca wskazywał odmienne stanowiska pracy, zajmowane przez odwołującego.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony T. S., urodzony (...), w dniu 20 września 2019r. złożył wniosek o emeryturę na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020r. poz. 53 ze zm.).

Ubezpieczony 65 lat ukończył (...)

Decyzją z dnia 3 października 2019r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, tj. ukończenia 65 lat i równocześnie ustalił wysokość tego świadczenia. Ustalając wysokość emerytury odwołującego, organ rentowy nie uwzględnił rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

W postępowaniu przed Sądem ubezpieczony, domagał się uznania za pracę w warunkach szczególnych okresu zatrudnienia u powyższego pracodawcy, w spornym okresie, określonym przez siebie w odwołaniu.

W toku procesu Sąd ustalił, iż w okresie od 1 grudnia 1972r. do 31 grudnia 1994r., ubezpieczony pracował w Przedsiębiorstwie (...) w P.. Było to przedsiębiorstwo zajmujące się między innymi utrzymaniem dobrego stanu użytkowego dróg, w tym ich nawierzchni. W szczególności zajmowało się naprawami nawierzchni asfaltowej i jej układaniem. W trakcie całego zatrudnienia w tym zakładzie, pracodawca przypisywał ubezpieczonemu stanowisko kierowcy – mechanika. Ubezpieczony w listopadzie 1973r. uzyskał prawo jazdy kategorii B i od tego czasu został u swojego pracodawcy kierowcą samochodu dostawczego Ż.. Następnie 19 października 1977r., odwołujący uzyskał prawo jazdy uprawniające do prowadzenia samochodów ciężarowych. Faktycznie od tej daty, do końca zatrudnienia u tego pracodawcy ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, zajmował się prowadzeniem samochodu ciężarowego o całkowitym ciężarze dopuszczalnym powyżej 3,5 tony. W szczególności zajmował się dowożeniem za pomocą samochodów ciężarowychS.
i S., różnych towarów masowych. Najczęściej jednak dowoził masę asfaltową z wytwórni mas asfaltowych w S., do miejsca ułożenia nawierzchni asfaltowej na terenie P. i sąsiednich miejscowości. Matryca była specjalną formą składającą się z kilku elementów napędzanych przez prasę. W ciągu dniówki roboczej wykonywał 3 – 4 takie kursy. Po przywiezieniu asfaltu, wysypywał go mechanicznie z przyczepy, a następnie, jeśli brakowała pracowników przy użyciu ręcznych narządzi, pomagał przy jego rozłożeniu na remontowanej nawierzchni. Z kolei poza sezonem remontowym dróg, odwołujący dowoził inne materiały, jak cement, kruszywa i wiele innych. W takim czasie nie uczestniczył w innych pracach tylko zajmował się wyłącznie prowadzeniem samochodu ciężarowego.

Samochodów ciężarowych było więcej niż kierowców posiadających uprawnienia do ich prowadzenia. Z tego względu, gdy następowała awaria, to odwołujący przesiadał się na inny samochód ciężarowy i dalej kontynuował swoją pracę. Sporadycznie, tj. 1 raz w roku przez kilka dni, ubezpieczony uczestniczył przy remoncie swojego samochodu ciężarowego.

Sąd ustalił, że za okres pracy w Przedsiębiorstwie (...)
w P., po jego likwidacji, w okresie od 19 października 1977r. do 31 grudnia 1994r., Urząd Gminy w P. wystawił ubezpieczonemu zaświadczenie, w którym potwierdzono mu wykonywanie pracy w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku kierowca kategorii C powyżej 3,5 ton. Natomiast w zaświadczeniu z 14 lipca 1998r., Urząd Gminy w P. wskazał, że w okresie od 2 maja 1978r. do 31 grudnia 1994r., odwołujący na stanowisku kierowcy – operatora, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał pracę przy produkcji, w warunkach szkodliwych, wymienioną w wykazie A, dział IX, poz. 4.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: akt organu rentowego, wyjaśnień odwołującego (k.35), a także akt osobowych ubezpieczonego z Przedsiębiorstwa (...) w P., dołączonych do akt niniejszej sprawy.

Zebrany materiał dowodowy Sąd uznał za kompletny , a tym samym za wystarczający do poczynienia ustaleń faktycznych oraz na rozstrzygnięcie sprawy.
W szczególności Sąd dał w pełni wiarę zeznaniom ubezpieczonego, gdyż są spójne, przekonywujące, a nadto znajdują potwierdzenie w dokumentacji osobowej odwołującego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 21, ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych (tekst jednolity: Dz.U. z 2015r., poz. 965 ze zm.) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Bezspornie T. S. jest uprawniony do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity: Dz.U. z 2020r. poz. 53 ze zm.), jednocześnie nie występował o ustalenie uprawnień do wcześniejszej emerytury z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Kwestia sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła uprawnień ubezpieczonego do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych określa ogólne warunki nabycia prawa do rekompensaty, czyli – zgodnie z definicją legalną zamieszczoną w art. 2 pkt 5 ustawy – do odszkodowania za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze przez osoby, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Prawo do rekompensaty przysługuje ubezpieczonemu, który legitymuje się co najmniej 15 – letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Chodzi w tym przypadku o pracę, o której mowa w art. 32, 33, 39, 40 i 50c ustawy (art. 21 ust. 1).

