Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 29 października 2021 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi-Widzewa w Łodzi VIII Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Anna Bielecka-Gąszcz

Protokolant: st. sekr. sąd. Agnieszka Kamińska

po rozpoznaniu w dniu 13 października 2021 roku w Łodzi

na rozprawie

sprawy z wniosku R. R., H. D., A. M.

z udziałem J. M. i E. N.

o dział spadku po H. M. i E. M. (1)

postanowił:

1)  ustalić, że w skład spadku po H. M. (synu A.), zmarłym w dniu 4 grudnia 1987 roku, wchodziło prawo własności nieruchomości gruntowej częściowo zabudowanej, położonej w A. przy ulicy (...), obejmującej działki ewidencyjne:

a)  numer 95/25 (obecnie odrębna nieruchomość przy ul. (...) w A., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...)) o powierzchni 0,1153 ha i wartości 149.000 zł,

b)  numer 95/10 o powierzchni 0,0829 ha i wartości 107.100 zł,

c)  numer 95/9 o powierzchni 0,0825 ha i wartości 106.600 zł,

d)  numer 95/67 i 95/68 (dawniej numer 95/4) o powierzchni 0,6367 ha i wartości 466.400 zł,

w obrębie (...) A., jednostce ewidencyjnej (...)_2 A., powiecie (...) wschodnim, województwie (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadził księgę wieczystą KW nr (...) (aktualnie (...));

2)  ustalić, że w skład spadku po E. M. (2) z domu C. (córce B. i J.), zmarłej w dniu 4 listopada 2007 roku, wchodzi prawo własności nieruchomości gruntowej częściowo zabudowanej, położonej w A. przy ulicy (...), obejmującej działki ewidencyjne:

a)  numer 95/10 o powierzchni 0,0829 ha i wartości 107.100 zł,

b)  numer 95/9 o powierzchni 0,0825 ha i wartości 106.600 zł,

c)  numer 95/67 i 95/68 (dawniej numer 95/4) o powierzchni 0,6367 ha i wartości 466.400 zł,

w obrębie (...) A., jednostce ewidencyjnej (...)_2 A., powiecie (...) wschodnim, województwie (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...);

3)  dokonać pomiędzy wnioskodawcami R. R., H. D., A. M. a uczestnikami postępowania J. M. i E. N. działu pozostałej części spadku po H. M. (nieobjętej umową o częściowym dziale spadku po H. M., zawartą w dniu 4 maja 2004 roku w formie aktu notarialnego przed notariuszem J. K., zarejestrowanej w Rep. A nr 2387/2004) oraz działu spadku po E. M. (1) w ten sposób, że:

działkę ewidencyjną numer (...) opisaną w punkcie 2c (drugim litera c) niniejszego postanowienia podzielić na 6 (sześć) działek ewidencyjnych oznaczonych numerami:

- 95/71 o powierzchni 0,0770 ha,

- 95/72 o powierzchni 0,1000 ha,

- 95/73 o powierzchni 0,1238 ha,

- 95/74 o powierzchni 0,1119 ha,

- 95/75 o powierzchni 0,1119 ha,

- 95/76 o powierzchni 0,0952 ha,

na mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału, sporządzonej przez geodetę uprawnionego inż. M. R. w dniu 27 lipca 2021 roku, zaewidencjonowanej za identyfikatorem ewidencyjnym operatu technicznego numer P. (...).2021. (...) przez Starostę (...) Wschodniego w dniu 9 września 2021 roku,

w następstwie czego całą nieruchomość opisaną w punkcie 2 (drugim) niniejszego postanowienia podzielić na 8 (osiem) nieruchomości oznaczonych jako działki o numerach:

a)  95/9 o powierzchni 0,0825 ha (opisana i oznaczona na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z mapy ewidencyjnej sporządzonych w dniu 4 sierpnia 2017 roku przez Starostę (...) Wschodniego - (...).E.421.544.2017),

b)  95/10 o powierzchni 0,0829 ha (opisana i oznaczona na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z mapy ewidencyjnej sporządzonych w dniu 4 sierpnia 2017 roku przez Starostę (...) Wschodniego - (...).E.421.544.2017),

c)  95/71 o powierzchni 0,0770 ha (oznaczona na powyższej mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału),

d)  95/72 o powierzchni 0,1000 ha (oznaczona na powyższej mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału),

e)  95/73 o powierzchni 0,1238 ha (oznaczona na powyższej mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału),

f)  95/74 o powierzchni 0,1119 ha (oznaczona na powyższej mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału),

g)  95/75 o powierzchni 0,1119 ha (oznaczona na powyższej mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału),

h)  95/76 o powierzchni 0,0952 ha (oznaczona na powyższej mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału) oraz 95/68 o powierzchni 0,0168 ha (opisana i oznaczona na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z mapy ewidencyjnej sporządzonych w dniu 4 sierpnia 2017 roku przez Starostę (...) Wschodniego - (...).E.421.544.2017), to jest łącznie o powierzchni 0,1120 ha,

i przyznać bez wzajemnych spłat i dopłat:

a)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) wnioskodawczyni R. R. na wyłączną własność,

b)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) wnioskodawcy A. M. na wyłączną własność,

c)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) na prawach współwłasności w częściach ułamkowych: A. M. w udziale o wielkości 1/25 (jednej dwudziestej piątej) części, R. R. w udziale o wielkości 1/25 (jednej dwudziestej piątej) części, J. M. w udziale o wielkości 9/25 (dziewięciu dwudziestych piątych) części, E. N. w udziale o wielkości 7/25 (siedmiu dwudziestu piątych) części, H. D. w udziale o wielkości 7/25 (siedmiu dwudziestu piątych) części,

d)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) na prawach współwłasności w częściach ułamkowych: A. M. w udziale o wielkości 20/100 (dwudziestu setnych) części, R. R. w udziale o wielkości 22/100 (dwudziestu dwóch setnych) części, J. M. w udziale o wielkości 58/100 (pięćdziesięciu ośmiu setnych) części,

e)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) uczestnikowi J. M. na wyłączną własność,

f)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) na prawach współwłasności w częściach ułamkowych: H. D. w udziale o wielkości 1/2 (jednej drugiej części) i E. N. w udziale o wielkości 1/2 (jednej drugiej części),

g)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) uczestniczce E. N. na wyłączną własność,

h)  nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) wnioskodawczyni H. D. na wyłączną własność;

4)  przyznać i wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi na rzecz adw. J. Z. kwotę 4.428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu wnioskodawcy A. M.;

