Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 września 2022 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: sędzia Sławomir Matusiak

Protokolant: st. sekr. sąd. Beata Krysiak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 września 2022 roku w Sieradzu

odwołania A. W.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

z dnia 01 czerwca 2022 roku Nr (...) oraz

z dnia 12 lipca 2022 roku Nr (...)

w sprawie A. W.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł.

o deputat węglowy

1.  Zmienia zaskarżone decyzje i przyznaje A. W. prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy.

2.  Zasądza od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. na rzecz A. W. kwotę 180 (sto osiemdziesiąt ) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sygn.akt IV U 350/22

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 czerwca 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z dnia 21.02.2022r. odmówił A. W. prawa do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Wskazując jako podstawę prawną decyzji przepisy ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, Zakład Ubezpieczeń Społecznych przytoczył treść przepisu art. 74 ust.1 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe” (Dz.U. z 2020 r. poz. 292 ze zm.).

Odwołanie od decyzji organu rentowego złożył A. W. podnosząc, iż odchodząc na emeryturę pomostową był pracownikiem kolejowym.

Po wniesieniu odwołania organ rentowy decyzją z dnia 12 lipca 2022 r. ponownie odmówił A. W. prawa do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Powołując te same podstawy prawne co w decyzji z 01.06.2022r. i zmieniając jedynie uzasadnienie decyzji organ wskazał, iż warunkiem wypłaty deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego wypłacanego jako dodatek do emerytury jest pozostawanie w zatrudnieniu na kolei ostatnio przed przejściem na emeryturę. Zaznaczono, że warunek pozostawania w zatrudnieniu na kolei bezpośrednio przed przejściem na emeryturę jest spełniony również wówczas, gdy były pracownik kolejowy bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę pobierał np. świadczenie przedemerytalne, zasiłek przedemerytalny, zasiłek dla bezrobotnych czy tez rentę z tytułu niezdolności do pracy, o ile bezpośrednio przed nabyciem prawa do ego świadczenia pozostawał w zatrudnieniu na kolei a w okresie, w którym miał ustalone prawo do świadczenia nie wykonywał innej pracy lub działalności. Zakład podniósł, iż prawo do deputatu węglowego nie przysługuje emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty. Organ poinformował, że wnioskodawca nie przedłożył zaświadczenia o pobieraniu deputatu węglowego do końca zatrudnienia, w związku z czym deputat węglowy w formie ekwiwalentu pieniężnego nie przysługuje.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł i jego oddalenie.

Pełnomocnik wnioskodawcy poparł odwołanie A. W., wnosząc o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

A. W., ur. (...), w dniu 6 lipca 2021 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. wniosek o emeryturę pomostową. Do wniosku załączono m.in. świadectwo pracy, wystawione 22.02.2012 r. stwierdzające, iż jego zatrudnienie w okresie od dnia 10.09.1976 r. do 02.05.1979 r. i od 14.05.1981 r. do 06.07.2009 r. (z przerwą na odbycie zasadniczej służby wojskowej) w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) SA było zatrudnieniem w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin oraz § 4 ust.3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.); świadectwo pracy, wydane 23.04.2013 r. przez (...) sp. z o.o. stwierdzające, okres pracy wnioskodawcy od 15.02.2012 r. do 31.10.2012 r w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudnieniem w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin oraz § 4 ust.3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.) oraz zarządzenia Nr 29 MK z dnia 1 kwietnia 1986 r. (Dz.Urz. MK Nr 5 poz.31); świadectwo pracy, wydane 30.09.2013 r. przez (...) sp. z o.o. stwierdzające, okres pracy wnioskodawcy od 01.11.2012 r. do 30.09.2014 r w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudnieniem na kolei w rozumieniu ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i zalicza się do okresu pracy w szczególnych warunkach o którym mowa w § 1 ust.1 i oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze oraz ustawy z dnia 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych – załącznik nr 2 poz. 5 wykaz prac o szczególnym charakterze. Decyzją z dnia 04.08.2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił A. W. prawa do emerytury pomostowej z uwagi na nieudowodnienie rozwiązania stosunku pracy.

W dniu 28.12.2021 r. A. W. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. ponowny wniosek o emeryturę pomostową. Do wniosku zostało załączone świadectwo pracy, wystawione w dniu 27.12.2021r. stwierdzające, iż w okresie zatrudnienia w (...) sp. z o.o. od 01.10. 2014 r. do 27.12.2021 r. pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowisku maszynisty pojazdów trakcyjnych/maszynisty, uwzględnionym w załączniku nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Decyzją z dnia 21.01.2022r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał A. W. emeryturę pomostową od 28.12.2021 r. W decyzji zaznaczono, iż ekwiwalent węglowy zostanie przyznany po przedłożeniu zaświadczenia z ostatniego zakładu pracy o pobieraniu deputatu węglowego do końca zatrudnienia. W odwołaniu od powyższej decyzji A. W. zaznaczył, iż od dnia 01.10.2014 r. podjął pracę w (...), gdzie nie wypłacano ekwiwalentu za deputat węglowy. Rozpoznając odwołanie od powyższej decyzji, Sąd Okręgowy w Sieradzu postanowieniem z dnia 21.04.2022 r. w sprawie IV U 96/22 umorzył postępowanie w sprawie, przekazując wniosek o deputat węglowy zawarty w odwołaniu z 21.02. 2022 r. do rozpoznania organowi rentowemu. Kolejnymi decyzjami z dnia 1 czerwca 2022 r. i 12 lipca 2022 r., Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił A. W. prawa do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy.

(wnioski, decyzje, świadectwa pracy, odpis orzeczenia w aktach ZUS).

