Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 3 marca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Katowicach I Wydział Cywilny

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 3 marca 2021 r. w Katowicach

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.

przeciwko Gminie S.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Okręgowego w Katowicach

z dnia 30 stycznia 2020 r., sygn. akt I C 129/19

1)  oddala apelację;

2)  zasądza od powódki na rzecz pozwanej 4 050 (cztery tysiące pięćdziesiąt) złotych z tytułu kosztów postępowania apelacyjnego.

SSA Lucyna Morys - Magiera SSA Joanna Naczyńska SSO del. Piotr Łakomiak

Sygn. akt I A Ca 317/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wystąpiła z pozwem w postępowaniu upominawczym przeciwko Gminie S. o zapłatę 93.925,56 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami postępowania. Dochodzona należność stanowiła odszkodowanie za niedostarczenie lokali socjalnych dla osób do nich uprawnionych.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 18 stycznia 2019 r., sygn. akt I Nc 18/19, Sąd Okręgowy w Katowicach uwzględnił powództwo w całości, zasądzając od pozwanej na rzecz powódki 93.925,56 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 11 stycznia 2019 r. oraz 4.792 zł tytułem kosztów procesu.

Od powyższego nakazu zapłaty pozwana skutecznie wniosła sprzeciw, domagając się oddalenia powództwa w całości i zasądzenia kosztów procesu. W uzasadnieniu sprzeciwu wskazała, że powódka nie wykazała, iż dysponuje jako właściciel lokalami mieszkalnymi, za które domaga się odszkodowania, nie wykazała z jakich dokumentów wynikają stawki opłat przyjęte przez pozwaną do wyliczenia odszkodowań za niedostarczenie lokali socjalnych, domagała się odszkodowania także za osoby, które nie uzyskały prawa do lokalu socjalnego w wyroku eksmisyjnym oraz kwoty odszkodowania niewspółmiernej do wartości szkody. Pozwana zgłosiła nadto zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia za okres od 1 stycznia 2016 r. do 11 stycznia 2019 r. - do dnia wniesienia pozwu.

Na rozprawie przed sądem pierwszej instancji 13 sierpnia 2019 r., strona powodowa sprostowała treść w ten sposób, że wnosi o zasądzenie od Gminy S. odszkodowania za okres od stycznia 2016 r. do końca 2017 r.

Pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko w sprawie.

W toku postępowania, pismem z dnia 13 listopada 2019 r., powódka cofnęła powództwo co do kwoty 8.114,97 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie oraz wskazała, że obecnie dochodzona kwota roszczenia wynosi 85.810,59zł. W piśmie tym powódka podała konkretne kwoty, o które skorygowała roszczenie w związku z wpłatami dłużników lub kwotami wyegzekwowanymi przez komorników i przedstawiła szczegółowy wykaz należności składających się na żądane odszkodowanie.

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 30 stycznia 2020r. Sąd Okręgowy w Katowicach w punkcie 1. oddalił powództwo w zakresie żądania kwoty 85.810,59 zł (osiemdziesiąt pięć tysięcy osiemset dziesięć złotych pięćdziesiąt dziewięć groszy); w punkcie 2. umorzył postępowanie w pozostałym zakresie; w punkcie 3. zasądził od powódki na rzecz pozwanej kwotę 5400zł (pięć tysięcy czterysta) złotych tytułem kosztów procesu.

Sąd pierwszej instancji ustalił, iż wyrokiem z dnia 13 marca 2013 r., sygn. akt I C 195/12, Sąd Rejonowy w Sosnowcu, w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K. Kopalni (...) w M., nakazał pozwanym K. M. (1), M. M. (1) i O. M. opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) i wydanie go powodowi oraz przyznał pozwanym prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do pozwanych do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 6 września 2013 r., doręczonym dnia 17 września 2013 r., wniosła do Urzędu Miasta S. Miejskiego Zakładu (...) o wskazanie dla wyżej wymienionych lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 27 września 2013 r. zawierające informację, że na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Wyrokiem z dnia 13 lipca 2011 r., sygn. akt I C 557/11, Sąd Rejonowy w Sosnowcu przyznał powodowi M. Z. (1) prawo do lokalu socjalnego i wstrzymał wykonanie jego eksmisji z lokalu mieszkalnego numer (...) położonego w S. przy ul. (...), orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Sosnowcu z dnia 11 stycznia 2000 r., sygn. akt I C 2386/99, do czasu złożenia powodowi przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Sprawa o sygn. akt I C 2386/99 o eksmisję z tego lokalu toczyła się również przeciwko B. Z. i na podstawie wydanego w niej wyroku Spółka Mieszkaniowa (...) w S., jako wierzyciel, wszczęła egzekucję. Komornik Sądowy Rewiru II przy Sądzie Rejonowym w Sosnowcu pismem z dnia 29 sierpnia 2000 r. wezwał Gminę S. do wskazania lokalu socjalnego dla B. Z., zamieszkałej w S. przy ul. (...). Z kolei o wskazanie lokalu socjalnego dla M. Z. (1) powódka zwróciła się do pozwanej pismem z dnia 26 października 2011r., na które pozwana odpowiedziała w dniu 17 listopada 2011r. , że nie dysponuje wolnym lokalem socjalnym. Pismem z dnia 14 marca 2017 r., doręczonym powodowej spółce dnia 17 marca 2017 r., Gmina S. złożyła M. Z. (1) ofertę najmu lokalu socjalnego położonego w S. przy ul. (...), na okres jednego roku.

Wyrokiem z dnia 10 listopada 2016 r., sygn. akt I C 770/16, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K., nakazał pozwanym M. L., B. L. i D. L. opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) oraz przyznał pozwanym prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do pozwanych do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 21 lutego 2017 r., doręczonym dnia 6 marca 2017 r., wniosła do Urzędu Miasta S. Miejskiego Zakładu (...) o wskazanie dla wyżej wymienionych lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 6 kwietnia 2017 r. zawierające informację, że na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Wyrokiem z dnia 21 maja 2012 r., sygn. akt I C 162/12, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K., nakazał pozwanym S. J., A. J., M. J., M. Z. (2) i K. Z. opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) oraz przyznał pozwanym M. J., M. Z. (2) i K. Z. prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do tych pozwanych do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Prawo do lokalu socjalnego nie zostało przyznane S. J. oraz A. J.. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 13 grudnia 2012 r., doręczonym dnia 7 stycznia 2013 r., wniosła do Miejskiego Zakładu (...) w S. o wskazanie dla M. J., M. Z. (2) i K. Z. lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 11 stycznia 2013 r. zawierające informację, że na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Wyrokiem z dnia 20 czerwca 2012 r., sygn. akt I C 198/12, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K. Kopalni (...) w M., nakazał pozwanym D. M., K. M. (2), M. M. (2), M. M. (3) i P. M. opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) oraz przyznał pozwanym prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do pozwanych do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 5 października 2012 r., doręczonym dnia 8 października 2012 r., wniosła do Miejskiego Zakładu (...) w S. o wskazanie dla wyżej wymienionych lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 10 października 2012 r. zawierające informację, że na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Wyrokiem z dnia 8 marca 2012 r., sygn. akt I C 1373/11, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K. Kopalni (...) w M., nakazał pozwanej B. N. opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) oraz przyznał pozwanej prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do pozwanej do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 18 maja 2012 r., wniosła do Miejskiego Zakładu (...) w S. o wskazanie dla wyżej wymienionej lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 18 września 2014 r. zawierające informację, że na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Wyrokiem z dnia 5 września 2013 r., sygn. akt I C 952/13, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K. Kopalni (...) w M., nakazał pozwanym Z. C., R. C., K. C. oraz małoletniej S. C., reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego R. C., opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) oraz przyznał pozwanym R. C., K. C. oraz małoletniej S. C., reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego R. C., prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do tych pozwanych do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. Prawo do lokalu socjalnego nie zostało przyznane Z. C.. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 24 lipca 2014 r., doręczonym dnia 8 sierpnia 2014 r., wniosła do Miejskiego Zakładu (...) w S. o wskazanie dla R. C., K. C. i S. C. lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 19 września 2014 r. zawierające informację, że na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Wyrokiem z dnia 6 listopada 2012 r., sygn. akt I C 497/12, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K. Kopalni (...) w M., przyznał pozwanym W. C. i H. C. prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do tych pozwanych do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 5 kwietnia 2013 r., doręczonym dnia 8 maja 2013 r., wniosła do Urzędu Miasta S. o wskazanie dla wyżej wymienionych lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 7 czerwca 2013 r. zawierające informację, ż*e na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Wyrokiem z dnia 15 maja 2012 r., sygn. akt I C 194/12, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K. Kopalni (...) w M., nakazał pozwanym K. S., J. K., R. K., D. K. (1) oraz małoletniemu D. K. (2), reprezentowanemu przez rodziców J. K. i R. K., opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) oraz przyznał pozwanym prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do pozwanych do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego.

