Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 21 marca 2014 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi - Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie z sprawy z powództwa E. R. przeciwko D. (...) ( (...)) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. o odszkodowanie oddalił wniosek powoda o zwrot opłaty od pozwu.

W uzasadnieniu swego stanowiska podniósł, iż w pozwie z dnia 28 października 2011 roku, skierowanym przeciwko pozwanej D. (...) ( (...)) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł., powód E. R. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika wniósł o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę, określając wartość przedmiotu sporu na kwotę 81.600 zł. Jednoczenie wniósł o zwolnienie go od kosztów sądowych w całości.

Postanowieniem z dnia 10 listopada 2011 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił wniosek powoda o zwolnienie od kosztów sądowych w całości.

W piśmie złożonym w dniu 29 listopada 2011 roku pełnomocnik powoda zmodyfikował powództwo w ten sposób, iż wniósł o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego odszkodowania za niezgodne z prawem i nieuzasadnione wypowiedzenie umowy o pracę w kwocie 20.400 zł z ustawowymi odsetkami od dnia doręczenia pozwanemu odpisu pozwu – zamiast roszczenia o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę.

Zarządzeniem z dnia 16 grudnia 2011 r. pozew został zwrócony na skutek braku uiszczenia opłaty od pozwu. W uzasadnieniu wskazano, że modyfikacja powództwa nie ma znaczenia dla wysokości opłaty z uwagi na alternatywny charakter roszczeń opisanych w art. 45 kp oraz okoliczność, że nie zostało cofnięte powództwo o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę.

Postanowieniem z dnia 30 stycznia 2012 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił zażalenie powoda.

Powód uiścił opłatę od pozwu w kwocie 4.080 zł.

W piśmie z dnia 23 marca 2012 r. powód wniósł o zasądzenie odszkodowania w wysokości 20.400 zł wraz ustawowymi odsetkami, cofnął pozew w zakresie roszczenia o uznanie za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę. Wniósł o zwrot opłaty od pozwu.

Wyrokiem z dnia 27 marca 2013 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi oddalił powództwo o odszkodowanie, obciążając powoda kosztami procesu.

Wyrokiem z dnia 27 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Łodzi oddalił apelację powoda o wskazanego wyżej wyroku.

W piśmie z dnia 11 marca 2014 r. powód ponownie wniósł o zwrot opłaty od pozwu, jako różnicy pomiędzy opłatą od pozwu pobraną a należną.

Mając powyższe na uwadze Sąd podniósł, iż stosownie do treści art. 80 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz.1398 z późn. zm.) Sąd z urzędu zwraca stronie różnicę między opłatą pobraną od strony a opłatą należną. Zgodnie z art. 79 tej ustawy Sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od, między innymi, pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia.

W ocenie Sądu w rozpoznawanej sprawie nie doszło do cofnięcia pozwu, a jedynie do jego modyfikacji w zakresie pierwotnego żądania uznania za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę na roszczenie odszkodowawcze. Brak zatem było podstaw do zwrotu opłaty od pozwu na wskazanej podstawie. Z resztą prawomocnych orzeczeń zarówno Sądu Rejonowego jak i Sądu Okręgowego wynika, że ustalona i pobrana opłata od pozwu była należna, mimo modyfikacji powództwa.

W ocenie Sądu brak było zatem podstaw do orzekania o zwrocie tej opłaty jako nienależnej, po uprawomocnieniu się rozstrzygnięcia oddalającego powództwo.

Zażalenie na powyższe orzeczenie wniósł pełnomocnik powoda Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił:

Skarżonemu orzeczeniu zarzucam naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie:

1) art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b) u.k.s.c. w zw. z art. 96 ust. 1 pkt 4 u.k.s.c. poprzez ich niezastosowanie, przejawiające się w stwierdzeniu, że zmiana powództwa polegająca na wystąpieniu roszczeniem o zasądzenie odszkodowania na podstawie art. 45 § 1 k.p. nie stanowi zmiany przedmiotu sporu i jego wartości,

2) art. 80 ust. 1 u.k.s.c. w zw. z art. 108 § 1 zd. pierwsze i art. 98 § 1 i 2 k.p.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie wyrażające się w oddaleniu wniosku o zwrot opłaty z powołaniem się na rozstrzygnięcia o kosztach postępowania zawarte w wyrokach Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi oraz Sądu Okręgowego w Łodzi, wydanych w niniejszej sprawie mimo, że przedmiotem rozstrzygnięcia w tych orzeczeniach był obowiązek zwrotu kosztów postępowania na rzecz drugiej strony,

3. art. 81 u.k.s.c. poprzez jego niezastosowanie wyrażające się w przyjęciu, iż po prawomocnym zakończeniu postępowania stronie nie przysługuje możliwość wystąpienia do Sądu o zwrot różnicy pomiędzy opłatą należną a pobraną, mimo że przepis ten statuuje wyłącznie jedną cezurę - trzyletni termin przedawnienia roszczenia.

W uzasadnieniu swego stanowiska skarżąca podniosła, iż modyfikacja roszczenia pozwy z pierwotnego roszczenia o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne na roszczenie o zapłatę odszkodowania skutkowała – wbrew poglądowi Sądu I instancji- zmianą przedmiotu sporu jak i jego wartości co znajduje swe odzwierciedlenie zarówno w postanowieniu sądu Okręgowego z dnia 30 stycznia 2012 r. wydanego na gruncie rozpoznawanego przypadku jak i w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r. I PZP 1/09 OSNP 2009/23-24/304. Tak więc dokonując modyfikacji powództwa i zmiany wartości przedmiotu sporu powód korzystał ze zwolnienia podmiotowego od opłaty od kosztów sądowych- art. 96 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 35 ust. 1 zd. 1 u.k.s.c. Wobec powyższego powodowi przysługuje roszczenie o zwrot opłaty nienależnie pobranej. Na wsparcie powyższej argumentacji strona skarżąca powołała pogląd SN wyrażony w uzasadnieniu postanowienia z dnia 6 września 2011 r. II PZ 20/11 LEX nr 1106734. W powołanej wyżej sprawie Sądy zasądziły na rzecz powódki alternatywne roszczenie odszkodowawcze w miejsce dochodzonego przez nią roszczenia o przywrócenie do pracy u pozwanego. Od tak sformułowanego roszczenia powódka uiściła opłatę stosunkową, bowiem wartość przedmiotu sporu określona zgodnie z art. 23 ¹ k.p.c. przekraczała 50.000 zł. W zażaleniu wniesionym do Sądu Najwyższego na rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego domagała się ona zasądzenia na jej rzecz od pozwanego pracodawcy zwrotu opłaty od pozwu. Sąd Najwyższy odrzucił w tej części jej zażalenie, argumentując, iż: „Powódka zaskarżając rozwiązanie z nią stosunku pracy uiściła wprawdzie kwotę 3.000 zł tytułem wpisu od pozwu (odwołania) w sprawie o przywrócenie do pracy, ale w zaskarżonym wyroku Sąd drugiej instancji nie orzekał w kwestii zwrotu wymienionej opłaty sądowej, której wszakże w ostatecznym wyniku sprawy - wobec zmiany wyroku o przywrócenie do pracy przez zasądzenie alternatywnego roszczenia odszkodowawczego w kwocie 15.000 zł - powódka nie miała obowiązku uiszczać (a contrario art. 35 ustawy o kosztach sądowych). Równocześnie wnosząca zażalenie powódka nie żądała np. w trybie art. 351 kp.c. uzupełnienia wyroku o orzeczenie zwrotu opłaty stosunkowej. Oznaczało to, że od nieistniejącego orzeczenia o zwrocie wpisu od pozwu (odwołania) zażalenie nie było dopuszczalne. W tej sytuacji powódce pozostaje ubiegać się o zwrot uiszczonej opłaty stosunkowej od pozwu na podstawie art. 80 w zw. z art. 81 ustawy o kosztach sądowych."

Wskazując na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia przez nakazanie zwrócenia powodowi przez Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi kwoty 4.080 zł tytułem różnicy pomiędzy uiszczoną a należną opłatą od pozwu.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 80 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz.1398 z późn. zm.) Sąd z urzędu zwraca stronie różnicę między opłatą pobraną od strony a opłatą należną.

W myśl art. 79 ust. 1 pkt 1 lit. b)tej ustawy Sąd z urzędu zwraca stronie całą uiszczoną opłatę od między innymi, pisma odrzuconego lub cofniętego, jeżeli odrzucenie lub cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom, a w braku takich stron - przed wysłaniem zawiadomienia o terminie posiedzenia.

Z kolei zgodnie z art. 81 roszczenie strony o zwrot opłaty sądowej przedawnia się z upływem trzech lat, licząc od dnia powstania tego roszczenia.

W ocenie Sądu Okręgowego skarżący zasadnie podnosi, iż modyfikacja roszczenia pozwu z pierwotnego roszczenia o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne na roszczenie o zapłatę odszkodowania skutkuje zmianą przedmiotu sporu jak i jego wartości. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w powoływanej przez skarżącego uchwale Sądu Najwyższego z dnia 5 maja 2009 r. I PZP 1/09 OSNP 2009/23-24/304. Zgodnie z wyrażonym tam poglądem zmiana powództwa po rozpoczęciu rozprawy przed sądem pierwszej instancji polegająca na wystąpieniu przez powoda - pracownika z nowym roszczeniem o zasądzenie odszkodowania na podstawie art. 45 § 1 k.p. zamiast pierwotnego roszczenia o przywrócenie do pracy (art. 193 § 3 k.p.c.), bez zezwolenia pozwanego pracodawcy i bez zrzeczenia się roszczenia, stanowi zmianę przedmiotu sporu i jego wartości. Powyższej okoliczności z resztą Sąd Rejonowy w zaskarżonym postanowieniu nie kwestionował.

Niemniej jednak w oparciu o powyższe żalący błędnie wywodzi, iż rozpatrywana modyfikacja powództwa i zmiana wartości przedmiotu sporu pociąga za sobą zwolnienie od opłaty od kosztów sądowych- art. 96 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 35 ust. 1 zd. 1 u.k.s.c. Wobec powyższego powodowi przysługuje roszczenie o zwrot opłaty nienależnie pobranej.

Podkreślenia wymaga (co dostrzega też sam żalący), iż do modyfikacji przedmiotu sporu i jego wartości może dojść dopiero po skutecznym wniesieniu pozwu, a więc po uzupełnieniu jego wszystkich braków, to jest także uiszczeniu opłaty stosownego rodzaju i w odpowiedniej wysokości. Na gruncie rozpoznawanej sprawy powód pierwotnie dochodził uznania wypowiedzenia za bezskuteczne. Skutecznie wniesienie tego pozwu wymagało wniesienia opłaty stosunkowej w kwocie 4.080 zł i ostatecznie powód z tego obowiązku się wywiązał. Następnie powód zmodyfikował powództwo domagając się w miejsce pierwotnie dochodzonego roszczenia tj. uznania wypowiedzenia za bezskuteczne roszczenia odszkodowawczego o łącznej wartości 20.400 zł. Nie sposób uznać, iż powyższe skutkowało zwolnieniem powoda od opłaty od kosztów sądowych- art. 96 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 35 ust. 1 zd. 1 u.k.s.c. Jak słusznie wskazał Sąd I instancji, w sprawie nie doszło do cofnięcia pozwu, a jedynie do jego modyfikacji w zakresie pierwotnego żądania uznania za bezskuteczne wypowiedzenia umowy o pracę na roszczenie odszkodowawcze. Doszło więc do przekształcenia jakościowego dochodzonego roszczenia na roszczenie alternatywne, nie zaś do choćby częściowego cofnięcia odwołania od dokonanego wypowiedzenia, które w konsekwencji winno skutkować umorzeniem postępowania we wskazanym zakresie. To natomiast niewątpliwie nie miało miejsca w rozpatrywanym przypadku. Z tych też względów trudno twierdzić, iż pobranie opłaty od pozwu w kwocie 4.080 zł było nienależne. Pobranie tej opłaty, z uwagi na pierwotnie zgłoszone żądanie, co już podniesiono, było bezwzględnie konieczne dla prawidłowego wniesienia pozwu w ogóle. To zaś, że powód następnie modyfikował swe roszczenia nie zmienia oceny, iż wniesienie opłaty we wskazanej kwocie na moment wystąpienia z powództwem było prawidłowe. Modyfikacja powództwa i wartości przedmiotu sporu - co istotne -wpływa natomiast na rodzaj i wysokość opłat następnie należnych w toku procesu. Nie powoduje jednak zmiany wartości opłat dotychczas prawidłowo pobranych. Brak zatem było podstaw do zwrotu opłaty od pozwu na wskazanej podstawie.

Oceny tej nie zmienia powołane przez skarżącego orzeczenie z dnia 6 września 2011 r. II PZ 20/11 LEX nr 1106734. Powyższe dotyczy bowiem odmiennego stanu faktycznego. Na gruncie wskazanej sprawy to Sąd na etapie wyrokowania, a nie powód zadecydował o zmianie przedmiotu sprawy zasądzając w miejsce żądania przywrócenia do pracy, świadczenia odszkodowawcze. Powódka we wskazanym przypadku uiściła na dzień wniesienia pozwu opłatę stosunkową, jednakże zmiana wyroku polegająca na zasądzeniu odszkodowania, zamiast niemożliwego lub niecelowego przywrócenia pracownika do pracy spowodowała, że opłata ta była nienależną. Pierwotne roszczenia powódki były uzasadnione jednakże ich uwzględnienie okazało się niemożliwe lub niecelowe. Dlatego też Sąd uznał, iż wobec zmiany wyroku o przywrócenie do pracy przez zasądzenie alternatywnego roszczenia odszkodowawczego w kwocie 15.000 zł- powódka nie miała obowiązku uiszczać tej opłaty (była z tego obowiązku zwolniona). Natomiast skoro powódka nie żądała uzupełnienia wyroku o orzeczenie zwrotu opłaty stosunkowej winna go dochodzić na podstawie art. 80 w zw. z art. 81 ustawy o kosztach sądowych.

W świetle wszystkich wskazanych powyżej okoliczności brak więc było podstaw do zmiany zaskarżonego postanowienia.

Z tych też względów Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

Przewodnicząca:

Z/ Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron.