Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 lutego 2022 r.

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Marta Sawińska

Protokolant: Emilia Wielgus

po rozpoznaniu w dniu 23 lutego 2022 r. w Poznaniu na posiedzeniu niejawnym

sprawy M. A.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

o przywrócenie prawa do renty rodzinnej

na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze

z dnia 23 listopada 2020 r. sygn. akt IV U 1493/18

oddala apelację.

sędzia Marta Sawińska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 20.11.2018 r. znak (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił wnioskodawcy M. A. prawa do renty rodzinnej po zmarłym ojcu H. A.. W uzasadnieniu podał, że komisja lekarska orzeczeniem z dnia 16.11.2018 r. ustaliła, iż wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy, wobec powyższego brak jest podstaw od 01.11.2018 r. do dalszej wypłaty renty rodzinnej.

Odwołanie od decyzji złożył odwołujący M. A., w którym wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji ZUS, odmawiającej wnioskodawcy przyznania prawa do renty rodzinnej. Wskazał, że choruje od dzieciństwa. W wieku (...) lat doznał paraliżu i od tamtej pory nadal odczuwa bóle, do tego narastały takie choroby jak nadciśnienie tętnicze, astma oskrzelowa, naczyniowe bóle głowy. Podkreślił, że oprócz chorób somatycznych i fizycznych, stwierdzono u niego chorobę psychiczną. Zaznaczył, że ma depresję, nerwicę lękową, boi się wychodzić do ludzi, nerwica sytuacyjna i paraliżująca, powoduje nadciśnienie tętnicze. Pojawiła się kryza, pomimo zażywania leków. Podniósł nadto, że u niego stwierdzono martwicę kęsową wątroby – od 2006 r., dodał, że leczy się w Poliklinice w Z.. Dodał, że ma przewlekłe zapalenie wątroby typu C, przebył dwa udary. Podniósł, że leczy się od 2013 r. w poradni psychiatrycznej, przebywał na oddziałach psychiatrycznych w M. i C..

Wyrokiem z 23.11.2020 r. Sąd Okręgowy w Zielonej Górze IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. IV U 1493/18 zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu M. A. prawo do stałej renty rodzinnej poczynając od dnia 01.11.2018r.

Powyższy wyrok zapadł w oparciu o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

Wnioskodawca M. A., ur. (...), wykształcenie podstawowe, bez zawodu, nigdy nie pracował. Ubezpieczony miał przyznane prawo do renty socjalnej na stałe od dnia 01.10.2003 r., na mocy decyzji z dnia 01.10.2003 r. znak (...). Decyzja o przyznaniu prawa od renty socjalnej została wydana w oparciu o orzeczenie o stopniu niepełnosprawności z dnia 06.10.2000 r., zgodnie z którym wnioskodawca został zaliczony do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W orzeczeniu tym wskazano, że orzeczony stopień niepełnosprawności ma charakter trwały, a orzeczenie wydane zostało na stałe.

Prawo do renty rodzinnej po zmarłym w dniu 06.09.1990 r. ojcu H. A., wnioskodawca nabył poczynając od 06.09.1990 r., na mocy decyzji z dnia 19.11.1990 r. W okresie do dnia 31.10.2000 r. świadczenie było wnioskodawcy przyznane w związku z kontynuowaniem nauki w szkole.

Decyzją z dnia 25.04.2002 r. znak (...) wydaną w wykonaniu wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 21.03.2002 r., sygn. akt IV U 239/01 przyznano wnioskodawcy prawo do renty rodzinnej na okres od 01.08.2001 r. do 31.08.2003 r. w związku z uznaniem za osobę całkowicie niezdolną do pracy. Kolejną decyzją z dnia 13.09.2010 r. przyznano wnioskodawcy prawo do pobieranego świadczenia na okres do dnia 31.05.2011r.

Decyzją z dnia 06.07.2011 r. organ rentowy odmówił przyznania prawa do renty rodzinnej na dalszy okres, gdy wnioskodawca w toku dwuinstancyjnego postępowania nie został uznany za całkowicie niezdolnego do pracy. Wnioskodawca zaskarżył tę decyzję do Sądu Okręgowego w Zielonej Górze, gdzie wyrokiem z dnia 12.01.2012 r., sygn. akt IV U 2526/11 zmieniona została zaskarżona decyzja w ten sposób, że przywrócono wnioskodawcy prawo do renty rodzinnej na okres od dnia 01.06.2011 r. do 30.11.2014 r. Decyzją z dnia 03.11.2014 r. wydaną w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 16.10.2014 r. przyznano wnioskodawcy prawo do renty rodzinnej na okres do dnia 31.10.2018 r.

