Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

wyroku z 24 maja 2021 roku

W pozwie, wniesionym 5 kwietnia 2019 roku ( data według nadania przesyłki poleconej) (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od K. W. kwoty 10.294,25 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 23 marca 2019 roku do dnia zapłaty, a także o zasądzenie kosztów procesu według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że pozwana 15 kwietnia 2018 roku zobowiązała się poprzez podpisanie weksla do zapłaty 22 maca 2019 roku kwoty wskazanej na wekslu, w wysokości 10.294,25 złotych. Pozwana do chwili obecnej nie dokonała żadnej wpłaty. 20 lutego 2019 roku powód wezwał pozwaną do wykupu weksla, która jednak do dnia wniesienia pozwu nie dokonała żądnej wpłaty.

( pozew – k. 5-6v).

28 maja 2019 roku Sąd w sprawie o sygn. akt II Nc 4399/19 wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym w całości uwzględniający powództwo z 5 kwietnia 2019 roku.

( nakaz zapłaty – k. 18).

Powyższy nakaz zapłaty został w całości zaskarżony sprzeciwem przez K. W., która zarazem zażądała oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana zarzuciła wypełnienie weksla in blanco niezgodnie z porozumieniem wekslowym. Pozwana zakwestionowała również wysokość roszczenia, zarzucając przy tym rażącą wysokość naliczonych w umowie pożyczki opłat z tytułu kosztów udzielenia pożyczki, jako sprzecznych z zasadami ekwiwalentności świadczeń stron, uczciwości kupieckiej oraz normalnego i adekwatnego do ryzyka gospodarczego czerpania wynagrodzenia lub zasadami współżycia społecznego. Z naliczonych pozwanej opłat jest ona w stanie zaakceptować jedynie odsetki oraz opłatę przygotowawczą. Pozostałe obciążenia, w tym prowizja w wysokości 4.471,00 złotych i koszty usługi (...) w wysokości 900,00 złotych są przez pozwaną nie do zaakceptowania jako rażąco naruszające jej interesy i przytoczone wyżej zasady. Ponadto pozwana zarzuciła, że udzielając jej pożyczki powód niedostatecznie zweryfikował zdolność kredytową pozwanej, przez co naruszył swoje obowiązki wynikające z art. 9 ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim. Wreszcie, na wypadek wyroku uwzględniającego powództwo pozwana wniosła o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty i nie obciążanie jej kosztami procesu poniesionymi przez powoda na zasadzie art. 102 k.p.c.

( sprzeciw – k. 20-22v).

W piśmie z 8 stycznia 2020 roku ( data według nadania przesyłki poleconej) (...) S.A. z siedzibą w B. podtrzymał w całości żądanie pozwu z 5 kwietnia 2019 roku, domagając się zasądzenia na jego rzecz od K. W. kwoty 10.294,25 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie za okres od 23 marca 2019 roku do dnia zapłaty a także zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. W uzasadnieniu pisma powód szczegółowo ustosunkował się do treści zarzutów podniesionych przez pozwaną w jej sprzeciwie od nakazu zapłaty, powołując na poparcie swojej argumentacji właściwe wnioski dowodowe.

( pismo powoda z 08.02.2020 roku – k. 34-40).

W piśmie z 3 listopada 2020 roku ( data według nadania przesyłki poleconej) K. W. sprecyzowała swoje stanowisko, wskazując, że akceptuje wyłącznie odsetki od pożyczonego kapitału, nie akceptuje natomiast odsetek naliczonych od pozaodsetkowych kosztów pożyczki. Pozwana ponownie zakwestionowała zasadność dochodzenia od niej kosztów postaci prowizji oraz należności wynikających z (...). Zaznaczyła przy tym, że postanowienia umowne dotyczące tych należności zostały narzucone przez powoda we wzorcu umownym i nie podlegały jakimkolwiek negocjacjom z pozwaną. Zdaniem pozwanej ich zamieszczenie w umowie pożyczki służyło powodowi do ominięcia zapisów prawa ograniczającego maksymalne oprocentowanie pożyczek.

( pismo pozwanej z 03.11.2020 roku – k. 67-70v).

Do zamknięcia rozprawy 27 maja 2021 roku stanowiska stron procesu nie uległy zmianom.

( protokół rozprawy z 27.05.2021 roku – k. 85-85v wraz z nagraniem na płycie DVD – k. 86).

Sąd ustalił, co następuje:

12 kwietnia 2018 roku pomiędzy pozwaną K. W. (jako pożyczkobiorcą), działającą jako konsument, a powodem (...) S.A. z siedzibą w B. (jako pożyczkodawcą) doszłotycho do zawarcia umowy pożyczki gotówkowej nr (...).

Zgodnie z brzmieniem umowy, całkowita kwota do zapłaty z tytułu pożyczki wynosić miała 12.744,00 złotych, z czego całkowita kwota pożyczki, przekazana pozwanej, określona została jako 5.500,00 złotych. Miesięczna rata pożyczki – jedna z 36 – wynosić miała 354,00 złotych. W umowie zapisano także, że pożyczka – oprócz całkowitej kwoty pożyczki w wysokości 5.500,00 złotych – obejmuje również „kredytowe koszty pożyczki” w wysokości 5.500,00 złotych, która miała zostać przeznaczona na zapłatę kosztów należnych w dniu zawarcia umowy, o których była mowa w pkt 1.4. umowy. W umowie wskazano również, że pożyczka jest według stałej stopy procentowej w wysokości 9,78% w skali roku (tzw. „odsetki umowne”). W związku z udzieleniem pożyczki pozwana została zobowiązana ponieść następujące koszty: a) opłatę przygotowawczą w wysokości 129,00 złotych; wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 4.471,00 złotych; c) wynagrodzenie z tytułu przyznania na wniosek pozwanej tzw. „Twojego pakietu”, o którym była mowa w pkt 15 umowy w wysokości 900,00 złotych (tzw. „cena Twojego pakietu”). Pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz powoda całkowitej kwoty – tj. 12.744,00 złotych – w formie 36 równych miesięcznych rat, obejmujących spłatę pożyczki oraz odsetek w wysokości 354,00 złotych w terminach wskazanych w Harmonogramie spłat stanowiącym załącznik nr 1 do umowy na rachunek bankowy powoda szczegółowo wskazany w treści umowy, przy czym pierwsza rata płatna była do 22 maja 2018 roku a ostatnia rata płatna do 22 kwietnia 2021 roku. Umowa wchodziła w życie z datą jej podpisania przez strony. Umowę zawarto na czas oznaczony, do 22 kwietnia 2021 r.

