Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 stycznia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Katarzyna Wawrzyniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 stycznia 2021 roku w Sieradzu

odwołania S. P.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 10 lipca 2020 r. Nr (...)

w sprawie S. P.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o przeniesienie odpowiedzialności

1.  zmienia zaskarżoną decyzję i stwierdza, że S. P. nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za styczeń 2018 roku wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami egzekucyjnymi;

2.  oddala odwołanie w pozostałym zakresie;

3.  znosi wzajemnie koszty procesu między stronami.

Sygn. akt IV U 635/20

UZASADNIENIE

Decyzją z 10.07.2020r. ( (...)), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., działając na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 107 § 1 i 2 pkt 2 i 4, art. 116 ustawy z 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.), poprzez art. 31 i 32 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r., poz. 1778 ze zm.), przeniósł na S. P. odpowiedzialność za zobowiązania płatnika składek (...) sp. z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy i FGŚP wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 1.152.666,56 zł, w tym:

1) na ubezpieczenia społeczne: w kwocie 738.397,58 zł – z tytułu nieopłaconych składek za okres 01/2018,07/2018-12/2019;w kwocie 69.485 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 10.07.2020r., w kwocie 43.580,26 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności;

2) na ubezpieczenie zdrowotne: w kwocie 203.613,49 zł – z tytułu nieopłaconych składek za okres 01/2018,07/2018-12/2019; w kwocie 18.946 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 20.07.2020 r., w kwocie 13.594,10 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności;

3) na Fundusz Pracy Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 56.586,63 zł – z tytułu nieopłaconych składek za okres 07/2018-12/2019; w kwocie 5.297 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 20.07.2020 r., w kwocie 3.166,50 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności.

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że stosownie do art. 46 ust.1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (...) sp. z o.o. jako płatnik składek był zobowiązany do obliczania, rozliczania oraz opłacania w terminach określonych ustawą należnych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za każdy miesiąc kalendarzowy, przy czym niedopełnienie tego obowiązku spowodowało powstanie na koncie spółki zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek. Dalej zaznaczono, że w okresie obejmującym powstałe zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek adresat decyzji pełnił funkcję prezesa zarządu spółki z o.o. (...), zaś zaewidencjonowane zadłużenie na koncie rozliczeniowym podmiotu świadczy o utracie płynności finansowej spółki, co wiąże się z obowiązkiem złożenia w odpowiednim terminie do sądu wniosku o ogłoszenie upadłości. Podniesiono, że zobowiązanego będącego osobą prawną uważa się za niewypłacalnego także wtedy, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość majątku, nawet wówczas gdy na bieżąco te zobowiązania wykonuje. Organ wskazał, że z odpisu z akt rejestrowych nie wynika, aby wniosek o ogłoszenie upadłości był złożony bądź taki wniosek został oddalony stosownie do art. 13 ustawy Prawo upadłościowe. Zakład Ubezpieczeń Społecznych doszedł do wniosku, że S. P. nie dopełnił formalności w zakresie ogłoszenia upadłości spółki w odpowiednim terminie jak też nie wszczęto postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości spółki; nie zostało również wskazane mienie spółki, z którego egzekucja umożliwiłaby zaspokojenie zaległości z tytułu składek w znacznej części, przez co nie wykazano okoliczności skutkujących wyłączeniem odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Organ rentowy zwrócił przy tym uwagę, że w stosunku do zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek zaewidencjonowanego na koncie rozliczeniowym spółki z o.o. (...), Dyrektor II Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych kierował sukcesywnie zajęcia rachunków bankowych dłużnika; dokonano również zajęcia wierzytelności dłużnika wobec właściwego miejscowo urzędu skarbowego z tytułu nadpłaty/zwrotu podatku; jednocześnie czynności egzekucyjne podejmowane w celu wyegzekwowania należności z tytułu nieopłaconych składek nie spowodowały spłaty zadłużenia. Wskazując na mienie ruchome i nieruchome, stanowiące własność spółki bądź będące w jej wieczystym użytkowaniu organ zaznaczył, że płatnik generuje dalsze zadłużenie z tytułu nieopłaconych składek a mając na względzie zaewidencjonowane na koncie płatnika zadłużenie, brak skuteczności dotychczas prowadzonych postępowań egzekucyjnych, wielość wierzycieli hipotecznych ujawnionych w księgach wieczystych, uzasadnione i konieczne jest przeniesienie odpowiedzialności za zobowiązania dłużnika (...) sp. z o.o.

