Pełny tekst orzeczenia

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 858/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Piotrkowie Tryb. z dnia 22 marca 2022 roku w sprawie II K 189/21.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

K. A.

K. A. w okresie od 1 maja 2021 r. do 15 września 2021 roku przebywał na leczeniu w szpitalu psychiatrycznym; podobne pobyty były odnotowane w 2017 r, 2018 r. i 2020 r. Z dokumentacji lekarskiej z ostatniego leczenia psychiatrycznego oskarżonego wynika, iż K. A. został przyjęty do szpitala z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, epizod maniakalny z objawami psychotycznymi. Nie brał leków. W wywiadzie stwierdzono urojenia. Pacjent pobudzony psychoruchowo, wielomówny, nielogiczny, agresywny. Całkowicie pochłonięty doznaniami psychotycznymi, prześladowczymi. Z powodu uporczywego braku poprawy wymagał zwyżkowania dawek leków. Wypisany do domu 15 września 2021 roku w stanie ogólnym umożliwiającym dalszą kontrolę leczenia ambulatoryjnie.

Informacja

Dokumentacja lekarska

k 127

k 206

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

Informacja Dokumentacja lekarska

Dowody urzędowe, co do których nie ma podstaw, aby kwestionować ich autentyczność oraz zawarte w nich informacje.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraz przepisów postępowania, mająca istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku:

1. art. 366 § 1 kpk w zw. z art. 9 kpk w zw. z art. 193 § 1 kpk i art. 202 § 1 kpk poprzez zaniechanie ustalenia istotnych okoliczności sprawy odnoszących się do stanu zdrowia psychicznego oskarżonego w sytuacji posiadania wiedzy o przebywaniu oskarżonego na leczeniu zamkniętym oraz związanej z tym leczeniem nieobecności oskarżonego na rozprawie głównej oraz nieodbierania kierowanej do niego korespondencji;

2. art. 132 §4 kpk oraz art. 133 § 2 kpk poprzez zaniechanie doręczenia oskarżonemu zawiadomienia o pierwszym terminie rozprawy osobiście, w sposób bezpośredni, w sytuacji znajomości przyczyny nieodbierania przez oskarżonego kierowanej do niego korespondencji oraz przyjęcie fikcji doręczenia w sytuacji niespełnienia przesłanek pozwalających na zastosowania tej instytucji;

3. art. 81 § 1 kpk w zw. z art. 79 § 1 pkt 3 i 4 i § 2 kpk poprzez niewyznaczenie oskarżonemu obrońcy z urzędu, w sytuacji gdy nie był on w toku postępowania reprezentowany przez obrońcę z wyboru, a zachodziła uzasadniona wątpliwość, że na udział w postępowaniu lub prowadzeniu obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny nie pozwalał jego stan zdrowia psychicznego;

4. art. 352 kpk w zw. z art. 213 § 1 b kpk poprzez nieuzyskanie o oskarżonym informacji z centralnej ewidencji kierowców, co stanowi obowiązek w postępowaniach w sprawach o przestępstwa w ruchu lądowym określone w rozdziale XXI Kodeksu karnego.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Do przyjęcia, że zachodzi uzasadniona wątpliwość, o której mowa w art. 79 § 1 pkt 3 i 4 kpk nie jest konieczne, by owa wątpliwość miała charakter ewidentny – wystarczy uprawdopodobnienie wystąpienia tych okoliczności. Z drugiej jednak strony nie chodzi tu o jakiekolwiek wątpliwości, lecz o wątpliwości wynikające z obiektywnych przesłanek. Powzięte przez uprawniony organ procesowy uzasadnione wątpliwości muszą mieć oparcie w konkretnych okolicznościach ustalonych w sprawie. Ustawa wymaga, aby wątpliwości były uzasadnione, a więc poparte takimi okolicznościami natury faktycznej, które w odbiorze zewnętrznym przemawiają za realną możliwością wystąpienia u oskarżonego zakłóceń w stanie zdrowia psychicznego w chwili czynu lub w toku procesu (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2014 r., III KK 229/14).