W przedmiotowej umowie przewidziano również, że spłata kwot należnych powodowi z tytułu pożyczki zabezpieczona zostanie w formie weksla własnego in blanco nie na zlecenie – stanowiącego załącznik nr 2 do umowy – wraz z deklaracją wekslową – stanowiącą załącznik nr 3 do umowy. Pozwana zobowiązała się przy tym wystawić i przekazać powodowi najpóźniej przy podpisaniu umowy jeden weksel własny in blanco nie na zlecenie, który powód zobowiązany jest zwrócić pozwanej niezwłocznie po spłaceniu przez pozwaną wszelkich zobowiązań wynikających z przedmiotowej umowy pożyczki.

Umowa przewidywała również to, że w wypadku braku spłaty przez pozwaną w terminie poszczególnych rat pożyczki lub ich części lub innej kwoty związanej z umową, niespłacona kwota stawać miała się zadłużeniem przeterminowanym. Od każdego zadłużenia przeterminowanego powód miał prawo do naliczania odsetek za opóźnienie za każdy dzień opóźnienia w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2 ¹ k.c.

W umowie przewidziano także to, że powód mógł wypowiedzieć tę umowę w wypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej racie przekroczy 30 dni, po uprzednim wezwaniu pozwanej do zapłaty zaległości w terminie 7 dni liczonym od momentu otrzymania przez pozwaną wezwania. Powód był przy tym obowiązany do zachowania 30-dniowego terminu wypowiedzenia umowy. Co więcej, powód mógł wypełnić weksel własny in blanco wystawiony przez pozwaną na zasadach określonych w deklaracji wekslowej w przypadku, gdy opóźnienie w płatności kwoty równej jednej racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu pozwanej do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania a także w terminie 14 dni od wypowiedzenia umowy w trybie określonym powyżej.

Umowa została przygotowana w formie gotowego formularza – wzoru stanowiącego wydruk zawierający wszystkie jej postanowienia.

Zgodnie z załącznikiem do opisanej wyżej umowy pożyczki, stanowiącym „Twój pakiet – Pakiet E.”, w związku z decyzją wyrażoną we wniosku o pożyczkę oraz w związku z realizacją umowy, pozwanej miały przysługiwać następujące dodatkowe uprawnienia w ramach tegoż pakietu, w tym: jednorazowego odroczenia rat/obniżenia raty kredytu; przyspieszenia wypłaty kapitału pożyczki (przekazania do dyspozycji pozwanej kwoty pożyczki) – maksymalnie w terminie 10 dni roboczych; powiadomienia w formie wiadomości SMS m.in. o przelewie pożyczki na konto pozwanej, przypomnienia o zbliżającym się terminie płatności raty pożyczki.

( dowód: umowa pożyczki gotówkowej nr (...) z 12.04.2018 roku – k. 54-56; tabela/harmonogram spłat rat pożyczki stanowiąca załącznik nr 1 do umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z 12.04.2018 roku – k. 57; deklaracja wekslowa – k. 8 oraz k. 58; kopia weksla – k. 4; karta klienta K. W. – k. 59-59v; zestawienie naliczonych odsetek – k. 60).

Według postanowień deklaracji wekslowej, powód upoważniony został do uzupełnienia weksla wystawionego i wręczonego mu przez pozwaną. W deklaracji wekslowej określono sytuacje uprawniające powoda do wpisania domicyliatu i wypełnienia weksla na sumę odpowiadającemu zadłużeniu wynikającemu z umowy pożyczki z 12 kwietnia 2018 r. o nr (...)/, w tym jeżeli pozwana nie zapłaci w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności, pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 dniowego terminu i wypełnić weksel, po uprzednim wezwaniu jej do zapłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania wezwania;

( dowód: deklaracja wekslowa – k. 8 oraz k. 58; kopia weksla – k. 4).

15 kwietnia 2018 r. pozwana wystawiła i wręczyła powodowi weksel własny, niezupełny w chwili wystawienia, w celu zabezpieczenia wierzytelności wynikających z umowy pożyczki z 12 kwietnia 2018 r. o nr (...)/. Weksel ten w chwili wystawienia i wręczenia obejmował zobowiązanie do zapłaty bliżej nieokreślonej sumy wekslowej na rzecz powoda.

( dowód: deklaracja wekslowa – k. 8 oraz k. 58; kopia weksla – k. 4).

Z tytułu umowy pożyczki z 12 kwietnia 2018 r. o nr (...)/ powód wypłacił pozwanej kwotę 5.500,00 złotych.

( okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: karta klienta K. W. – k. 59-59v).

Pozwana dokonała wpłat na rzecz powoda z tytułu zwrotu kapitału pożyczki z 12 kwietnia 2018 r. o nr (...)/ w łącznej kwocie 1.893,32 złotych. Następnie, począwszy od stycznia 2019 roku pozwana zaprzestała wpłacania środków pieniężnych na konto powoda.

( okoliczność bezsporna, a ponadto dowód: tabela/harmonogram spłat rat pożyczki stanowiąca załącznik nr 1 do umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z 12.04.2018 roku – k. 57; karta klienta K. W. – k. 59-59v; ostateczne wezwanie do zapłaty z 22.01.2019 roku – k. 41).

Pismem datowanym na 22 stycznia 2019 r. powód z uwagi na niezrealizowanie przez pozwaną postanowień umowy pożyczki z 12 kwietnia 2018 r. o nr (...)/, wezwał ją do dobrowolnej zapłaty zaległych dwóch rat pożyczki, wymagalnych 22 grudnia 2018 r. i 22 stycznia 2019 r. w łącznej wysokości 708,00 złotych w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Wezwanie to zostało przesłane na adres pozwanej wskazany w umowie, niemniej pozostało ono bezskuteczne.

( okoliczność bezsporna, a nadto dowód: ostateczne wezwanie do zapłaty z 22.01.2019 roku – k. 41 wraz z książką nadawczą przesyłek poleconych z 23.01.2019 roku – k. 42-44 oraz potwierdzeniem doręczenia przesyłki poleconej 28.01.2019 roku – k. 45-47).