W odwołaniu od powyższej decyzji S. P. podniósł zarzut naruszenia:

- art. 116 § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa poprzez nieuprawnione przyjęcie, iż skarżący w okresie powstania zaległości dotyczących stycznia 2018 r. pełnił w spółce (...) funkcję członka zarządu; - art. 7 w zw. z art. 77 § 1 k.p.a. poprzez niepodjęcie czynności niezbędnych dla dokonania wyjaśnienia stanu faktycznego, umożliwiającego wyczerpujące zebranie i rozpatrzenie materiału dowodowego. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że odwołujący został powołany na stanowisko prezesa zarządu spółki (...) 23 marca 2018 r., przez co nie może ponosić odpowiedzialności za okres poprzedzający tę datę.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wnosił o oddalenie odwołania i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

W piśmie procesowym, złożonym 12.11.2020 r., pełnomocnik odwołującego powołując się na umowę zawartą w dniu 5 listopada 2020 r. między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych a (...) sp. z o.o. podniósł, że odpadła przesłanka uprawniająca organ do przeniesienia odpowiedzialności za zapłatę składek z płatnika na odwołującego, przez co zaskarżona decyzja jest bezprzedmiotowa w stosunku do S. P..

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. została zarejestrowana w Krajowym Rejestrze Sądowym 29 maja 2003 r. Dominującym przedmiotem działalności spółki są roboty, związane z budową dróg i autostrad. Uchwałą nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spółki pod firmą (...) sp. z o.o. S. P. został powołany na funkcję prezesa zarządu spółki od 23.03.2018 r. S. P. w dniu 10 lipca 2018 r. został wpisany w Krajowym Rejestrze Sądowym jako prezes i jedyny członek zarządu spółki (...). (...) sp. z o.o. jest właścicielem nieruchomości: - położonej w B. gm. U. o pow. 4,9400 ha, dla której w VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych w P. urządzona jest KW Nr (...), w dziale IV tej KW wpisano: hipotekę umowną łączną w kwocie 3.350.000 zł na rzecz (...) Banku (...) SA, hipotekę przymusową łączną w kwocie 326.267 zł 85/100 na rzecz Urzędu Skarbowego w P.; hipoteki przymusowe w kwocie 128.129 zł 82/100 i 69.809 zł 25/100 na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., hipoteka przymusowa łączna w kwocie 2.014.248 zł na rzecz Urzędu Skarbowego w P.; - położonej w D. gm. D. o pow. 0,7800 ha, dla której w VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych w P. urządzona jest KW Nr (...), w dziale IV tej KW wpisano: hipoteki przymusowe w kwocie 128.556 zł 68/100 i 17.522 zł 07/100 na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.; - położonej w B. gm. U. o pow. 0,3800 ha, dla której w VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych w P. urządzona jest KW Nr (...), w dziale IV tej KW wpisano: hipotekę umowną łączną w kwocie 3.350.000 zł na rzecz (...) Banku (...) SA, hipotekę przymusową łączną w kwocie 326.267 zł 85/100 na rzecz Urzędu Skarbowego w P.; hipoteki przymusowe: w kwocie 75.846 zł 60/100, 178.843zł 92/100, 80.330 zł 81/100 na rzecz (...) Urzędu Skarbowego w Ł., hipoteki przymusowe w kwocie 104.093zł 26/100, 9.577 zł 71/100 na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., hipoteka przymusowa łączna w kwocie 2.014.248 zł na rzecz Urzędu Skarbowego w P.; - położonej w D. gm. D. o pow. 2,0800 ha, dla której w VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych w P. urządzona jest KW Nr (...), w dziale IV tej KW wpisano: hipoteki umowne w kwotach: 60.741 zł, 236.118 zł na rzecz (...) Banku (...) SA, hipoteki przymusowe w kwocie 124.203 zł 84/100 i 18.579zł 70/100 na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.; - położonej w B. gm. U. o pow. 10,500 ha, dla której w VI Zamiejscowym Wydziale Ksiąg Wieczystych w P. urządzona jest KW Nr (...), w dziale IV tej KW wpisano: hipotekę umowną łączną w kwocie 3.350.000 zł na rzecz (...) Banku (...) SA, hipotekę przymusową łączną w kwocie 326.267 zł 85/100 na rzecz Urzędu Skarbowego w P.; hipoteki przymusowe w kwocie 131.510zł 86/100, 66.131zł 64/100 na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., hipoteka przymusowa łączna w kwocie 2.014.248 zł na rzecz Urzędu Skarbowego w P.; w każdej w ww. ksiąg wieczystych wpisane jest ostrzeżenie o wszczęciu postępowania egzekucyjnego.