Wyrokiem z dnia 4 lipca 2016 r., sygn. akt I C 744/16, Sąd Rejonowy w Sosnowcu w sprawie z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w K., nakazał pozwanej E. P. opróżnienie z rzeczy i opuszczenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w S. przy ul. (...) (pkt 1) oraz przyznał pozwanej prawo do lokalu socjalnego i nakazał wstrzymanie eksmisji w stosunku do pozwanej do czasu złożenia przez Gminę S. oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. (...) Spółka z o.o. w K., jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) S.A. w K., pismem z dnia 5 czerwca 2017 r., doręczonym dnia 13 czerwca 2017 r., wniosła do Urzędu Miasta S. o wskazanie dla wyżej wymienionej lokalu socjalnego. W odpowiedzi powódka otrzymała pismo z dnia 27 czerwca 2017 r. zawierające informację, że na ten moment pozwana nie dysponuje odpowiednim lokalem.

Jeżeli chodzi o wykazanie wysokości dochodzonego roszczenia, Sąd Okręgowy wskazał, iż powódka do pisma ograniczającego powództwo dołączyła, podobnie jak wcześniej do pozwu, kartoteki księgowe, a wraz z pozwem złożono zbiorcze zestawienie kwot odszkodowań, tabele z wyliczonymi kwotami odszkodowań odnośnie poszczególnych lokali, zawiadomienia o wysokości opłat.

Ustalono nadto w oparciu o zeznania świadka A. P., że niektórzy z eksmitowanych lokatorów dokonali wpłat na poczet należności z tytułu odszkodowania za korzystanie z lokali i otrzymała też powódka należności wyegzekwowane przez komorników.

Sąd pierwszej instancji uznał, iż istotną okolicznością wymagającą rozważenia w pierwszej kolejności była legitymacja czynna powódki. Zaznaczył, że ostatecznie powódka domaga się na podstawie art. 417 kc w związku z art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego zasądzenia od pozwanej Gminy 85.810,59 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie z tytułu odszkodowania za niewykonanie obowiązku dostarczenia - w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2017 r. - lokalu socjalnego oznaczonym osobom, wobec których sąd nakazał opróżnienie lokali, orzekając zarazem o ich uprawnieniu do otrzymania lokali socjalnych i wstrzymując eksmisje do czasu ich dostarczenia.

Sąd Okręgowy zważył, iż roszczenie przewidziane w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, przysługuje osobie będącej właścicielem lokalu w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 tej ustawy w okresie, którego dotyczy żądanie pozwu. Ocenił, że o tym, kto może wystąpić skutecznie z takim żądaniem, decydują zasady ogólne określone w art. 361 kc, co oznacza, że uprawniony do odszkodowania jest każdy i tylko ten, kto wykaże szkodę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym z niedostarczeniem lokalu socjalnego, a więc uszczerbek w wysokości różnicy między majątkiem, jaki miałby, gdyby dysponował lokalem swobodnie, a majątkiem jaki ma, nie mogąc lokalem swobodnie dysponować z powodu niemożności wykonania eksmisji na skutek niedostarczenia lokalu socjalnego. Uszczerbek ten może obejmować zarówno utracone korzyści w postaci pożytków, które z wystarczającą dozą prawdopodobieństwa zostałyby pobrane, gdyby lokal został opróżniony, jak i stratę w postaci poniesionych kosztów eksploatacji i utrzymania lokalu, które nie są kompensowane w ramach czynszu. Niewątpliwa, zdaniem Sądu, była możliwość dochodzenia od gminy odszkodowania przez posiadacza lokalu (budynku, nieruchomości), któremu przysługuje skuteczny względem właściciela tytuł prawny do władania rzeczą, przy czym może tu chodzić nie tylko o własność czy inne prawo rzeczowe, ale także o wywodzone od właściciela prawo typu obligacyjnego (np. najem czy dzierżawę).