Kolejno, 20 lutego 2019 r. powód wystosował do pozwanej pismo zawierające wypowiedzenie umowy pożyczki z 12 kwietnia 2018 r. o nr (...)/ z zachowaniem terminu 30 dni, w którym wysokość zobowiązania pozwanej w stosunku do powoda określono na 10.294,25 złotych, w tym: 10.266,00 złotych niespłaconej pożyczki oraz 28,25 złotych umownych odsetek dziennych ( k. 60). W piśmie tym powód poinformował pozwaną również o tym, że wypełnił weksel in blanco zgodnie z postanowieniami umowy i deklaracji wekslowej i wezwał pozwaną do wykupu tego weksla w ciągu 30 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę sądową. Zaznaczył przy tym, że oryginał weksla będzie dostępny do wglądu w siedzibie powoda, która znajdowała się w B. przy ul. (...), do momentu wytoczenia powództwa. Wezwanie to zostało przesłane na adres pozwanej wskazany w umowie, niemniej pozostało ono bezskuteczne.

( okoliczność bezsporna, a nadto dowód: wypowiedzenie umowy pożyczki wraz z wezwaniem do wykupu weksla z 20.02.2019 roku – k. 7 wraz z książką nadawczą przesyłek poleconych z 21.02.2019 roku – k. 48-50 oraz potwierdzeniem doręczenia przesyłki poleconej 26.02.2019 roku – k. 51-53).

Powód faktycznie wypełnił weksel na kwotę 10.294,25 złotych, wpisując jako termin płatności 22 marca 2019 r.

( dowód: deklaracja wekslowa – k. 8 oraz k. 58; kopia weksla – k. 4).

Pozwana do chwili obecnej nie zapłaciła na rzecz powoda kwoty, o którą uzupełniony został powyższy weksel.

( okoliczność bezsporna).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych dokumentów znajdujących się w aktach sprawy. Sąd żadnemu z nich nie odmówił wiarygodności, ani mocy dowodowej stąd odstąpił od ich oceny (art. 328 § 2 k.p.c.).

Należy zauważyć, iż niesporne pomiędzy stronami, przyznane według art. 229 k.p.c. bądź niezaprzeczone stosownie do art. 230 k.p.c., pozostawały okoliczności związane z treścią stosunku prawnego wynikającego z zawartej umowy pożyczki oraz z wystawienia i wręczenia weksla in blanco zabezpieczającego spłatę pożyczki. Poza sporem była również okoliczność, iż pozwana zwróciła powodowi tytułem kapitału sumę kwotę 1.893,32 złotych (z kapitału pożyczki wynoszącego ogółem 5.500,00 złotych) – co zresztą wynika wprost z dokumentu w postaci karty klienta oraz harmonogramu spłat. Nie budziło również wątpliwości stron jak i Sądu do, że wypowiedzenie umowy pożyczki nastąpiło ze względu na zaległość pozwanej ze spłatą rat pożyczki. Pozwana pośrednio przyznała powyższe fakty kwestionując wyłącznie to, że część opłat, do których uiszczenia została zobowiązania na gruncie rzeczonej umowy pożyczki stanowią świadczenia znajdujące swe źródło w niedozwolonych klauzulach umownych (art. 385 ¹ k.c.) zwartych w tejże umowie pożyczki.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo jest częściowo zasadne i podlega uwzględnieniu do kwoty 4.043,02 złotych wraz z umownymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 3.735,68 złotych za okres od 29 marca 2019 roku do dnia zapłaty a także ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od kwoty 307,34 złotych za okres od 5 kwietnia 2019 roku do dnia zapłaty, natomiast nie jest zasadne i podlega oddaleniu w pozostałym zakresie.

Zgodnie z art. 101 pkt 2 ustawy z 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (Dz.U. z 2016 roku, poz. 160 – dalej jako przywoływana jako „prawo wekslowe”) weksel własny zawiera przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej. W myśl zaś art. 16 prawa wekslowego będzie uważany za prawnego posiadacza ten, kto ma weksel i wykaże prawo swoje nieprzerwanym szeregiem indosów, chociażby ostatni indos był in blanco.

Niewątpliwie powodowi w niniejszej sprawie przysługiwała legitymacja względem wierzytelności wekslowej, skoro według treści weksla był on wierzycielem wekslowym. Koniecznym warunkiem powstania zobowiązania wekslowego jest bowiem wystawienie weksla, czyli dokumentu, który spełniać musi wymagania formalne wymienione w art. 101 prawa wekslowego. Powód wykazał, że uzyskał posiadanie weksla bezpośrednio od jego wystawcy – a więc pozwanej. Termin płatności weksla upłynął, stąd też powód był uprawniony do domagania się od pozwanej zapłaty.

Weksel opiewa zawsze na określoną sumę pieniężną, a przy jego wystawieniu musi być zachowana forma ściśle określona przez ustawę. Weksel w obrocie gospodarczym pełni bowiem wiele funkcji, przy czym jako jedną z najważniejszych wskazać należy na funkcję zabezpieczającą, która polega na możliwości użycia weksla jako środka zabezpieczającego określoną wierzytelność. Zasadą jest, że w sytuacji, gdy żądanie pozwu oparte jest na samym wekslu, Sąd bada jedynie weksel i prawidłowość jego wypełnienia, nie odnosząc się do stosunku podstawowego, leżącego u podstaw jego wystawienia ( tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały 7 Sędziów z 29 czerwca 1995 roku, sygn. akt III CZP 66/95). Tym samym, powód, występując z powództwem o zapłatę opartym na twierdzeniu, że dochodzone roszczenie przysługuje mu od pozwanej na podstawie podpisanego przez nią weksla, powinien do pozwu dołączyć poświadczający to weksel, nie ma natomiast obowiązku wskazywania jakichkolwiek okoliczności faktycznych dotyczących wystawienia weksla.

Niemniej jednak istnieje możliwości badania stosunku podstawowego, czyli stosunku, z którego wynikające zobowiązanie zabezpieczone jest danym wekslem. Abstrakcyjność weksla doznaje osłabienia przede wszystkim w przypadku weksla wystawionego in blanco, a więc takiego, jaki został wystawiony w niniejszej sprawie. Art. 10 prawa wekslowego stanowi bowiem, że jeżeli weksel niezupełny w chwili wystawienia uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. W takiej sytuacji, pomimo oderwania się weksla od causa, możliwe jest przez dłużnika wekslowego podnoszenie zarzutów ze stosunku podstawowego. Według utrwalonej wykładni tego przepisu, w przypadku gdy nie dochodzi do nabycia praw z weksla w drodze indosu, tak jak to miało miejsce w sprawie niniejszej, dłużnik wekslowy może wobec posiadacza weksla, z którym zawarł porozumienie dotyczące uzupełnienia weksla, podnosić zarzuty nie tylko ze stosunku wekslowego, ale także ze stosunku podstawowego, w ramach którego weksel wystawił i wręczył oraz udzielił posiadaczowi weksla uprawnienia do jego uzupełnienia według porozumienia wekslowego.