Wprawdzie w ust. 2 wyraźnie zastrzeżono, że prawo do rekompensaty nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, jednak w ocenie Sądu w przepisie tym chodzi niewątpliwie o emeryturę wcześniejszą przyznaną na podstawie przepisów tej ustawy. Odmienne rozumienie tego przepisu, tj. uznanie, że rekompensata powyższa nie przysługuje również w wypadku przyznania prawa do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego, prowadziłoby do uznania, że art. 21, ust. 1 jest przepisem martwym, gdyż brak byłoby kategorii osób spełniających kryteria do uzyskania przedmiotowej rekompensaty. Należy zatem kierować się wykładnią celowościową i uznać, że racjonalny ustawodawca w żadnym wypadku nie dążyłby do stworzenia przepisu, który nie miałby podstaw do funkcjonowania w obrocie prawnym.

Zatem przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są:

- utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę w związku
z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., a przed dniem 1 stycznia 1969r. – podstawy normatywnej przewidującej takie uprawnienie;

- niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej;

- legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 – letnim okresem pracy
w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

- nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do wcześniejszej emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS.

Okoliczność sporna w przedmiotowej sprawie dotyczyła zatem ostatecznie posiadania przez ubezpieczonego wymaganego 15 letniego okresu pracy wykonywanej w warunkach szczególnych, bowiem ZUS nie uznał za udowodnione jakiegokolwiek okresu takiej pracy.

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego Sąd przyjął, że ubezpieczony posiada wymagany 15 letni okres pracy wykonywanej w warunkach szczególnych.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe wykazało, że ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace w szczególnych warunkach, w okresie zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w P. od 19 października 1977r. do 31 grudnia 1994r.

U wymienionego powyżej pracodawcy ubezpieczony pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy , wykonywał pracę kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony. Pracę bitumiarza, tj. przy ręcznym układaniu nawierzchni z asfaltobetonu wykonywał ubezpieczony wyjątkowo jak brakowało pracowników. Bez znaczenia na taką ocenę jego pracy pozostaje, że pracodawca przypisał mu stanowisko kierowcy – mechanika, bowiem praca na tym stanowisku, wiązała się prawie wyłącznie z obsługą samochodu ciężarowego i sporadycznie z ręcznym rozkładaniem asfaltobetonu. Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów wymienione zostały w wykazie A, dział VIII, poz. 2, z kolei prace bitumiarzy i przy produkcji asfaltobetonu, wymienione zostały
w wykazie A, dział IX, poz. 5, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów
z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz.43 ze zm.).

Ubezpieczony wykonywał w ciągu całej dniówki 3, 4 kursy samochodem o masie całkowitej powyżej 3,5 tony , tak jak siedmiu innych kierowców, wszyscy oni w przypadku gdy brakowało pracowników do rozrzucenia asfaltu sporadycznie, na zmianę pomagali przy tej czynności. Zasadniczym jednak zajęciem ubezpieczonego było dowożenie materiałów, natomiast w okresie zimowym nawet tej sporadycznej czynności w postaci pomocy w rozrzucaniu asfaltu nie wykonywał.

Pełne zatrudnienie w warunkach szczególnych pojmowane jest jako bezwzględna cecha tego zatrudnienia jako uprawniającego do świadczeń z ubezpieczenia emerytalnego. Możliwe jest łączenie w przebiegu dniówki prac o różnym charakterze polegające na wykonywaniu nie jednego, lecz kilku rodzajów prac w szczególnych warunkach, wymienionych w wykazie. W takim wypadku do czasu pracy w warunkach szczególnych zlicza się czas równolegle wykonywanych czynności tylko wtedy, gdy różne prace wszystkie łącznie lub każda z osobna odpowiadają pracom w szczególnych warunkach i wszystkie razem wykonywane są stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. (tak SA w Łodzi w wyroku z z dnia 2 czerwca 2016r., III AUa 1687/15, LEX nr 2062050). Sąd ustalił jednak, że odwołujący w spornym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wyłącznie prace kierowcy , natomiast prace związane z rozrzucaniem asfaltu miały jedynie charakter incydentalny.

Bez znaczenia pozostaje, że pracodawca w wystawionym dla ubezpieczonego zaświadczeniu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, potwierdził mu wykonywanie takiej pracy z powołaniem się na niewłaściwą pozycję wykazu prac w warunkach szczególnych. Fakt wykonywania takiej pracy u tego pracodawcy, został bowiem wykazany w postępowaniu sądowym za pomocą innych dowodów. W postępowaniu odwoławczym przed Sądem nie obowiązują bowiem ograniczenia dowodowe jakie występują w postępowaniu o świadczenia emerytalno-rentowe przed organem rentowym, a Sąd może ustalić okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość jak: okresy zatrudnienia, w tym wykonywanie pracy
w warunkach szczególnych, za pomocą wszelkich środków dowodowych, przewidzianych
w kodeksie postępowania cywilnego ( por. uchwała Sądu Najwyższego z 10 marca 1984r. III UZP 6/84, uchwała Sądu Najwyższego z 21 września 1984r. III UZP 48/84, wyrok Sądu Najwyższego z 7 grudnia 2006r., I UK 179/06, LEX nr 342283).

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe rozważania, należało uznać, że T. S. legitymuje się na dzień 1 stycznia 2009r. – 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Wobec faktu, że ubezpieczony spełniła wszystkie przesłanki uprawniające go do rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję jak w sentencji wyroku.

(-) sędzia del. Anna Capik – Pater