Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE do całości wyroku

Decyzją nr (...) z dnia 29 czerwca 2021 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, iż J. T., jako osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność, u płatnika składek AR-AS A. T. (1) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym, wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 grudnia 2020 roku.

W uzasadnieniu podnoszono, iż z dokumentów zaewidencjonowanych w systemie informatycznym ZUS wynika, że płatnik składek A. T. (1) zgłosił J. T., jako osobę współpracującą przy prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej do ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od dnia 1 grudnia 2020 roku. Zgłoszenie zostało przekazane w terminie tj. 7 grudnia 2020 roku.

Jednocześnie, płatnik składek złożył za J. T. imienne raporty miesięczne o należnych składkach, w których wykazał miesięczną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne: za grudzień 2020 roku – 3.136,20 zł, od stycznia do marca 2021 roku – 3.155,40 zł, za kwiecień 2021 roku – 2.839,86 zł oraz za maj 2021 roku – 0,00 zł.

W przekazanych imiennych raportach miesięcznych wypłaconych świadczeń i przerw w opłacaniu składek, płatnik składek wykazał zasiłek chorobowy od dnia 28 kwietnia do dnia 31 maja 2021 roku. Organ rentowy podnosił, iż w toku postępowania administracyjnego wszczętego w sprawie zgłoszenia J. T. do ubezpieczeń społecznych, jako osoby współpracującej przy prowadzonej przez A. T. (1) pozarolniczej działalności gospodarczej, J. T. złożyła wyjaśnienia, z których wynika, iż współpraca została rozpoczęta w związku z koniecznością zapewnienia sprzedaży i nadzoru w trakcie nieobecności męża. J. T. wskazała, iż do jej obowiązków należało odbieranie zakupionego towaru oraz obsługa kasy fiskalnej. J. T. wyjaśniła, iż z mężem prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, razem mieszkają i wykonują codzienne obowiązki, jak również ponoszą wspólne koszty utrzymania.

W toku postępowania, z prawa do wypowiedzenia się nie skorzystał płatnik składek A. T. (1). Postępowanie zostało zakończone, o czym poinformowano strony postępowania pismami z dnia 11 czerwca 2021 roku.

W ocenie Oddziału, J. T. faktycznie nie podjęła współpracy przy prowadzeniu działalności gospodarczej prowadzonej przez A. T. (1) od dnia 1 grudnia 2020 roku, a została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w celu uzyskania tytułu do ubezpieczeń i prawa do świadczeń przysługujących w razie choroby i macierzyństwa. Przedłożone w toku postępowania wyjaśnienia nie stanowią wystarczającego dowodu na podjęcie i wykonywanie współpracy od dnia 1 grudnia 2020 roku. Powyższe okoliczności (brak wystarczających dowodów, krótkotrwałość współpracy) świadczą, że nie było faktycznej potrzeby nawiązania współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej od dnia 1 grudnia 2020 roku, a zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego miało na celu pozyskanie świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i świadczyło o chęci świadomego osiągnięcia nieuzasadnionej korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych uczestników tego sytemu.

Decyzja została doręczona J. T. w dniu 7 lipca 2021 roku.

/decyzja z dnia 29 czerwca 2021 roku – k. 16 załączonych akt rentowych, potwierdzenie odbioru – k. 17 załączonych akt rentowych/

W dniu 30 lipca 2021 roku płatnik składek A. T. (1) złożył odwołanie od powyższej decyzji.

/odwołanie – k. 3-3v załączonych akt rentowych/

W odpowiedzi na odwołanie złożonej w dniu 6 sierpnia 2021 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. wniósł o oddalenie odwołania powołując się na argumenty, jak w zaskarżonej decyzji z dnia 29 czerwca 2021 roku.

/odpowiedź na odwołanie – k. 7-7v/

Na rozprawie w dniu 8 września 2022 roku płatnik składek poparł odwołanie.