W dniu 04.10.2018 r. M. A. złożył wniosek o ponowne ustalenie prawa do renty rodzinnej.

W związku z powyższym wnioskodawcę skierowano na badanie przez lekarza orzecznika, który orzeczeniem z dnia 31.10.2018 r. ustalił, iż wnioskodawca jest trwale całkowicie niezdolny do pracy, a całkowita niezdolność do pracy powstała 29.09.1981 r.

Z uwagi na zgłoszony zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, sprawa została przekazana do rozpatrzenia komisji lekarskiej ZUS, która dokonując ponownej oceny niezdolności do pracy i jej stopnia, orzeczeniem z dnia 16.11.2018 r. stwierdziła, iż wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy.

Powyższe skutkowało wydaniem przez ZUS decyzji z 20.11.2018 r., odmawiającej wnioskodawcy prawa do renty rodzinnej na dalszy okres.

U wnioskodawcy rozpoznano:

- encefalopatię nadciśnieniową,

- stan po dwóch incydentach udarowych (2001 r., 2003 r.), śladowy niedowład połowiczy lewostronny,

- nadciśnienie tętnicze z powikłaniami sercowymi, również neurologicznymi,

- cukrzycę typu 2,

- astmę oskrzelową, postać umiarkowana, częściowo kontrolowana,

- otyłość,

- przewlekłe zapalenie wątroby typu C,

- chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego,

- alergiczny nieżyt nosa,

- kardiomiopatię nadciśnieniową o umiarkowanym zaawansowaniu,

- niewydolność rozkurczową serca - klasa czynnościowa (...) (...),

- organiczne zaburzenia lękowe,

- uzależnienie od benzodiazepin,

- bezdech nocny

Wnioskodawca w ostatnim okresie znacznie przytył i obecnie waży (...) kg. Ciężar ciała daje wskaźnik (...) 56,2 powodując otyłość klasy (...), aby osiągnąć zalecane (...) (...), wnioskodawca musi schudnąć (...)kg.

Tak duża, patologiczna otyłość powoduje oporność na leczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, astmy oskrzelowej, bezdechu nocnego. Niestabilne nadciśnienie tętnicze i cukrzyca nasilają niewydolność serca.

Organiczne zaburzenia lękowe oznaczają stany lękowe wywołane uszkodzeniem mózgu w przebiegu encefalopatii nadciśnieniowej i po przebyciu udarów mózgu (utrwalony niedowład lewostronnym potwierdza nieodwracalne uszkodzenie). Uszkodzenie mózgu nie rokuje poprawy.

Wszystkie te choroby nachodzą na siebie, dając sumarycznie bardzo duże upośledzenie sprawności psychosomatycznej.

Mając na względzie zdiagnozowane schorzenia, wnioskodawca z ogólnego stanu zdrowia jest nadal osobą całkowicie niezdolną do pracy zarobkowej.

Całkowita niezdolność do pracy występuje od zakończenia poprzedniego zasiłku (31.10.2018 r.) - w sposób ciągły.

Biegły kardiolog podzielił opinię lekarza orzecznika ZUS z dnia 31.10.2018 r., że wnioskodawca jest trwale, całkowicie niezdolny do pracy.

Wskazał, że komisja lekarska ZUS w swojej opinii, nie wzięła pod uwagę: encefalopatii nadciśnieniowej, stanu po dwóch udarach mózgu (rozpoznaje jeden udar), choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa, astmy oskrzelowej w postaci umiarkowanej, częściowo kontrolowanej (rozpoznaje postać łagodną), kardiomiopatii nadciśnieniowej, niewydolności serca w (...) (...), powikłań sercowych i neurologicznych nadciśnienia tętniczego (wymieniona encefalopatia i kardiomiopatia), organicznych zaburzeń lękowych, uzależnienia od benzodiazepin, cukrzycy typu 2, otyłości patologicznej, alergicznego nieżytu nosa. Komisja Lekarska ZUS nie uwzględniła w swojej ocenie ponad 10 chorób, na które choruje wnioskodawca, które należało oceniać łącznie i które dały podstawę do uznania wnioskodawcy za osobę całkowicie niezdolną do pracy.

