Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2022r.

Sąd Okręgowy Warszawa - Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Agnieszka Stachurska

Protokolant: st. sekretarz sądowy Anna Bańcerowska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 czerwca 2022r. w Warszawie

sprawy W. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) W. K. (1), K. K., G. C. i T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym

na skutek odwołania W. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) W. K. (1), K. K., G. C. i T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W.

z dnia 9 lipca 2021 roku, nr (...)

z dnia 9 lipca 2021 roku, nr (...)

z dnia 9 lipca 2021 roku, nr (...)

1.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 9 lipca 2021 roku, nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że K. K. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek W. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) W. K. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia 1 sierpnia 2020 roku;

2.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 9 lipca 2021 roku, nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że T. K. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek W. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) W. K. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia 1 sierpnia 2020 roku;

3.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 9 lipca 2021 roku, nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że G. C. jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek W. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) W. K. (1) podlega obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia 1 sierpnia 2020 roku;

sędzia Agnieszka Stachurska

UZASADNIENIE

W decyzjach z dnia 9 lipca 2021r. o numerach (...) (dot. T. K.), (...) (dot. G. C.) i (...) (dot. K. K.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. stwierdził, że T. K., K. K. i G. C. od dnia 1 sierpnia 2020 roku, jako osoby wykonujące pracę u płatnika składek (...) na podstawie umów zlecenia, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu i dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Uzasadniając decyzje, organ rentowy wskazał, że płatnik składek w dniu 11 czerwca 2019r. dokonał zgłoszenia T. K. i K. K. (od 3 czerwca 2019r.), a w dniu 21 października 2019r. – G. C. (od 1 października 2019r.) do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tytułu umów zlecenia. W dniu 23 kwietnia 2021r. płatnik wyrejestrował ww. zleceniobiorców z ubezpieczenia zdrowotnego od 1 sierpnia 2020r., a następnie w dniu 24 kwietnia 2021r. zgłosił K. K., T. K. i G. C. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego od 1 sierpnia 2020r. Z kolei w dniu 12 maja 2021r. W. K. (2) dokonał wyrejestrowania zleceniobiorców z obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2020r., a 13 maja 2021r. dokonał zgłoszenia ich do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz obowiązkowego ubezpieczenia wypadkowego z datą wyrejestrowania. Jednocześnie ww. zleceniobiorcy byli zgłoszeni do ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy o pracę u innego płatnika składek z minimalnym wynagrodzeniem – T. i K. K. od 1 czerwca 2019r., a G. C. od 1 października 2019r.