Pełnomocnik organu rentowego wniósł o oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

/oświadczenie płatnika składek, oświadczenie pełnomocnika organu rentowego – e – protokół z dnia 8 września 2022 roku – 00:10:24 i dalej/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

J. T. urodziła się w dniu (...), nie posiada wyuczonego zawodu.

/bezsporne, nadto: zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:01:52 i dalej/

J. T. i A. T. (1) są małżeństwem od 2003 roku. Prowadzą wspólne gospodarstwo domowe, razem zamieszkują w A..

J. T. posiada własny rachunek bankowy, jednakże w razie potrzeby, korzysta z karty bankomatowej męża.

W 2020 roku J. T. zaszła w ciążę, dziecko urodziła w dniu 17 maja 2021 roku.

/zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:03:41 i dalej, zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:32:56 i dalej/

A. T. (1) prowadzi piekarnię (jednoosobowa działalność gospodarcza pod nazwą AR-AS A. T. (1)) od listopada 2019 roku. Piekarnia znajduje się na ul. (...) w Ł. i połączona jest ze sklepem. W ramach tej działalności, płatnik składek zajmuje się wypiekaniem i sprzedażą pieczywa oraz wypieków ormiańsko – gruzińskich.

Godziny otwarcia i zamknięcia piekarni zmieniały się. W spornym okresie, piekarnia działała od poniedziałku do soboty.

/zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:03:41 i dalej, zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:32:56 i dalej/

A. T. (1) w piekarni pomagał przy obsłudze kasy oraz dostarczał zamówienia.

/zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:03:41 i dalej, zeznania świadka R. P. – e – protokół z dnia 19 maja 2022 roku – 00:02:57 i dalej/

W 2020 roku A. T. (1) zatrudniał następujące osoby na podstawie umowy o pracę:

- P. G. od dnia 27 listopada 2019 roku do dnia 8 lutego 2020 roku w pełnym wymiarze czasu pracy;

- P. R. od dnia 1 lutego 2020 roku, ostatnio w wymiarze 1/3 etatu;

- T. J. od dnia 1 listopada 2020 roku, ostatnio w pełnym wymiarze czasu pracy.

Początkowo, R. P. pracowała, jak ubezpieczona J. T., w późniejszym okresie przebywała w piekarni krócej. W grudniu 2020 roku R. P. pojawiała się w zakładzie pracy, wypiekała i udawała się do domu. W razie istniejącej potrzeby, stawiała się w pracy i dopiekała. R. P. nie pozostawała cały czas z J. T. w piekarni, nie zajmowała się sprzedażą (jedynie w przypadku nieobecności J. T.).

/zestawienie zatrudnionych pracowników – k. 15, nadto: zeznania świadka R. P. – e – protokół z dnia 19 maja 2022 roku – 00:02:57 i dalej, zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:32:56 i dalej/

Według księgi przychodów i rozchodów za okres od października 2020 roku do maja 2021 roku, płatnik składek uzyskał następujący przychód i poniósł następujące wydatki:

Miesiąc i rok	Przychód	Wydatki
Październik 2020 roku	17.060,70 zł	4.618,16 zł
Listopad 2020 roku	14.670,50 zł	4.330,09 zł
Grudzień 2020 roku	14.946,40 zł	7.546,31 zł
Styczeń 2021 roku	15.024,40 zł	8.481,19 zł
Luty 2021 roku	13.636,30 zł	8.197,10 zł
Marzec 2021 roku	16.401,20 zł	8.302,82 zł
Kwiecień 2021 roku	-	6.421,06 zł
Maj 2021 roku	13.234,91 zł	10.013,98 zł

W trakcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, A. T. (1) pracował u kuzyna w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w W., jako przedstawiciel handlowy.

Firma (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa z siedzibą w W. zajmuje się produkcją pieczywa, świeżych wyrobów ciastkarskich i ciastek. Piekarnia znajduje się na ul. (...).

Płatnik składek wykonywał w wymienionej firmie obowiązki od poniedziałku do piątku m.in. od godziny 8:00 do godziny 16:00. Udawał się do klientów w województwie (...) i (...).