Pozostałe schorzenia nie powodują całkowitej niezdolności do pracy wnioskodawcy.

U wnioskodawcy obserwuje się niewielki niedowład lewostronny, który uzasadniałby przyjęcie, że ubezpieczony jest częściowo niezdolny do pracy.

W badaniu neurologicznym stwierdza się objawy ogniskowego uszkodzenia mózgu, jednak są one dyskretne i nie dają podstawy do uznania całkowitej niezdolności do pracy.

Z punktu widzenia pulmonologicznego wnioskodawca nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Astma oskrzelowa umiarkowana, z okresowymi zaostrzeniami leczonymi głównie ambulatoryjnie, u osoby ze znaczną otyłością, kwalifikuje opiniowanego do częściowej niezdolności do pracy.

Opiniowany od wielu lat jest pod ambulatoryjną opieką psychiatryczną, kilkakrotnie hospitalizowany psychiatrycznie, ostatnio przebywał w Szpitalu (...) w C. od 27.06.2018 r. do 13.07.2018 r. Zespół abstynencyjny w uzależnieniu od substancji stymulujących. Obecnie, wnioskodawca ma zachowaną abstynencję od substancji psychostymulujących, nie przyjmuje benzodiazepin.

Istniejące schorzenie o nieznacznym stopniu nasilenia objawów chorobowych, nie powoduje u wnioskodawcy całkowitej niezdolności do pracy zarobkowej.

Na podstawie tak ustalonego stanu faktycznego Sąd I instancji wydał zaskarżony wyrok, w którym zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu M. A. prawo do stałej renty rodzinnej poczynając od dnia 01.11.2018 r.

Na wstępie rozważań prawnych Sąd Okręgowy przytoczył treść przepisów art. 65 ust. 1, art. 67 ust. 1, art. 68 oraz art. 12 i art. 13 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W dalszej części uzasadnienia Sąd I instancji wskazał, że przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było ustalenie, czy wnioskodawca jest w dalszym ciągu całkowicie niezdolny do pracy, a jeżeli tak, to czy niezdolność ma charakter trwały, czy okresowy.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego Sąd I instancji stwierdził, że wnioskodawca jest osobą trwale całkowicie niezdolną do pracy.

Tak o stanie zdrowia wnioskodawcy – w kontekście jego zdolności do pracy – wypowiedział się w opinii uzupełniającej biegły sądowy specjalista kardiolog, a więc specjalista właściwy dla dolegliwości zgłaszanych przez wnioskodawcę.

Sąd Okręgowy podkreślił, że w tym zakresie skorzystał z opinii biegłego i nie znajdując podstaw do ich podważenia, w całości oparł się na ustaleniach biegłego.

Sąd Okręgowy podkreślił, że biegły wydając swoją opinię uzupełniającą miał wiedzę o wszystkich zdiagnozowanych u wnioskodawcy schorzeniach. O ile poszczególni biegli rozpoznali u opiniowanego choroby z punktu widzenia ich specjalności i uznawali, że M. A. może być co najwyżej częściowo niezdolny do pracy (z punktu widzenia neurologicznego i pulmonologicznego), to biegły kardiolog ocenił wpływ tych chorób na układ krwionośny i ogólny stan zdrowia.

Sąd Okręgowy także zaznaczył, że z kolejno wydawanych opinii przez biegłych neurologa, pulmonologa, psychologa, psychiatry, a także kardiologa, wynika szereg chorób. I tak u wnioskodawcy rozpoznano: encefalopatię nadciśnieniową, stan po dwóch incydentach udarowych (2001 r., 2003 r.), śladowy niedowład połowiczy lewostronny, nadciśnienie tętnicze z powikłaniami sercowymi, również neurologicznymi, cukrzycę typu 2, astmę oskrzelową, otyłość, przewlekłe zapalenie wątroby typu C, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego, alergiczny nieżyt nosa, kardiomiopatię nadciśnieniową o umiarkowanym zaawansowaniu, niewydolność rozkurczową serca - klasa czynnościowa (...) (...), organiczne zaburzenia lękowe, uzależnienie od benzodiazepin, bezdech nocny.