Sąd pierwszej instancji zważył, iż w żadnym z postępowań eksmisyjnych z lokali, za korzystanie z których powódka dochodzi odszkodowania, nie występowała powódka po stronie powodowej. Z wezwań o wskazanie lokali socjalnych kierowanych do pozwanej wynika zaś, że działania te powódka podejmowała jako zarządca nieruchomości działający w imieniu i na rzecz (...) Spółki Akcyjnej w K.. Z kolei w uzasadnieniu pozwu powódka podała, że jest właścicielem lokali mieszkalnych zajmowanych przez najemców, wobec których Sąd Rejonowy w Sosnowcu orzekł eksmisje wraz z prawem do lokali socjalnych. Jednak do dnia zamknięcia rozprawy powódka nie wykazała, że do przedmiotowych lokali mieszkalnych przysługuje jej tytuł własności ani też inny skuteczny względem właściciela tytuł prawny ( rzeczowy lub obligacyjny ) do władania rzeczą, pozwalający jej dochodzić w imieniu własnym i na własną rzecz odszkodowania, o którym mowa w art. 18 ust. 1 – 3 ustawy.

Wobec powyższego w części, w której powódka pozew cofnęła, Sąd Okręgowy postępowanie umorzył na podstawie art. 355 kpc w zw. z art. 203 § 1 kpc, a w pozostałym zakresie powództwo oddalił jako niewykazane.

O kosztach postępowania pierwszoinstancyjnego orzeczono na zasadzie art. 98 kpc.

Apelację od tego wyroku wniosła powódka, kwestionując go w zakresie punktu 1., w którym oddalono powództwo z uwagi na niewykazanie legitymacji procesowej czynnej przez stronę powodową oraz w konsekwencji punktu 3., obciążającego powódkę kosztami procesu. Wnosiła zatem o uchylenie orzeczenia Sądu Okręgowego w Katowicach w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, ewentualnie o jego zmianę poprzez zasądzenie na rzecz powódki kwotę 85.810,59 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu według norm prawem przepisanych.

Apelująca zarzucała naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało wpływ na wynika sprawy w postaci art. 230 kpc w zw. z art. 229 kpc poprzez uznanie, iż powódka nie posiada legitymacji czynnej w niniejszej sprawie z uwagi na dostarczone wyroki o eksmisję oraz wnioski do pozwanej o wskazanie lokalu socjalnego, gdzie powódka występowała jako zarządca nieruchomości, bądź wydane zostały na (...) S.A. z siedzibą w K., podczas gdy strona pozwana nie kwestionowała braku legitymacji czynnej powoda z uwagi na wyżej wskazaną okoliczność.

Powódka podnosiła nadto obrazę art. 228 §1 kpc poprzez pominięcie okoliczności znanej z urzędu Sądowi z uwagi na prowadzenie innych spraw przeciwko pozwanej i innym Gminom, iż powódka nabyła nieruchomości od (...) S.A. z siedzibą w K..

Wskazywała również na naruszenie art. 6 kc w związku z art. 232 kpc poprzez uznanie, iż to na powódce spoczywa obowiązek wykazania, że dysponuje lokalami objętymi niniejszym roszczeniem, podczas gdy to na pozwanej spoczywa obowiązek udowodnienia, iż dostarczyła lokal socjalny osobom, objętym niniejszym roszczeniem, gdyż powódka nie ma prawnie innej możliwości odzyskania władztwa nad własnym mieniem do czasu dostarczenia lokali socjalnych osobom uprawnionym, a sam zarzut w tym zakresie jest niewystarczający.

Apelująca zarzucała również naruszenie art. 232 kpc z uwagi, iż sąd pierwszej instancji z uwagi na wątpliwości w zakresie legitymacji procesowej powódki, winien dopuścić poniższe dowody z urzędu na tę okoliczność.

Powódka motywowała, iż jej zdaniem doszło do nierozpoznania istoty sprawy, zgodnie z treścią przepisu art. 386 § 4 kpc. Podnosiła, iż strona pozwana nie podniosła zarzutu braku legitymacji czynnej strony powodowej, a jedynie w sprzeciwie od nakazu zapłaty zaznaczała, iż powódka nie wykazała, że dysponuje jako właściciel lokalami. Dysponowanie lokalem wedle skarżącej jest różne od prawa własności. Zdaniem skarżącej nadto, przy tak sformułowanym zarzucie pozwanej reprezentowanej przez profesjonalnego pełnomocnika, nadal nie zostało wprost oświadczone przez przeciwnika, iż powódka nie wykazała legitymacji procesowej czynnej. Zarzucała ponadto, że w przypadku wątpliwości w tym zakresie oraz z uwagi na sposób sformułowanego zarzutu pozwanego, sąd pierwszej instancji winien wskazać stronie powodowej na konieczność udowodnienia własności lokali. Zaznaczała ponadto, że sąd pierwszej instancji nie powinien w związku z powyższym wydać nakaz zapłaty, skoro w jego ocenie powódka nie wykazała legitymacji czynnej, lecz zastosować art. 232 kpc poprzez żądanie złożenia odpowiednich dokumentów prawa własności lokali przez powódkę lub dopuścić z urzędu dowód ze stosownych dokumentów znajdujących się w różnych aktach spraw prowadzonych z udziałem stron w innych procesach toczących się przed Sądem Okręgowym w Katowicach, a z których wynikałoby, iż powódka przejęła zasób mieszkaniowych uprzednio stanowiący własność (...) S.A. z siedzibą w K.. Zdaniem apelującej jest to informacja znana Sądowi Okręgowemu z urzędu.

W apelacji zawarto ponadto wnioski o dopuszczenie dowodu z dołączonych do niej dokumentów w postaci zestawienia ksiąg wieczystych, aktu notarialnego z 18 kwietnia 2017r. wraz z planem podziału (...) S.A, z siedzibą w K. na okoliczność ich treści oraz dla wykazania prawa własności lokalu objętych treścią roszczenia, potwierdzających legitymacje procesową czynną strony powodowej.

Do apelacji dołączono nieuwierzytelnione kserokopie :

- aktu notarialnego z 18 kwietnia 2014r., Rep. A Nr 2394/2017, zawierającego Uchwałę nr 1/2017 Nadzwyczajnego Zgromadzenia powódki,

- wydruku planu podziału (...) SA w K. - pozbawionego załączników, w tym załącznika nr 6 mającego zawierać zestawienie składników wchodzących w skład (...) według stanu na dzień1 września 2016r.,

- niepodpisanego wydruku tabeli przypisującej nazwiska lokatorów i adresy do naniesionych na nią numerów Ksiąg Wieczystych.

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji powódki oraz zasądzenie od niej koszów postępowania odwoławczego według norm przepisanych. Domagała się także pominięcia wniosków dowodowych zawartych w apelacji jako spóźnionych.

Na rozprawie apelacyjnej 3 marca 2021r. oddalono wnioski dowodowe zgłoszone w apelacji powódki jako spóźnione, na zasadzie art. 381 kpc. Nie było bowiem żądnych przeszkód, by powódka reprezentowana przez wykwalifikowanego pełnomocnika powołała dowód z dokumentów dołączonych do apelacji na wcześniejszym etapie postępowania, potrzeba jego powołania także nie wynikła dopiero w postępowaniu odwoławczym. Powódka pozostawała w posiadaniu stosownej dokumentacji w czasie trwania procesu przed Sądem Okręgowym, okoliczności przeciwnej apelująca nie naprowadzała, ani nie wykazywała. W istocie, pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym podnosiła, iż powódka nie wykazała, czy dysponuje jako właściciel lokalami mieszkalnymi, za które w niniejszej sprawie sądowej żąda odszkodowania. Zdaniem Sądu Odwoławczego takie sformułowanie zawarte w sprzeciwie, należycie świadczy o dążeniu do podważenia legitymacji czynnej powódki, zwłaszcza, że pozwana kwestionowała dochodzone roszczenie w całości co do zasady i wysokości, wnosząc o oddalenie powództwa w całości.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powódki nie mogła odnieść skutku.

Jeżeli chodzi o okoliczności notoryjne, na które apelująca się powołuje, nie sposób uznać, iżby właścicielskie uprawnienia powódki w odniesieniu do wszystkich lokali, których dotyczy roszczenie, były znane Sądowi Okręgowemu z urzędu.

Nie są one także znane z urzędu Sądowi Apelacyjnemu.