/wydruk KRS – k. 104-106v, kserokopie list obecności – k. 138-152v, nadto: zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:03:41 i dalej/

W okresie od grudnia 2020 roku do maja 2021 roku A. T. (1) w dni robocze podpisywał listy obecności w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w W..

A. T. (1) korzystał jedynie z urlopu wypoczynkowego w dniach 4-5 stycznia 2021 roku, 7-8 stycznia 2021 roku, 11-15 stycznia 2021r roku oraz 18 stycznia 2021 roku.

/kserokopie list obecności – k. 138-152v/

Za okres od grudnia 2020 roku do maja 2021 roku A. T. (1) otrzymał od pracodawcy (...) Company spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w W. wynagrodzenia w kwocie 3.904,29 zł miesięcznie.

/listy płac – k. 114-120, k. 129-137/

A. T. (1) w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w W. korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie od dnia 1 lipca 2021 roku do dnia 28 kwietnia 2022 roku.

/kserokopie wniosków o udzielenie urlopu bezpłatnego – k. 123-128/

Z powodu zaległości w pracy w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w W., płatnik składek A. T. (1) postanowił zatrudnić w swojej piekarni małżonkę J. T..

/zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:03:41 i dalej/

A. T. (1) zgłosił J. T., jako osobę współpracującą przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej od dnia 1 grudnia 2020 roku do ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Zgłoszenie zostało przekazane w terminie.

/bezsporne/

J. T. pracowała na kasie, zajmowała się obsługą klientów, jeździła na ul. (...) do hurtowni po towar (ubezpieczona nie dźwigała towaru, rozpakowywaniem zajmowała się R. P.). Wykonywała swoje obowiązki codziennie, chyba że zmuszona była udać się do lekarza. J. T. pracowała od godziny 8:00-9:00 do godziny 16:00-17:00.

/kserokopia faktury – k. 4, zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:03:41 i dalej, zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:32:56 i dalej/

W piekarni (...) nie było osobnych loginów do kasy.

/zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:16:05 i dalej/

J. T. nie udawała się do urzędów, nie posiadała pełnomocnictw męża, nie była upoważniona do rachunku firmy męża.

/zeznania płatnika składek A. T. (1) – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:03:41 i dalej, zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:32:56 i dalej/

J. T. otrzymywała miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2.300,00 zł-2.400,00 zł. Nie kwitowała odbioru pieniędzy od męża.

/zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:32:56 i dalej/

Na wizycie u ginekologa J. S. w (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w Ł. w dniu 7 października 2020 roku u J. T. w trakcie badania stwierdzono ciążę 6,1 tygodnia. Kolejne wizyty u ginekologa miały miejsce w dniu 12 października 2020 roku (położnictwo), 15 października 2020 roku (ginekologia), 26 października 2020 roku (ginekologia), 19 listopada 2020 roku (ginekologia), 23 listopada 2020 roku (położnictwo), 15 grudnia 2020 roku (genetyka kliniczna), 21 grudnia 2020 roku (położnictwo), 15 stycznia 2021 roku (ginekologia), 20 stycznia 2021 roku (położnictwo), 22 stycznia 2021 roku (położnictwo), 15 lutego 2021 roku (położnictwo i diabetologia), 1 marca 2021 roku (diabetologia), 8 marca 2021 roku (położnictwo), 29 marca 2021 roku (położnictwo i diabetologia), 7 kwietnia 2021 roku (położnictwo), 12 kwietnia 2021 roku (diabetologia), 28 kwietnia 2021 roku (położnictwo), 10 maja 2021 roku (diabetologia), 12 maja 2021 roku (położnictwo).

/dokumentacja medyczna ubezpieczonej J. T. – k. 28-48/

Od dnia 28 kwietnia 2021 roku J. T. przebywała na zwolnieniu lekarskim w związku z ciążą. Dziecko urodziła w dniu 17 maja 2021 roku, czyli 3 tygodnie po rozpoczęciu zwolnienia lekarskiego.