W związku ze zbiegiem egzekucji przeciwko (...) sp. z o.o. o rachunku bankowego dłużnika, w dniu 28.11.2019 r. Naczelnik (...) Urzędu Skarbowego w Ł. jako organ właściwy do łącznego prowadzenia egzekucji otrzymał od Dyrektora Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.: tytuły wykonawcze, wystawione przez organ rentowy przeciwko dłużnikowi: z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne za 08,09/2019 r. na łączną kwotę 93.904,40 zł, z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za ten sam okres na łączną kwotę 28.306,89 zł, z tytułu składek na FP i FGŚP za 04.05,06,07/2019 r. na łączną kwotę 15.845,89 zł, z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za 10,11,12/2018, 01/2019 r. na łączną kwotę 211.472,71 zł, z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za 02,03/2019 r. na łączną kwotę 104.440,43 zł, z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za 0107,08,09/2018 r. na łączną kwotę 145.836,79 zł; zawiadomienia o zajęciu wierzytelności z rachunku bankowego dłużnika. W wyniku kolejnych trzech planów podziału, organowi rentowemu przyznano na realizację kosztów egzekucyjnych odpowiednio kwoty: 5.938,24 zł, 45,53 zł, 34,63 zł.

W dniu 16.06.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wystosował do S. P. zawiadomienie o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie przeniesienia na niego jako na prezesa zarządu (...) spółki z o.o. odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za zatrudnionych pracowników. Postępowanie w tej sprawie zostało zakończone w dniu 24.06.2020 r., o czym został zawiadomiony adresat zawiadomienia.

Decyzją z 10.07.2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł., działając na podstawie art. 108 § 1 w zw. z art. 107 § 1 i 2 pkt 2 i 4, art. 116 ustawy z 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.), poprzez art. 31 i 32 ustawy z dnia 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2017r., poz. 1778 ze zm.), przeniósł na S. P. odpowiedzialność za zobowiązania płatnika składek (...) sp. z o.o. z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy i FGŚP wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 1.152.666,56 zł.

Zadłużenie spółki (...) z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz FPFS i FGŚP za okres od stycznia 2018 r. do grudnia 2019 r. wyniosło: - na ubezpieczenia społeczne: w kwocie 738.397,58 zł – z tytułu nieopłaconych składek za okres 01/2018,07/2018-12/2019; w kwocie 69.485 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 10.07.2020r., w kwocie 43.580,26 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności; - na ubezpieczenie zdrowotne: w kwocie 203.613,49 zł – z tytułu nieopłaconych składek za okres 01/2018,07/2018-12/2019; w kwocie 18.946 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 20.07.2020 r., w kwocie 13.594,10 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności; - na Fundusz Pracy Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w kwocie 56.586,63 zł – z tytułu nieopłaconych składek za okres 07/2018-12/2019; w kwocie 5.297 zł z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na dzień 20.07.2020 r., w kwocie 3.166,50 zł z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności.