Powołany w sprawie biegły specjalista kardiolog, obserwując dużą, patologiczną otyłość, przekraczającą ponad 100 kg (wnioskodawca waży (...) kg), powoduje oporność na leczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, astmy oskrzelowej, bezdechu nocnego. Niestabilne nadciśnienie tętnicze i cukrzyca nasilają niewydolność serca.

Organiczne zaburzenia lękowe oznaczają stany lękowe wywołane uszkodzeniem mózgu w przebiegu encefalopatii nadciśnieniowej i po przebyciu udarów mózgu (utrwalony niedowład lewostronnym potwierdza nieodwracalne uszkodzenie). Uszkodzenie mózgu nie rokuje poprawy.

Biegły kardiolog na podstawie przeprowadzonych badań przedmiotowych oraz na podstawie przedstawionej dokumentacji medycznej, mając na względzie wszystkie zdiagnozowane u wnioskodawcy schorzenia, ocenił stan zdrowia M. A. kompleksowo i stwierdził, że wszystkie te choroby „nachodzą na siebie” dając sumarycznie bardzo duże upośledzenie sprawności psychosomatycznej.

Jednocześnie Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że mając na względzie świadomość występowania wszystkich tych chorób, biegły lekarz kardiolog, w opinii uzupełniającej, miał pewność, że wnioskodawca w dalszym ciągu jest całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ma charakter trwały. W tym względzie biegły podzielił opinię lekarza orzecznika ZUS z dnia 31.10.2018 r., przyznającą trwałą, całkowitą niezdolność do pracy. Opinia komisji lekarskiej ZUS z dnia 16.11.2018 r. okazała się chybiona, gdyż komisja lekarska, nie wzięła pod uwagę tak istotnych jednostek chorobowych, jak: encefalopatia nadciśnieniowa, stan po dwóch udarach mózgu, choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa, astma oskrzelowa w postaci umiarkowanej, częściowo kontrolowana (rozpoznaje postać łagodną), kardiomiopatia nadciśnieniowa, niewydolność serca w (...) (...), powikłania sercowe i neurologiczne nadciśnienia tętniczego (wymieniona encefalopatia i kardiomiopada), organiczne zaburzenia lękowe, uzależnienie od benzodiazepin, cukrzyca typu 2, otyłość patologiczna, alergiczny nieżyt nosa. Komisja Lekarska ZUS nie uwzględniła w swojej ocenie ponad 10 chorób, na które choruje wnioskodawca, które należało oceniać łącznie i które dały podstawę do uznania wnioskodawcy za osobę całkowicie niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że przychylił się w całości do powyższych ustaleń biegłego sądowego kardiologa, zawartych w opinii uzupełniającej, w zakresie oceny stanu zdrowia M. A..

Opinia uzupełniająca biegłego kardiologa, została sporządzona na podstawie wywiadu, badań przedmiotowych oraz analizy całokształtu dokumentacji lekarskiej, z uwzględnieniem kwalifikacji zawodowych wnioskodawcy. Dotyczyła oceny stanu zdrowia przy zgłaszanych przez wnioskodawcę objawach chorobowych, jak też przeprowadzonych badaniach wnioskodawcy oraz ocenie całości posiadanej dokumentacji lekarskiej i opinia ta, w ocenie Sądu Okręgowego, jest jednoznaczna, rzetelna i wiarygodna.

Sąd Okręgowy podkreślił, że przychylił się do wniosku wypływającego z opinii biegłego, że w stosunku do poprzednich badań lekarzy konsultantów ZUS nie wystąpiła poprawa w stanie zdrowia wnioskodawcy. Pozwany organ rentowy nie wykazał zaś w postępowaniu przed Sądem I instancji, że stan zdrowia wnioskodawcy uległ istotnej poprawie skutkującej uznaniem go za zdolnego do pracy.

W ocenie Sądu Okręgowego wydana w niniejszej sprawie opinia biegłego kardiologa, której Sąd przypisał walor wiarygodności, odpowiadała na postawione w tezie dowodowej pytania, zaś zarzuty strony pozwanej nie uzasadniały konieczności dopuszczenia dowodu z opinii innego biegłego, wobec czego Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe, zawarte w piśmie z dnia 02.11.2020 r. (k. 103-103v).