/zeznania ubezpieczonej J. T. – e – protokół z dnia 17 marca 2022 roku – 00:28:33 i dalej/

J. T. wystąpiła z wnioskiem o wypłatę zasiłku chorobowego za okres od dnia 28 kwietnia 2021 roku.

/bezsporne/

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił na podstawie zgromadzonych dowodów w postaci dokumentów tj. akt rentowych ZUS, dokumentacji medycznej J. T., dokumentacji finansowej płatnika składek, dokumentacji osobowo – płacowej z firmy (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w W. oraz w oparciu o zeznania płatnika składek A. T. (1), ubezpieczonej J. T., jak i posiłkowo – zeznania świadka R. P..

Jedyną dokumentacją, której wiarygodność została poddana w wątpliwość przez Sąd były kserokopie faktur przedłożonych, jako załączniki do odwołania od decyzji z dnia 29 czerwca 2021 roku, a właściwie dwie z nich tj. o numerze FS- (...) z dnia 22 marca 2021 roku oraz o numerze (...)/633/21 z dnia 20 stycznia 2021 roku. W ocenie Sądu, trudnym okazało się zidentyfikowanie, czy podpisy złożone na wymienionych fakturach należały do J. T., a w konsekwencji nie można ich było uznać za rzetelny materiał dowodowy stanowiący podstawę dla poczynionych w niniejszym postępowaniu ustaleń faktycznych.

Zeznania płatnika składek A. T. (1) oraz ubezpieczonej J. T. wzajemnie się uzupełniały. W zestawieniu z dokumentacją przedłożoną do akt sprawy (której treść nie była kwestionowana przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych) zeznania te pozwoliły na ustalenie ciężaru gatunkowego podejmowanych przez J. T. czynności w trakcie zatrudnienia u płatnika składek A. T. (1), ich bezpośredniego związku z przedmiotem działalności, stabilności oraz zorganizowania tych obowiązków, jak również czasu i częstotliwości wykonywanych zadań.

Zeznania świadka R. P. zasługiwały na uwzględnienie jedynie w niewielkich granicach i pomocniczo. Świadek w przeważającym zakresie zasłaniała się niepamięcią, co do okoliczności stanowiących przedmiot postawionej tezy dowodowej. Świadek nie była w stanie powiedzieć, jak długo J. T. przebywała w piekarni wykonując swoje obowiązki wynikające z zatrudnienia, jednakże wskazała na częstotliwość przybywania przez J. T. w piekarni męża. R. P. jednoznacznie zwróciła uwagą, iż to właśnie ubezpieczona w spornym okresie głównie zajmowała się sprzedażą wypieków, znaczącą z punktu widzenia utrzymania prawidłowego funkcjonowania działalności gospodarczej A. T. (1).

Dokonując oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego Sąd uznał, że jest on wystarczający, by wyjaśnić sporną okoliczność, mianowicie, czy zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego J. T., jako osoby współpracującej z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą nosi cechy pozorności i zostało dokonane jedynie dla uzyskania tytułu do ubezpieczeń społecznych i skorzystania ze świadczeń z ubezpieczenia przysługujących w razie choroby i macierzyństwa.

W związku z powyższym, Sąd na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 1 pkt 5 k.p.c. pominął wnioski dowodowe organu rentowego zawarte w piśmie procesowym złożonym w dniu 28 marca 2022 roku, które sprowadzały się do zobowiązania płatnika składek A. T. (1) do złożenia wyciągu ze wszystkich rachunków bankowych za okres od października 2020 roku do maja 2021 roku, zobowiązania ubezpieczonej do wskazania wszystkich placówek, w których się leczyła od stycznia 2020 roku i następnie zwrócenie się do tych placówek o przesłanie oryginału dokumentacji medycznej ww. wraz z godzinami wizyt w okresie od grudnia 2020 roku do maja 2021 roku, zobowiązania J. T. do wskazania, gdzie w okresie od października 2020 roku do maja 2021 roku wykonywała badania USG oraz badania laboratoryjne, a następnie zwrócenie się do ww. placówek o przesłanie zdjęć USG i badań laboratoryjnych, ewentualne do wskazania daty i godziny wykonywania ww. badań oraz wyników tych badań, zwrócenie się do (...) Oddziału Wojewódzkiego (...) z zapytaniem, czy wnioskodawczyni w okresie 2020 – 2021 roku realizowała wystawione na nią recepty, a jeżeli tak to oznaczenie lekarzy wystawiających ww. recepty oraz placówki medyczne, w ramach których recepty były wystawione, a następnie zwrócenie się do ww. placówek o przesłanie pełnej dokumentacji medycznej wraz z informacją, w jakich godzinach wnioskodawczyni w okresie od grudnia 2020 roku do maja 2021 roku była na wizytach lekarskich, ewentualnie w przypadku braku informacji o godzinie wizyty, o wskazanie, w jakich godzinach przyjmowali lekarze, u których była na wizytach, a ponadto zobowiązania J. T. do złożenia wyciągów ze wszystkich rachunków bankowych za lata okres od grudnia 2020 roku do maja 2021 roku wraz z informacją o godzinach transakcji handlowych. Według Sądu Okręgowego, wymienione wnioski dowodowe prowadziły jedynie do zbędnego przedłużenia postępowanie i nie mogły zostać uwzględnione przez Sąd w toku postępowania dowodowego.

W ocenie Sądu Okręgowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych prowadził do niczym nieuzasadnionego powielania wniosków dowodowych. Stanowisko Sądu wynika z analizy przesłanek, które muszą zostać spełnione, by stwierdzić, iż dana osoba może zostać uznana za osobę współpracującą z prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą, jak również m.in. przedłożonych zestawień przychodów i rozchodów płatnika składek za sporny okres zawierających dane o kontrahentach współpracujących z A. T., informacji o placówce medycznej, pod opieką której pozostawała w okresie od grudnia 2020 roku do maja 2021 roku J. T. oraz innych wniosków dowodowych organu rentowego, które zmierzały do wykazania tożsamych okoliczności.

Sąd nie zaaprobował również wniosku dowodowego organu rentowego o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny pracy na fakt, czy ubezpieczona była w spornym okresie zdolna do wykonywania pracy wskazanej w zeznaniach płatnika składek oraz J. T.. Należy podkreślić, iż niniejsze postępowanie sprowadzało się do powzięcia wiedzy o tym, czy J. T. od dnia 1 grudnia 2020 roku podlegała ubezpieczeniom społecznym oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, jako osoba wymieniona w art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przepisy prawa nie zabraniają kobietom podjęcia zatrudnienia w okresie ciąży, z kolei w przedłożonej dokumentacji medycznej z placówki (...) sp. z o.o. sp.k. z siedzibą w Ł. (jedynej, w której leczyła się w spornym okresie J. T.) Sąd nie znalazł zapisów, które podważałyby zdolność ubezpieczonej do pracy. Dokumentacja ta, jak już Sąd wskazał, nie była kwestionowana przez stronę pozwaną.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

odwołanie płatnika składek, w świetle zgromadzonego materiału dowodowego, zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 6 ust 1 pkt 5 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2022 r., poz. 1009 z późn. zm., dalej: ustawa systemowa), obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym, rentowym i wypadkowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność oraz osobami z nimi współpracującymi.

W myśl art. 8 ust. 11 cyt. ustawy systemowej, za osobę współpracującą z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz z osobami fizycznymi, wskazanymi w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4-5a, uważa się małżonka, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione, rodziców, macochę i ojczyma oraz osoby przysposabiające, jeżeli pozostają z nimi we wspólnym gospodarstwie domowym i współpracują przy prowadzeniu tej działalności lub wykonywaniu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia; nie dotyczy to osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

W myśl zaś art. 36 ust. 1 ustawy systemowej, każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych.

Ponadto wskazać należy, iż stosownie do treści art. 1 ust 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2022 roku, poz. 1732) osobom tym, w razie choroby lub macierzyństwa, przysługują świadczenia pieniężne na warunkach i w wysokości określonych ustawą.

Jak wynika ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, J. T. z dniem 1 grudnia 2020 roku została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego z tytułu współpracy przy prowadzeniu pozarolniczej działalności gospodarczej A. T. (1), co stanowiło podstawę do zastosowania ww. regulacji i przyjęcia, że wnioskodawczyni podlega ubezpieczeniom. Ważność tego zgłoszenia została przez organ rentowy niesłusznie zakwestionowana. Niewątpliwie bowiem, J. T. podjęła współpracę przy prowadzeniu działalności płatnika składek i z tego tytułu winna w spornym okresie podlegać ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Warunkiem, jaki jest konieczny do uznania danej osoby za osobę współpracującą z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, jest zaliczenie jej do kręgu osób najbliższych dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Za osobę tą może być uznana tylko ta, która poza łączącym ją z prowadzącym działalność gospodarczą pokrewieństwem, pozostaje z nim we wspólnym gospodarstwie domowym. Warunki te niewątpliwie zostały spełnione pomiędzy ubezpieczoną a płatnikiem w przedmiotowej sprawie. Przy określeniu prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego należy brać pod uwagę następujące okoliczności: wspólny adres zameldowania (zamieszkania), prowadzenie wspólnego budżetu domowego, współpraca w załatwianiu codziennych spraw życiowych. Tym samym przyjąć należy, iż współpracujący to członkowie najbliższej rodziny, pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, przyczyniający się do prowadzenia działalności, działający na rzecz i w imieniu osoby prowadzącej działalność, zaangażowane w prowadzenie tej działalności.

W niniejszej sprawie, okolicznością bezsporną był fakt, iż małżeństwo J. T. oraz A. T. (1) pozostają we wspólnym gospodarstwie domowym, małżonkowie razem zamieszkują, pomimo oddzielnych rachunków bankowych wspólnie dysponują środkami pieniężnymi na nich zgromadzonymi, wespół prowadzą sprawy życia codziennego. Kwestia ta nie była w niniejszym postępowaniu sporna.

Kwestią sporną, poddaną ocenie Sądu Okręgowego w Łodzi było jedynie ustalenie, czy stosunek prawny łączący J. T. i płatnika składek w okresie od dnia 1 grudnia 2020 roku spełniał kryterium uznania go za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej. Przeprowadzone zaś w tym kierunku postępowanie dowodowe spowodowało, iż Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że J. T. w spornym okresie współpracowała z płatnikiem składek A. T. przy prowadzeniu przez niego ww. działalności.

Należy zauważyć, że z okoliczności sprawy wynika, że ubezpieczona od samego początku była zaangażowana w biznes męża. Wprawdzie nie wybrzmiało to wprost podczas postępowania sądowego i brak jest jednoznacznych dowodów, to w ocenie sądu J. T. pomagała mężowi jeszcze przed sporną datą. Oczywiście pomoc ta nie musiała mieć charakteru współpracy w rozumieniu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i mogła sprowadzać się do pomocy rodzinnej, nie mniej ubezpieczona pomagała mężowi. Należy przy tym wskazać, że małżeństwo T. nie ukrywało, że od dawna starali się o potomstwo i w końcu im się udało. Nie było to więc dla nich zaskoczenie.

Podkreślić należy, iż orzecznictwo Sądu Najwyższego wskazuje, że za współpracę przy prowadzeniu działalności gospodarczej, powodującą obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uznać należy taką pomoc udzieloną przedsiębiorcy przez jego małżonka, która ma charakter stały i bez której stanowiące majątek wspólny małżonków dochody z tej działalności nie osiągałyby takiego pułapu, jaki zapewnia ich współdziałanie przy tym przedsięwzięciu. Ocena, czy w konkretnej sytuacji pomoc świadczona przez małżonka może być uznawana za współpracę w rozumieniu art. 8 ust. 11 ustawy z 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stanowiącą w myśl art. 6 ust. 1 pkt 5 tej ustawy podstawę do objęcia tej osoby obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym i rentowymi, wymaga uprzednich ustaleń faktycznych co do charakteru i rodzaju tych czynności (wyrok Sądu Najwyższego z 20 maja 2008 r., II UK 286/07, pub. OSNP 2009/17-18/241).

Jak wynika ze zgromadzonego materiału dowodowego, płatnik składek A. T. (1) prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą pod nazwą AR-AS A. T. (1) od listopada 2019 roku, w ramach której zarządza piekarnią połączoną ze sklepem, gdzie zajmuje się wypiekaniem oraz sprzedażą pieczywa, jak i wypieków ormiańsko – gruzińskich. Piekarnia w spornym okresie działała od poniedziałku do soboty, a jej godziny otwarcia, jak i zamknięcia na przestrzeni lat zmieniały się. Z zeznań A. T. (1), jak i świadka R. P. wynikało, iż płatnik składek pomagał w piekarni przy obsłudze kasy, dostarczał on również zamówienia. Jak ustalił Sąd, dodatkowo A. T. (1) był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, jako przedstawiciel handlowy w firmie (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej z siedzibą w W.. W rzeczonym zakładzie pracy A. T. (1) wykonywał obowiązki od poniedziałku do piątku m.in. od godziny 8:00 do godziny 16:00, udawał się do klientów w województwie (...) oraz (...). Na podstawie przedłożonych kserokopii list obecności oraz list płac Sąd powziął wiedzę, iż A. T. (1) w okresie od grudnia 2020 roku do maja 2021 roku złożył podpisy na liście obecności w ww. firmie (oprócz okresu przebywania na urlopie wypoczynkowym), a za okres ten otrzymał stałe wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 3.904,29 zł. Płatnik składek w swoich zeznaniach podkreślał, iż z uwagi na zaległości powstałe wobec firmy (...) postanowił zatrudnić w piekarni małżonkę, która mogłaby nadzorować jej funkcjonowanie i wykonywać określone czynności obsługowe. J. T., w trackie owego zatrudnienia pracowała na kasie, zajmowała się obsługą klientów, udawała się do hurtowni po towar. Swoje obowiązki, co do zasady, wykonywała codziennie (wyłączając momenty, w których musiała udać się do lekarza w związku z ciążą). J. T. przebywała w piekarni od godziny 8:00-9:00 do godziny 16:00-17:00. Ubezpieczona nie reprezentowała jednak męża w urzędach, nie była upoważniona do rachunku firmy, nie posiadała żadnych pełnomocnictw. Z tytułu wykonywanej pracy otrzymywała miesięczne wynagrodzenie w kwocie 2.300,00 zł – 2.400,00 zł, którego odbioru nie kwitowała.

Kolejnym bardzo ważnym elementem, którego nie dostrzega organ rentowy jest fakt, że ubezpieczona wykonywała pracę przez 5 miesięcy. Złożone przez odwołującego paragony potwierdzają że sklep był czynny codziennie, odbywała się sprzedaż, zaś sam płatnik pracował na co dzień w innej firmie. Oznacza to, że ktoś w sklepie był i obsługiwał klientów i nie była to świadek, bowiem ona zajmowała się tylko wypiekaniem pieczywa.

Organ rentowy nie dostrzega także tego, że J. T. świadczyła pracę niemal do końca trwania ciąży. Poszła na zwolnienie lekarskie dopiero 3 tygodnie przed urodzeniem dziecka. Z dokumentacji medycznej nie wynika, aby ciąża była zagrożona, a wręcz przeciwnie – wszystko rozwijało się prawidłowo. Oznacza to, że ubezpieczona nie była nastawiona na wyłudzenie zasiłku chorobowego. To, że chciała mieć ochronę ubezpieczeniową jest normalną okolicznością o ile praca jest świadczona. W tej sprawie ubezpieczona i płatnik wykazali, że praca faktycznie była wykonywana na rzecz firmy.

Ponadto rodzinna piekarnia i sklep to nie jest duży zakład pracy z zapleczem kadrowym, listami obecności, kontrolą czasu pracy itp. Jeżeli ubezpieczona poczuła się źle to po prostu mogła wcześniej wyjść i zamknąć piekarnię. Wydaje się mało prawdopodobne, że płatnik w takiej sytuacji potraktowałby małżonkę w sposób surowy, zwłaszcza, że była ona w ciąży z wyczekiwanym dzieckiem.