W dniu 5 listopada 2020 r. między Zakładem Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. a (...) sp. z o.o. z siedzibą w P. została zawarta umowa o rozłożenie na raty należności z tytułu składek. Przedmiotem umowy były składki w ogólnej kwocie 1.710.588,70 zł, obejmujące: składki na ubezpieczenia społeczne za 01/2018, okres od 07/2018 do 09/2020 wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia w łącznej kwocie 1.263.897,59 zł, składki na ubezpieczenie zdrowotne za okresy od 07/2018 do 03/2019 i od 05/2019 do 09/2020 wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia w łącznej kwocie 351.709,42 zł, składki na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za okres od 07/2018 do 09/202 r. wraz z odsetkami za zwłokę i kosztami upomnienia w łącznej kwocie 94.981,69 zł. W umowie określono, że dłużnik zobowiązuje się do opłacania poszczególnych rat należności z tytułu składek w terminach i wysokości wynikających z ustalonego harmonogramu spłat, zgodnie z którym pierwsza rata miała być płatna do 20.11.2020 r. a ostatnia, dwunasta rata, do 20.10.2021 r. Organ rentowy zobowiązał się do podjęcia działań zmierzających do zawieszenia lub uchylenia wcześniej wszczętych i niezakończonych postepowań egzekucyjnych, dotyczących należności z tytułu składek, objętych umową; niewszczynania i niewznawiania postepowań egzekucyjnych przez okres obowiązywania umowy w stosunku do należności z tytułu składek objętych umową; do podjęcia działań zmierzających do umorzenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności objętych umową po całkowitej ich spłacie zgodnie z ustalonym harmonogramem spłat oraz po uregulowaniu należnych kosztów egzekucyjnych. W umowie przewidziano, że jej rozwiązanie następuje m.in. w wypadku, gdy dłużnik nie opłacił rat wynikających z harmonogramu spłaty lub opłacił raty po terminie lub w częściowej wysokości, nie wywiązał się z obowiązku zapłaty składek bieżących, których termin płatności przypadał w dniu albo po dniu, w którym umowa została zawarta lub opłacił te składki w częściowej wysokości i w terminie wyznaczonym przez Zakład nie uregulował tej różnicy wraz z odsetkami za zwłokę.

Umowa ta została rozwiązana przez organ rentowy z dniem 5 grudnia 2020 r. z uwagi na nieopłacenie w wyznaczonym terminie należności wskazanych w piśmie z dnia 25.11.2020 r.

( odpisy z krs, wydruki przeglądu danych-stany należności, wydruki z kw, zawiadomienia o wszczęciu i zakończeniu postępowania, decyzja w aktach ZUS, tytuły wykonawcze, zawiadomienia w aktach egzekucyjnych, protokół nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników wraz z uchwałą k. 6-7, informacja US w Ł. k. 23, umowa o rozłożenie na raty k. 27-32, informacja o rozwiązaniu umowy k. 41-44 akta sprawy)

Powyższy stan faktyczny w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów, zawartych w aktach organu rentowego i aktach rozpoznawanej sprawy. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. Strony nie wnosiły o uzupełnienie materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie S. P. w zakresie przeniesienia odpowiedzialności za należności, przypadające za określone w zaskarżonej decyzji okresy składkowe – poza styczniem 2018 r. - nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 31 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2020.266 t.j.), do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 107§1, la i 2 pkt 2 i 4, art. 108§ 1 i 4, art. 116 ustawy z dnia 29.08.1997r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.2020.1325 t.j.).

Jak wynika z przepisu art. 116§1 Ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji, odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1. nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie zostało otwarte postępowanie restrukturyzacyjne w rozumieniu ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2019 r. poz. 243 i 326) albo zatwierdzono układ w postępowaniu o zatwierdzenie układu, o którym mowa w ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy;

2. nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 i art. 52a powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu (§2).

Przepisy § 1-3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji (§4).

Decyzja organu rentowego stwierdzająca odpowiedzialność członków zarządu spółki ma charakter konstytutywny i jest źródłem powstania odpowiedzialności danej osoby. Aby wydanie decyzji w tym przedmiocie było możliwe, niezbędne jest przede wszystkim spełnienie przesłanki pozytywnej, wskazanej w art. 116§1, czyli przesłanki bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce oraz powstanie zaległości w czasie pełnienia obowiązków przez członka zarządu.