5)  przyznać i wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi na rzecz adw. Z. H. kwotę 4.428 zł (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu uczestnikowi J. M.;

6)  nakazać pobrać od wnioskodawczyni R. R., wnioskodawczyni H. D. i uczestniczki E. N. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwoty po 500 zł (po pięćset złotych) tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych, zaś w pozostałym zakresie odstąpić od obciążenia wnioskodawców i uczestników obowiązkiem pokrycia nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygn. akt VIII Ns 421/12

UZASADNIENIE

W dniu 24 sierpnia 2012 roku H. D., R. R. oraz A. M. złożyli wniosek o dokonanie działu spadku po H. M. i E. M. (1), wskazując, że do kręgu spadkobierców poza nimi należą uczestnicy postępowania J. M. oraz E. N.. W uzasadnieniu wyjaśnili, że w skład spadku wchodzi grunt o powierzchni 9174 m ² obejmujący: działkę rolną nr (...) o pow. 6367 m ² przy ul. (...), działkę nr (...) przy ul. (...) o pow. 1153 m ², którą otrzymała E. R. i którą obecnie uczestniczka zamieszkuje, działkę nr (...) o pow. 825 m ² przeznaczoną pod zabudowę oraz działkę nr (...) o pow. 829 m ², na której zamieszkiwali spadkodawcy. W dalszej kolejności podnieśli, że dział powinien nastąpić wg udziałów spadkowych, po 1/5 dla każdego ze spadkobierców, przy czym udział E. R. winien uwzględniać otrzymaną przez nią działkę, dodatkowo otrzymałaby ona część działki nr (...). (wniosek o dział spadku k. 3-3v.)

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka E. N. wskazała że przypadający jej udział w spadku wynosi 1664 m ², jest jednak w stanie z niego zrezygnować w zamian za przyłączenie do działki o nr (...) stanowiącej jej własność, działki o pow. 741,8 m ² albo za spłatę takiego udziału. (odpowiedź na wniosek k. 32-32v, pismo przygotowawcze k. 51)

Na rozprawie w dniu 16 kwietnia 2013 roku H. D. poparła wniosek oświadczając, że w skład spadku po rodzicach wchodzi nieruchomość składająca się z dwóch działek o nr (...) o łącznej pow. 9753 m ², przy czym aktualnie zostało 9208 metrów tej ziemi. Wniosła o dokonanie podziału na 5 części, z zastrzeżeniem, że dom winien przypaść A. M.. Niezawodowy pełnomocnik E. N. oświadczył, że do spadku wchodzi nieruchomość o pow. (...). (protokół rozprawy k. 55-56)

W piśmie przygotowawczym z dnia 5 czerwca 2013 roku pełnomocnik z urzędu wnioskodawcy A. M. sprecyzował wniosek wskazując, że jego przedmiotem jest nieruchomość położona w A. przy ul. (...) o pow. 8055 m ², składająca się z działek nr (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), z uwzględnieniem odłączonej od tej nieruchomości działki nr (...) o pow. 1153 m ², która na mocy aktu notarialnego rep A 2387/2004 z dnia 4 maja 2004 roku przypadła na własność uczestniczki E. N.. W świetle powyższego wniósł o dokonanie podziału w ten sposób, że: (1) na rzecz E. N. przypadnie działka nr (...) o pow. 1153 m ² oraz udział w działce nr (...) o pow. 6367 m ² w wysokości (...) części, (2) na rzecz A. M. przypadnie zajmowana przez niego działka nr (...) o pow. 829 m ² oraz udział w działce nr (...) o pow. 6367 m ² w wysokości (...) części, (3) na rzecz R. R. przypadnie zajmowana przez nią działka nr (...) o pow. 825 m ² oraz udział w działce nr (...) o pow. 6367 m ² w wysokości (...) części, (4) na rzecz H. D. i J. M. przypadnie udział w działce nr (...) o pow. 6367 m ² w wysokości po 2877/10000 części. Pełnomocnik wyjaśnił, że propozycja ta uwzględnia części nieruchomości spadkowej będące już w posiadaniu spadkobierców, przy czym za punkt wyjścia przyjęto łączną powierzchnię nieruchomości podlegającej podziałowi, która wynosi 8055 m ² + 1153 m ², a więc razem 9208 m ². (pismo przygotowawcze k. 74-74v.)

Na rozprawie w dniu 15 października 2013 roku pełnomocnik z urzędu A. M. podtrzymał stanowisko w sprawie, dodając, że działka będąca w posiadaniu E. N. nie podlega podziałowi, winna być jednak uwzględniona przy wzajemnych rozliczeniach stosoanie do porozumienia z dnia 14 października 2008 roku. H. D. i R. R. przyłączyły się do tego stanowiska. Stanowisko w sprawie podtrzymał także pełnomocnik E. N., który ponadto oświadczył, że wymawia porozumienie z dnia 14 października 2008 roku. (protokół rozprawy k. 98-100)

W piśmie przygotowawczym z dnia 6 listopada 2013 roku pełnomocnik z urzędu J. M. przyłączył się co do zasady do wniosku. Wyjaśnił, że w skład spadku wchodzą działki nr: (...) o wartości 345.900 zł, 95/10 o wartości 278.700 zł, 95/9 o wartości 247.500 zł i 95/4 o wartości 512.080 zł. W świetle powyższego wniósł o przyznanie: (1) na rzecz E. N. działki nr (...) z obowiązkiem spłaty na rzecz R. R. kwoty 29.336 zł, na rzecz J. M. kwoty 19.864 zł, na rzecz H. D. kwoty 19.864 zł, (2) na rzecz A. M. działki nr (...) z obowiązkiem spłaty na rzecz H. D. i J. M. kwoty po 932 zł, (3) na rzecz J. M. i H. D. po połowie działki nr (...). (pismo przygotowawcze k. 104-104v.)