Zakład argumentował, że w toku postępowania wyjaśniającego płatnik składek powoływał się na okoliczność, że w sierpniu 2020r. zleceniobiorcy złożyli wnioski o zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych, które przez pomyłkę nie zostały przekazane do ZUS aż do 24 kwietnia 2021r. Wówczas do ZUS zostały złożone dokumenty korygujące, zaś 13 maja 2021r. płatnik składek złożył kolejną korektę, dotyczącą jedynie zmiany ubezpieczeń z obowiązkowych na dobrowolne. Organ rentowy, biorąc pod uwagę złożenie przez W. K. (1) w dniu 5 maja 2021r. wniosku (...)Potwierdzenie informacji przekazanych przez ZUS do (...) S.A. do rozpatrzenia wniosku o udzielenie subwencji finansowej w ramach projektu Tarcza (...), ocenił schemat działania płatnika składek jako celowy i zmierzający do uzyskania wyższej kwoty subwencji z (...). Zdaniem organu rentowego, dokonanie zgłoszenia zleceniobiorców do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2020r. dopiero w dniu 13 maja 2021r. jest zastanawiające. Wątpliwość tę uzasadnia dodatkowo fakt, że pomimo rzekomych oświadczeń o chęci podlegania dobrowolnym ubezpieczeniom społecznym, złożonych przez zleceniobiorców 1 sierpnia 2020r., płatnik w dniu 24 kwietnia 2021r. zgłosił ich do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a dopiero w dniu 12 maja 2021r., czyli po zawiadomieniu o wszczęciu postępowania przez Zakład, wyrejestrował T. K., K. K. i G. C. z obowiązkowych ubezpieczeń i dokonał zgłoszenia do ubezpieczeń dobrowolnych. Zdaniem ZUS, takie działanie płatnika składek przeczy doświadczeniu życiowemu i logice, nasuwa się bowiem pytanie, dlaczego zleceniobiorcy dopiero od dnia 1 sierpnia 2020r. wnieśli o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi, skoro byli zgłoszeni do ubezpieczenia zdrowotnego w Akwen II znacznie wcześniej. W ocenie ZUS działania płatnika ewidentnie zmierzały do uzyskania wyższej kwoty subwencji z (...).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych podkreślił również, że W. K. (1) powtórzył powyższy schemat działania w przypadku łącznie jedenastu zleceniobiorców. Wątpliwości ZUS wzbudził fakt, że wszyscy zleceniobiorcy jednego dnia, tj. 1 sierpnia 2020r., zawnioskowali o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, podczas gdy nie był to dzień zawarcia umów zlecenia. Zleceniobiorcy mają znacznie wcześniejsze daty zgłoszenia do ubezpieczeń. W ocenie ZUS motywem wstecznego zgłoszenia zleceniobiorców do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, a następnie korekty zgłoszenia na dobrowolne ubezpieczenia społeczne, była chęć uzyskania przez płatnika wyższej kwoty subwencji z (...) Funduszu (...) poprzez obejście prawa i dokonanie niezakazanej formalnie czynności prawnej, sprzecznej jednak z zasadami współżycia społecznego poprzez wsteczne zgłoszenie zleceniobiorcy. Organ rentowy podkreślił także, że jednym z warunków uprawniających do skorzystania z subwencji jest zatrudnianie na dzień 31 lipca 2020r. co najmniej jednego pracownika w rozumieniu kodeksu pracy. Stan zatrudnienia na dzień 30 września 2020r. stanowi zaś podstawę do ustalenia wysokości subwencji, przy czym pod uwagę brana jest osoba, za którą płatnik odprowadza składki na ubezpieczenia społeczne. Zdaniem ZUS, W. K. (1) celowo zmienił schemat podlegania ubezpieczeniom społecznym przez zleceniobiorców, aby doprowadzić do takich zapisów na koncie ubezpieczonych, które gwarantowały uzyskanie wsparcia z (...) i dokonał zgłoszenia zleceniobiorców do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych ze znacznym opóźnieniem w celu wykazania ich w stanie zatrudnienia, który miał znaczenie do ustalania wysokości subwencji. Z tego względu konieczne było uznanie zgłoszenia T. K., K. K. i G. C. do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych za bezpodstawne ( decyzje z 9 lipca 2021r. nr (...), (...), (...) – nienumerowane karty akt ZUS dot. K. K., T. K., G. C. ).

W. K. (1), prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) w R., w dniu 16 sierpnia 2021r. złożył odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. z 9 lipca 2021r. o numerach (...), (...) i (...), wnosząc o zmianę decyzji poprzez ustalenie, że K. K., T. K. i G. C. od 1 sierpnia 2020r. podlegają ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnym ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W uzasadnieniu odwołań płatnik składek wskazał, że K. K. świadczyła pracę na jego rzecz nieprzerwanie od 29 września 2003r., T. K. od 4 maja 2005r., a G. C. od 1 sierpnia 2018r., początkowo na podstawie umów o pracę. Zatrudnienie ubezpieczonych nigdy nie miało charakteru fikcyjnego – ani na podstawie umowy o pracę, ani na podstawie umowy zlecenia, nie miało też na celu podwyższenia kwoty subwencji (...), tym bardziej, że regulamin (...) nie przewiduje, aby do stanu zatrudnienia nie wliczano osób zatrudnionych na podstawie umowy zlecenia. Jeśli chodzi zaś o spóźnienie w dokonaniu zgłoszenia zleceniobiorców do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych, to płatnik składek wskazał, że nie dowodzi to fikcyjnego zatrudnienia, tym bardziej, że wszystkie należne składki zostały uiszczone ( odwołania, k. 3-5 a.s., k. 3-5 akt o sygn. VII U 1192/21, k. 3-5 akt o sygn. VII U 1199/21).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołań i o zasądzenie od odwołującego się zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. W odpowiedziach na odwołania powtórzył argumentację przedstawioną w zaskarżonych decyzjach ( odpowiedź na odwołanie, k. 10-13 a.s., k. 10-13 akt o sygn. VII U 1192/21, k. 8-11 akt o sygn. VII U 1199/21).

Odwołanie od opisanych na wstępie decyzji złożyli również ubezpieczeni T. K., K. K. i G. C., wskazując podobne jak płatnik składek, argumenty mające uzasadniać wniosek o zmianę zaskarżonych decyzji ( odwołania, k. 2-4 akt o sygn. VII U 1191/21, VII U 1993/21, VII U 1200/21).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W. K. (1) w R. oraz w K. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą (...), zajmując się sprzedażą produktów rybnych. Ponadto jest członkiem zarządu w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Latem 2019r. W. K. (1) podjął decyzję o przeniesieniu pracowników zatrudnianych dotychczas w prowadzonej przez niego działalności gospodarczej do (...) sp. z o.o., z tym że pracownicy ci jednocześnie pozostali związani umową zlecenia z płatnikiem składek jako prowadzącym działalność gospodarczą ( zeznania W. K. (1), k. 219 a.s.).

T. K. od 4 maja 2005r. był zatrudniony w Akwen II W. K. (1), początkowo na stanowisku pracownika biurowego, a następnie na stanowiskach pracownika działu sprzedaży oraz specjalisty ds. sprzedaży i obsługi działu sprzedaży. Od dnia 1 czerwca 2019r. zawierał z płatnikiem składek umowy zlecenia (na okresy miesięczne), w których zobowiązywał się do tworzenia dokumentów rozliczeniowych – faktur ( umowy o pracę: z 4 maja 2005r., k. 6 a.s., z 1 sierpnia 2005r., k. 7 a.s.; umowy zlecenia, k. 44-59 a.s.; przeszeregowanie, k. 60 a.s.; porozumienie zmieniające umowę o pracę, k. 61 a.s.; faktury, k. 63-69 a.s.).

K. K. była zatrudniona przez W. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) od 29 września 2003r., początkowo na stanowisku pracownika obsługi działu sprzedaży, a następnie kierownika działu sprzedaży i sprzedawcy-handlowca. Od 1 czerwca 2019r. zawierała z płatnikiem składek umowy zlecenia (na okresy miesięczne), w których zobowiązywała się do tworzenia dokumentów rozliczeniowych – faktur ( umowy zlecenia, k. 70-91 a.s.; faktury, k. 92-100 a.s.; umowa o pracę z 26 września 2003r., k. 101 a.s.; aneks, k. 101 a.s.).

G. C. była związana umową o pracę z (...) od 1 sierpnia 2018r. do 30 września 2019r. Była wówczas zatrudniona na stanowisku pracownik działu sprzedaży i wykonywała pracę w M., a później w R.. Począwszy od 1 sierpnia 2019r. G. C. wykonywała pracę na rzecz W. K. (1) prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą (...) na podstawie umów zlecenia, zawieranych na okresy miesięczne, w których zobowiązywała się do tworzenia dokumentów rozliczeniowych ( umowa o pracę z 1 sierpnia 2018r., k. 103 a.s.; rozwiązanie umowy o pracę z 30 września 2019r., k. 103 verte a.s.; umowy zlecenia, k. 104 -115 a.s.; faktury, k. 116-123 a.s.).

Podczas zawierania pierwszych umów zlecenia T. K., K. K. i G. C. nie zgłosili zleceniodawcy, że chcieliby podlegać dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym. Dopiero w lipcu 2020r. K. K. zainteresowała się tym, czy wiążąca ją z płatnikiem składek umowa zlecenia będzie miała wpływ na wysokość emerytury, na którą planowała przejść w bliskiej przyszłości. K. K. w rozmowie z kadrową – A. B. – dowiedziała się, że od umowy odprowadzane są wyłącznie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wobec tego zgłosiła W. K. (1) – za pośrednictwem swojego przełożonego S. Z. (1) – że chciałaby być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. S. Z. (2) rozmawiał w tej sprawie z płatnikiem składek, który nie widział przeszkód, by nastąpiło zgłoszenie do takich ubezpieczeń. Ostatecznie, wobec inicjatywy K. K., także i inni zleceniobiorcy W. K. (1) otrzymali mailem informację o możliwości zgłoszenia ich jako zleceniobiorców do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, wraz z przygotowanym przez A. B. wzorem oświadczenia. Zleceniobiorcy zebrali oświadczenia do teczek (osobno w R. i w K.) i przekazali je kadrowej – przy czym pracujący w R. przekazali teczkę kierowcy, który zawiózł ją do biura ( oświadczenia z 1 sierpnia 2020r. – nienumerowane akta rentowe dot. T. K., G. C. i K. K.; zeznania świadków: S. Z. (1), k. 216-217 a.s., A. B., k. 217-218 a.s., zeznania odwołujących się: G. C., k. 219 a.s., K. K., k. 219 a.s., T. K., k. 220 a.s., W. K. (1), k. 218 verte – 219 a.s.).

Od sierpnia 2020r. rachunki do umów zlecenia, które były podstawą wypłacania ubezpieczonym wynagrodzenia, zawierały wyszczególnienie wysokości odprowadzonych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ( rachunki do umów zlecenia, k. 48-50, 54-59, 74-76v, 80-91, 104-115 a.s.).

Latem 2020r. trwał remont pomieszczeń biurowych (...) w K., podczas którego zaszła konieczność wyniesienia dokumentów i mebli. Dotyczyło to m.in. biura zajmowanego przez kadrową A. B.. Po zakończeniu remontu, na przełomie sierpnia i września 2020r. teczka zawierająca oświadczenia zleceniobiorców dotyczące objęcia ich dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi znajdowała się w szafie, z której korzysta wyłącznie kadrowa. A. B. przeoczyła fakt, że w teczce tej zostały złożone oświadczenia wymagające zgłoszenia do ZUS, nie przeglądała jej zawartości po zakończeniu remontu, wobec czego nie złożyła deklaracji zgłoszeniowych w terminie. Odwołujący się zleceniobiorcy w lutym 2021r. otrzymali druki (...) i PIT-11 od płatnika składek, z których wynikało, że od wiążących ich z W. K. (1) umów zlecenia nie są odprowadzane składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Po dostrzeżeniu powyższego zgłosili to kadrowej, a jednocześnie poinformowali, że teczki z oświadczeniami zostały jej przekazane w sierpniu 2020r. A. B. około 20 kwietnia 2021r. odnalazła w swojej szafie służbowej teczkę zawierającą ww. oświadczenia i zwróciła się do W. K. (1) z zapytaniem, czy ma dokonać zgłoszenia zleceniobiorców z aktualną datą, czy też z datą wskazaną w oświadczeniach. Płatnik składek polecił zgłoszenie zleceniobiorców do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych z datą wskazaną przez nich w oświadczeniach, tj. od 1 sierpnia 2020r. ( zeznania świadka A. B., k. 217-218 a.s., zeznania odwołujących się: G. C. k. 219 a.s., K. K., k. 219 a.s., T. K., k. 220 a.s., W. K. (1), k. 218 verte – 219 a.s.).

W dniu 23 kwietnia 2021r. A. B. wyrejestrowała zleceniobiorców (...) z dotychczasowej formy ubezpieczenia z dniem 31 lipca 2020r. i w dniu 24 kwietnia 2021r. zgłosiła ich do ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2020r., omyłkowo wskazując przy tym, że zgłoszenie dotyczy obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Po zwróceniu jej uwagi przez pracownika ZUS co do nieprawidłowego zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń, w dniu 12 maja 2021r. A. B. ponownie wyrejestrowała zleceniobiorców z ubezpieczeń społecznych i w dniu 13 maja 2021r. dokonała zgłoszenia do dobrowolnych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych ( zeznania świadka A. B., k. 217-218 a.s.; dokumenty (...) i (...) nienumerowane karty akt ZUS dot. T. K., K. K. i G. C. ).

W. K. (1) prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) w dniu 5 maja 2020r. zawarł umowę z (...) S.A., na podstawie której miał otrzymać subwencję finansową w kwocie 1.739.383 zł, obliczoną jako 6% przychodów ze sprzedaży w 2019r. (28.989.712 zł), z uwagi na spadek obrotów ze sprzedaży w wysokości 56,58%. Płatnik składek w umowie oświadczył, że na koniec miesiąca poprzedzającego zawarcie umowy zatrudniał 20 pracowników. Ostatecznie subwencja została wypłacona w wysokości 1.732.011,48 zł z uwagi na zweryfikowanie przez (...) oświadczeń płatnika składek co do liczby pracowników (8), kwoty przychodów ze sprzedaży w 2019r. (28.866.858 zł) i wielkości spadku sprzedaży (57%) ( umowa z 5 maja 2020r., k. 198-202 a.s.; decyzja w sprawie umowy subwencji z 5 maja 2020r., k. 203 a.s.).

Decyzją z 7 czerwca 2021r. (...) S.A. zwolnił W. K. (1) z obowiązku zwrotu subwencji w wysokości 50%, tj. 25% w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej w całym okresie 12 miesięcy od dnia przyznania subwencji finansowej i 25% w związku z utrzymaniem zatrudnienia przez 12 miesięcy ( decyzja z 7 czerwca 2021r. w sprawie zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji finansowej, k. 204 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. w dniu 11 maja 2021r. zawiadomił ubezpieczonych i płatnika składek, działając na podstawie art. 61 § 1 i § 4 k.p.a. w związku z art. 123 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych od 1 sierpnia 2020r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy zlecenia zawartej z płatnikiem składek ( zawiadomienia – nienumerowane karty akt ZUS dot. T. K., K. K. i G. C. ).

Po zakończeniu postępowania organ rentowy wydał w dniu 9 lipca 2021r. trzy decyzje, w których na podstawie art. 83 ust. 1, art. 68 ust. 1 pkt 1a ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w związku z art. 83 § 1 k.c., stwierdził że T. K., K. K. i G. C., jako zleceniobiorcy płatnika W. K. (1), nie podlegają od 1 sierpnia 2020r. obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Organ rentowy wskazał, że zmiana schematu podlegania ww. zleceniobiorców ubezpieczeniom społecznym została dokonana w celu skorzystania przez płatnika ze wsparcia (...) Funduszu (...) ( decyzje ZUS z dnia 9 lipca 2021 roku – nienumerowane karty akt ZUS dot. T. K., K. K. i G. C. ).

Wskazany stan faktyczny został ustalony w oparciu o wymienione dokumenty oraz na podstawie zeznań ubezpieczonych i płatnika składek oraz świadków A. B. i S. Z. (2).

Dokumenty w zakresie, w jakim potwierdzają wynikające z nich okoliczności, zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej że ich treść koresponduje z osobowymi środkami dowodowymi.

Zeznaniom stron oraz świadków A. B. i S. Z. (2) Sąd dał wiarę. Wskazani świadkowie i strony w sposób przekonujący i spójny przedstawili okoliczności dotyczące zmiany schematu podlegania T. K., K. K. i G. C. ubezpieczeniom społecznym. Zgodnie potwierdzili, że inicjatorką tego była K. K. ze względu na potrzebę zasilenia indywidualnego konta emerytalno-rentowego w ZUS oraz że miało to miejsce latem 2020r. Ponadto z zeznań świadków i stron wyłania się spójny obraz okoliczności związanych z opóźnieniem w zgłoszeniu do ZUS oraz z przyczynami tego stanu rzeczy, co potwierdza, że osoby te przedstawiły informacje w ww. zakresie adekwatnie do stanu rzeczywistego. Złożone przez nie zeznania należało więc ocenić jako wiarygodne.

Jako nieprzydatne dla ustalenia okoliczności w sprawie istotnych Sąd ocenił zeznania świadka S. D.. Świadek ten nie miał wiedzy odnośnie kwestii zmiany schematu podlegania ubezpieczeniom społecznym przez G. C., K. K. i T. K., nie prowadził w tej sprawie rozmów ze zleceniobiorcami i płatnikiem składek, nie miał więc wiedzy, którą Sąd mógłby wykorzystać czyniąc ustalenia faktyczne w przedmiotowej sprawie. Powyższe nie świadczy jednak o braku wiarygodności zeznań ubezpieczonych oraz pozostałych świadków, tym bardziej, że S. D. wskazał, że choć był przełożonym G. C., to sprawa oskładkowania jej umowy i ustaleń z płatnikiem składek w tym zakresie, nie należała do jego kompetencji jako kierownika działu sprzedaży.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania podlegały uwzględnieniu.

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 1009 - dalej jako: ustawa systemowa) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 7b, 10, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a. Art. 9 ust. 1a ustawy systemowej przewiduje z kolei, że ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

T. K., K. K. i G. C. w okresie, który podlega ocenie w analizowanej sprawie, byli objęci obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z tytułu umowy o pracę zawartej z (...) sp. z o.o., gdzie podstawa wymiaru składek w przypadku każdego z nich była wyższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. W takiej sytuacji nie było obowiązku, aby wskazani ubezpieczeni, jako zleceniobiorcy W. K. (1), byli zgłoszeni do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Ubezpieczeniom tym mogli jednak podlegać na wniosek, o jakim mowa w art. 14 ustawy systemowej. Przepis ten przed zmianami dokonanymi od 1 stycznia 2022r. stanowił w ust. 1, że objęcie dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym, rentowymi i chorobowym następuje od dnia wskazanego we wniosku o objęcie tymi ubezpieczeniami, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym wniosek został zgłoszony, z zastrzeżeniem ust. 1a. Z kolei art. 36 ust. 5 ustawy systemowej wskazuje, że osoby, które są obejmowane ubezpieczeniami społecznymi na zasadach dobrowolności, zgłaszają wniosek o objęcie ich ubezpieczeniem w terminie przez nie wybranym. Jeśli chodzi zaś o korektę dokumentu zgłoszeniowego, to jej złożenie umożliwia art. 44 ustawy systemowej, natomiast poglądy piśmiennictwa (P. Kostrzewa [w:] Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, LEX/el. 2014, art. 44) wskazują, że „przy korekcie dokumentu zgłoszeniowego zmiana danych ma charakter wsteczny, tj. od daty wynikającej z poprzednio złożonego dokumentu zgłoszeniowego.”

Przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia społecznego nie jest czynnością prawną prawa cywilnego, którego ważność może być badana pod kątem zgodności z art. 58 k.c. – oświadczenie o zgłoszeniu do ubezpieczenia emerytalnego, rentowych czy chorobowego nie stanowi czynności prawnej, a jedynie oświadczenie woli, którego wady wskazane są w art. 82 i nast. k.c. W przedmiotowej sprawie badaniem objęto zatem, czy oświadczenia T. K., K. K. i G. C. o objęciu ich dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi złożone zostały pod wpływem błędu, podstępu lub groźby albo dla pozoru lub też w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli. Sąd nie dopatrzył się w sprawie okoliczności wskazujących na zaistnienie powyższych okoliczności. Ubezpieczeni złożyli oceniane oświadczenia samodzielnie, z własnej inicjatywy, będąc świadomymi, że dokonują tej czynności w celu przysporzenia środków na indywidualnym koncie emerytalnym. Nie ujawniono przy tym żadnych faktów, które mogłyby wskazywać, że do złożenia tych oświadczeń doszło w stanie wyłączającym swobodne podjęcie decyzji, w tym w szczególności za namową zleceniodawcy, który – według ZUS – miał zmierzać do uzyskania dodatkowych świadczeń z Państwowego Funduszu (...) lub też do uniknięcia obowiązku zwrotu środków z subwencji.

W toku postępowania Sąd ustalił, że to sami ubezpieczeni, a konkretnie jedna z ubezpieczonych K. K., której inicjatywę przejęli również pozostali zleceniobiorcy, zainicjowała rozmowy ze zleceniodawcą, by doszło do objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Z uwagi na pozytywny wynik rozmów, wszyscy zleceniobiorcy złożyli stosowny wniosek, co zostało potwierdzone w zeznaniach ubezpieczonych, a także świadków A. B. i S. Z. (1). Oczywiście rację ma organ rentowy, że korekta zgłoszenia do ZUS została dokonana po terminie, przy czym nastąpiło to nie z winy ubezpieczonych, lecz z przyczyn leżących po stronie płatnika, a poza tym brakujące składki zostały uzupełnione. Postępowanie dowodowe potwierdziło również okoliczności dotyczące pozyskania przez zleceniobiorców informacji o nieodprowadzeniu przez Akwen II W. K. (1) składek na dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe dopiero po otrzymaniu w lutym 2021r. rozliczenia PIT-11 za 2020 rok. Wcześniej T. K., K. K. i G. C. podpisywali comiesięczne rachunki do umów zlecenia, w których począwszy od sierpnia 2020r. wskazywane było potrącanie przez zleceniodawcę składek na te ubezpieczenia, w związku z czym byli przekonani, że zgodnie z ich wnioskami, są objęci dobrowolnymi ubezpieczeniami.

W rozpoznawanej sprawie organ rentowy argumentował, że objęcie T. K., K. K. i G. C. dobrowolnymi ubezpieczeniami rentowymi i emerytalnymi miało na celu uzyskanie przez płatnika subwencji z (...), zaś oświadczenie o objęcie takimi ubezpieczeniami zostało złożone dla pozoru (z art. 83 § 1 k.c.).

Zdaniem Sądu, jakkolwiek płatnik faktycznie dokonał po długim czasie korekty zgłoszenia ubezpieczonych do ZUS, to brak jest jednak podstaw do przyjęcia za organem rentowym, że korekty te oparto na złożonych dla pozoru oświadczeniach ubezpieczonych, zawierających wnioski o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi. Z wiarygodnych zeznań świadka A. B. wynika, że korekty te były związane z brakiem uzyskania przez nią informacji o treści oświadczeń zleceniobiorców zawierających wniosek o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami społecznymi. Natomiast sami ubezpieczeni potwierdzili, że skorzystali z możliwości wnioskowania o objęcie ich dobrowolnymi ubezpieczeniami od 1 sierpnia 2020r., a następnie, po otrzymaniu rozliczenia rocznego, dowiedzieli się o fakcie nieodprowadzania składek.

Organ rentowy – mimo wskazywanych argumentów - nie wykazał powiązania przyczynowo – skutkowego między dokonaniem przez płatnika składek zgłoszenia i korekty do ZUS a otrzymaniem czy rozliczeniem subwencji z (...) S.A. Pełnomocnik Zakładu w piśmie z dnia 2 maja 2021r. (k. 190-192 a.s.) przedstawił, jak w przypadku T. K., K. K. i G. C. wyglądało zgłaszanie do ZUS i w jakich terminach oraz do jakich ubezpieczeń ww. zostali zgłoszeni. Ponadto w końcowej części wskazanego pisma pełnomocnik przedstawił niczym niepoparte stwierdzenie, że zmiana schematu podlegania ubezpieczeniom przez wymienione osoby miała doprowadzić do takich zapisów na kontach, które gwarantowałyby utrzymanie wsparcia uzyskanego z (...). Jeśli przeanalizuje się dokumenty, które przedstawił (...) S.A., to wynika z nich, że uzyskanie subwencji na podstawie umowy zawartej w dniu 5 maja 2020r. nie mogło być w żaden sposób powiązane z tym co jest przedmiotem toczącego się sporu z jednego powodu, a mianowicie umowa subwencji finansowej została podpisana w maju 2020r., a więc zanim T. K., K. K. i G. C. wyrazili wolę objęcia ich dobrowolnie ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi. Jeśli chodzi natomiast o kwestię zwolnienia z obowiązku zwrotu subwencji, co zostało uregulowane w umowie z 7 czerwca 2021r., to trzeba wskazać, że zwolnienie to, obejmujące 50% subwencji, w części stanowiącej 25% było uzależnione od prowadzenia przez 12 miesięcy działalności gospodarczej, a w części stanowiącej kolejne 25% zależało od utrzymania zatrudnienia. W przypadku pierwszych 25%, które obejmowało zwolnienie, oczywisty jest brak związku między takim zwolnieniem z obowiązku zwrotu subwencji a spóźnionym zgłoszeniem zleceniobiorców do ZUS. Jeśli chodzi natomiast o drugą część obejmującą zwolnienie, uzależnioną od utrzymania stanu zatrudnienia, to i tutaj kwestia zgłoszenia do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych nie ma znaczenia, a w każdym razie pełnomocnik ZUS tego nie wykazał.

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych oraz analizy obowiązujących przepisów, Sąd ocenił, że T. K., K. K. i G. C. skutecznie złożyli wniosek o objęcie dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi i w związku z tym podlegali tym ubezpieczeniom od daty, kiedy złożyli wniosek do płatnika składek. Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zaskarżone decyzje Zakładu Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. z 9 lipca 2021r. o numerach (...), (...) i (...) podlegały zmianie poprzez stwierdzenie, że T. K., K. K. i G. C. podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu oraz dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym od dnia 1 sierpnia 2020r.