Zgodnie z regulacjami art. 213 § 1 kpc oraz art. 228 § 2 kpc w brzmieniu znajdującym zastosowanie w niniejszej sprawie, w związku z wydaniem nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym przed dniem wejścia w życie nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 7 listopada 2019r. (art. 11 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw), sąd pierwszej instancji w sytuacji, gdyby uznawał za notoryjny przymiot właściciela po stronie powódki w odniesieniu do konkretnych lokali, wyszczególnionych w pozwie, na rozprawie zwróciłby na ten fakt uwagę stron. Nie miało to miejsca w niniejszej sprawie. Co więcej: z treści uzasadnienia Sądu Okręgowego wynika, ponad wszelką wątpliwość, iż okoliczność ta nie była mu znana z urzędu. Tym samym zarzut naruszenia art. 228 § 1 kpc, zawarty w apelacji, okazał się być niezasadny.

Sąd Apelacyjny uznał, zważywszy na kwestionowanie właścicielskich uprawnień powódki w sprzeciwie od nakazu zapłaty, że obowiązek udowodnienia legitymacji czynnej spoczywał wbrew stanowisku apelującej na powódce, która z nich wywodziła dochodzone roszczenie odszkodowawcze. Także zatem zarzut naruszenia norm art. 6 kc i art. 232 kpc, który podnosiła apelująca, nie mógł odnieść skutku. Z obowiązku tego powódka nie wywiązała się, mimo realnej możliwości zgłoszenia wniosków dowodowych na stosownym etapie postępowania. Próby wykazywania legitymacji czynnej powódki w ramach postępowania apelacyjnego okazały się spóźnione, a wnioski dowodowe w tym względzie uznano za sprekludowane. Na marginesie wskazać wypada, iż dołączone do apelacji wydruki w formie nieuwierzytelnionych kserokopii nie stanowią dokumentów w rozumieniu art. 244 kpc, ani art. 245 kpc, zatem nie mogą być przedmiotem dowodu w cywilnym postępowaniu sądowym; niezależnie od tego nie są adekwatnymi i kompletnymi środkami dowodowymi dla wykazania prawa własności budynków, w których położone są lokale wymienione w pozwie. Nie sposób byłoby, w oparciu o niesione przez nie dane, zidentyfikować poszczególnych lokali, z którymi wiązało się roszczenie powódki, jako przedmiot własności powódki; nie pozwalałyby zatem nadal na stwierdzenie, iż powódce przysługuje prawo, kwestionowane przez pozwaną w toku procesu, a które warunkuje możliwość skutecznego dochodzenia w niniejszej sprawie zgłoszonego roszczenia.

Fakt uprzedniego wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym w warunkach, w których nie zachodziły przesłanki określone w art. 499 § 1 kpc w brzmieniu znajdującym zastosowanie w niniejszej sprawie, nie stoi na przeszkodzie późniejszej konstatacji sądu pierwszej instancji, zgodnie z którą legitymacja czynna powódki nie została udowodniona. Wskazuje na to w szczególności treść sprzeciwu pozwanej od nakazu zapłaty, której to stanowisko pozwoliło na podjęcie wątpliwości co do legitymacji czynnej powódki.

Sąd Odwoławczy zważył ponadto, że pozwana w sprzeciwie od nakazu zapłaty w jasno podnosiła, iż powódka nie wykazała, czy dysponuje jako właściciel lokalami mieszkalnymi, za które w niniejszej sprawie sądowej żąda odszkodowania. Takie sformułowanie, jak już wyżej wskazano, świadczy zdecydowanie o podważaniu legitymacji czynnej powódki, zwłaszcza, że pozwana kwestionowała dochodzone roszczenie w całości co do zasady i wysokości, wnosząc o oddalenie powództwa. Nie sposób w takim razie zaakceptować zarzutu naruszenia norm art. 229 kpc i art. 230 kpc, podnoszonego w apelacji.