W rezultacie uznać należy, iż weksel gwarancyjny – w szczególności jeżeli jego posiadaczem jest pierwszy wierzyciel, którego wiąże porozumienie zawarte z dłużnikiem – nie jest wekslem abstrakcyjnym, lecz wekslem gwarantującym wykonanie zobowiązania. Stanowisko to utrwalone jest w polskim orzecznictwie ( tak: Sąd Najwyższy w wyroku z 18 listopada 1970 roku, sygn. akt I PR 407/70; Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z 4 listopada 1993 roku, sygn. akt I Acr 607/93).

Należy zaznaczyć, iż załączony do pozwu weksel został wystawiony in blanco w celu zabezpieczenia wierzytelności wynikającej z określonego stosunku i w związku z tym remitent był upoważniony do jego uzupełnienia jedynie zgodnie z porozumieniem zawartym z pozwaną. Powiązanie przez strony upoważnienia do uzupełnienia weksla in blanco z istnieniem i treścią zobowiązania podlegającego zabezpieczeniu (stosunku podstawowego względem roszczenia wekslowego) powoduje, że remitent w zasadzie nie może na podstawie prawa wekslowego uzyskać wobec wystawcy weksla własnego więcej praw niż mu przysługuje w ramach stosunku, z którego wynika podlegająca zabezpieczeniu wierzytelność, czyli w ramach tzw. stosunku podstawowego względem roszczenia wekslowego ( tak: uchwała połączonych Izb Sądu Najwyższego: Izby Cywilnej oraz Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 24 kwietnia 1972 roku, sygn. akt III PZP 17/70; Sąd Najwyższy w wyroku z 9 września 2010 roku, sygn. akt I CSK 641/09).

W związku z powyższym wystawca weksla może wysuwać zarzuty dotyczące stosunku podstawowego, gdy brak jest skutecznych zarzutów wekslowych. Może więc kwestionować samo istnienie lub rozmiar roszczenia wekslowego ze względu na jego związek ze stosunkiem podstawowym. Spór przenosi się wówczas z płaszczyzny stosunku wekslowego na płaszczyznę stosunku prawa cywilnego ( tak Sąd Najwyższy w wyroku 14 listopada 2006 roku, sygn. akt II CSK 205/06).

W ocenie Sądu kwestia skuteczności zobowiązania wekslowego pozwanej nie budziła wątpliwości – przedłożony w niniejszej sprawie weksel ( k. 4) został bowiem wystawiony przez pozwaną jako własny i wręczony powodowi w związku z zawarciem przez strony umowy pożyczki z 12 kwietnia 2018 roku oznaczonej nr (...). Doszło zatem do powstania zobowiązania wekslowego pozwanej, niezależnego od podstawy prawnej, która spowodowała jego wystawienie. Weksel powołany przez powoda i stanowiący podstawę jego powództwa zawierał każdy z elementów przewidzianych w art. 101 prawa wekslowego, w tym: 1) nazwę „weksel” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono; 2) przyrzeczenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej; 3) oznaczenie terminu płatności; 4) oznaczenie miejsca płatności; 5) nazwisko osoby, na której rzecz lub na której zlecenie zapłata ma być dokonana; 6) oznaczenie daty i miejsca wystawienia wekslu; 7) podpis wystawcy wekslu.

Należy podkreślić, iż sytuacja prawna dłużnika wekslowego zależy od tego, czy odpowiada on wobec pierwszego wierzyciela (remitenta), czy też wobec kolejnego wierzyciela wekslowego (kolejnego nabywcy weksla). W odniesieniu do remitenta dłużnik może powoływać się na zarzuty tzw. subiektywne, związane ze stosunkiem podstawowym. Przy wekslu niezupełnym w chwili wystawienia ( in blanco) istotne znaczenie ma zarzut wypełnienia niezgodnie z treścią łączącego strony porozumienia wekslowego ( tak: Sąd Najwyższy w uchwale składu Siedmiu Sędziów z 07 stycznia 1967 roku, sygn. akt III CZP 19/66; Sąd Najwyższy w wyroku z 31 maja 2001 roku, sygn. akt V CKN 264/00). Zamieszczony w przepisach działu I prawa wekslowego art. 10 dopuszcza wobec posiadacza podniesienie zarzutu uzupełnienia sprzecznego z porozumieniem tylko w wypadku nabycia weksla w złej wierze albo z rażącym niedbalstwem. Sąd Najwyższy w wyroku z 18 listopada 1999 roku w sprawie o sygn. akt I CKN 215/98 wyjaśnił, że z powołanego przepisu wynika ( a contrario), iż wobec osoby, która otrzymała weksel in blanco, ten, kto go jej wręczył, może powoływać się na niezgodne z udzielonym upoważnieniem uzupełnienie weksla in blanco bez żadnych ograniczeń ( tak również Sąd Najwyższy w wyrokach z 17 czerwca 1999 roku, sygn. akt I CKN 51/98 oraz z 5 lutego 1998 roku, sygn. akt III CKN 342/97).

W niniejszej sprawie pozwana nie podnosiła zarzutów związanych z samym wekslem (stosunkiem wekslowym). Powoływała się natomiast na argumenty związane z łączącym strony stosunkiem podstawowym – umową pożyczki z 12 kwietnia 2018 roku oznaczoną nr (...), którą przedmiotowy weksel zabezpieczał. Pozwana nie kwestionowała faktu zawarcia umowy pożyczki gotówkowej oraz okoliczności, iż otrzymała na jej podstawie od powoda środki pieniężne w wysokości 5.500,00 złotych (tytułem całkowitej kwoty pożyczki – tj. kapitału). Nie kwestionowała także, iż w całości nie wywiązała się z obowiązku spłaty pożyczki w określony w umowie sposób i w odpowiednim terminie. Wobec tego Sąd uznał, że powód skutecznie wypowiedział pozwanej umowę pożyczki i wówczas cała pozostała do spłaty kwota stała się natychmiast wymagalna. W związku z tym, zgodnie z deklaracją wekslową, powód uzyskała prawo do wypełnienia weksla wystawionego przez pozwaną.