Analiza akt sprawy pozwala na stwierdzenie następujących okoliczności:

- oskarżony składając wyjaśnienia w postępowaniu przygotowawczym nie podał, że leczył się psychiatrycznie, odwykowo, neurologicznie;

- po wpływie aktu oskarżenia do sądu, oskarżony nie odbierał osobiście pism procesowych;

- z pisma Komisariatu Policji w S. wynikało, iż K. A. „przebywa na leczeniu zamkniętym” i dlatego nie można przekazać mu określonych dokumentów ( k 72 ); na pokwitowaniu odbioru tych dokumentów jego matka wskazała, iż syn w „chwili obecnej przebywa na leczeniu” ( k 73 ). Sąd miał więc informacje – wymagające zweryfikowania, iż na bezczynność oskarżonego w procesie może mieć wpływ umieszczenie w szpitali psychiatrycznym.

- w dniu 27 lipca 2021 roku sąd I instancji uznał, że oskarżony został powiadomiony o rozprawie na skutek podwójnej awizacji i po przeprowadzeniu bez jego udziału przewodu sądowego na rozprawie głównej – wydal wyrok skazujący;

- w postępowaniu odwoławczym obrońca oskarżonego z wyboru upoważniony po wydaniu wyroku podniósł, iż K. A. w okresie od 1 maja 2021 r. do 15 września 2021 roku przebywał na leczeniu w szpitalu psychiatrycznym; podobne pobyty były odnotowane w 2017 r, 2018 r. i 2020 r;

- z załączonej przez sąd odwoławczy dokumentacji lekarskiej z ostatniego leczenia psychiatrycznego oskarżonego wynika, iż K. A. został przyjęty do szpitala z zaburzeniami afektywnymi dwubiegunowymi, obecnie epizod maniakalny z objawami psychotycznymi. Nie brał leków. W wywiadzie stwierdzono urojenia. Pacjent pobudzony psychoruchowo, wielomówny, nielogiczny, agresywny. Całkowicie pochłonięty doznaniami psychotycznymi, prześladowczymi. Z powodu uporczywego braku poprawy wymagał zwyżkowania dawek leków. Wypisany do domu 15 września 2021 roku w stanie ogólnym umożliwiającym dalszą kontrolę leczenia ambulatoryjnie ( k 206 ).

Obrona obligatoryjna, o której mowa w art. 79 § 1 pkt 3 i 4 kpk powstaje z chwilą, gdy organ procesowy powziął wątpliwości co do tego, czy sprawca mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenie lub pokierować swoim postępowaniem (art. 79 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 31 § 1 kk), albo, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym stopniu ograniczona (art. 79 § 1 pkt 3 kpk w zw. z art. 31 § 2 kk), a także wówczas, gdy wprawdzie brak wątpliwości wskazanych wyżej, ale istnieją one, w ocenie organu procesowego, co do tego, czy stan zdrowia psychicznego oskarżonego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny (art. 79 § 1 pkt 4 kpk) – od momentu powzięcia tych wątpliwości, a więc również przed złożeniem przez biegłych lekarzy psychiatrów opinii.

Oskarżony w postępowaniu odwoławczym korzysta z pomocy obrońcy z wyboru.

Sąd odwoławczy – po uzupełnieniu materiału dowodowego o dokumentację medyczną z leczenia oskarżonego i zapoznaniu się z tą dokumentacją – uznaje za niezbędne w dalszym toku sprawy przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy psychiatrów, co jest równoznaczne z powzięciem uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności oskarżonego w czasie popełnienia zarzucanego mu czynu lub w toku procesu, i obrona staje się obowiązkowa (art. 79 § 1 pkt 3 kpk).

Przepis art. 6 kpk statuuje jedną z podstawowych gwarancji procesowych oskarżonego, jaką jest prawo do obrony w sensie materialnym, rozumiane jako prawo przeciwstawiania się tezie oskarżenia, jak i prawo do obrony w sensie formalnym, rozumiane jako prawo do korzystania z pomocy obrońcy. Szczególną wagę wspomnianego przepisu obrazuje fakt, iż przenosi on na grunt Kodeksu postępowania karnego unormowanie zawarte w art. 42 ust. 2 Konstytucji RP, jak też w art. 6 ust. 3 lit. c Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Oczywiście prawo do obrony przewiduje uprawnienie oskarżonego do osobistego wykonywania obrony, niezależnie od tego, czy posiada on obrońcę i czy obrońca ten jest obecny w czasie czynności, w trakcie której oskarżony chciałby osobiście działać. Prawo do aktywnej obrony obejmuje także prawo oskarżonego do osobistego udziału w rozprawie głównej, gwarantowane w art. 117 § 1 kpk, zgodnie z treścią którego każdego uprawnionego do wzięcia udziału w czynności procesowej zawiadamia się o jej czasie i miejscu.