Odpowiedzialność członków zarządu spółki kapitałowej, określona w powołanym przepisie art. 116 Ordynacji podatkowej, obejmuje zobowiązania składkowe, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez wymienione osoby obowiązków członków zarządu, a przepisy regulujące tę odpowiedzialność stosuje się także do byłych członków zarządu. Zaskarżona decyzja obejmowała także zobowiązania składkowe, dotyczące m.in. stycznia 2018 r., których termin płatności upłynął w lutym 2018 r. W sytuacji, kiedy S. P. został powołany na funkcję prezesa zarządu spółki od 23.03.2018 r., to w świetle powołanego unormowania nie może ponosić odpowiedzialności za zobowiązania składkowe dotyczące stycznia 2018 r., przez co na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w tym zakresie zaskarżona decyzja podlega zmianie, o czym orzeczono jak w pkt 1 wyroku.

Organ rentowy obciążając członka zarządu za istniejące zobowiązania musi wskazać osoby odpowiedzialne, wykazać istnienie tych zobowiązań, ich wysokość oraz fakt, że egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna. Natomiast na odpowiedzialnym członku zarządu spółki ciąży obowiązek udowodnienia przesłanek zwalniających go od odpowiedzialności. Poza sporem w sprawie pozostaje fakt, że (...) sp. z o.o. w P. posiada zadłużenie w postaci nieuregulowanych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, za zatrudnionych pracowników. Nie jest kwestionowana także wysokość ustalonych przez ZUS zaległości. W przedmiotowej sprawie nie była także sporna okoliczność, że odwołujący w okresie wymagalności zobowiązań z tytułu składek za okres od lipca 2018 r. do grudnia 2019 r. pełnił funkcję członka zarządu spółki oraz że był jedynym członkiem zarządu, natomiast organ rentowy wykazał, że egzekucja w stosunku do wymienionej spółki okazała się bezskuteczna.

Na gruncie przepisu art. 116 Ordynacji podatkowej mamy do czynienia z odwróceniem ciężaru dowodu. Organ podatkowy (rentowy), orzekając o odpowiedzialności członka zarządu za zaległości podatkowe (składkowe), jest zobowiązany wykazać okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania podatkowego (składkowego), które przerodziło się w dochodzoną zaległość podatkową (składkową) oraz bezskuteczność egzekucji wobec spółki. Natomiast ciężar wykazania którejkolwiek z okoliczności uwalniających od odpowiedzialności spoczywa na członku zarządu (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 7 czerwca 2018 r. sygn.akt III AUa 179/19 LEX nr 2547010 ). W ocenie Sądu Okręgowego również kwestionowana przez odwołującego przesłanka bezskuteczności egzekucji została wykazana przez organ rentowy.

Bezskuteczność egzekucji określa się jako stan, w którym istnieją niezaspokojone zobowiązania, których nie można wyegzekwować od samej spółki. W orzecznictwie i literaturze powszechnie przyjęta jest liberalna (szeroka) wykładnia pojęcia „bezskuteczność egzekucji”, utożsamiająca ją z niebudzącą wątpliwości nieściągalnością wierzytelności od samej spółki, tj. stanem, w którym z okoliczności sprawy wynika niezbicie, że spółka nie ma majątku, z którego wierzyciel mógłby uzyskać zaspokojenie swojej należności (por. wyrok SN z 26.06.2003r., V CKN 416/01, wyrok SN z 17.06.2011r., II CSK 571/10).

Ustalenie przewidzianej w art. 299§1 k.s.h. przesłanki bezskuteczności egzekucji może nastąpić na podstawie każdego dowodu, z którego wynika, że spółka nie ma majątku pozwalającego na zaspokojenie wierzyciela pozywającego członków zarządu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2003r. V CKN 416/01). Wierzyciel dochodzący należności od członka zarządu spółki z o.o. na zasadzie art. 299 k.s.h. nie jest zatem zobowiązany do wykazania formalnego umorzenia postępowania egzekucyjnego przez komornika z uwagi na jego bezskuteczność; wystarczający jest w takiej sytuacji dowolny dowód, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Białymstoku w wyroku z dnia z dnia 13 lutego 2020 r. III AUa 343/19 Lex nr 3030535, przesłankę „bezskutecznej egzekucji” należy rozumieć jako sytuację, w której nie ma jakichkolwiek wątpliwości, że nie zachodzi żadna możliwość zaspokojenia egzekwowanej wierzytelności z jakiejkolwiek części majątku spółki. Bezskuteczność egzekucji rozumiana jako brak możliwości przymusowego zaspokojenia wierzyciela publicznoprawnego w toku wszczętej i przeprowadzonej przez organ egzekucyjny egzekucji skierowanej do majątku spółki może być jednak wykazana nie tylko na podstawie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, ale także w inny sposób. Bezskuteczność egzekucji jest więc stanem obiektywnym, a przyczyny, jakie doprowadziły do jego powstania, pozostają bez znaczenia dla stwierdzenia jego zaistnienia. Stwierdzenie bezskuteczności egzekucji ustala się na podstawie każdego prawnie dopuszczalnego dowodu, stwierdzenie to jednak powinno być dokonane po przeprowadzeniu postępowania egzekucyjnego. Nie jest przy tym konieczne uprzednie wydanie postanowienia o umorzeniu postępowania egzekucyjnego. W rozpoznawanej sprawie przeciwko płatnikowi była prowadzona egzekucja administracyjna m.in. z wniosku organu rentowego, w efekcie której organ wyegzekwował jedynie należności z tytułu kosztów egzekucyjnych w kwocie ok. 6.000 zł. Niewątpliwie obciążenie nieruchomości dłużnika wieloma hipotekami świadczy o niecelowości wszczęcia nieruchomości do nieruchomości, gdyż ich efektem byłoby jedynie częściowe zaspokojenie wierzycieli hipotecznych.

Pełnomocnik odwołującego braku spełnienia przesłanki bezskuteczności egzekucji upatrywał również w zawarciu przez płatnika oraz organ rentowy układu ratalnego, obejmującego m.in. należności, będące przedmiotem zaskarżonej decyzji. Niewątpliwie przedstawiona w uzasadnieniu zajętego stanowiska argumentacja zdezaktualizowała się wobec rozwiązania tej umowy z dniem 5 grudnia 2010 r. Niezależnie od powyższego samo tylko zawarcie umowy o rozłożenie na raty należności z tytułu składek nie stanowi okoliczności niweczącej uprawnienie organu rentowego do wydania decyzji o przeniesieniu odpowiedzialności. Przede wszystkim należy wskazać, że układ ratalny nie dotyczy bezpośrednio odpowiedzialności odwołującego w tym znaczeniu, że nie jest on stroną tego układu, a sam układ nie wpływa na zasady odpowiedzialności członków zarządu spółki ustalone w art. 116 Ordynacji podatkowej. Fakt zawarcia i wykonywania układu może mieć oczywisty wpływ na skuteczność wszczęcia i prowadzenia egzekucji wobec odwołującego za objęte nim zobowiązania po myśli art. 33 i 45 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, co nie zmienia sytuacji prawnej byłego członka zarządu o tyle, że dopóki zaległości składkowe spółki nie zostaną uregulowane jego odpowiedzialność musi być współistniejąca z mocy art. 116 Ordynacji podatkowej (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 19 listopada 2008 r. III AUa 836/08). W konsekwencji Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości co do tego, że organ rentowy orzekając o odpowiedzialności S. P. jako członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wykazał określone w art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej przesłanki pozytywne z art. 116 § 1, tj. pełnienie funkcji członka zarządu oraz bezskuteczność egzekucji z majątku spółki. Dlatego też dla uniknięcia odpowiedzialności za zobowiązania składkowe spółki (...) to S. P. winien wykazać, że podjął wszelkie czynności statuujące bezzasadność obciążenia go za zobowiązania Spółki. Zgodnie z dyspozycją wynikającą z przepisu art. 6 k.c., ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Przepis ten rozstrzyga zatem na kim, w razie sporu między stronami stosunku cywilnoprawnego, spoczywa obowiązek udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Pozostaje on w ścisłym związku i tłumaczony jest w powiązaniu z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego normującymi reguły dowodzenia. W procesie cywilnym strony mają obowiązek twierdzenia i dowodzenia tych wszystkich okoliczności (faktów), które stosownie do art. 227 k.p.c. mogą być przedmiotem dowodu (por. wyrok SN z dnia 9 stycznia 2001r., II CKN 1194/00, LEX nr 52375). Do osoby występującej z pozwem należy więc udowodnienie faktów pozytywnych, które stanowią podstawę powództwa, gdyż z faktów tych wywodzi ona swoje prawo. Z kolei do strony przeciwnej - udowodnienie faktów negatywnych niweczących roszczenie przeciwnika. W realiach rozpoznawanej sprawy to S. P. winien wykazać, że podjął wszelkie czynności statuujące bezzasadność obciążenia go za zobowiązania Spółki. Odwołujący temu obowiązkowi nie sprostał. Na odpowiedzialnym członku zarządu spółki ciąży obowiązek udowodnienia przesłanek zwalniających go od odpowiedzialności. Poza sporem w sprawie pozostaje okoliczność, że (...) sp. z o.o. w P. posiada zadłużenie w postaci nieuregulowanych składek na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne oraz Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy oraz Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, za zatrudnionych pracowników. Nie jest kwestionowana także wysokość ustalonych przez ZUS zaległości.