Sąd Okręgowy podkreślił nadto, że wnioskodawca prawo do renty rodzinnej nabył poczynając od 06.09.1990 r. O ile początkowo świadczenie było kolejnymi decyzjami przyznawane w związku z kontynuowaniem nauki w szkole, to od 01.08.2001 r. M. A. był uprawniony do pobierania renty rodzinnej z uwagi na uznanie go za osobę całkowicie niezdolną do pracy. W wyniku kolejnych postępowań, czy to przed organem rentowym, czy w wyniku wydania odmownej decyzji, na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym w Zielonej Górze, ubezpieczonemu przyznawano prawo do świadczenia z uwagi na całkowitą niezdolność do pracy.

Przedostatnią decyzją organu rentowego z dnia 03.11.2014 r. wydaną w oparciu o orzeczenie lekarza orzecznika ZUS z dnia 16.10.2014 r. przyznano wnioskodawcy prawo do renty rodzinnej na okres do dnia 31.10.2018 r. Co istotne, w niniejszej sprawie, już na etapie postępowania przed Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, wnioskodawca orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 31.10.2018 r. został uznany za trwale całkowicie niezdolnego do pracy, a całkowitą niezdolność do pracy ustalono na 29.09.1981 r.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję przywracając M. A. prawo do renty rodzinnej, poczynając od dnia 01.11.2018 r. na stałe.

Apelację od powyższego wyroku wniósł organ rentowy, zaskarżając go w całości.

Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił:

I.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego, a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. poprzez wadliwą ocenę dowodów oraz naruszenie granic swobodnej oceny dowodów przez przyjęcie, iż wnioskodawca jest nadal całkowicie niezdolny do pracy trwale podczas, gdy okoliczność ta nie została dostatecznie potwierdzona w zebranym materiale dowodowym,

II.  naruszenie przepisów postępowania cywilnego: art. 278 k.p.c. w związku z art. 286 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. wyrażające się w niezasadnym oddaleniu wniosku dowodowego organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego kardiologa podczas, gdy nie wyjaśniono wszystkich okoliczności faktycznych - rozbieżności w ocenie stanu zdrowia w oparciu o zebrane dowody medyczne, a ustalenia w tym zakresie wymagały wiadomości specjalnych,

III.  naruszenie przepisów prawa materialnego poprzez niewłaściwe zastosowanie art. 12 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53 ze zm.) w związku z art. 68 ust. 1 pkt 3 tej ustawy poprzez przyznanie wnioskodawcy prawa do stałej renty rodzinnej poczynając od dnia 01.11.2018r.

Wskazując na powyższe zarzuty organ rentowy wniósł o zmianę wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W odpowiedzi na apelację organu rentowego odwołujący M. A. wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej, wskazując, że jest on osobą całkowicie niezdolną do pracy oraz przysługuje mu prawo do renty rodzinnej.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Jednocześnie Sąd Apelacyjny podkreśla, że zarzuty podniesione przez organ rentowy w apelacji, Sąd Apelacyjny uznał częściowo za słuszne (naruszenie art. 278 k.p.c. w związku z art. 286 k.p.c. oraz art. 227 k.p.c. wyrażające się w niezasadnym oddaleniu wniosku dowodowego organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego kardiologa), dlatego też postanowił uzupełnić postępowanie dowodowe i przeprowadzić dowód z dokumentacji medycznej odwołującego z (...) ZOZ (...) w N. S. na okoliczność przebiegu leczenia odwołującego i stwierdzonego stanu zdrowia oraz przeprowadzić dowód z opinii biegłego kardiologa na okoliczność czy wnioskodawca jest nadal po 31.10.2018 r. całkowicie niezdolny do pracy – do kiedy, czy też nastąpiła poprawa jego stanu zdrowia w stosunku do orzeczenia Lekarza Orzecznika z 16.10.2014 r. i na czym poprawa ta polegała, natomiast wynik postępowania dowodowego nie wpłynął na zmianę wyroku Sądu I instancji, a więc apelację organu rentowego należało oddalić.

Przypomnieć wypada, że istota sporu w analizowanej sprawie sprowadzała się do ustalenia czy odwołujący jest w dalszym ciągu całkowicie niezdolny do pracy, a jeżeli tak, to czy niezdolność ma charakter trwały, czy okresowy.

Na wstępie niniejszych rozważań, należało powołać podstawy prawne orzeczenia. Zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych renta rodzinna przysługuje uprawnionym członkom rodziny osoby, która w chwili śmierci miała ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki wymagane do uzyskania jednego z tych świadczeń.

W myśl art. 67 ust. 1 cyt. ustawy, do renty rodzinnej uprawnieni są następujący członkowie rodziny spełniający warunki określone w art. 68-71:

1) dzieci własne, dzieci drugiego małżonka oraz dzieci przysposobione;

2) przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci, z wyłączeniem dzieci przyjętych na wychowanie i utrzymanie w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka;

3) małżonek (wdowa i wdowiec);

4) rodzice.

Zgodnie z art. 68 cyt. ustawy emerytalnej dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione mają prawo do renty rodzinnej:

1)  do ukończenia 16 lat;

2)  do ukończenia nauki w szkole, jeżeli przekroczyły 16 lat życia, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia 25 lat życia, albo

3)  bez względu na wiek, jeżeli stały się całkowicie niezdolne do pracy oraz do samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolne do pracy w okresie, o którym mowa w pkt 1 lub 2.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określa, że niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Z kolei art. 12 ust. 2 definiuje całkowitą niezdolność do pracy jako utratę zdolności do wykonywania jakiejkolwiek pracy, zaś art. 12 ust. 3 jako częściową niezdolność do pracy wskazuje utratę zdolności do pracy powodującą w znacznym stopniu utratę zdolności do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

Z kolei art. 13 wyżej wymienionej ustawy określa kryteria oceny stopnia i trwałości niezdolności do pracy oraz rokowań co do odzyskania tej zdolności. Są to: stopień naruszenia sprawności organizmu oraz możliwości przywrócenia niezbędnej sprawności w drodze leczenia i rehabilitacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne.

W rozpoznawanej sprawie spór ograniczał się do ustalenia, czy schorzenia ubezpieczonego M. A. powodują u niego całkowitą niezdolność do pracy.

Sąd Apelacyjny wskazuje, że ocena niezdolności do pracy z medycznego punktu widzenia wymaga wiadomości specjalnych (art. 278 § 1 k.p.c.) Sąd powinien w tym zakresie dopuścić dowód z opinii biegłych, a tym samym nie może - wbrew opinii biegłych - opierać ustaleń w tym zakresie ani na własnym przekonaniu ani na przekonaniu strony (por. wyroki Sądu Najwyższego z 14.03.2007r., III UK 130/06, OSNP 2008 nr 7-8, poz. 113; z 08.05.2008 r., I UK 356/07, OSNP 2009 nr 17-18, poz. 238; z 14.05.2009 r., II UK 211/08). Z kolei zgodnie z art. 278 § 1 k.p.c. w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych Sąd może wezwać jednego lub kilku biegłych w celu zasięgnięcia opinii. Nie budzi wątpliwości, że w sprawie, której przedmiotem jest prawo do renty, warunkująca powstanie tego prawa ocena niezdolności do pracy - w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń ubezpieczonego (wyroki SN z: 12.04.2000 r., II UKN 498/99, OSNAP 2001 nr 19, poz. 597; 07.07.2005 r., II UK 277/04, OSNP 2006 nr 56, poz. 97).

Zakres postępowania dowodowego wyznacza potrzeba procesowa, która stanowi dostateczne wyjaśnienie faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie. Ta ogólna reguła wyznacza zakres postępowania, w tym także czas jego trwania oraz dobór środków dowodowych. Postępowanie dowodowe służy dostatecznemu wyjaśnieniu okoliczności spornych i temu celowi jest podporządkowane. Jego dysponentem jest Sąd w takim znaczeniu, że to on decyduje o potrzebie przeprowadzenia dowodu zarówno wskazanego przez stronę, jak i z urzędu.

Sąd Okręgowy badając stan zdrowia odwołującego dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych z dziedziny neurologii, kardiologii, pulmonologii oraz psychiatry i psychologa. U wnioskodawcy rozpoznano: encefalopatię nadciśnieniową, stan po dwóch incydentach udarowych (2001 r., 2003 r.), śladowy niedowład połowiczy lewostronny, nadciśnienie tętnicze z powikłaniami sercowymi, również neurologicznymi, cukrzycę typu 2, astmę oskrzelową, postać umiarkowana, częściowo kontrolowana, otyłość, przewlekłe zapalenie wątroby typu C, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa lędźwiowego, alergiczny nieżyt nosa, kardiomiopatię nadciśnieniową o umiarkowanym zaawansowaniu, niewydolność rozkurczową serca - klasa czynnościowa (...) (...), organiczne zaburzenia lękowe, uzależnienie od benzodiazepin, bezdech nocny.