W niniejszej sprawie, której przedmiotem jest roszczenie pieniężne, zgłoszone przez stronę reprezentowaną przez profesjonalnego pełnomocnika, zdaniem Sądu Apelacyjnego, nie zachodzi obowiązek działania Sądu z urzędu w zakresie dowodzenia legitymacji czynnej po stronie powódki, na który powoływano się w apelacji. Wręcz przeciwnie: takie działania procesowe sądu pierwszej instancji mogłyby doprowadzić do naruszenia kodeksowej zasady równości stron i kontradyktoryjności cywilnego postępowania sądowego. Nie sposób dopatrzeć się tu przyczyn, które mogłyby leżeć u podstaw takiego obowiązku, a z uwagi na przedmiot niniejszego postępowania oraz występujące w nim strony, nie mógłby ich stanowić również przepis art. 232 kpc, powołany przez powódkę w apelacji. Sąd Apelacyjny zważył, iż zastosowanie przez sąd art. 232 zd. 2 kpc może stać się obowiązkiem sądu w wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych wypadkach, a naruszenie wówczas tego obowiązku - stanowić usprawiedliwioną podstawę skargi kasacyjnej. Taki szczególny przypadek uzasadniający dopuszczenie dowodu z urzędu z reguły nie zachodzi, gdy strona w postępowaniu przed sądami niższych instancji była reprezentowana przez adwokata (tak: postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 października 2020 r., IV CSK 114/20, LEX nr 3068818, wyroki Sądu Najwyższego z dnia 26 marca 2009 r., I CSK 415/08, nie publ. i z dnia 24 listopada 2010 r., II CSK 297/10, nie publ.). Zarzut naruszenia również powyższej regulacji prawa procesowego nie mógł więc odnieść zamierzonego przez apelującą skutku. Wypadek szczególny, zdaniem Sądu Apelacyjnego, w niniejszej sprawie jednak nie zachodzi i także regulacje dotyczące postępowania, które znalazły zastosowanie na obecnym etapie postępowania, nie pozwalają na dopuszczenie z urzędu dowodów na okoliczność wykazania legitymacji czynnej powódki.

Z tych przyczyny ustalenia faktyczne Sądu Okręgowego zasługiwały w pełni na poparcie, Sąd Odwoławczy uznał je więc za własne, bez konieczności ponownego przytaczania, czy też uzupełnienia materiału dowodowego.

Sąd Apelacyjny przyjął nadto, iż ocena prawna roszczenia powódki, zgłoszonego do rozpoznania w niniejszej sprawie, dokonana przez sąd pierwszej instancji, w świetle dostarczonego materiału dowodowego, była trafna. Stąd została w całości przyjęta za własną przez sąd drugiej instancji. Żaden z zarzutów podnoszonych w środku zaskarżenia powódki nie był w stanie jej prawidłowości wzruszyć.

Powódka, jak słusznie wskazano w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie wykazała, iż posiada uprawnienie do dochodzenia odszkodowania za niedostarczenie przez pozwaną lokali socjalnych wskazanym lokatorom, co do których orzeczono eksmisję z zajmowanych lokali, z przyznaniem im uprawnień do otrzymania lokali socjalnych. Takie odszkodowanie przysługuje, jak zasadnie zaznaczył to sąd pierwszej instancji, podmiotowi wykazanemu jako właściciel lokali w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 2 tej ustawy w okresie, którego dotyczy żądanie pozwu, względnie któremu do przedmiotowych lokali mieszkalnych przysługuje inny skuteczny względem właściciela tytuł prawny (rzeczowy lub obligacyjny) do władania rzeczą. Powódka uprawnienia tego nie wykazała. Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 kpc), a ciężar udowodnienia faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sporu w sprawie spoczywa na stronie, która z tych faktów wywodzi skutki prawne (art. 6 kc, art. 227 kpc). Adresatem normy zawartej w art. 3 kpc są strony, a nie sąd (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 29 grudnia 2003r., I A Ca 1457/03, OSA 2005, 3, 12). Okoliczności powyższe zostały należycie przez Sąd Okręgowy rozważone, trudno więc przyjąć, iżby nie rozpoznał on istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 kpc, co miałoby prowadzić do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji. Zarzuty podnoszone przez skarżącą okazały się nieuzasadnione.

Z tych przyczyn oddalono apelację powódki, po myśli art. 385 kpc.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na zasadzie odpowiedzialności za wynik sporu, zgodnie z art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art. 99 kpc w zw. z art. 108 § 1 kpc, obciążając nimi przegrywającą powódkę. Na koszty w wysokości 4050zł składa się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej będącego radcą prawnym, obliczone w oparciu o § 2 pkt 6 w związku § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (j.t. Dz.U. z 2018 r., poz. 256).

SSA Lucyna Morys-Magiera SSA Joanna Naczyńska SSO del. Piotr Łakomiak