Ponieważ pozwana zarzuciła, że weksel wypełniony został w sposób niezgodny z deklaracją wekslową, Sąd zbadał zarzuty pozwanej dotyczące skuteczności umowy stanowiącej stosunek podstawowy. W sytuacji bowiem, gdy pozwana wysuwa zarzut, iż jej zobowiązanie wynikające z umowy zabezpieczonej wekslem jest niższe niż to wynikające z treści weksla, w zakres kognicji Sądu rozpoznającego sprawę wchodzi nie tylko zbadanie prawidłowości wystawienia weksla od strony formalnej, tzn. zgodności z zapisami prawa wekslowego, lecz również ważność i skuteczność postanowień stosunku podstawowego – w tym wypadku umowy pożyczki z 12 kwietnia 2018 roku oznaczonej nr (...).

W powyższym względzie pozwana skupiła swe zarzuty w zakwestionowaniu wyłącznie wysokości roszczenia. Pozwana dowodziła rażące zawyżenie wysokości naliczonych w umowie pożyczki opłat z tytułu kosztów udzielenia pożyczki – w tym prowizji w wysokości 4.471,00 złotych i kosztów usługi (...) w wysokości 900,00 złotych, jako sprzecznych z zasadami ekwiwalentności świadczeń stron, uczciwości kupieckiej oraz normalnego i adekwatnego do ryzyka gospodarczego czerpania wynagrodzenia lub po prostu zasad współżycia społecznego. Obciążenie nimi pozwanej uważa ona za rażąco naruszające jej interesy. Zdaniem pozwanej zamieszczenie przez powoda we wzorcu umownym postanowień regulujących powyższy obowiązek pozwanej, służyło ominięciu zapisów prawa ograniczającego maksymalne oprocentowanie pożyczek. Co istotne, pozwana przyznała przy tym, że z naliczonych opłat jest w stanie zaakceptować jedynie odsetki od kwoty pożyczonego kapitału wynoszącego w sprawie kwotę 5.500,00 złotych oraz opłatę przygotowawczą.

W niniejszej sprawie stwierdzić należy, że pozwana zobowiązana była zapłacić powodowi następujące należności: 5.500,00 złotych kapitału (do czego była zobowiązana na podstawie art. 720 § 1 k.c. oraz ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim, której reżimowi podlegała dana umowa pożyczki), 5.500,00 złotych kosztów udzielenia pożyczki zgodnie z jej pkt 1.4 (w tym: 129,00 złotych tytułem „opłaty przygotowawczej”, 4.471,00 złotych tytułem wynagrodzenia prowizyjnego, mającego być ekwiwalentem za korzystanie z kapitału oraz 900,00 złotych tytułem wynagrodzenia powoda / ceny za przyznanie pozwanej „Twojego pakietu”, o którym mowa w pkt 15 umowy. Niemniej jednak, całkowity koszt pożyczki, czyli wszelkie koszty, które pozwana zobowiązała się ponieść w związku z rzeczoną umową określono w pkt 1.5 lit. a) umowy na kwotę 7.244,00 złotych. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania, czyli „całkowity koszt pożyczki”, wyrażony jako wartość oprocentowania „całkowitej kwoty pożyczki” w stosunku rocznym ( (...)) wynosiła 90,05% (pkt 1.5. lit. b) umowy). Całkowita kwota do zapłaty przez pozwaną wynosiła więc 12.744,00 złotych (pkt 1.5. lit. c) umowy).

Odnośnie kapitału pozwana spłaciła już 1.893,32 złotych, co jednak nie zostało uwzględnione przez powoda w pozwie. Po częściowej spłacie zobowiązania, w styczniu 2019 roku pozwana zaprzestała wpłacania środków pieniężnych powoda. Powyższe okoliczności wynikają wprost z przedstawionych przez powoda dowodów w postaci tabeli/harmonogramu spłat rat pożyczki stanowiącej załącznik nr 1 do rzeczonej umowy ( k. 57), karty klienta – pozwanej ( k. 59-59v) oraz z ostatecznego wezwania do zapłaty z 22 stycznia 2019 roku, gdzie wyraźnie wskazano, że pozwana zaprzestała spłat rat pożyczki wymagalnych odpowiednio 22 grudnia 2018 roku i 22 stycznia 2019 roku ( k. 41). Tym samym, należność dochodzona pozwem tytułem zwrotu kapitału pożyczki została pomniejszona przez Sąd o wartość 1.893,32 złotych. Odnośnie pozostałej kwoty niezwróconego kapitału pożyczki pozwana niejako pośrednio uznała żądanie powoda. Nie kwestionowała ona wartość kapitału pożyczki pozostałego do spłaty, a wręcz przyznała, że jest w stanie to roszczenie „ zaakceptować”, podobnie zresztą jak odsetki liczone od tej należności. Podobnie, pozwana nie kwestionowała zasadności pobrania od niej należności z tytułu „opłaty przygotowawczej”. Tutaj podobnie pozwana niejako uznała roszczenie, wskazując, że „akceptuje” kwotę 129,00 złotych. Niezależnie od stanowiska pozwanej w kwestii zasadności pobrania od niej „opłaty przygotowawczej” Sąd uznał, iż nie może być ona uznania za nienależna powodowi. Wiedzą powszechną jest to, że działające na rynku pożyczek i kredytów konsumenckich banki pobierają opłaty przygotowawcze w wysokości około 5% kwoty pożyczanego kapitału. Uzasadnione podstawy do pobrania takich opłat mają niewątpliwie także instytucje kredytowe udzielające niewielkich kredytów na krótki okres – tak jak powód. Tym niemniej, te ostatnie instytucje omawiane opłaty ustalają na znacznie większy procent, czego klienci mają pełną świadomość i co jest przez nich w pełni akceptowane – m.in. przez samą pozwaną. W niniejszej sprawie wysokość ta wynosi około 2,35% kwoty pożyczonego kapitału (tj. 5.500,00 złotych). Wobec specyficznego charakteru umowy pożyczki (w tym uwzględnionego już wysokiego ryzyka pożyczkodawcy, stosunkowo niewielkiej kwoty pożyczki i stosunkowo krótkiego czasu udzielonej pożyczki), której stroną jest pozabankowa instytucja kredytowa, Sąd uznał, iż wysokość tej „opłaty przygotowawczej” należnej od pozwanej nie jest z pewnością wygórowana, a tym samym nie narusza w sposób rażący interesów pozwanej, jako konsumentki. Warto też zauważyć, że wysokość omawianej opłaty została ponadto precyzyjnie wskazana w umowie pożyczki podpisanej przez pozwaną.