Przepis art. 116§1 Ordynacji podatkowej nie wprowadza rozróżnienia, iż przesłanka braku winy, jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność członka zarządu za zaległości podatkowe spółki, odnosi się wyłącznie do braku winy umyślnej, czy też braku winy nieumyślnej. Przesłanka ta dotyczy obu wskazanych postaci winy, w tym winy nieumyślnej. Członek zarządu może więc uwolnić się od odpowiedzialności za zaległości podatkowe spółki dopiero wówczas, gdy wykaże, iż nie ponosi winy również nieumyślnej, a więc, że nie przewidywał i nie mógł przewidzieć, iż sytuacja finansowa w spółce wymaga zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości bądź wszczęcia postępowania układowego w celu zapewnienia ochrony interesów jej wierzycieli przed niewypłacalnością (por. wyrok WSA w Warszawie z 26.01.2018r., III SA/Wa 1067/170). Odpowiedzialność członków zarządu spółki za zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na podstawie art. 116 Ordynacji podatkowej jest sankcją za nieprawidłowe kierowanie sprawami spółki w sposób prowadzący do bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce. Przejawem niewłaściwego kierowania sprawami spółki jest niezłożenie we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości. Odpowiedzialność członków zarządu oparta jest na zasadzie winy, z tym, że ustawodawca wprowadza tu domniemanie winy w wadliwym prowadzeniu spraw spółki, które doprowadziło do sytuacji, w której egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna. Odpowiedzialność z art. 116 Ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy o s.u.s. nie ma charakteru odszkodowawczego, lecz jest własną odpowiedzialnością członków zarządu.

Winę lub brak winy członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w niezgłoszeniu wniosku o ogłoszenie upadłości lub o wszczęcie postepowania układowego należy oceniać w odniesieniu do chwili, w której powstał obowiązek zgłoszenia takiego wniosku, a nie do okresu późniejszego. Fakt, że zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, których z powodu braku majątku spółki nie można było wyegzekwować, powstały z przyczyn niezależnych od członka zarządu, nie zwalnia go od odpowiedzialności przewidzianej w art. 116§1 i 2 ustawy Ordynacja podatkowa. Dlatego też ustalenia postępowania karnego w przedmiocie ewentualnego działania na szkodę spółki poprzednich jej władz pozostają bez związku z przedmiotowym odwołaniem, skoro wina członka zarządu spółki prawa handlowego powinna być oceniana według kryteriów prawa handlowego, czyli według miary podwyższonej staranności oczekiwanej od osoby pełniącej funkcję organu osoby prawnej prowadzącej działalność gospodarczą (por. wyrok SN z 2.10.2008r., I UK 39/08).