W piśmie przygotowawczym z dnia 16 grudnia 2013 roku E. N. wniosła o odrzucenie propozycji podziału przedstawionych przez pozostałych uczestników. Następnie, w piśmie przygotowawczym z dnia 28 lutego 2014 roku zawodowy pełnomocnik E. N., przyłączając się do wniosku co do zasady, wniósł o ustalenie, że w skład spadku po H. i E. M. (1) wchodzi nieruchomość położona w A. przy ul. (...), w skład której wchodzą działki nr (...), a także o dokonanie działu spadku w ten sposób, że R. R. przypadnie działka nr (...), A. M. działka nr (...), zaś działka (...) zostanie podzielona między pięcioro uczestników, zgodnie z projektem podziału załączonym przez E. N.. Stosownie do wysokości udziałów w spadku każdy z uczestników winien otrzymać działkę o pow. 1611 m ². Po uwzględnieniu dotychczasowego posiadania działek nr (...), R. R. przysługiwałaby działka o pow. 786 m ², A. M. przysługiwałaby działka o pow. 782 m ², natomiast pozostałym osoby działki o pow. 1611 m ² każda, przy czym przyznana ostatecznie uczestnikom powierzchnia działek winna uwzględniać konieczność wyznaczenia drogi zapewniającej połączenie z ul. (...). Odnośnie działki nr (...) pełnomocnik wyjaśnił, że nie wchodzi ona w skład spadku, ponieważ na mocy umowy częściowego nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości z dnia 4 maja 2014 roku, zawartej w formie aktu notarialnego, stała się ona własnością E. N.. Strony tej umowy stwierdziły, że zniesienie współwłasności następuje bez jakichkolwiek spłat i dopłat między nimi. W zakresie porozumienia z dnia 14 października 2008 roku pełnomocnik podniósł, że nie zostało podpisane przez wszystkich współwłaścicieli i nie ma mocy prawnej. (pismo przygotowawcze k. 106-109, k. 131-133)

W dalszym toku postępowania wnioskodawcy i uczestnicy przedstawiali kolejne stanowiska w sprawie.

Postanowieniem wstępnym z dnia 21 lipca 2015 roku Sad ustalił, że w skład spadku po H. M. wchodzi nieruchomość w postaci działki gruntu o nr 95/25 o pow. 0,1153 ha położona w A. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...) (pkt 1 sentencji) oraz, że w skład spadku po E. M. (1) nie wchodzi nieruchomość w postaci działki gruntu o nr 95/25 o pow. 0,1153 ha położona w A. przy ul. (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą nr (...) (pkt 2 sentencji).

W piśmie przygotowawczym z dnia 27 lutego 2020 roku (k. 648-649) pełnomocnik E. N. wniósł o dokonanie działu spadku poprzez: (1) przyznanie na własność R. R. działki gruntu o nr 95/9, (2) przyznanie na własność A. M. działki gruntu o nr 95/10, (3) przyznanie na własność H. D. działek gruntu o nr 95/68 oraz 95/76, (4) przyznanie na własność E. N. działki gruntu o nr 95/75, (5) przyznanie na współwłasność po ½ części dla E. N. i H. D. działki gruntu o nr 95/74, (6) przyznanie na własność J. M. działki gruntu o nr 95/73, (7) przyznanie na współwłasność działki gruntu o nr 95/72 uczestnikom wg udziałów: A. M. 22/100, H. D. 2/100, E. N. 2/100, R. R. 22/100, J. M. 52/100, (8) przyznanie wszystkim uczestnikom na współwłasność działki nr (...) po 1/5.

Na rozprawie w dniu 8 lipca 2020 roku uczestniczki H. D. i E. N. oświadczyły, że dla wyrównania udziału J. M. są gotowe zrzec się swoich udziałów oznaczonych w piśmie z k. 648 na rzecz tego uczestnika w działce nr (...). A. M. oświadczył, że mógłby się na rzecz J. M. zrzec 22% w działce nr (...), chciałby jednak zwrotu pieniędzy za udział w działce nr (...), którego nie potrzebuje, ponieważ nie miałby tam działki. Wyjaśnił, że wyraża zgodę, żeby działkę nr (...) zmniejszyć do 1000 m ², a działkę nr (...) powiększyć do 1238 m ² i przyznać mu działkę nr (...) z zabudowaniami, udział 20/100 w działce nr (...) drogi, tj. działki nr (...). H. D. wyraziła zgodę na przyznanie działek nr (...), ½ działki nr (...) i udział w drodze, w zamian za co zrzekłaby się udziału w działce nr (...). E. N. wyraziła zgodę na przyznanie działek nr (...), ½ działki nr (...), a także na zrzeczenie się 2% w działce nr (...) o pow. 1000 m ² na rzecz J. M. w zamian za udział w działce drogowej nr (...). Pełnomocnik J. M. oświadczył, że wyraża zgodę na przyznanie działki nr (...) powiększonej do powierzchni 1238 m ², udziału o wielkości 58/100 w działce nr (...) zmniejszonej do powierzchni 1000 m ² (52% + 2% od H. D. + 2% od A. M. + 2% od E. N.) i udziału w działce drogowej. R. R. nie udzieliła odpowiedzi, czy wyraża zgodę na przyznanie działki nr (...), udziału 22/100 w działce nr (...) i udziału w działce drogowej. (protokół rozprawy k. 145-147, k. 153-154, k. 228-229, k. 427-429, k. 453-454v., k. 483-486, k. 611-615, k. 679-682, pismo przygotowawcze k. 214, k. 386, k. 394, k. 407-407v., k. 408-408v., k. 425-426, k. 433-434v., k. 435, k. 443, k. 487-487v., k. 490-491, k. 493, k. 494, k. 547-551, k. 563-564, k. 648-649, k. 653-653v., k. 665, k. 678-678v., postanowienie k. 234)

W dalszym toku postępowania R. R. wniosła o przyznanie na jej rzecz działki nr (...), nie wyraziła zgody na podział działek rolnych w polu, jak na mapie biegłego geodety, tj. aby E. N. otrzymała działkę nr (...), która winna przypaść J. M., któremu zaproponowano najgorszą działkę nr (...). Zaoponowała również, aby w/w uczestniczce przypadła połowa działki nr (...). Ponadto oświadczyła, że jeśli działka nr (...) ma być dzielona na 5 uczestników, to ona chce z jej tytułu spłaty, tak samo jak z tytułu działek nr (...). Sprzeciwiła się, aby H. D. miała łącznie ok. 1900 m ², a J. M. tylko 1320 m ². Wreszcie wskazała, że udziały w drodze (działka nr (...)) winny być ustalone proporcjonalnie do wielkości przydzielanych nowotworzonych działek.