Nie stanowi również przekonującego argumentu to, że ubezpieczona powinna siedzieć w domu przez 9 miesięcy i nic nie robić, skoro czuła się dobrze.

Sąd Okręgowy ocenił, iż J. T. spełniła wszystkie przesłanki, ażeby można było ją uznać za osobę współpracującą z A. T. prowadzącym pozarolniczą działalność gospodarczą. Przede wszystkim należy podkreślić, iż ubezpieczona podejmowała w ramach zatrudnienia czynności nacechowane istotnym ciężarem gatunkowym dla istniejącej działalności gospodarczej A. T. (1), które nie mogły mieć charakteru sporadycznego.

Zgodnie ze zgromadzonym materiałem dowodowym, ubezpieczona zajmowała się przede wszystkim sprzedażą wypieków, a więc znacząco przyczyniała się do wzrostu przychodów generowanych z prowadzonej działalności gospodarczej. Wydruki z księgi przychodów i rozchodów za okres od października 2020 roku do maja 2021 roku dały podstawy dla spostrzeżenia, iż sprzedaż towarów stanowiła kilkunastotysięczny miesięczny przychód firmy (...). Biorąc pod uwagę, iż piekarnia była ściśle połączona ze sklepem, bieżąca sprzedaż stanowiła główny motor napędowy firmy (...), bez niej piekarnia nie aktywowałaby zysków. Ponadto, z ustalonego stanu faktycznego wynikało, iż to właśnie ubezpieczona J. T. głównie sprzedawała towar, a zatrudniona w spornym okresie R. P. wykonywała zadania związane z wypiekaniem. Zestawienie zatrudnionych w 2020 roku pracowników ukazało, iż, tak naprawdę, w piekarni pracowały dwie osoby: J. T. oraz R. P.. Ostatnia z wymienionych, zgodnie z zeznaniami, sporadycznie zastępowała J. T. przy obsłudze kasy, jednakże, uwzględniając charakter przydzielonych jej obowiązków, koniecznym stało się zapewnienie osoby, która będzie zajmowała się regularną sprzedażą. W świetle tych okoliczności, J. T. stanowiła istotną pomoc dla przedsiębiorcy (który nie mógł być obecny w punkcie wykonywania działalności gospodarczej z uwagi na związanie stosunkiem pracy w firmie (...)), a dochody małżonków, bez współpracy pomiędzy nimi, nie osiągnęłyby takiego poziomu, jaki powstał biorąc pod uwagę współdziałanie wyżej wymienionych podmiotów. J. T., oprócz obsługi kasy i klientów, dostarczała również towar z hurtowni (z uwagi na ciążę, nie dźwigała go). Obowiązki J. T. miały więc bezpośredni związek z przedmiotem działalności gospodarczej męża. Wszelka jej aktywność wynikająca ze stosunku pracy, przy zważeniu na charakter działalności gospodarczej A. T. (2), była kluczowa, zwłaszcza, że niemożność znalezienia przez płatnika składek właściwego pracownika do zatrudnienia w piekarni, bez skorzystania ze sposobności zatrudnienia małżonki, mogłaby spowodować utratę stabilności finansowej małżonków w związku z pogorszeniem się funkcji prowadzonej działalności. Jak zeznał sam płatnik składek, aby zapewnić prawidłowy obrót w zakładzie pracy AR-AS A. T. (1), korzystał z urlopów bezpłatnych u swojego pracodawcy, co z oczywistych względów nie mogło odbywać się długofalowo. W myśl ustalonego stanu faktycznego, ubezpieczona przebywała w piekarni codziennie i wykonywała pracę przez około 8 godzin, zatem w pełnym wymiarze czasu pracy. Wartość pracy J. T. niewątpliwie przełożyła się na ogólny bilans funkcjonowania działalności gospodarczej płatnika składek.

Wobec powyższego, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że ubezpieczona J. T. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od dnia 1 grudnia 2020 roku, jako osoba współpracująca u płatnika składek A. T. (1).

I.S.