W tych warunkach uznać należy, że spełnione zostały pozytywne przesłanki orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu spółki za jej zaległości podatkowe, bowiem organ rentowy wykazał wszystkie z niezbędnych przesłanek, tj. fakt pełnienia przez skarżącego w spornym okresie (poza styczniem 2018 r.) funkcji członka zarządu, powstania zaległości składkowych za sporny okres oraz bezskuteczność egzekucji wobec Spółki.

Jednocześnie skarżący nie wykazał żadnej z przesłanek egzoneracyjnych, wymienionych w art. 116 § 1 pkt 1 a) i b) oraz pkt 2 Ordynacji podatkowej.

Reasumując, jeżeli spółka posiada zaległości z tytułu zobowiązań składkowych powstałych w czasie, gdy dana osoba była członkiem jej zarządu, a egzekucja wobec spółki okazała się bezskuteczna, to osoba ta może się zwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o upadłość albo że niezgłoszenie wniosku o upadłość oraz brak postępowania układowego nastąpiły nie z jej winy, albo wskaże mienie, z którego egzekucja jest możliwa. Odpowiedzialność członka zarządu jest niezależna od tego, czy zadłużenie spółki jest zawinione przez zarząd, czy też powstało z przyczyn leżących po stronie innych organów spółki lub z przyczyn obiektywnych. Fakt, że zaległości z tytułu składek, których z powodu braku majątku spółki nie można było wyegzekwować, powstały z przyczyn niezależnych od członka zarządu, nie zwalnia go od odpowiedzialności określonej w przytoczonym wyżej przepisie art. 116 § 1 i 2 ustawy Ordynacja podatkowa. Już tylko ubocznie odnosząc się do podniesionych w odwołaniu zarzutów dotyczących naruszenia przez organ rentowy zasad postępowania administracyjnego można wskazać, że postępowanie sądowe, w tym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, skupia się na wadach wynikających z naruszenia prawa materialnego, a kwestia wad decyzji administracyjnych spowodowanych naruszeniem przepisów postępowania administracyjnego, pozostaje w zasadzie poza przedmiotem tego postępowania. Z utrwalonego orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, iż sąd ubezpieczeń społecznych – jako sąd powszechny może i powinien dostrzegać jedynie takie wady formalne decyzji administracyjnej, które decyzję tę dyskwalifikują w stopniu odbierającym jej cechy aktu administracyjnego, jako przedmiotu odwołania. Stwierdzenie takiej wady następuje jednak tylko dla celów postępowania cywilnego i ze skutkami dla tego tylko postępowania. W wypadkach innych wad konieczne jest wszczęcie odpowiedniego postępowania administracyjnego w celu stwierdzenia nieważności decyzji i wyeliminowania z obrotu prawnego. Naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego nie stanowi przesłanki wzruszenia decyzji przez sąd pracy i ubezpieczeń społecznych, więc także w tym aspekcie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie są przez ten sąd stosowane. W związku z tym jest oczywiste, że wśród przewidzianych w art. 477 ⁹ § 3 k.p.c., art. 477 ¹⁰§ 2 k.p.c. i art. 477 ¹⁴ k.p.c. sposobów rozpoznania odwołania przez sąd nie przewidziano uchylenia decyzji na skutek stwierdzenia uchybień postępowania administracyjnego. Sąd pierwszej instancji albo oddala odwołanie, albo, uznając je za zasadne, zmienia zaskarżoną decyzję. Z oczywistych względów wada decyzji administracyjnej nie może prowadzić do zmiany zaskarżonej decyzji zgodnie z materialnoprawnym żądaniem zawartym w odwołaniu.

Stwierdzić więc należy, iż zaistniały okoliczności uzasadniające przyjęcie odpowiedzialności odwołującego za zobowiązania składkowe spółki. Tak więc zgodnie z art.477 ¹⁴ § 1 k.p.c. odwołanie w pozostałym zakresie jako niezasadne należało oddalić.

O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c.