Pozostali uczestnicy podtrzymali stanowiska w sprawie, przy czym A. M., H. D., E. N. oraz pełnomocnik z urzędu J. M. przyłączyli się do stanowiska o ustalenie udziału w działce drogowej stosownie do powierzchni przydzielanych nowo tworzonych działek. Na rozprawie w dniu 17 lutego 2017 roku H. D. i E. N. oświadczyły, że chcą podziału zgodnie z mapą. A. M. zaoponował przeciwko takiemu podziałowi wskazując, że łączna powierzchnia działek nr (...) wg starej mapy wynosi 3352 m ², tymczasem w rzeczywistości jest to pow. ok. 4000 m ², co sprawia, że ponowne przeliczenie powierzchni może oznaczać, że aktualnie zajmowana przez niego działka może wyczerpać jego roszczenie z tytułu spadku po rodzicach.

Na rozprawie poprzedzającej wydanie postanowienia pełnomocnik z urzędu J. M. ostatecznie wniósł o przyznanie na rzecz tego uczestnika działki nr (...) oraz udziału w działkach nr (...). (pismo przygotowawcze k. 684, k. 707, k. 812-814, k. 832-833, k. 878-878v., protokół rozprawy k. 731-733, k. 817-822, k. 867-871, k. 907-909)

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

H. M. i E. M. (1), będący rodzicami wnioskodawców oraz uczestników postępowania, byli właścicielami gospodarstwa rolnego położonego przy ulicy (...) w A., o łącznej powierzchni 0,97 ha. (okoliczności bezsporne)

W dniu 4 grudnia 1987 roku H. M. zmarł, a spadek po nim z mocy ustawy nabyli na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego w Łodzi z dnia 16 września 1991 roku (IV Ns II 1541/91): żona E. M. (1) w 5/20 częściach oraz dzieci: R. M., J. M., E. R. vel. N. z domu M., H. M. z domu M. oraz A. M. w 3/20 częściach każde z nich. (postanowienie k. 37, okoliczności bezsporne)

W dniu 4 maja 2004 roku E. M. (1), R. M., J. M., E. R. vel. N., H. D. i A. M. zawarli przed notariuszem umowę częściowego nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości położonej w A. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadził księgę wieczystą nr (...), na mocy której zabudowana działka gruntu nr (...) o powierzchni 11 arów i 53 m ² stała się własnością E. R. vel. N.. Przy zawarciu umowy strony oświadczyły, że z tytułu zniesienia współwłasności nie zachowują względem siebie żadnych roszczeń. Jednocześnie strony nie wnosiły przed notariuszem, aby w treści umowy zawrzeć zastrzeżenie, iż działka będąca przedmiotem zniesienia współwłasności w przyszłości podlegać będzie podziałowi przy dziale spadku. (zeznania świadka J. K. k. 154, umowa częściowego nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości k. 116-117)

W dniu 4 listopada 2007 roku E. M. (1) zmarła, a spadek po niej z mocy ustawy na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi z dnia 19 września 2008 roku (I Ns 973/18) nabyły dzieci: H. M. z domu M., A. M., E. R. vel. N. z domu M., R. M. z domu M. oraz J. M. po 1/5 części każde z nich. (postanowienie k. 118, okoliczności bezsporne)

Umową darowizny z dnia 5 sierpnia 2009 roku T. W. darowała H. D., R. R., E. N., J. M. oraz A. M. niezabudowaną działkę gruntu nr (...) położoną w A. o pow. 01 arów 83 m2, po 1/5 części każdemu z nich. (umowa darowizny k. 110-111v.)

W skład spadku po H. M. wchodziło prawo własności nieruchomości gruntowej częściowo zabudowanej, położonej w A. przy ulicy (...), obejmującej działki ewidencyjne:

⚫

numer 95/25 (obecnie odrębna nieruchomość przy ul. (...) w A., dla której prowadzona jest księga wieczysta (...)) o powierzchni 0,1153 ha i wartości 149.000 zł,

⚫

numer 95/10 o powierzchni 0,0829 ha i wartości 107.100 zł,

⚫

numer 95/9 o powierzchni 0,0825 ha i wartości 106.600 zł,

⚫

numer 95/67 i 95/68 (dawniej numer 95/4) o powierzchni 0,6367 ha i wartości 466.400 zł,

w obrębie (...) A., jednostce ewidencyjnej (...)_2 A., powiecie (...) wschodnim, województwie (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadził księgę wieczystą KW nr (...) (aktualnie (...)).

W skład spadku po E. M. (1) wchodzi natomiast prawo własności nieruchomości gruntowej częściowo zabudowanej, położonej w A. przy ulicy (...), obejmującej działki ewidencyjne:

⚫

numer 95/10 o powierzchni 0,0829 ha i wartości 107.100 zł,

⚫

numer 95/9 o powierzchni 0,0825 ha i wartości 106.600 zł,

⚫

numer 95/67 i 95/68 (dawniej numer 95/4) o powierzchni 0,6367 ha i wartości 466.400 zł,

w obrębie (...) A., jednostce ewidencyjnej (...)_2 A., powiecie (...) wschodnim, województwie (...), dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi XVI Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą (...). (odpis zwykły kw k. 14-16, wypis z rejestru gruntów k. 151-151v., k. 152, wypis z rejestru gruntów wraz z wyrysem z mapy ewidencyjnej k. 478, k. 479, k. 480, pisemna opinia biegłego z zakresu wyceny nieruchomości k. 161-190, okoliczności bezsporne)

Wartość nieruchomości gruntowych niezabudowanych, położonych w A., na datę sporządzenia operatu i przed dokonaniem ich podziału wynosiła:

⚫

działka nr (...) o pow. 0,1153 ha – 149.000 zł,

⚫

działka nr (...) o pow. 0,0829 ha – 107.100 zł,

⚫

działka nr (...) o pow. 0,0825 ha – 106.600 zł,

⚫

działka nr (...) o pow. 0,6367 ha – 466.400 zł.

Dla przedmiotowych nieruchomości obowiązuje Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego. Zgodnie z uchwałą nr XXXII/340/05 Rady Gminy A. z dnia 12 kwietnia 2005 roku w sprawie uchwalenia MPZP gminy A., działki nr (...) położone są na terenach oznaczonych symbolem MN3 – zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna, natomiast działka nr (...) (obecnie nr 95/67 i nr 95/68) symbolem RP1 – tereny upraw polowych.

Działka nr (...) jest działką narożną przy zbiegu ulic (...), działki nr (...) leżą bezpośrednio przy ul. (...), pomimo, że w ewidencji gruntów posiadają adres Źródlana, natomiast działka nr (...) posiada dostęp do ul. (...) poprzez pas ziemi o szerokości ok. 8 m, dzięki darowaniu uczestnikom działki nr (...). Dojazd do nieruchomości następuje drogami asfaltowymi, a w końcowym odcinku szutrowymi i gruntowymi. Brak w pobliżu infrastruktury handlowej, usługowej i oświatowej. Brak przystanków komunikacji publicznej.

Działki nr (...) są niezabudowane i nieogrodzone. Na działkach nie są wykonane żadne przyłącza. Dojazd do działki nr (...) od strony działek (...) jest utrudniony z uwagi na las, co utrudnia wybudowanie tam drogi.

Działka nr (...) zabudowana jest domem z 1993 roku o pow. 63 m ² i ogrodzona bramą wjazdową od ul. (...). Na działce wykonane są wszystkie przyłącza.

Działka nr (...) zabudowana jest ok. 50-letnim domem, z którego stara część ma pow. ok. 32 m ², a nowa (1 izba) pow. ok. 20 m ². Jest ona częściowo ogrodzona w sposób prowizoryczny. Na działce wykonano przyłącza energetyczne i wodociągowe.

Działka nr (...) nie posiada zabudowy, jest częściowo ogrodzona starą siatką kwalifikującą się do wymiany. Na działce nie wykonano żadnych przyłączy.

Obliczone powyżej wartości części przedmiotowej nieruchomości są wartościami rynkowymi, określonymi z uwzględnieniem rodzaju nieruchomości, jej położenia, sposobu użytkowania, przeznaczenia w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego gminy N., stopnia wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, stanu technicznego budynków i budowli, stanu zagospodarowania oraz aktualnie kształtujących się cen w obrocie nieruchomościami. Określone powyżej wartości rynkowe nieruchomości mieszczą się w przedziale cen uzyskiwanych za nieruchomości podobne na rynku lokalnym, przyjętym do porównań. (pisemna opinia biegłego z zakresu wyceny nieruchomości k. 161-190, ustna uzupełniająca opinia biegłego z zakresu geodezji – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 15 stycznia 2020 roku)

Zapisy planu zagospodarowania przestrzennego dla gminy A. dopuszczają podział nieruchomości przy założeniu, że minimalna powierzchnia nowo powstałych działek będzie wynosiła 0,1000 ha, a ich szerokość minimalna 20 m. W konsekwencji podział nieruchomości obejmujący działkę (...) jedynie na 3 części (3 działki) skutkowałby niemożnością ich podziału w przyszłości. Dlatego też najbardziej korzystne z punktu widzenia uczestników jest dokonanie podziału tej działki zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego na 5 działek oraz drogę.

Działka nr (...) o pow. 0,0168 ha nie podlega fizycznemu podziałowi i po podziale działki nr (...) będzie stanowiła funkcjonalną całość z działką nr (...) o pow. 0.0952 ha, z którą będzie tworzyć odrębną nieruchomość składającą się z dwóch działek ewidencyjnych.

Do podziału nieruchomości w sprawie przyjmuje się granice ujawnione w ewidencji gruntów i budynków, w konsekwencji brak jest podstaw do przeprowadzenia pomiaru przedmiotowych działek. Pomiar taki byłby zasadny w przypadku postępowania mającego na celu rozgraniczanie działek. Stan użytkowania na gruncie może odbiegać od stanu prawnego nieruchomości, nie można jednak dzielić czegoś, co w sensie prawnym nie jest własnością danej osoby. Z punktu widzenia postępowania działowego znaczenie ma wyłącznie stan prawny, który na gruncie niniejszej sprawy został ustalony i wynika z ewidencji gruntów.

Projektowane w postępowaniu o dział spadku działki nie są fizycznie wydzielane w terenie.

Działka nr (...) została, zgodnie z projektem podziału nieruchomości, podzielona na 6 działek ewidencyjnych oznaczonych numerami: 95/71 o pow. 0,0770 ha, 95/72 o pow. 0,1000 ha, 95/73 o pow. 0,1238 ha, 95/74 o pow. 0,1119 ha, 95/75 o pow. 0,1119 ha, 95/76 o pow. 0,0952 ha, na mapie sytuacyjnej do celów prawnych z projektem podziału, sporządzonej przez geodetę uprawnionego inż. M. R. w dniu 27 lipca 2021 roku, zaewidencjonowanej za identyfikatorem ewidencyjnym operatu technicznego numer P. (...).2021. (...) przez Starostę (...) Wschodniego w dniu 9 września 2021 roku.

W konsekwencji, cała nieruchomość, stanowiąca spadek po H. M. (za wyjątkiem działki nr (...) objętej umową o częściowym dziale spadku po H. M. zawartą w formie aktu notarialnego w dniu 4 maja 2004 roku) oraz spadek po E. M. (1) została podzielona na 8 nieruchomości, które poza w/w 6 działkami ewidencyjnymi, obejmuje także: działkę nr (...) o pow. 0,0825 ha (opisaną i oznaczoną na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z mapy ewidencyjnej sporządzonych w dniu 4 sierpnia 2017 roku przez Starostę (...) Wschodniego - (...).E.421.544.2017) oraz działkę nr (...) o pow. 0,0829 ha (opisaną i oznaczoną na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z mapy ewidencyjnej sporządzonych w dniu 4 sierpnia 2017 roku przez Starostę (...) Wschodniego - (...).E.421.544.2017). Dodatkowo działka nr (...) o pow. 0,0952 ha (oznaczona na mapie z projektem podziału sporządzonej przez geodetę) i nr 95/68 o pow. 0,0168 ha (opisana i oznaczona na wypisie z rejestru gruntów i wyrysie z mapy ewidencyjnej - (...).E.421.544.2017) mają stanowić jedną całość – utworzyć jedną działkę o pow. 0,1120 ha.

Utworzona działka nr (...) jest działką drogową. (pisemna opinia biegłego z zakresu geodezji k. 620-620v., pisemna uzupełniająca opinia biegłego z zakresu geodezji k. 742, k. 764, ustna uzupełniająca opinia biegłego z zakresu geodezji – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 17 lutego 2021 roku, mapa z projektem podziału nieruchomości k. 895, pisemna opinia biegłego z zakresu wyceny nieruchomości k. 1058-1199)

Wnioskodawca A. M. zajmuje działkę nr (...), gdzie zamieszkuje. Utrzymuje się z emerytury, okresowo korzysta z pomocy MOPS oraz ofiarowanych mu paczek. Nie posiada żadnego majątku, a otrzymywane środki pieniężne nie wystarczają mu na pokrycie bieżących wydatków. Ma zadłużenie alimentacyjne.

Wnioskodawczyni R. R. jest w posiadaniu działki nr (...), której jednak nie użytkuje. Obecnie zamieszkuje na terenie Niemiec, gdzie ma na utrzymaniu 13-letniego syna. Utrzymuje się z zasiłku w wysokości 400 euro oraz z zasiłku na dziecko w kwocie 219 euro. Oświadczyła, że nie posiada innych źródeł dochodów, nie posiada żadnego majątku.

Wnioskodawczyni H. D. nie włada żadną z przedmiotowych działek. Pobiera emeryturę w wysokości 1.610 zł, ponadto pracuje na pół etatu z wynagrodzeniem w kwocie 1.000 zł. Nie posiada żadnego majątku. Zamieszkuje w domu, będącym własnością jej męża.

Uczestniczka E. N. zamieszkuje na działce nr (...). Samodzielnie prowadzi gospodarstwo domowe utrzymując się z emerytury w wysokości 2.700 zł. Poza domem mieszkalnym nie posiada żadnego majątku.

Uczestnik J. M. nie korzysta z działek po rodzicach. Obecnie mieszka u znajomego. Utrzymuje się z prac remontowych, z tytułu których zarabia ok. 2.500 zł miesięcznie. Posiada niewielkie oszczędności (3-4 tysiące zł), zadłużenie alimentacyjne w wysokości ok. 80.000 zł oraz z tytułu niezapłaconych mandatów za jazdę bez biletu. Nie ma żadnego majątku. (dowód z przesłuchania wnioskodawcy A. M. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2021 roku, dowód z przesłuchania wnioskodawczyni R. R. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2021 roku, dowód z przesłuchania wnioskodawczyni H. D. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2021 roku, dowód z przesłuchania uczestniczki E. N. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 22 czerwca 2021 roku, dowód z przesłuchania uczestnika J. M. – elektroniczny protokół rozprawy z dnia 13 października 2021 roku)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił częściowo jako bezsporny, a w pozostałym zakresie na podstawie znajdujących się w aktach sprawy dowodów z dokumentów, a także w oparciu o dowód z przesłuchania wnioskodawcy i uczestników. Za podstawę rozstrzygnięcia Sąd przyjął również opinie biegłych z zakresu geodezji i wyceny nieruchomości. Oceniając opinie biegłych, Sąd nie znalazł podstaw do kwestionowania zawartych w ich treści wniosków, opinie te były bowiem rzetelne, jasne, logiczne oraz w sposób wyczerpujący objaśniające budzące wątpliwości kwestie. Wydając opinię biegli oparli się na zgromadzonym w aktach sprawy materiale dowodowym oraz przeprowadzonych przez siebie wizjach lokalnych nieruchomości. W opinii uzupełniającej biegły geodeta wyjaśnił, że wydzielenie na mapie działki drogowej nr (...) nastąpiło wyłącznie z uwagi na wymóg prawny, aby zapewnić dostęp nowo utworzonym działkom do drogi publicznej. Wskazał, że dla wariantu z niewydzielaniem fizycznym tej działki i podziałem dawnej działki nr (...) na 5 działek, o szerokość drogi zostałaby powiększona każda z nowo utworzonych działek, do których dostęp odbywałby się przez działkę nr (...), zaś na takim pasie jak działka nr (...), której nie będzie, zostałaby opisana służebność gruntowa bez wydzielania pod nią odrębnych działek. Dodał, że względnie, w przypadku porozumienia z panem W., możliwy jest dojazd przez działkę nr (...). Biegły wyjaśnił ponadto, z jakich przyczyn działka nr (...) nie podlega fizycznemu podziałowi, a także, dlaczego brak było podstaw do przeprowadzenia pomiaru działek.

Opinie biegłych, w ich ostatecznym kształcie, nie były kwestionowane w sprawie.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1037 § 1 k.c., dział spadku może nastąpić bądź na mocy umowy między wszystkimi spadkobiercami, bądź na mocy orzeczenia sądu na żądanie któregokolwiek ze spadkobierców. Jeżeli do spadku należy nieruchomość, umowa o dział powinna być zawarta w formie aktu notarialnego (art. 1037 § 2 k.c.). Sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek. Jednakże z ważnych powodów może być ograniczony do części spadku (art. 1038 § 1 k.c.). Umowny dział spadku może objąć cały spadek lub być ograniczony do części spadku (art. 1038 § 2 k.c.).

W tym miejscu przypomnienia wymaga, że w skład spadku po H. M. wchodziła nieruchomość gruntowa, częściowo zabudowana, położona w A. przy ul. (...), składająca się z działek o nr: 95/25, 95/10, 95/9, 95/4 (obecnie 95/67 i 95/68). Po śmierci tego spadkodawcy, w dniu 4 maja 2004 roku, jego spadkobiercy E. M. (1), R. M., J. M., E. R. vel. N., H. D. i A. M. zawarli przed notariuszem umowę częściowego nieodpłatnego zniesienia współwłasności nieruchomości położonej w A. przy ulicy (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi prowadził księgę wieczystą nr (...), na mocy której zabudowana działka gruntu nr (...) o powierzchni 11 arów i 53 m ² stała się własnością E. R. vel. N.. W konsekwencji nie budzi wątpliwości, jak również wynika to wprost z prawomocnego postanowienia wstępnego wydanego w niniejszej sprawie, że w skład spadku po E. M. (1) nie wchodzi działka nr (...). Ustalenia poczynione na gruncie postanowienia wstępnego, a także przez Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie III Ca 224/16, który rozpoznawał apelacje od w/w orzeczenia, dają jednocześnie asumpt do wniosku, że w odniesieniu do spornej działki nr (...) spadkobiercy H. M. dokonali działu spadku. Powtórzenia wymaga, że umowa z dnia 4 maja 2014 roku nie tylko obejmowała wszystkie relewantne z punktu widzenia jej przedmiotu postanowienia, ale ponadto została zawarta w formie notarialnej, a więc posiadającej szczególnie uprzywilejowany charakter. Na gruncie rzeczonej umowy jej strony wyraziły swoją wolę w sposób jednoznaczny i ostateczny, decydując, że E. N. nabędzie własność spornej działki nieodpłatnie, a także, że z tytułu zniesienia współwłasności nie zachowują względem siebie żadnych roszczeń. Jak podkreślił Sąd Okręgowy w Łodzi w pisemnych motywach rozstrzygnięcia, wybrane w październiku 2008 roku rozwiązanie polegające na opracowaniu porozumienia zmieniającego nie mogło wywrzeć zamierzonego przez zainteresowanych skutku tak z uwagi na brak pod nim podpisu J. M., ale też wobec niezachowania formy notarialnej. W ten sam sposób kwestię tę ocenił Sąd wydając postanowienie wstępne. Przypomnienia wymaga, że postanowienie wstępne wiąże w toku dalszego postępowania sąd spadku (por. m.in. postanowienie SN z dnia 7 listopada 1997 roku, III CKN 246/97, LEX), które to związanie, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 23 stycznia 2005 roku (V CSK 192/14, L.), polega na niedopuszczalności kwestionowania ustaleń stanowiących przedmiot rozstrzygnięcia. Wprawdzie co do zasady związanie dotyczy tylko sentencji postanowienia wydanego w postępowaniu nieprocesowym, to gdy z sentencji nie wynika zakres przedmiotowy rozstrzygnięcia można go ustalić biorąc pod uwagę motywy rozstrzygnięcia zawarte w uzasadnieniu. W tożsamy sposób wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 października 2012 roku (V CSK 485/11, L.) wskazując, iż w świetle art. 365 § 1 k.p.c. sąd nie jest związany ustaleniami wynikającymi z uzasadnienia orzeczenia w takim zakresie, w jakim nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. Jest natomiast związany wskazanymi w uzasadnieniu ustaleniami, mającymi wpływ na końcowe rozstrzygnięcie. Prawomocność materialna orzeczenia wyraża się w nakazie przyjmowania, że w danej sytuacji stan prawny przedstawia się tak, jak to wynika z wcześniejszego orzeczenia sądu, przy czym również dla określenia granic prawomocności materialnej orzeczenia mogą mieć znaczenie, wskazane wyżej okoliczności objęte jego uzasadnieniem. Skoro więc na gruncie postanowienia wstępnego oraz sprawy III Ca 224/16 Sądy dokonały oceny umowy o częściowym dziale spadku po H. M. oraz porozumienia z października 2008 roku, a wyprowadzone na jej podstawie wnioski determinowały treść zapadłych rozstrzygnięć, to kwestia ta nie może być ponownie rozważana przez Sąd w dalszym toku postępowania o dział spadku. Dlatego też na gruncie przedmiotowej sprawy podziałowi po obu spadkodawcach podlegały wyłącznie działki o nr: 95/10, 95/9, 95/67 oraz 95/68.

Przez długi czas w sprawie wnioskodawcy i uczestnicy nie byli zgodni co do sposobu podziału. Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, w tym po opiniach biegłego z zakresu geodezji i biegłego z zakresu wyceny nieruchomości, udało się jednak osiągnąć dość zbieżne stanowiska wnioskodawców i uczestników co do sposobu podziału, a także składników podlegających przydzieleniu poszczególnym uczestnikom, czemu osoby te dały wyraz na rozprawie w dniu 8 lutego 2020 roku, a następnie w dalszym toku postępowania, kiedy to zgodnie oświadczyły, że udziały w działce drogowej winny być ustalone proporcjonalnie do wielkości przydzielanych nowotworzonych działek. I tak A. M. wyraził zgodę, żeby działkę nr (...) zmniejszyć do 1000 m, a działkę nr (...) powiększyć do (...) i przyznać mu działkę nr (...) z zabudowaniami, udział 20/100 w działce nr (...) drogi, tj. działki nr (...). H. D. wyraziła zgodę na przyznanie działek nr (...), ½ działki nr (...) i udział w drodze, w zamian za co zrzekłaby się udziału w działce nr (...). E. N. wyraziła zgodę na przyznanie działek nr (...), ½ działki nr (...), a także na zrzeczenie się 2% w działce nr (...) o pow. 1000 m na rzecz J. M. w zamian za udział w działce drogowej nr (...). Pełnomocnik J. M. oświadczył, że wyraża zgodę na przyznanie działki nr (...) powiększonej do powierzchni 1238 m ², udziału o wielkości 58/100 w działce nr (...) zmniejszonej do powierzchni 1000 m ² (52% + 2% od H. D. + 2% od A. M. + 2% od E. N.) i udziału w działce drogowej, które to stanowisko na ostatniej rozprawie poparł J. M.. Przy takim podziale R. R. przypadłaby działka nr (...) (czemu nie oponowała), udział 22/100 w działce nr (...) i udział w działce drogowej. Sąd dostrzega oczywiście fakt, że stanowisko R. R. odstawało częściowo od stanowisk pozostałych osób zainteresowanych, niemniej jednak nie może ujść uwadze, że wnioskodawczyni ta w głównej mierze skupiała się na udziale mającym przypaść nie jej, a J. M.. Wywodziła ona, że proponowany podział jest krzywdzący dla tego uczestnika, który miałby otrzymać grunty najgorszej jakości. J. M. na ostatniej rozprawie wyraził jednak zgodę na propozycję dyskutowaną na rozprawie w dniu 8 lutego 2020 roku, tj. wniósł o przyznanie działki nr (...), a także udziału w działkach o nr (...), w konsekwencji argumentacja R. R. utraciła rację bytu. Finalnie wskazać należy, że wspomniana propozycja miała na celu wyrównanie udziału należnego J. M.. Wyjaśnienia wymaga również, że niecelowe było w sprawie dokonywanie pomiaru przedmiotowych działek, o co wnosił A. M.. Wprawdzie wnioskodawca ten zgłosił zarzuty poważnego kalibru dotyczące nieprawidłowej wielkości poszczególnych działek, to jednak kwestia ta – w zaistniałych okolicznościach faktycznych – była irrelewantna z punktu widzenia rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Jak wyjaśnił bowiem biegły geodeta „zasadne byłoby przemierzanie tych działek w przypadku ich rozgraniczania. Granice ujawnione w ewidencji gruntów są granicami prawnymi i ich przebieg bez postępowania rozgraniczeniowego jest niezmienny. Stan użytkowania na gruncie może odbiegać od stanu prawnego nieruchomości, ale nie zmienia to faktu, że nie można dzielić czegoś co w sensie prawnym co nie jest czyjąś własnością. Jeżeli chodzi o wznowienie punktów granicznych, samą stabilizację punktów granicznych, też jest to kwestia postępowania rozgraniczeniowego, a na zlecenie Sądu w sprawach o podział nieruchomości takich czynności się nie przeprowadza, jeśli granice są ustalone według stanu prawnego. Dopóki zatem stan prawny się nie zmieni, nie ma to znaczenia dla postępowania działowego. Można dzielić fizycznie to, co jest ujawnione w ewidencji gruntów, gdyż granice są ujawnione i przyjęte. W przypadku rozbieżności przeprowadza się postępowanie rozgraniczeniowe, jeśli nie ma ustalonych granic wg stanu prawnego. W przedmiotowej sprawie są granice prawne”. Opinię tę Sąd w całości podziela. Nie budzi przy tym wątpliwości, że nieruchomości wchodzące w skład spadku zostały określone w treści wniosku, wraz z podaniem ich powierzchni, a w toku postępowania strony nie zgłaszały, że spadek obejmuje jakieś dodatkowe tereny. Wreszcie zaznaczenia wymaga, że wnioskodawcy i uczestnicy nie kwestionowali tego, że działki wyrysowane przez biegłego geodetę uwzględniają optymalny podział nieruchomości, tak żeby nie było spłat i dopłat przy dziale spadku i wyraźnie oświadczali, że nie wnoszą o wycenę ich wartości, dlatego też Sąd na ostatniej rozprawie oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości.

Zgodnie z przepisem art. 684 k.p.c., skład i wartość spadku podlegającego podziałowi ustala sąd. Ponadto, w świetle przepisu art. 687 k.c. w braku podstaw do wydania postanowienia działowego na podstawie zgodnego wniosku uczestników, dział spadku będzie rozpoznany według przepisów poniższych k.p.c., co wyraźnie nawiązuje do przewidzianych przy zniesieniu współwłasności sposobów podziału: na zgodny wniosek oraz w braku zgodnego projektu podziału. Również więc w sprawie o dział spadku należy dążyć przede wszystkim do zgodnego podziału, stosując odpowiednio przepis art. 622 k.p.c. Dopiero wtedy gdy zawiodą próby doprowadzenia do działu zgodnego z wolą wszystkich spadkobierców, sąd przeprowadzi dział stosownie do art. 623 k.p.c. i przepisów prawa materialnego. Do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 (art. 688 k.p.c.).

Zgodnie z ogólnie przyjętą zasadą Sąd ustalił skład i stan spadku na dzień śmierci spadkodawcy, zaś według cen obowiązujących w chwili orzekania (tak np. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 27 września 1974 roku, III CZP 58/74, OSN 1975 rok, nr 6, poz.90). Przepis art. 211 k.c., zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości, reguluje podstawowy sposób zniesienia współwłasności poprzez tak zwany podział rzeczy naturze. Gdyby jednak rzecz nie dała się podzielić, może być przyznana jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana (art. 212 k.c.).

W przedmiotowej sprawie, podział fizyczny wchodził w grę w odniesieniu do wszystkich działek podlegających działowi, za takim podziałem opowiadały się także strony.

O czym była już mowa, ostatecznie, przed zamknięciem rozprawy, udało się w zasadzie pomiędzy stronami osiągnąć konsensus co do sposobu podziału i przydziału poszczególnych składników uczestnikom działu spadku, a wolą Sądu było doprowadzenie do takiej sytuacji by dział ten był możliwie jak najbardziej zgodny i zbieżny z oczekiwaniami spadkobierców. Sąd miał w szczególności na uwadze okoliczność, że żaden z uczestników nie dysponuje środkami finansowymi, które pozwalałyby na spłatę pozostałych osób. Powyższe determinowało zatem sposób działu, tak, aby nie wiązał się on ze spłatą otrzymanej części. Co się tyczy podziału działki drogowej (95/71) Sąd zaakceptował zgodną propozycję stron, aby być udziały w tej działce ustalić proporcjonalnie do wielkości przydzielanych nowotworzonych działek. Powierzchnia działek nr (...) do 95/76 wynosiła 5428 m ². A. M. otrzymał z tych działek powierzchnię 200 m ², a R. R. 220 m ², co odpowiada udziałowi ok. 1/25 w ogólnej powierzchni. J. M. otrzymał powierzchnię 1818 m ², co odpowiada udziałowi ok. 9/25. W takim stanie rzeczy H. D. i E. N. przypadał udział po 7/25 w działce drogowej.

W świetle powyższych rozważań, a także biorąc pod uwagę możliwości majątkowe i zarobkowe spadkobierców, Sąd orzekł jak w punkcie 3 sentencji postanowienia. Mając na względzie wartość udziałów poszczególnych spadkobierców, dział spadku został dokonany bez wzajemnych spłat i dopłat w następujący sposób:

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) przyznano wnioskodawczyni R. R. na wyłączną własność,

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) przyznano wnioskodawcy A. M. na wyłączną własność,

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) przyznano na prawach współwłasności w częściach ułamkowych: A. M. w udziale o wielkości 1/25 części, R. R. w udziale o wielkości 1/25 części, J. M. w udziale o wielkości 9/25 części, E. N. w udziale o wielkości 7/25 części, H. D. w udziale o wielkości 7/25 części,

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) przyznano na prawach współwłasności w częściach ułamkowych: A. M. w udziale o wielkości 20/100 części, R. R. w udziale o wielkości 22/100 części, J. M. w udziale o wielkości 58/100 części,

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) uczestnikowi J. M. na wyłączną własność,

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) przyznano na prawach współwłasności w częściach ułamkowych: H. D. w udziale o wielkości 1/2 i E. N. w udziale o wielkości 1/2 części,

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) przyznano uczestniczce E. N. na wyłączną własność,

- nieruchomość oznaczoną jako działka o numerze (...) przyznano wnioskodawczyni H. D. na wyłączną własność.

W punkcie 4 i 5 sentencji postanowienia, Sąd przyznał i nakazał wypłacić ze środków Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi na rzecz adw. J. Z. oraz adw. Z. H. kwoty po 4.428 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu odpowiednio wnioskodawcy A. M. oraz uczestnikowi J. M., o czym orzeczono w oparciu o przepisy § 1, § 2 i § 8 pkt 3 w zw. z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. 2013, poz. 490).

Wreszcie w punkcie 6 sentencji postanowienia, Sąd nakazał pobrać od wnioskodawczyni R. R., wnioskodawczyni H. D. i uczestniczki E. N. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi-Widzewa w Łodzi kwoty po 500 zł tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych, zaś w pozostałym zakresie na podstawie art. 102 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. odstąpił od obciążenia wnioskodawców i uczestników obowiązkiem pokrycia nieuiszczonych kosztów sądowych.