W konsekwencji, na podstawie art. 720 § 1 k.c. oraz ustawy z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim a także na mocy pkt 1.4 lit. a) umowy pożyczki z 12 kwietnia 2019 roku o nr (...), zasądzeniu od pozwanej na rzecz powoda podlegała kwota 3.735,68 złotych tytułem niespłaconego dotąd kapitału pożyczki oraz „opłaty przygotowawczej” (tj. [5.550,00 złotych – 1.893,32 złotych] + 129,00 złotych).

Kolejno należało odnieść należy się do możliwości obciążenia pozwanej, kwestionowanymi przez nią należnościami w postaci: wynagrodzenia prowizyjnego powoda, którego wysokość określona została w pkt 1.4. lit. c) umowy pożyczki z 12 kwietnia 2019 roku o nr (...) na kwotę 4.471,00 złotych oraz wynagrodzenia powoda za przyznanie pozwanej „Twojego pakietu”, o którym mowa w pkt 15 przedmiotowej umowy, w wysokości 900,00 złotych (pkt 1.4 lit. c) umowy). W ocenie Sądu postanowienia umowne, które nakładają na pozwaną powyższe zobowiązania nie wiążą pozwanej, jako konsumentki, gdyż należało im przypisać przymiot klauzul abuzywnych w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. W tym miejscu należy jedynie wstępnie zasygnalizować, że wysokości tych opłat są nadmiernie wygórowane, a tym samym naruszają w sposób rażący interesy pozwanej jako konsumentki a nadto pobranie ich w realiach niniejszej sprawy nie znajduje usprawiedliwionych podstaw po stronie powoda.

W myśl art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli zaś postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Według art. 385 ² k.c., oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść. Zgodnie z art. 385 ³ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Według art. 385 ¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Klauzulę generalną zawartą w art. 385 ¹ k.c. uzupełnia przykładowa lista niedozwolonych postanowień umownych zamieszczona w art. 385 ³ k.c. Obejmuje ona najczęściej spotykane w praktyce, klauzule, które uznawane są za sprzeczne z dobrymi obyczajami i zarazem rażąco naruszające interesy konsumenta. Ich wspólną cechą jest nierównomierne rozłożenie praw, obowiązków i ryzyka między stronami, prowadzące do zachwiania równowagi kontraktowej. Chodzi tu o takie klauzule, które jedną ze stron (konsumenta), z góry, w oderwaniu od konkretnych okoliczności, stawiają w gorszym (trudniejszym) położeniu. Zamieszczenie w umowie któregoś z postanowień objętych wyliczeniem znacząco ułatwia wykazanie, że wypełnia ono przesłanki niedozwolonego postanowienia umownego. Art. 385 ³ k.c. ustanawia domniemanie, że klauzula umowna o określonej treści jest zakazanym postanowieniem umownym. To domniemanie działa w razie wątpliwości, a zatem wówczas, gdy pojawią się wątpliwości co do tego, czy dopuszczalne jest posłużenie się określoną klauzulą w obrocie. Wątpliwości te należy przesądzić, z mocy art. 385 ³ k.c., na rzecz uznania danego postanowienia za niedozwolone. W innych przypadkach przedsiębiorca musi wykazać, że wprowadzona do umowy klauzula, chociaż o niedozwolonym brzmieniu, nie kształtuje praw (obowiązków) konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Strona, kwestionując klauzulę wzorca, nie musi jednocześnie przyporządkować jej do jednej z klauzul objętej wyliczeniem. W tym zakresie odpowiedniej kwalifikacji dokonuje Sąd.

Należy zauważyć, że umowa pożyczki została w kodeksie cywilnym tak ukształtowana, iż co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, tak jak miało to miejsce w niniejszej sprawie, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. Umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385 ¹ § 1 k.c., należy więc uznać takie postanowienia umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukrytego przed konsumentem, pozwalającego mu omijać przepisy dotyczące, na przykład, wysokości odsetek maksymalnych czy niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.).

Niewątpliwie postanowienia umowne uznane przez Sąd w niniejszej sprawie za abuzywne nie były indywidualnie negocjowane z pozwaną, gdyż stanowią one część ogólnego wzorca umów stosowanego przez powoda w jego działalności. Przesłanka braku indywidualnego uzgodnienia została przez ustawodawcę bliżej określona w przepisie art. 385 ¹ § 3 k.c., który nakazuje uznać za nieuzgodnione indywidualnie te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W piśmiennictwie przyjmuje się, że nie są postanowieniami indywidualnie uzgodnionymi klauzule sporządzone z wyprzedzeniem, w sytuacji gdy konsument nie miał wpływu na ich treść, nawet jeżeli są one zawarte we wzorcu. Również przyjmuje się, że wiedza kontrahenta o istnieniu klauzul nienegocjowanych czy też możliwość zapoznania się z nimi przed zawarciem umowy i nawet zrozumienie ich treści nie stanowią okoliczności wyłączającej uznanie tych klauzul za narzucone - kryterium istotnym jest tu bowiem możliwość wpływania, oddziaływania na kształtowanie ich treści. W konsekwencji postanowieniami indywidualnie uzgodnionymi będą tylko takie, które były w sposób rzeczywisty negocjowane lub włączone do umowy wskutek propozycji zgłoszonej przez samego konsumenta ( A. Rzetecka-Gil, Kodeks cywilny. Komentarz do art. 385 ¹. Zobowiązania - część ogólna, Lex 2011).

Okoliczność, że postanowienia umowy przewidujące zobowiązanie pozwanej do zapłaty wynagrodzenia prowizyjnego i jego wysokości, czy kosztów przyznania pozwanej „Twojego pakietu” nie były z nią indywidualnie uzgadniane nie budziła wątpliwości, zważywszy na formę umowy, sporządzonej z wykorzystaniem formularza udostępnionego przez powoda, jedynie własnoręcznie podpisanego przez pozwaną. Powód zaś nie udowodnił okoliczności przeciwnej, której pozwana wyraźnie zaprzeczyła.

Zdaniem Sądu nie można również uznać, aby postanowienia dotyczące wynagrodzenia prowizyjnego i wynagrodzenia za przyznanie pozwanej „Twojego pakietu” należały do postanowień określających główne świadczenia stron, tak więc nie wystąpiła przesłanka negatywna wykluczająca zastosowanie art. 385 ¹ § 1 k.c. do oceny tych fragmentów umowy. Wskazać w tym miejscu należy, że ustawodawca nie określił, co znaczy sformułowanie główne świadczenia stron. Należy jednak wskazać, że przepis ma na względzie essentialia negotii umowy, a więc takie jej elementy konstrukcyjne, bez których uzgodnienia nie doszłoby do zawarcia umowy. Innymi słowy chodzi o klauzule regulujące świadczenia typowe dla danego stosunku prawnego, stanowiące te jego elementy, które konstytuują istotę danego porozumienia. Wykładnia tego elementu normy prawnej nie może pomijać skutków uznania danego postanowienia za niedozwolone, opisanego w art. 385 ¹ § 2 k.c. Chodzi o uniknięcie sytuacji, gdy eliminacja danego postanowienia umownego prowadzi do sytuacji, w której, z perspektywy interesów stron umowy, dane porozumienie traci cel, który miał przyświecać jego zawarciu. W niniejszej sprawie istotą zawartej umowy była pożyczka określonej ilości środków pieniężnych, a nie zabezpieczenie udzielonej kwoty czy inne opłaty. Umowa pożyczki jest bowiem umową nazwaną, do której zastosowanie mają przepisy znajdujące się w tytule XIX k.c. Stronami umowy są pożyczkodawca i pożyczkobiorca. Z art. 720 § 1 k.c. wynika natomiast, że elementami essentialia negotii umowy pożyczki są: zobowiązanie dającego pożyczkę (pożyczkodawcy) do przeniesienia na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz zobowiązanie biorącego (pożyczkobiorcy) do zwrotu tej samej ilości pieniędzy albo tej samej ilości rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zapłata wszelkich pozostałych kosztów, w tym wynagrodzenia pożyczkodawcy nie kwalifikuje się jako główne świadczenie stron. Podkreślić w tym miejscu należy, że jedynie kwota podlegająca wypłacie pozwanej stanowiła przedmiot pożyczki – kwota wynagrodzenia pozwanego za udzielenie pożyczki i wynagrodzenia za przyznanie pozwanej „Twojego pakietu” nie mogły stanowić pożyczki w rozumieniu przepisów prawa, albowiem nigdy nie doszło do skutecznego zobowiązania się przez powoda do przeniesienia własności tych kwot na pozwaną jako pożyczkobiorcę. Odmienne zapisy w umowie, stanowiące, że opłaty te są pożyczką, nie odpowiadają naturze zobowiązania oraz realnym czynnościom, jakich dokonywały strony. Pożyczką jest więc jedynie kwota 5.500,00 złotych, a pozostałe opłaty stanowią koszty pożyczki i tylko w tym zakresie należy je rozpatrywać. Zasadniczą formę wynagrodzenia z tytułu udostępnienia kapitału pożyczki stanowią odsetki naliczane od udostępnionej sumy (przewidziane zresztą w przedmiotowej umowie).

Rażące naruszenie interesów konsumenta w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na niekorzyść konsumenta w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast działanie wbrew dobrym obyczajom w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku ( tak Sąd Najwyższy w wyroku z 18 grudnia 2013 roku, sygn. akt I CSK 149/13).

Nie ulega wątpliwości, że powód jako pożyczkodawca miał prawo do oprocentowania pożyczki i do poboru prowizji, które stanowią formę jego wynagrodzenia, jak również do wprowadzenia pozostałych opłat, które stanowią kompensację wydatków związanych z zawarciem umowy pokrywanych przez niego. Należy jednak mieć na uwadze to, że pozwana, przy kwocie kapitału pożyczki wynoszącej 5.500,00 złotych, zmuszona była do spłaty kosztu jej udzielenia w wysokości 4.471,00 złotych a więc prawie niemalże równej wartości kapitału pożyczki, bo 4.471,00 złotych (tj. 82%). Już tylko ta sytuacja naruszała, zdaniem Sądu, przepis art. 385 ¹ § 1 k.c. Dodając do tego kwotę za przyznanie pozwanej „Twojego pakietu” w wysokości 900,00 złotych, wynagrodzenie powoda za udzielenie pozwanej pożyczki wyniosło aż 5.371,00 złotych, co odpowiadało 98% wartości kapitału pożyczki. Oceniając powyższe opłaty, należy przyjąć, iż realizacja umowy przez pozwaną, miała skutkować tym, że pożyczkodawca poza przekazaną do dyspozycji pozwanej kwotą wraz z wynikającymi z umowy opłatami miał otrzymać dodatkowe wynagrodzenie w wysokości niemal odpowiadającemu wartości pożyczonej kwoty. Takie działanie powoda skierowane więc było na generowanie niczym nieuzasadnionych kosztów. Tego rodzaju postanowienia umowne stanowią więc niedozwolone klauzule umowne, która nie wiążą konsumenta z uwagi na zastrzeżenie świadczenia w rażąco wysokiej i nadmiernej kwocie, niewspółmiernej do obowiązujących realnie stawek za podobne usługi. Powód nie dążył do udowodnienia tego, jakiego rodzaju czynności, tudzież z jakiego tytułu i w jakiej kwocie koszty poniósł w związku z udzieleniem pozwanej pożyczki. Brak jest więc podstaw faktycznych do zasądzenia powyższych należności. Należy jednak stanowczo podkreślić, że nawet gdyby powód szczegółowo wskazał te okoliczności, również one podlegałyby ocenie z punktu widzenia ewentualnego naruszenia art. 385 ² k.c. W tych wszystkich okolicznościach, obciążenie pozwanej tego typu opłatami jest zatem sprzeczne z dobrymi obyczajami. Posiłkowo należy wskazać, że obciążenie pozwanej sumą 5.371,00 złotych powoduje realne obciążenie pożyczki kosztami wyższymi niż te wynikające z regulacji o odsetkach maksymalnych kapitałowych – art. 359 § 2 ¹ k.c. Wskazać również należy, iż w treści warunków umowy wskazane zostało, iż (...) daje pozwanej „korzyść” m.in. w postaci „bezpłatnego” jednorazowego odroczenia bądź obniżenia raty (pkt 15 umowy), co jest oczywiście nieprawdą, gdyż pozwana ów pakiet otrzymała za kwotę 900,00 złotych tj. kwotę przewyższającą niemalże trzykrotnie jedną miesięczną ratę pożyczki (354,00 złotych) i korzyść ta ma wyłącznie charakter iluzoryczny dla pozwanej jako pożyczkobiorcy. Nie wydaje się być również uzasadnione to, aby pozwana poniosła koszt 900,00 złotych za to, że powód jako pożyczkodawca skróci termin przekazania jej do dyspozycji kwoty pożyczki z 14 do 10 dni, zwłaszcza, że nie jest nigdzie powiedziane, że bez takiego „pakietu” pozwana otrzymałaby kapitał pożyczki szybciej, albowiem upływ 14 dni był terminem końcowym. Mogło więc zdarzyć się, że nie korzystając z „Twojego pakietu” pozwana otrzymałaby świadczenie w pierwszym, szóstym, ósmym, dziesiątym bądź trzynastym dniu –od momentu złożenia podpisu pod umową. Co więcej, za przekroczenie przez pozwanego dziesięciodniowego terminu oddania w dyspozycję pozwanej kwoty pożyczki nie przewidziano żadnej sankcji. Pozwany mógł zatem bez żadnych konsekwencji nie wywiązywać się z tego zobowiązania. Tym samym i w tym wypadku powyższa „korzyść” wynikająca z „Twojego pakietu” była dla pozwanej li tylko iluzoryczna. Wreszcie, pobrania od pozwanej kwoty 900,00 złotych nie uzasadniają koszty, jakie powód spodziewał się ponieść z tytułu comiesięcznego powiadamiania pozwanej wiadomością SMS o zbliżającym się terminie płatności raty pożyczki. Powód nie przedstawił chociażby kalkulacji kosztów takich czynności względem pozwanej. Tym samym pobranie od pozwanej ww. kwoty było bezpodstawne.

Reasumując, w realiach niniejszej sprawy należy zauważyć, iż umowa pożyczki pomiędzy stronami postępowania bezspornie zawarta została pomiędzy przedsiębiorcą (powodem) a konsumentem (pozwaną). Sporne postanowienia umowy zostały niewątpliwie przejęte z wzorca umowy zaproponowanego przez powoda i nic nie wskazywało, aby ich treść podlegała indywidualnym uzgodnieniom z pozwaną, a tym samym, aby miała ona jakikolwiek wpływ na ich zredagowanie. Sąd nie miał również wątpliwości, że sporne postanowienia kreowały prawa i obowiązki pozwanej, jako konsumentki w sposób rażąco naruszający jej interesy a także godziły w dobre obyczaje. Opłaty w postaci wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłaty za „Twój pakiet” są rażąco wygórowane, a ich zastrzeżenie w takiej wysokości nie ma żadnego uzasadnienia w rzeczywistej wysokości opłat ponoszonych zwykle za takie czynności. Zastrzeżenie tych opłat, opiewających na łączną sumę 5.371,00 złotych w zestawieniu z udzieloną pozwanej kwotą pożyczki w rozmiarze 5.500,00 złotych, ocenić należałoby jako naruszające zasadę ekwiwalentności świadczeń stron, rzetelności kupieckiej, czerpania rażąco wygórowanych zysków, ponad zyski przyjęte w normalnie prowadzonej działalności gospodarczej. Zachowanie takie jest bez wątpienia sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, jak również stanowi próbę obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Zważywszy na powyższe Sąd oddalił powództwo o zapłatę kwoty 5.371,00 złotych, jako niezasadne.

Tym samym w niniejszej sprawie powód mógł dochodzić z tytułu umowy pożyczki jedynie kwoty udzielonego kapitału (5.500,00 złotych), pomniejszonego o dokonane przez pozwaną wpłaty (1.893,32 złotych) i powiększonego o wartość „opłaty przygotowawczej” (129,00 złotych), czyli kwoty 3.735,68 złotych.

Do powyższej sumy należało doliczyć – zgodnie z żądaniem pozwu – skapitalizowane odsetki za okres od dnia wymagalności każdej z niespłaconej miesięcznej raty pożyczki (a więc od 22 grudnia 2018 roku do 22 marca 2019 roku) w łącznej wysokości 279,09 złotych oraz karne odsetki dzienne o łącznej wysokości 28,25 złotych, sposób wyliczenia których powód szczegółowo przedstawił w tabeli przedstawionej do akt sprawy ( k. 60). Łącznie należności te opiewają na kwotę 307,34 złotych. Wskazane obie kwoty, dochodzone przez stronę powodową, mieszczą się w sumie wynikającej ze skapitalizowania odsetek od kwot zasadzonych przez Sąd.

O odsetkach od skapitalizowanej sumy odsetek Sąd orzekł zgodnie z art. 481 § 1 k.c. zgodnie z którym, jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, choćby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Jeżeli po powstaniu zaległości strony nie doliczyły do dłużnej sumy zaległych odsetek umownych, to od odsetek tych można żądać odsetek ustawowych ( tak Sąd Najwyższy w uchwale z 13 czerwca 1990 roku, sygn. akt III CZP 32/90). Orzekając o pozostałych odsetkach (od dnia wniesienia pozwu, a więc od 5 kwietnia 2019 roku) – umownych – liczonych od kwoty 3.735,68 złotych Sąd miał na względzie to, aby odsetki te nie przekroczyły maksymalnej wysokości odsetek za opóźnienie (art. 481 § 2 ¹ i § 2 ² k.c.).

Z powyższych przyczyn Sąd zasądził od pozwanej na rzecz strony powodowej kwotę 4.043,02 złotych (tj. 3.735,68 złotych i 307,34 złotych) wraz z wyżej wskazanymi odsetkami (punkt I. sentencji wyroku), oddalając powództwo w pozostałej części (punkt II. sentencji wyroku).

O kosztach Sąd orzekł na zasadzie art. 100 k.p.c., kierując się zasadą stosunkowego rozliczenia kosztów procesu. W niniejszej sprawie powód wygrał sprawę do kwoty 4.043,02 złotych z 10.294,25 złotych dochodzonych, a więc w 39,275%, a przegrał w 60,725%. Powód poniósł koszty procesu w łącznej wysokości 4.132,00 złotych, w tym: 515,00 złotych opłaty sądowej od pozwu; 3.600,00 złotych wynagrodzenia pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych – w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia pozwu) i 17,00 złotych opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Z kolei pozwana poniosła koszty procesu w łącznej wysokości 3.617,00 złotych, które odpowiadały wynagrodzeniu pełnomocnika procesowego będącego adwokatem (§ 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie – w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia pozwu) i 17,00 złotych opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Suma kosztów procesu stron wyniosła 7.749,00 złotych. Koszt, który powinien ponieść powód wynosił kwotę 4.705,62 złotych. Z kolei koszt, jaki powinna ponieść pozwana wynosił 3.043,38 zł. W konsekwencji, skoro pozwana poniosła koszty w wysokości 3.617,00 zł, a powinna była ponieść 3.043,38 złotych, stąd należał się jej zwrot kwoty 573,62 złotych (punkt III. sentencji wyroku).

Zarządzenie (29.06.2021)

(...)