W okresach zatrudnienia na kolei od 10.09.1976 r. do 06.07.2009 r. i od 15.02.2012 r. do 30.09.2014 r. zakłady pracy wypłacały A. W. ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do deputatu węglowego.

(zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 12-12 v., k.29 akt sprawy).

Stan faktyczny sprawy Sąd ustalił na podstawie dokumentów zawartych w aktach rentowych ubezpieczonego i aktach sprawy, których prawdziwości strony nie kwestionowały.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie jako zasadne zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 74 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz.U.2021.146 t.j.), byłemu pracownikowi kolejowemu, pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także członkom rodziny tego pracownika, pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego. Zgodnie zaś z art. 74 ust. 10 i 11 powołanej ustawy, emeryci i renciści nabywają prawo do ekwiwalentu pieniężnego z dniem przyznania emerytury lub renty. Prawo do pobierania ekwiwalentu pieniężnego ustaje lub ulega zawieszeniu wraz z ustaniem prawa do emerytury lub renty.

Bezspornym jest w sprawie jest, ubezpieczony był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, w pełnym wymiarze czasu pracy, w (...) w okresie od dnia 10.09.1976 r. do 06.07.2009 r. i w (...) sp. z o.o. od 15.02.2012 r. do 30.09.2014 r. a okres jego pracy zaliczony został do zatrudnienia na kolei, jako praca w szczególnych warunkach; jednocześnie w tych latach odwołujący się pobierał deputat węglowy.

W oparciu o powołane normy prawo do deputatu węglowego przysługuje również byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia nabyli emeryturę lub rentę. Dla nabycia prawa do deputatu węglowego decydujące znaczenie ma ustalenie, czy wnioskodawcy przysługiwało prawo do deputatu węglowego w okresie zatrudnienia na kolei oraz czy nabycie prawa do emerytury nastąpiło w oparciu o zatrudnienie wykonywane na kolei. Jednocześnie nie można podzielić zapatrywania organu rentowego, iż przyznanie prawa do deputatu węglowego wyklucza ostatnie przed przyznaniem prawa do świadczenia emerytalnego zatrudnienie, w trakcie którego ubezpieczony nie był uprawniony do deputatu węglowego.

W przypadku wnioskodawcy, który nabył prawo do emerytury pomostowej, ustawodawca poza innymi warunkami, w art. 4 pkt 2 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2018 r., 1924), przewidział przesłankę odpowiednio długiego, bo 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach; za jaki jest uznawany okres zatrudnienia wnioskodawcy na kolei przed dniem 1 stycznia 1999 r., od 10.09.1976 r. Zatem mający wpływ na przyznanie prawa do emerytury pomostowej okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach pochodził z pracy na kolei. Po dniu 31 grudnia 2008 r. wnioskodawca nadal wykonywał pracę w szczególnych warunkach, w trakcie której do 06.07.2009 r. i od 15.02.2012 r. do 30.09.2014 r. pobierał ekwiwalent pieniężny z tytułu prawa do deputatu węglowego, przez co spełnił tym samym dodatkową przesłankę określoną w art. 4 pkt 6 ustawy o emeryturach pomostowych. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Lublinie w wyroku z dnia 10 lutego 2021 r. III AUa 963/20, emerytura pomostowa przyznawana na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych z 19 grudnia 2008 r. (Dz. U. Nr 237, poz. 1656) nie jest emeryturą ustaloną na podstawie ustawy emerytalnej z 17 grudnia 1998 r. Ustawa o emeryturach pomostowych nie jest wprost wymieniona w ustawie komercjalizacyjnej. Jednakże jako akt szczególny, późniejszy w stosunku do ustawy o komercjalizacji ma zastosowanie w niniejszej sprawie na mocy art. 56 ustawy o emeryturach pomostowych. Mianowicie zgodnie z jego treścią ilekroć w przepisach odrębnych jest mowa o emeryturze, należy przez to rozumieć również emeryturę pomostową. Zatem pobieranie emerytury pomostowej ustalonej w oparciu o konieczne zatrudnienie na kolei przez byłego pracownika kolejowego, uprawnionego do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy w okresie tego zatrudnienia, uprawnia go do takiego ekwiwalentu w okresie pobierania emerytury pomostowej.

Zdaniem Sądu Okręgowego, ust. 1 i ust. 4 art. 74 ustawy z dnia 8 września 2000 r. należy odczytywać łącznie w ten sposób, że prawo do deputatu węglowego przysługuje byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia, uzyskali emeryturę lub rentę, co w przypadku emerytury oznacza, że nabycie prawa do emerytury, w oparciu o zatrudnienie poza koleją, wyklucza nabycie prawa do deputatu. Nie oznacza to jednak, iż jakikolwiek okres zatrudnienia poza koleją lub też okres zatrudnienia na kolei, w trakcie którego ubezpieczony nie był uprawniony do deputatu, wyklucza możliwość ubiegania się o deputat jako dodatek do emerytury. Istotne jest bowiem ustalenie, czy emerytura, przyznawana także na podstawie ustawy o emeryturach pomostowych, ustalona została na podstawie zatrudnienia kolejowego i wówczas prawo do deputatu przysługuje, czy też na podstawie zatrudnienia poza koleją, co wyklucza przyznanie prawa do deputatu. Jak wynika z niespornego stanu faktycznego, wnioskodawca w okresie ponad 25 lat zatrudnienia w jednostkach kolejowych otrzymywał deputat węglowy, a nadto w związku z tym zatrudnieniem otrzymał prawo do emerytury pomostowej.

Mając na względzie wszystkie wskazane wyżej okoliczności Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku uznając odwołanie wnioskodawcy za zasadne. Na podstawie art. 98 k.p.c. na rzecz odwołującego zasądzono koszty zastępstwa procesowego w wysokości, określonej w § 9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r. poz. 265).