Tymczasem skarżony został pozbawiony możliwości udziału w postępowaniu przed sądem I instancji, jak również wyznaczenia obrońcy z wyboru, czy wnioskowania o obrońcę z urzędu ( nie pozwalał mu tan to stan zdrowia psychicznego związany z zaburzeniami psychotycznymi ).

We wniesionej apelacji strona wykazała nie tylko uzasadnione wątpliwości dotyczące poczytalności oskarżonego w chwili czynu oraz w toku postepowania, ale również wywiodła, że chciałby uzupełnić i zweryfikować postępowanie dowodowe i określiła w jaki sposób, co powoduje, iż naruszenie prawa do obrony w zaistniałe w postępowaniu przed sądem I instancji było rażące i miało istotny wpływu na treść wydanego orzeczenia.

Dążenia ustawodawcy do reformatoryjności postępowania odwoławczego nie należy utożsamiać z intencją zastąpienia sądu w procedowaniu co do istoty sprawy (in casu prowadzeniem postępowania dowodowego w pełnym zakresie). To jest rolą sądu I instancji i w ten sposób realizuje się gwarantowana stronom konstytucyjnie realna dwuinstancyjność postępowania, gdyż tylko od orzeczenia tego właśnie sądu stronom przysługuje środek odwoławczy. W przypadku niezrealizowania powinności dążenia do wszechstronnego wyjaśnienia sprawy, przy aktywnym udziale oskarżonego i jego oborniccy, aktualizuje się konieczność ponowienia przewodu sądowego wymieniona w przepisie art. 437 § 2 kpk. Przepis art. 437 § 2 kpk wyraźnie stanowi, że uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania możliwe jest wówczas, gdy jest konieczne przeprowadzenie na nowo przewodu w całości. Niemożność wykonywania przez oskarżonego prawa do obrony w znaczeniu formalnym i materialnym w postępowaniu pierwszoinstancyjnym, determinuje potrzebę prowadzenia postępowania w całości od nowa. Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości, o której mowa w art. 437 § 2 kpk, jako powód uchylenia przez sąd odwoławczy zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania, zachodzi wówczas, gdy orzekający sąd pierwszej instancji naruszył przepisy prawa procesowego, co skutkowało, w realiach sprawy, nierzetelnością prowadzonego postępowania sądowego, uzasadniającą potrzebę powtórzenia (przeprowadzenia na nowo) wszystkich czynności procesowych składających się na przewód sądowy w sądzie pierwszej instancji.

Szersza argumentacja w zakresie wymienionych wyżej zarzutów jest zawarta w odwołaniu obrońcy, którą sad odwoławczy podziela.

Wniosek

Wniosek o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W postępowaniu pierwszoinstancyjnym doszło do takiego naruszenia norm prawa procesowego, które w realiach konkretnej sprawy, podważa rzetelność tego postępowania, co przemawia za powtórzeniem wszystkich czynności procesowych składających się na przewód sądowy w sądzie I instancji.

3.2.

Zarzuty opisane w punkcie 5 oraz VI apelacji.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wniosek

Art. 436 kpk pozwala sądowi odwoławczemu ograniczyć rozpoznanie środka odwoławczego tylko do poszczególnych uchybień, podniesionych przez stronę lub podlegających uwzględnieniu z urzędu, jeżeli rozpoznanie w tym zakresie jest wystarczające do wydania orzeczenia, a rozpoznanie pozostałych uchybień byłoby przedwczesne lub bezprzedmiotowe dla dalszego toku postępowania. W rozpatrywanej sprawie sąd II instancji uznał, że zaistniało uchybienie podniesione przez skarżącego, mianowicie naruszenie prawa do obrony, powodujące konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu sądowego w całości, wobec czego bez naruszenia art. 433 § 2 kpk mógł ograniczyć rozpoznanie apelacji do tego uchybienia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☒ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Powody te zostały wskazanie we wcześniejszej części uzasadnienia.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Przeprowadzenie dowodu z opinii biegłych lekarzy psychiatrów, co jest równoznaczne z powzięciem uzasadnionych wątpliwości co do poczytalności oskarżonego w czasie popełnienia zarzucanych czynów lub w toku procesu, i obrona staje się obowiązkowa (art. 79 § 1 pkt 3 kpk).

Przeprowadzenie na nowo przewodu sądowego w całości na rozprawie głównej.

Rozpoznanie wniosków i ocena braków dowodowych podniesionych przez obrońcę w środku odwoławczym i w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia sprawy - uzupełnienie materiału dowodowego.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżony

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana