Pełny tekst orzeczenia

POSTANOWIENIE

Dnia 22 kwietnia 2022 roku

Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi Wydział I Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Wioletta Sychniak

Protokolant: stażysta Aleksandra Sikora

po rozpoznaniu w dniu 30 marca 2022 roku na rozprawie

sprawy z wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł.

z udziałem J. S. i P. S.

o ustanowienie służebności przesyłu

postanawia:

1.  ustanowić na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. służebność przesyłu, obciążającą nieruchomość położoną w Ł. przy ul. (...), oznaczoną jako działki numer (...), dla której Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą Kw nr (...), polegającą na:

- zlokalizowaniu na nieruchomości wodociągu o średnicy Ø 200 mm, wybudowanego w 2001 roku (nr inwentarzowy (...), nr inwentarzowy (...)) o przebiegu przedstawionym na mapie do ustalenia służebności gruntowych, sporządzonej przez biegłego sądowego K. A. (1), wpisanej do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Prezydenta Miasta Ł. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej w dniu 15 stycznia 2016 roku za numerem P. (...).2016 39;

- prawie dostępu do urządzenia oraz prawie wejścia i wjazdu na nieruchomość obciążoną przez osoby upoważnione przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. w celu usuwania awarii, dokonywania napraw, remontów, konserwacji i modernizacji urządzenia, likwidacji i demontażu wodociągu oraz dokonywania przyłączeń innych podmiotów do wodociągu zlokalizowanego na nieruchomości obciążonej, z jednoczesnym powstrzymaniem się przez każdoczesnego właściciela nieruchomości od dokonywania zabudowy, naniesień i nasadzeń na urządzeniu i w pasie ochronnym, obejmującym powierzchnię nieruchomości obciążonej o obszarze 535 m ² (pięćset trzydzieści pięć metrów kwadratowych), znajdującym się:

- na działce numer (...) pomiędzy punktami A-B-C-D-I-N-K-L-A, obejmującymi powierzchnię działki równą 506 m ²,

- na działce numer (...) pomiędzy punktami D-E-F-G-H-I-D, obejmującymi powierzchnię działki równą 29 m ²,

wskazanymi na mapie do ustalenia służebności gruntowych, sporządzonej przez biegłego sądowego K. A. (1), wpisanej do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Prezydenta Miasta Ł. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej w dniu 15 stycznia 2016 roku za numerem P. (...).2016 39;

2.  zasądzić od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz J. S. i P. S. łącznie kwotę 46 346 (czterdzieści sześć tysięcy trzysta czterdzieści sześć) złotych tytułem jednorazowego wynagrodzenia, płatnego w terminie tygodnia od uprawomocnienia się niniejszego postanowienia z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wypadku uchybienia terminowi płatności;

3.  nakazuje pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Łodzi – Widzewa w Łodzi:

a.  od (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. kwotę 7330,70 zł (siedem tysięcy trzysta trzydzieści złotych i siedemdziesiąt groszy),

b.  od J. S. i P. S. solidarnie kwotę 5830,70 zł (pięć tysięcy osiemset trzydzieści złotych i siedemdziesiąt groszy),

na pokrycie kosztów postępowania tymczasowo wyłożonych przez Skarb Państwa;

4.  ustalić, że każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.

Sygn. akt I Ns 471/15

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. wystąpiła 9 marca 2015 roku z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu na nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą (...), stanowiącej własność J. S. i P. S.. Wnioskodawczyni wniosła o ustanowienie, na podstawie art. 305 ¹ k.c., bezterminowej służebności przesyłu, polegającej na:

1. prawie do prowadzenia (...) mm (nr inwent. (...): (...), nr inwentarz. (...): B- (...)) wybudowanego w 2001 roku przez nieruchomość położną w Ł. przy ul. (...), oznaczonej jako działki gruntu nr (...) w obrębie (...), objętej księgą wieczystą (...);

2. niedokonywania przez każdoczesnego właściciela nieruchomości zabudowy, naniesień i nasadzeń na urządzeniu oraz w pasie ochronnym o szerokości 3 metrów po obu stronach urządzenia;

3. prawie nieograniczonego dostępu osób upoważnionych przez (...) sp. z o.o. do urządzenia na nieruchomości obciążonej, w tym wejścia osób oraz wjazdu pojazdów mechanicznych w celu usuwania awarii, dokonywania napraw, remontów, konserwacji i modernizacji urządzenia, a także jego ewentualnej likwidacji i demontażu;

4. prawie dokonywania przyłączeń innych podmiotów do ww wodociągu na nieruchomości

za łącznym jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 6000 złotych , płatnym w terminie 21 dni od uprawomocnienia się orzeczenia.

Wnioskodawczyni powoływała się na okoliczność nabycia własności wodociągu, zlokalizowanego na nieruchomości Uczestników poprzez przekazania jej aportem w dniu 28 listopada 2006 roku przez Miasto Ł. środków trwałych (infrastruktury wodno – kanalizacyjnej) oraz wartości niematerialnych i prawnych z nimi związanych. Podniosła również, że Uczestnicy nie wyrazili zgody na ustanowienie służebności na warunkach proponowanych przez Wnioskodawczynię, a kwestią sporną jest wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności. /wniosek k. 2-5/

W odpowiedzi na wniosek P. i J. S. zadeklarowali gotowość ustanowienia służebności przesyłu na nieruchomości stanowiącej ich własność o parametrach zgodnych z zakresem pkt. 1-4 wniosku za jednorazowym wynagrodzeniem w stawce odpowiadającej nie mniej niż 116 zł/m ² i współczynnikiem korzystania z nieruchomości na poziomie 50%, przy czym ustalenia wymaga faktyczny zakres ustanowionej służebności. Argumentacja Uczestników skupiała się wokół odpowiedniego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.

/odpowiedź na wniosek k. 46-47/

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. prowadzi działalność m.in. w zakresie poboru, uzdatniania i dostarczania wody oraz odprowadzania i oczyszczania ścieków. Miastu Ł. przysługuje 91,788 udziałów w tej spółce.

28 listopada 2006 roku Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników Spółki (...) sp. z o.o. w Ł. podjęło uchwałę w sprawie podwyższenia kapitału zakładowego Spółki w drodze wniesienia wkładu niepieniężnego, do kwoty 568 500 000 złotych. Nowe udziały zostały w całości przeznaczone dla dotychczasowego wspólnika – Miasta Ł. i pokryte wkładem niepieniężnym w postaci prawa własności nieruchomości szczegółowo wymienionych w uchwale oraz prawa własności środków trwałych szczegółowo opisanych w załącznikach: nr 2 (infrastruktura wodno – kanalizacyjna), nr 3 i 3a (maszyny i urządzenia) i nr 4 (wartości niematerialne i prawne). Do infrastruktury wodno – kanalizacyjnej, przeniesionej aportem, zaliczono m.in. (...) mm, wybudowany w 2001 roku o numerze inwentarzowym (...).

/odpis z KRS k. 9-17,

akt notarialny z 28.11.2006 r. z wyciągiem z załącznika k. 22-32/

P. S. i J. S. są właścicielami, na zasadzie małżeńskiej wspólności majątkowej, nieruchomości składającej się z działek gruntu oznaczonych numerami ewidencyjnymi (...) o łącznej powierzchni 2,3455 ha, obręb (...) położonej w Ł. przy ul. (...). Dla nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi prowadzi księgę wieczystą o numerze (...).

Nieruchomość jest obciążona służebnością gruntową, na czas nieoznaczony, na rzecz każdoczesnego właściciela lub użytkownika wieczystego działki gruntu nr (...), położonej w Ł. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą (...), na działce nr (...), polegającej na znoszeniu istnienia posadowionego na tej działce wodociągu z przyłączem i jego strefy ochronnej, obejmującej urządzenie oraz powierzchnię gruntu po 3 metry po obu stronach od skrajnych krawędzi urządzenia, które pozostaną wolne od zabudowy, stałych naniesień i nasadzeń oraz prawie korzystania z nieruchomości obciążonej w zakresie niezbędnym do dokonywania napraw, konserwacji i remontów, modernizacji, usuwania awarii z prawem wejścia osób upoważnionych i wjazdu sprzętem.

