Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 6 grudnia 2021 r., znak (...) - (...) nr sprawy (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonemu K. D. prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia od 28 października 2021 r. do 26 listopada 2021 r. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy. Organ podał dalej, że ubezpieczony przestał podlegać ubezpieczeniu społecznemu z tytułu zatrudnienia, jednakże od 1 kwietnia 2019 r. ma on ustalone prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym służb mundurowych, zatem nie przysługuje mu zasiłek chorobowy za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, gdyż ma ustalone prawo do emerytury.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczony K. D. wniósł o jej zmianę i przyznanie mu prawa do zasiłku chorobowego za sporny okres. Wskazał, że prawo do emerytury przysługującej z innego tytułu aniżeli ubezpieczenie powszechne, nie wyłącza prawa do zasiłku chorobowego, który to pogląd jest już ugruntowany w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wniósł o jego oddalenie i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Podtrzymał przy tym swoją argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. D. od dnia 1 kwietnia 2019 r. ma ustalone prawo do emerytury wojskowej, wypłacanej przez Wojskowe Biuro Emerytalne.

Od dnia 28 kwietnia 2021 r. do dnia 27 października 2021 r. podlegał obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S..

Od 28 października 2021 r. do 26 listopada 2021 r. K. D. pozostawał niezdolny do pracy.

Niesporne, a nadto dowód: (...) z dnia 25.10.2021 r. – w aktach organu (bez numeru karty), oświadczenie na druku Z-10 – w aktach organu (bez numeru karty), zaświadczenie płatnika składek – w aktach organu (bez numeru karty)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie pozostawał poza sporem i ustalony został na podstawie twierdzeń stron oraz dokumentów przedłożonych przez strony. Sąd uznał je za w pełni wiarygodne, gdyż nie ujawniły się okoliczności podważające ich walor dowodowy. Nie kwestionowały go również same strony.

W sprawie między stronami nie było sporu co do podstawy faktycznej zgłoszonego roszczenia, a istota konfliktu między nimi sprowadzała się do odmiennego rozumienia przepisu art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity Dz.U. z 2019 r., poz. 645 – zwanej dalej „ustawą zasiłkową”).

Wedle treści art. 7 pkt 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Zgodnie natomiast z przepisem art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej (w treści obowiązującej w spornym okresie), zasiłek chorobowy z tytułu niezdolności do pracy powstałej w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, jak i z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy.

Spór między stronami koncentrował się wokół kwestii, czy w sytuacji, gdy ubezpieczony ma przyznane prawo do emerytury wojskowej, art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej wyłącza jego prawo do zasiłku chorobowego z tytułu niezdolności do pracy powstałej po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego.

Kwestia ta była już kilkukrotnie przedmiotem orzecznictwa Sądu Najwyższego jak (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 18 stycznia 2012 r., sygn. akt II UK 168/11, z dnia 18 lutego 2013 r., sygn. akt II UK 196/12, z dnia 19 lutego 2014 r., sygn. akt I UK 368/13), a konsekwentny pogląd na sprawę oraz przemawiającą za nim argumentację, przedstawioną przez Sąd Najwyższy, Sąd w niniejszej sprawie podziela.

Trzeba zaznaczyć, że prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia ma charakter wyjątkowy. Co do zasady bowiem, celem zasiłku chorobowego, określonego w ustawie jest zapewnienie środków finansowych ubezpieczonym, którzy w wyniku zaistnienia zdarzeń objętych ryzykiem ubezpieczenia chorobowego nie mogą uzyskiwać dochodu ze swojej działalności zarobkowej. Zasiłek chorobowy rekompensuje zarobek utracony przez ubezpieczonego. Z tego względu ustawodawca wyraźnie wyłącza prawo do zasiłku za te okresy niezdolności do pracy, w których dana osoba zachowała prawo do wynagrodzenia (art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Tymczasem zasiłek chorobowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia przysługuje osobom niepodlegającym ubezpieczeniu, a więc nie ma on ekwiwalentu w składce i to z tytułu zdarzeń nieobjętych ryzykiem ubezpieczenia chorobowego. Przyczyną utraty zarobku w tym wypadku nie jest bowiem czasowa niezdolność do pracy, ale zaprzestanie wykonywania działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia. W orzecznictwie prawo do tego świadczenia uzasadnia się koniecznością ochrony wytworzonej przez chorobę przerwy w pracy oraz niemożnością wykonywania (kontynuowania lub podjęcia) nowego zatrudnienia.

Ustawodawca, decydując się na taką ochronę ze względów społecznych, wskazał w art. 13 ustawy zasiłkowej negatywne przesłanki, których zaistnienie powoduje wyłączenie tej ochrony. Wspólną cechą przesłanek wyłączających prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia jest posiadanie przez osobę niezdolną do pracy innego źródła dochodu. Skoro jednak ustawodawca nie posłużył się ogólną kategorią opisującą przyczyny nieświadczenia zasiłku, jako brak źródeł utrzymania, lecz wymienił ich poszczególne źródła, tworząc zbiór zamknięty, oznacza to, iż wymienione źródła dochodów muszą być interpretowane w sposób ścisły, literalny.

W tym kontekście trzeba podkreślić, ze przepis art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej w treści obowiązującej w okresie spornym stanowił o emeryturze, a nie o emeryturze przewidzianej w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych. W ustawach związanych z zabezpieczeniem społecznym różnych grup zawodowych jako „emeryturę” określało się świadczenia przyznawane na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2019 r., poz. 300), w której to ustawie wprost określono cechy konstrukcyjne tak nazwanego świadczenia. Tymczasem świadczenie w postaci emerytury wypłacanej przez Wojskowe Biuro Emerytalne, na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych i ich rodzin, co zostało wprost wyrażone przez ustawodawcę, przysługuje żołnierzowi zwolnionemu z zawodowej służby wojskowej, który w dniu zwolnienia z tej służby posiada 15 lat służby wojskowej w Wojsku Polskim, z zastrzeżeniem art. 12a, z wyjątkiem żołnierza, który ma ustalone prawo do emerytury określonej w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, obliczonej z uwzględnieniem okresów służby wojskowej w Wojsku Polskim i okresów równorzędnych z tą służbą (art. 12 ww. ustawy).

Wykładnia językowa art. 13 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej w poprzedniej jego treści nie dawała więc podstaw do tego, aby K. D. pozbawiać prawa do zasiłku chorobowego w sytuacji, gdy jest on objęty świadczeniem emerytalnym innym niż z FUS.

Trzeba nadto zaznaczyć, że system zabezpieczenia emerytalnego czy rentowego żołnierzy zawodowych nie podlega regułom rządzącym powszechnym systemem zabezpieczenia społecznego. Obie instytucje prawne podlegają swoistym regulacjom prawnym (określają je odrębne ustawy ustrojowe), a nadto mają odmienne źródła finansowania. Odnoszenie zatem regulacji prawnych funkcjonujących w ramach powszechnego systemu zabezpieczenia społecznego do regulacji „branżowych” musi mieć szczególną podstawę prawną, w przeciwnym bowiem razie nie mieści się w ramach systemowych reguł wykładni prawa.

W konsekwencji należało uznać, że prawo do zasiłku chorobowego wyłączone jest tylko w tych okolicznościach, które wyczerpująco i wyraźnie określone zostały w art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Nie wymieniono w nim emerytury wojskowej, więc pobieranie tego świadczenia nie uzasadnia odmowy prawa do zasiłku chorobowego.

Należy zaznaczyć, że przepis art. 13 ustawy zasiłkowej uległ zmianie dopiero od 1 stycznia 2022 r., stanowiąc obecnie w ust. 1a, iż przepis ust. 1 pkt 1 ( dotyczący wyłączenia z prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego osób z ustalonym prawem do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy) stosuje się odpowiednio do osoby niezdolnej do pracy, która ma ustalone prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej na podstawie ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 586 i 2320) lub ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2020 r. poz. 723 i 2320).

Przepis ten został zmieniony od dnia 1 stycznia 2022 r. na mocy art. 4 pkt 5 ustawy z dnia 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw, która to ustawa jednocześnie w art. 21 stanowi, że zasiłki oraz świadczenia rehabilitacyjne, do których prawo powstało przed dniem 1 stycznia 2022 r., wypłaca się w wysokości i na zasadach i w trybie określonych w przepisach ustawy zmienianej w art. 4, w brzmieniu obowiązującym przed dniem 1 stycznia 2022 r., za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy.

Zmieniony przepis art. 13 ustawy zasiłkowej nie znajduje zatem zastosowania w niniejszej sprawie, a wprowadzenie ust. 1a tego przepisu dopiero od dnia 1 stycznia 2022 r. potwierdza pogląd, iż przed tą datą ustalone prawo do emerytury czy renty z MSWiA nie wyłączało prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego w ramach powszechnego systemu.

Powyższa argumentacja prowadziła do wniosku, iż wydana przez organ decyzja była błędna. Dlatego też stosownie do treści art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd dokonał jej zmiany poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do spornego zasiłku chorobowego.

ZARZĄDZENIE

1. (...)

2. (...)

3. (...)

4. (...)

10.05.2022 r.

KARTA KWALIFIKACYJNA ORZECZENIA

1.  Sygnatura akt: IX U 25/22

2.  Wyrok z dnia 29 kwietnia 2022 r.

3.  Hasło tematyczne orzeczenia: zasiłek chorobowy; ubezpieczenia społeczne osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę

(z listy haseł tematycznych opublikowanej na portalu orzeczeń)

4.  Podstawa prawna orzeczenia: art. 477 (14) § 2 k.p.c.

5.  Nie publikować w (...): □ z uwagi na zaistnienie przyczyny wyłączającej określonej w:

□ § 1 ust. 2

□ § 1 ust. 3

□ § 1 ust. 6

( właściwe zaznaczyć)

Sędzia sprawozdawca / Przewodniczący Wydziału

.................................................................................