Co prawda biegli sądowi neurolog, pulmonolog, psychiatra i psycholog nie stwierdzili u odwołującego całkowitej niezdolności do pracy, wskazywali że istnieje częściowa niezdolność do pracy, natomiast biegły kardiolog w opinii uzupełniającej stwierdził, że wszystkie te choroby nachodzą na siebie, dając sumarycznie bardzo duże upośledzenie sprawności psychosomatycznej. Mając na względzie zdiagnozowane schorzenia, wnioskodawca z ogólnego stanu zdrowia jest nadal osobą całkowicie niezdolną do pracy zarobkowej. Całkowita niezdolność do pracy występuje od zakończenia poprzedniego zasiłku (31.10.2018 r.) - w sposób ciągły.

Biegli podkreślili w swoich opiniach, że wnioskodawca w ostatnim okresie znacznie przytył i obecnie waży (...) kg. Ciężar ciała daje wskaźnik (...) 56,2 powodując otyłość klasy III, aby osiągnąć zalecane (...) 25, wnioskodawca musi schudnąć 100 kg. Tak duża, patologiczna otyłość powoduje oporność na leczenie nadciśnienia tętniczego, cukrzycy, astmy oskrzelowej, bezdechu nocnego. Niestabilne nadciśnienie tętnicze i cukrzyca nasilają niewydolność serca. Z kolei organiczne zaburzenia lękowe oznaczają stany lękowe wywołane uszkodzeniem mózgu w przebiegu encefalopatii nadciśnieniowej i po przebyciu udarów mózgu (utrwalony niedowład lewostronnym potwierdza nieodwracalne uszkodzenie). Uszkodzenie mózgu nie rokuje poprawy.

Jak już wcześniej była mowa, Sąd Apelacyjny zwrócił się o dokumentację medyczną odwołującego do (...) w N. S. oraz przeprowadził dowód z opinii innego biegłego sądowego – kardiologa – dr med. J. P., celem wyjaśnienia spornych okoliczności (zarzutów podniesionych przez organ rentowy).

Biegły kardiolog przeprowadził badanie odwołującego i zapoznał się z całą dostępną dokumentację medyczną. Biegły wskazał, że odwołujący jest leczony z powodu wielu schorzeń. Sprawność jest istotnie ograniczona przez schorzenia układu krążenia i oddechowego nałożenia na otyłość znacznego stopnia (odwołujący przy 176 cm wzrostu waży 200 kg). Jednocześnie biegły podkreślił, że nie jest możliwa jakakolwiek aktywność zawodowa odwołującego oraz że odwołujący ma istotne problemy z czynnościami dnia codziennego. W ocenie biegłego kardiologa w stanie zdrowia i sprawności odwołującego nie nastąpiła żadna poprawa, przeciwnie, obserwuje się progresję wszystkich schorzeń i pogorszenie sprawności. Biegły nadmienił, że aktualny stan wiedzy i doświadczenia zawodowe biegłego nie pozwalają na prognozowanie jakiejkolwiek poprawy zarówno w stanie zdrowia odwołującego jaki i jego sprawności. Odwołujący jest nadal od daty ustalania świadczenia trwale całkowicie niezdolny do pracy.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny stwierdza, że Sąd I instancji prawidłowo uznał, że odwołujący M. A. spełnił wszystkie przesłanki do uzyskania prawa do dochodzonego świadczenia (do renty rodzinnej po zmarłym ojcu).

Sąd Apelacyjny podkreśla, że niektóre zarzuty zawarte we wniesionym środku odwoławczym zasługiwały na uwzględnienie i dlatego też Sąd Apelacyjny przeprowadził dowód z opinii innego biegłego kardiologa oraz dowód z dokumentacji medycznej (...) w N. S., natomiast dodatkowo przeprowadzone postępowanie dowodowe nie wpłynęło na treść zaskarżonego wyroku Sądu I instancji, a rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego w Poznaniu jest słuszne i prawidłowe, albowiem odpowiada prawu i ma odzwierciedlenie w ustalonym należycie stanie faktycznym.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację złożoną w niniejszej sprawie.

sędzia Marta Sawińska