Na działce nr (...) usytuowane jest przyłącze napowietrzne do posesji (...) 142a i (...) 5 z szerokością pasa niezbędnego do eksploatacji 1 metr. Na działce nr (...) usytuowane jest przyłącze napowietrzne do posesji (...) 144/146 z szerokością pasa niezbędnego do eksploatacji 1 metr oraz linia napowietrzna 0,4 kV z szerokością pasa niezbędnego do eksploatacji 1,35 m.

Działka nr (...) ma powierzchnię 2,0976 ha; stanowi grunty rolne, częściowo leśne. Działka nr (...) ma powierzchnię 0,2479 ha i oznaczenie jako droga. W rzeczywistości działka nr (...) stanowi drogę prywatną dojazdową, biegnącą od ul. (...) wzdłuż granic działki nr (...), do ul. (...). Urządzenia wodociągowe przebiegają przez nieruchomość wzdłuż ul. (...). Zachowanie pasa ochronnego po 3 metry z każdej strony wodociągu powoduje, że na nieruchomości, od strony ul. (...) pozostaje pas niewykorzystanego terenu w kształcie trójkąta o pow. 64 m ² i szerokości od 0,36 m do 1,62 m.

/odpis zwykły księgi wieczystej k. 18-19;

umowa ustanowienia odpłatnej służebności gruntowej k. 55-58,

opinia biegłego geodety z mapą do ustalenia służebności gruntowych k. 71-73,

uzupełniająca opinia biegłego geodety k. 91-93,

zaewidencjonowana mapa do ustalenia służebności gruntowych k. 105,

pismo (...) SA k. 278/

(...) mm został wybudowany przez Miasto Ł. w 2001 roku w ramach inwestycji polegającej na budowie sieci wodociągowej w ul. (...) na odcinku od istniejącej końcówki na wysokości posesji nr 134a do ul. (...) oraz obejmującej przebudowę istniejących przyłączy zlokalizowanych wzdłuż projektowanego wodociągu. W zestawieniu wykonanych przyłączy wodociągowych do posesji w ul. (...), odcinkowi zlokalizowanemu na nieruchomości przy ul. (...) nadano numer inwentarzowy B – (...). Na mocy ugody z 19 września 2001 roku P. S. i J. S. wyrazili zgodę na lokalizacji na ich nieruchomości budowy wodociągu wraz z przebudową przyłącza wodociągowego. Zgoda obejmowała wejście na grunt o pow. 460 m ² + 72 m ² w IV kwartale 2001 roku.

/decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu k. 267-268,

decyzja zatwierdzająca projekt budowlany z pozwoleniem na budowę k. 269,

protokół przekazania – przyjęcia do eksploatacji wodociągu k. 270-272,

załącznik do protokołu k. 273, przyjęcie środka trwałego k. 274, 275,

zestawienie wykonanych przyłączy k. 276, ugoda k. 277/

(...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. oraz P. S. i J. S. toczyły się negocjacje w sprawie ustanowienia służebności przesyłu w odniesieniu do wodociągu zlokalizowanego na nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...). Spółka proponowała ustanowienie służebności o treści tożsamej z treścią opisaną we wniosku w niniejszej sprawie, za jednorazowym wynagrodzeniem w wysokości 6000 złotych. Właściciele nieruchomości nie przyjęli propozycji Spółki z uwagi – na ich zdaniem – zaniżoną znacznie wartość wynagrodzenia. Oczekiwali wynagrodzenia w wysokości 45 000 złotych.

/pismo Spółki k. 33-34, dowód doręczenia k. 35, pismo Uczestników k. 37/

Projektowana granica służebności dla wodociągu o średnicy Ø 200 mm, wybudowanego w 2001 roku (nr inwentarzowy (...), nr inwentarzowy (...)), zlokalizowanego na nieruchomości przy ul. (...) w Ł. została oznaczona na mapie do ustalenia służebności gruntowych sporządzonej w dniu 4 stycznia 2016 roku przez biegłego sądowego geodetę uprawnionego K. A. (1). Obejmuje powierzchnię nieruchomości obciążonej o obszarze 535 m ², znajdującym się:

- na działce numer (...) pomiędzy punktami A-B-C-D-I-N-K-L-A, obejmującymi powierzchnię działki równą 506 m ²,

- na działce numer (...) pomiędzy punktami D-E-F-G-H-I-D, obejmującymi powierzchnię działki równą 29 m ².

/opinia biegłego geodety z mapą do ustalenia służebności gruntowych k. 71-73,

uzupełniająca opinia biegłego geodety k. 91-93,

zaewidencjonowana mapa do ustalenia służebności gruntowych k. 105/

Nieruchomość Uczestników położona jest w południowo – wschodniej części Ł., w dzielnicy W.. W otoczeniu nieruchomości przeważają grunty zabudowane budynkami jednorodzinnymi; pojedynczo występuje zabudowa usługowa.

Teren nieruchomości jest nieutwardzony. Część działki nr (...), w pobliżu ul. (...) jest zabudowana budynkiem mieszkalnym i dwoma budynkami gospodarczymi. Budynki są ogrodzone. Znaczna część trenu nieruchomości jest zadrzewiona, dominują drzewa liściaste, przede wszystkim brzoza.

Dla terenu, na którym znajduje się przedmiotowa nieruchomość, nie ma obowiązującego planu zagospodarowania przestrzennego. Ze Studium (...) miasta Ł. z 2018 roku wynika, że nieruchomość położona jest na terenach zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej i terenach wyłączonych spod zabudowy – tereny lasów po powierzchni min. 3 ha. Dla nieruchomości nie wydano decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Należne wynagrodzenie za ustanowienie ograniczonego prawa rzeczowego – służebności przesyłu, obciążającej nieruchomość położoną w Ł., obręb (...), przy ulicy (...) w związku z posadowieniem (...) wynosi 33 956 złotych. Oszacowana wysokość obniżenia wartości tej nieruchomości, w związku z posadowieniem (...), wynosi 12 390 złotych. Nie występuje obniżenie wartości nieruchomości w związku z prawną lokalizacją przedmiotowego wodociągu (wartość obniżenia równa 0 złotych).

/dowód z opinii biegłej A. G. k. 414-464,

opinie uzupełniające pisemne k. 546-550, 626-680,

opinia ustna k. 760-761 i 762 [00:03:18-01:00:21/

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 305 ¹ k.c. nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (służebność przesyłu).

Zgodnie z art. 305 ² k.c. jeżeli właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem. Jeżeli to przedsiębiorca odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna do korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 §1 k.c., właściciel nieruchomości może żądać odpowiedniego wynagrodzenia w zamian za ustanowienie służebności przesyłu.

W realiach niniejszej sprawy sama potrzeba ustanowienia służebności przesyłu nie była sporna. Nie budziła również kontrowersji konieczność zachowania pasa ochronnego o szerokości po 3 metry z każdej strony urządzenia. Jakkolwiek szerokość tego pasa nie jest normowana przepisami powszechnie obowiązującymi, to jego zachowanie wynika z Regulaminu dostarczania wody i odprowadzania ścieków na terenie Ł., wprowadzonego uchwałą Rady Miejskiej w Ł.. Potwierdzeniem tego jest m.in. treść służebności, którą nieruchomość przy ul. (...) w Ł. została obciążona na mocy umowy ustanowienia odpłatnej służebności gruntowej.

W art. 305 ¹ k.c. ustawodawca położył nacisk na uprawnienie przedsiębiorcy, nie zaś na ograniczenia w wykonywaniu swojego prawa przez właściciela nieruchomości obciążonej. Nie ulega wątpliwości, że pominięcie tego aspektu służebności przesyłu w regulacji art. 305 ¹ k.c. nie oznacza, że on nie istnieje, jednakże przy ustalaniu treści służebności większe znaczenie ma jej aktywny aspekt. Prawo przedsiębiorcy do korzystania z nieruchomości obciążonej ograniczone jest do rozmiaru pasa technicznego (eksploatacyjnego), tj. obszaru otaczającego urządzenie wodociągowe niezbędnego do jej zarządzania.

Co istotne, przedsiębiorca ma prawo do korzystania z nieruchomości obciążonej jedynie w zakresie pasa technicznego. Jak wskazuje Sąd Najwyższy, powierzchnia nieruchomości zajęta pod służebność powinna odpowiadać warunkom eksploatacji sieci przyjętym w przedsiębiorstwie będącym właścicielem urządzeń przesyłowych. Wyznaczona w ten sposób strefa ma zabezpieczać potrzeby eksploatowania urządzeń, zapewniając przedsiębiorcy możliwość prawidłowego korzystania z nich, ale także ich konserwacji, naprawy, modernizacji, usuwania awarii, wymiany elementów, zgodnie z art. 305 ¹ i 305 ² k.c. Te okoliczności bierze zatem pod uwagę sąd ustanawiając służebność przesyłu. Nie są one tożsame z przesłankami decydującymi o wyznaczeniu strefy, w obrębie której trzeba liczyć się z istnieniem urządzenia w celu zapewnienia bezpiecznych warunków jego eksploatowania i funkcjonowania w jego otoczeniu (tak m.in. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 11 grudnia 2015 r., III CZP 88/15, opublikowanej w OSNP 2016/12/144).

W konsekwencji Sąd przyjął za prawidłową zaewidencjonowaną mapę do ustanowienia służebności gruntowych, na której zaznaczony jest przebieg (...) na nieruchomości Uczestników z zachowaniem pasa technicznego o powyższych parametrach. Początkowo Uczestnicy zgłaszali uwagi do prawidłowości tej mapy, ostatecznie jej nie kwestionowali. W ocenie Sądu omawiana mapa jest czytelna i prawidłowo obrazuje przebieg urządzenia oraz pasa technicznego. Uwaga biegłego K. A. z jego opinii uzupełniającej co do powstania tzw. resztówki gruntu, którego nie da się racjonalnie zagospodarować powinny być (i zostały) uwzględnione przy obliczaniu wysokości należnego wynagrodzenia za ustanowienie służebności.

Reasumując: przy ustalaniu treści służebności przesyłu Sąd Rejonowy, mając na uwadze ugruntowane stanowisko w judykaturze Sądu Najwyższego, ustalił zakres terytorialny służebności gruntowej jako pas techniczny obejmujący powierzchnię nieruchomości obciążonej o obszarze 535 m ², znajdujący się:

- na działce numer (...) pomiędzy punktami A-B-C-D-I-N-K-L-A, obejmującymi powierzchnię działki równą 506 m ²,

- na działce numer (...) pomiędzy punktami D-E-F-G-H-I-D, obejmującymi powierzchnię działki równą 29 m ²,

wskazanymi na mapie do ustalenia służebności gruntowych, sporządzonej przez biegłego sądowego K. A. (1), wpisanej do ewidencji materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Prezydenta Miasta Ł. wykonującego zadania z zakresu administracji rządowej w dniu 15 stycznia 2016 roku za numerem P. (...).2016 39. Szczegółowa treść służebności została opisana w punkcie 1 postanowienia i odpowiada ona treści postulowanej we wniosku, która nie była sporna, z niezbędnymi zmianami jedynie o charakterze redakcyjnym.

Ustanowienie służebności następuje za wynagrodzeniem (art. 305 ² k.c.). Jednak ustawodawca nie określił jakichkolwiek wskazówek dotyczących jego ustalania. W ocenie Sądu, ustalając wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu należy mieć na względzie, iż skutkiem jej ustanowienia jest ograniczenie możliwości użytkowania nieruchomości przez jej właściciela, polegające na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem urządzeń przesyłowych. W orzecznictwie przyjęto, iż wynagrodzenie z tytułu ustanowienia służebności przesyłu powinno być ustalone na podstawie cen rynkowych, a jako kryteria pomocnicze, należy wziąć pod uwagę: zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, którego składnikiem stała się służebność, ewentualne obniżenie wartości nieruchomości obciążonej, straty poniesione przez właściciela nieruchomości obciążonej, np. w postaci utraty pożytków z zajętego pod urządzenia przesyłowe pasa gruntu. W judykaturze prezentowany jest pogląd, który Sąd Rejonowy w pełni podziela, iż wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno być proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. Przy ocenie wysokości wynagrodzenia wskazówką powinien być także sposób wykorzystywania pozostałych nieruchomości właściciela (pozostałej części nieruchomości) oraz rozwój gospodarczy terenów położonych w sąsiedztwie oraz to, że na tych terenach urządzenie przesyłowe jest usytuowane, i że w związku z tym ewentualne zamierzenia inwestycyjne właściciela z tych przyczyn mogą być ograniczone (tak Sąd Najwyższy np. w postanowieniu z dnia 5 kwietnia 2012 roku, II CSK 401/11; w postanowieniu z 6.04.2018 r., IV CSK 540/17, Lex nr 2497679; w postanowieniu z 18.05.2016 r., V CSK 531/15, Lex 2076691).

W niniejszej sprawie spór koncentrował się wokół wysokości należnego wynagrodzenia za ustanowienie służebności. W konsekwencji również postępowanie dowodowe skupiło się wokół tej kwestii.

W sprawie opiniowało dwoje biegłych z zakresu szacunku nieruchomości. Sąd oparł swoje rozstrzygnięcie na opinii sporządzonej przez biegłą A. G. (2). Zarówno opinie sporządzone przez biegłego J. J. (1), jak i opinie sporządzone przez biegłą A. G. (2) spotkały się z zarzutami zainteresowanych. Podzielając wątpliwości Uczestników co do prawidłowości opiniowania przez biegłego J. J. (1), Sąd dopuścił dowód z opinii innego biegłego, w konsekwencji czego opinie sporządziła A. G. (2). Metoda przyjęta przez biegłą A. G. budziła wątpliwości Wnioskodawcy, który podtrzymywał je aż do zamknięcia rozprawy i wnosił o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii uzupełniającej.

Pomiędzy opiniami obojga biegłych zasadnicza równica polegała w podejściu do wyceny pasa służebności na działce nr (...). Jest to duża działka, ponad 2 ha. Zasadniczo ma przeznaczenie rolne, częściowo jest zalesiona. Natomiast od strony ul. (...) znajdują się zabudowania i ta część jest przeznaczona pod zabudowę. Urządzenia wodociągowe są zlokalizowane tylko wzdłuż ul. (...), w części działki z możliwością zabudowy. Zasadnicze znaczenie dla wyceny miało uwzględnienie w wycenie całej powierzchni działki nr (...) lub tylko jej części przeznaczonej pod zabudowę. Biegli byli zgodni co do tego, że uzyskana wartość wynagrodzenia wprost zależy od podejścia do wyceny w kontekście uwzględnienia całości działki lub tylko jej części w pasie przylegającym do ul. (...). O ile jednak biegły J. J. (1) uznał, że bez formalnego podziału geodezyjnego działki nr (...) nie może do celów wyceny wyodrębnić jej części przeznaczonej pod zabudowę, o tyle biegła A. G. (2) dokonała takiego zabiegu. W konsekwencji wynagrodzenie za ustanowienie służebności, obliczone przez biegłą A. G. jest wyższe niż obliczone przez biegłego J. J., a różnica powodowana jest nie tylko upływem czasu, lecz również podejściem do szacowanej nieruchomości.

Dla Sądu bardziej przekonująca jest metodologia przyjęta przez biegłą A. G. (2), która dokonała zabiegu „podziału” działki nr (...) na potrzeby wyceny. Taki zabieg powszechnie stosowany jest przez biegłych z zakresu wyceny, w oparciu o standardy wypracowane przez rzeczoznawców majątkowych i przez nich stosowane. Sąd nie po raz pierwszy spotyka się z takim podejściem do wyceny nieruchomości o dużych obszarach i niejednorodnym przeznaczeniu ich poszczególnych części. Przekonuje Sąd argumentacja biegłej, że ten zabieg, aczkolwiek nie bazuje na formalnym podziale działki na mniejsze, ma swoje uzasadnienie i w pełniejszy sposób oddaje jej wartość. Stanowisko J. J. (1) co do niedopuszczalności takiego postępowania odbiega od powszechnej praktyki rzeczoznawców majątkowych i powoduje wątpliwości do co fachowości biegłego. Faktem jest, że standardy wyceny opracowane przez rzeczoznawców majątkowych są jedynie zaleceniami, nie mają mocy powszechnie obowiązującej. Odwołują się jednak do praktyki, jednocześnie ją kształtując i bazując na doświadczeniu zawodowym rzeczoznawców majątkowych stanowią uzupełnienie zasad wyceny nieruchomości wprost wynikających z obowiązujących przepisów prawa. W realiach niniejszej sprawy omawiany zabieg ma swoje uzasadnienie w tym, że służebność obciąży tylko część nieruchomości, ale tę część, która ze względu na prawo zabudowy ma większą wartość. W konsekwencji przyjęcia opinii uzupełniającej pisemnej i uznaniu opinii ustnej, złożonej na rozprawie w dniu 30 marca 2022 roku za pełną, w sposób dokładny i przekonujący wyjaśniającą wszystkie wątpliwości zainteresowanych, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt. 2 k.p.c. pominął dowód z uzupełnianej opinii biegłej na okoliczności postulowane przez Wnioskodawcę jako zbędny dla prawidłowego rozstrzygnięcia sprawy.

Natomiast oboje biegli byli zgodni co do tego, że w odniesieniu do nieruchomości Uczestników nie występuje szkoda lokalizacyjna i obliczone wynagrodzenie za ustanowienie służebności nie powinno zawierać takiego składnika. W tym zakresie twierdzenia zgłaszane przez Uczestników nie znalazły potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym.

Podsumowując tę część rozważań: przy ustalaniu wysokości wynagrodzenia należnego wnioskodawcom za ustanowienie służebności przesyłu Sąd oparł się w całości na opinii biegłej sądowej z zakresu (...). Biegła wyodrębniła dwa możliwe składniki wynagrodzenia:

- wynagrodzenie za samo zajęcie pasa gruntu pod służebność przesyłu (33 956 zł),

- odszkodowanie z tytułu obniżenia wartości nieruchomości w związku z trwałym posadowieniem urządzeń przesyłowych 12 390 zł).

Kierując się zasadami ustalania wynagrodzeń za ustanowienie służebności przesyłu wypracowanymi w orzecznictwie sądów powszechnych, Sąd w niniejszym składzie uwzględnił obydwa proponowane przez biegłą składniki wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu. W związku z powyższym, Sąd ustalił wynagrodzenie należne wnioskodawcom na kwotę 46 346 złotych, oznaczając termin jego zapłaty na tydzień od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w wypadku uchybienia terminowi płatności. Wnioskodawca wnosił o oznaczenie dłuższego terminu zapłaty (21 dni), ale nie ma żadnych argumentów, by termin ten był dłuższy niż tydzień w sytuacji, gdy do zapłaty zobowiązane jest przedsiębiorstwo przesyłowe, a postępowanie sądowe trwało kilka lat.

O kosztach postępowania Sąd orzekł zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Obciążają zatem uczestników koszty czynności podjętych przez nich samych lub przez sąd w ich interesie z urzędu lub na wniosek. Wyjątki od tej zasady przewiduje art. 520 § 2 i 3 k.p.c. Jeżeli uczestnicy są w różnym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania lub interesy ich są sprzeczne, sąd może stosunkowo rozdzielić obowiązek zwrotu kosztów lub włożyć go na jednego z uczestników w całości. To samo dotyczy zwrotu kosztów postępowania wyłożonych przez uczestników. Sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami daje sądowi możliwość włożenia na uczestnika, którego wnioski zostały oddalone lub odrzucone, obowiązku zwrotu kosztów postępowania poniesionych przez innego zainteresowanego (art. 520 § 3 zdanie pierwsze k.p.c.). Takie rozstrzygnięcie jest jednakże wyjątkiem od zasady i jego zastosowanie wymaga wykazania, że wystąpiły okoliczności je uzasadniające.

Ocena, czy w konkretnej sprawie zachodzi sprzeczność interesów pomiędzy uczestnikami, nie może sprowadzać się do porównania wyłącznie stanowisk zainteresowanych, prezentowanych w toku postępowania. Konieczne jest rozważenie skutków, jakie dla praw i obowiązków każdego z uczestników, wywołuje wydane w sprawie rozstrzygnięcie. W realiach omawianej sprawy Wnioskodawca i Uczestnicy postępowania mieli zbieżne stanowiska co do potrzeby ustanowienia służebności i jej treści. Różnili się jedynie co do określenia wynagrodzenia za ustanowienie służebności. Niewątpliwie ustanowienie służebności nastąpiło nie tylko w interesie Wnioskodawcy, który w tym celu zainicjował postępowanie sądowe, ale i w interesie Uczestnika. Spółka uzyskała orzeczenie potwierdzające jej prawo do korzystania z nieruchomości w zakresie wynikającym z treści służebności, które zgodnie z art. 251 k.c. podlega ochronie na zasadach przewidzianych w przepisach o ochronie własności. Wypłata jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności wyklucza możliwość dochodzenia przez właścicieli nieruchomości obciążonej roszczeń finansowych innego rodzaju, np. wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Natomiast Uczestnicy uzyskują pewność co do treści służebności, wynikających z jej ustanowienia ograniczeń ich własności, ale w zamian otrzymują wynagrodzenie, które w założeniu ustawodawcy ma rekompensować owe ograniczenia. To oznacza, że nikt z zainteresowanych „nie wygrał sprawy”, lecz nastąpiło uregulowanie wzajemnych praw i obowiązków Wnioskodawcy i Uczestników w stosunku do nieruchomości. Zasadne było zatem rozstrzygnięcie o kosztach postępowania zgodnie z zasadą wynikającą z art. 520 § 1 k.p.c.

Przyjęcie, że zainteresowani byli w równym stopniu zainteresowani wynikiem postępowania powinno skutkować obciążeniem ich kosztami postępowania w równym stopniu. Przy tym za koszty, które powinni ponieść zarówno wnioskodawcy, jak i uczestnik Sąd uznał koszty opinii biegłych, które w sumie wyniosły 19 261,41 złotych. Ich poniesienie było konieczne dla prawidłowego rozstrzygnięcia: oznaczenia treści służebności i wysokości należnego Uczestnikom wynagrodzenia. W toku postępowania Wnioskodawca uiścił zaliczkę na koszty opinii biegłych w kwocie 2300 zł, zaś Uczestnicy łącznie zaliczki w kwocie 3800 zł. Dlatego na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 755) w związku z art. 520 § 1 k.p.c., Sąd nakazał na rzecz Skarbu Państwa kwoty: 7330,70 zł od Wnioskodawcy (wg wyliczenia: 19 261,41 :2 = 9630,70; 9630,70 – 2300 = 7330,70) i 5830,70 (9630,70 – 3800 = 5830,70) zł od Uczestników.

Nadmienić należy, że tytułem zaliczki Wnioskodawca wpłacił jeszcze kwotę 130,96 zł (k. 304), która po ustaleniu jej wykorzystania została uwzględniona przy rozliczeniu pozostałych kosztów sądowych postanowieniem z 25.04.2022 roku.

W pozostałym zakresie, zgodnie z art. 520 § 1 k.p.c., każdy z uczestników postępowania ponosi koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie. Dotyczy to w szczególności kosztów zastępstwa procesowego oraz opłat od środków zaskarżenia wnoszonych w sprawie przez zainteresowanych.