Pełny tekst orzeczenia

UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) spółki akcyjnej z siedzibą we W. 66 521,77 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. W uzasadnieniu wskazał, że pozwany jako inwestor odpowiedzialny jest za zapłatę na jego rzecz wynagrodzenia z tytułu wykonanych robót budowlanych w postaci badań nieniszczących złączy spawanych. Prace te zostały wykonane przez powoda jako podwykonawcę przy rozbudowie węzła gazociągowego R., której generalnym wykonawcą był (...) -Serwis spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W..

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny.

(...) S.A. był inwestorem budowy obejmującej rozbudowę węzła R. w ramach budowy gazociągu wysokiego ciśnienia (...) M. (...),4 (...) relacji R. – G. wraz z infrastrukturą towarzyszącą.

W wyniku przeprowadzonego postępowania o udzielenie zamówienia publicznego generalnym wykonawcą robót budowlanych został (...) -Serwis spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W.. Ogłoszenie o zamówieniu publicznym zostało opublikowane 22 października 2012 r. Inwestor zawarł w ogłoszeniu wymaganie, aby wykonawca zapewnił wykonywanie badań nieniszczących przez niezależną jednostkę lub laboratorium, mające określone akredytacje oraz dysponujące osobami posiadającymi określone uprawnienia. Wyszczególnienie tych akredytacji i uprawnień nastąpiło w sekcji VI.3.21 ogłoszenia.

(okoliczności bezsporne, nadto: ogłoszenie o zamówieniu publicznym k. 28-33)

24 grudnia 2013 r. (...) -Serwis sp. z o.o. zawarł z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K. jako podwykonawcą umowę, której przedmiotem było wykonanie robót w zakresie badań nieniszczących złączy spawanych (§ 3 umowy). Za ich wykonanie strony uzgodniły łączne wynagrodzenie 500 000 zł netto, należne w wysokości uwzględniającej podatek VAT, wypłacane częściami w oparciu o miesięczne rozliczenie wykonanych robót (§ 12 umowy).

(umowa k. 35-60, aneks k. 71)

Jeszcze przed zawarciem umowy podwykonawczej, inwestor zatwierdził (...) sp. z o.o. jako podwykonawcę (...) -Serwis sp. z o.o. w zakresie badań nieniszczących złączy spawanych.

(wniosek k. 72-73, noty zatwierdzające k. 75-77)

(...) sp. z o.o. wykonał w całości roboty, do których się zobowiązał.

(okoliczność bezsporna)

(...) -Serwis sp. z o.o. regulował wynagrodzenie należne podwykonawcy. Na dalszym etapie współpracy zwracał się o przedłużenie terminów płatności wynagrodzenia oraz deklarował zamiar zapłaty. Ostatecznie jednak nie uiścił na rzecz (...) sp. z o.o. całości wynagrodzenia – pozostało do zapłaty 354 914,94 zł.

(zeznania S. S. k. 187v, pisma k. 82-83, oświadczenia (...) -Serwis sp. z o.o. – k. 87-91)

W ramach niezapłaconego wynagrodzenia pozostaje kwota 66 521,77 zł, wchodząca w zakres faktury z 31 października 2014 r. za część wykonanych robót o łącznej wartości 122 728,79 zł, płatnej do 21 listopada 2014 r.

(okoliczność bezsporna; nadto: faktura k. 78-81)

Pismem datowanym na 7 sierpnia 2015 r. (...) sp. z o.o. zwrócił się do inwestora o zapłatę na swoją rzecz 354 914,94 zł, w tym 66 521,77 zł z faktury z 31 października 2014 r.

(wezwanie k. 85-86)

Przedstawiony stan faktyczny sprawy nie był sporny pomiędzy stronami w zakresie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia oraz znajdował potwierdzenie w powołanych wyżej dowodach. Strony różniły się natomiast w jego ocenie prawnej.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje.

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Powód dochodził wynagrodzenia za wykonane prace, powołując się na solidarną odpowiedzialność pozwanego z generalnym wykonawcą na podstawie art. 143c ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (Dz.U. Nr 19, poz. 177 z późn. zm.) oraz na podstawie art. 6471 § 1 k.c.

W pierwszej kolejności sąd ocenił, że art. 143c ustawy z 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych nie znajduje zastosowania w okolicznościach niniejszej sprawy. Na mocy art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 8 listopada 2013 r. o zmianie ustawy Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 1473) do umów w sprawach zamówień publicznych zawartych po dniu wejścia w życie ustawy (tj. 24.12.2013 r.), w następstwie postępowań o udzielenie zamówień publicznych wszczętych przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe. Ogłoszenie o zamówieniu publicznym zostało opublikowane 22 października 2012 r., zatem do oceny skutków prawnych umowy zawartej pomiędzy stronami art. 143c ustawy nie mógł mieć zastosowania.

W ramach drugiej ze wskazanych przez powoda podstaw odpowiedzialności pozwanego, sporna była kwalifikacja umowy łączącej powoda z generalnym wykonawcą. Sąd mając na względzie, że o charakterze i typie danej umowy decyduje jej treść i cel, uznał iż umowa ta stanowiła umowę o roboty budowlane. Przesądzająca dla takiej kwalifikacji była ocena charakteru prac powoda, które polegały na wykonaniu badań nieniszczących złączy spawanych. Zdaniem sądu prace te stanowiły element prac budowlanych, nieodzowny do oddania rurociągu do użytkowania, a zatem zrealizowania inwestycji.

Wstępnie zauważyć należy, że przedmiotem umowy o roboty budowlane nie musi być wykonanie całego obiektu, lecz może nim być wykonanie jego części (por. wyrok Sądu Najwyższego z 12 października 2011 roku, II CSK 63/11, wyrok Sądu Apelacyjnego w W. 15 marca 2013 roku, VI ACa 1230/12). Zważywszy na dominujące w doktrynie i orzecznictwie szerokie rozumienie pojęcia „obiekt” użytego w art. 647 k.c., to w przypadku, gdy określona umowa z podwykonawcą dotyczy wykonania robót budowlanych stanowiących chociażby część obiektu, powinna ona być kwalifikowana jako umowa o roboty budowlane.

W okolicznościach sprawy, zakres prac budowlanych niezbędny dla realizacji inwestycji określony został przez inwestora w ogłoszeniu o zamówieniu na roboty budowlane. Obejmowały one m.in. wykonanie instalacji, sieci i obiektów technologicznych gazu ziemnego (pkt II.1.2 umowy). Gazociągi wykonywane są z rur, do łączenia których wykorzystywane są złącza spawane. Sposób wykonywania złączy spawanych reguluje § 28 ust. 1 i 2 rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe i ich usytuowanie z 26 kwietnia 2013 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 640). Przepis ten przewiduje jednocześnie w ust. 3 i 4 wymóg badania jakości złączy spawanych – co do zasady metodami nieniszczącymi, a w przypadku wymagań dodatkowych metodami niszczącymi. Gazociąg stanowiący przedmiot zamówienia publicznego z uwagi na swoje parametry wymagał przeprowadzenia badań jakości w 100% złączy (ust. 4). Te regulacje znalazły odzwierciedlenie w ogłoszeniu o zamówieniu publicznym, w którym jako jedno z zobowiązań wykonawcy określono właśnie zapewnienie wykonania badań nieniszczących. Ponadto, w § 34 powołanego rozporządzenia zastrzeżono obowiązek poddania gazociągu próbie wytrzymałości i próbie szczelności przed jego oddaniem do użytkowania.

Ze wskazanych przepisów jasno wynika, że samo wykonanie gazociągu i złączy spawanych jest niewystarczające, aby uznać prace budowlane za zakończone – niezbędne jest również jego przetestowanie, a do tego konieczne jest przeprowadzenie badań jakości złączy spawanych. Znaczenie tych badań w procesie budowy gazociągu było fundamentalne, a ich nieprzeprowadzenie prowadziłoby do braku możliwości oddania gazociągu do użytkowania (na znaczenie przedmiotu umowy dla procesu budowlanego trafnie zwrócił uwagę Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z 19 września 2019 r., I AGa 553/18).

Zauważyć też należy, że prace, których rezultat jest zmaterializowany, a polegające na nanoszeniu spoin są nierozerwalnie związane z wykonanymi przez powoda pracami polegającymi na przeprowadzeniu badań złączy spawanych. W tej sytuacji uznanie za chronionego na podstawie art. 6471 § 5 k.c. jedynie podwykonawcy wykonującego spoiny, a pozbawienie tej ochrony powoda sprawdzającego ich jakość, prowadziłoby do deformacji funkcji tego przepisu. Wykonanie bowiem spoin i ich sprawdzenie są ze sobą ściśle i nierozerwalnie związane. Jeśli z badania konkretnej spoiny wynikałoby, że nie ma ona dostatecznej jakości, konieczne byłoby poprawienie jej wykonania. Podobnie, brak jest uzasadnienia dla odmiennego traktowania podwykonawców wykonujących badania niszczące spoin, które ingerują w ich strukturę, a zatem mają charakter zmaterializowany, aniżeli podwykonawców wykonujących badania nieniszczące spoin. Cytowane wyżej rozporządzenie przewiduje zaś możliwość badania spoin na oba sposoby.

Zwrócić uwagę należy również na okoliczność, że zrealizowane przez powoda prace miały charakter specjalistyczny, wymagający szczególnych kwalifikacji w dziedzinie budowy gazociągów. Ogłoszenie o zamówieniu publicznym określało rodzaje akredytacji oraz uprawnień wymaganych od powoda jako podmiotu realizującego badania spoin.

W ocenie sądu wymienione wyżej czynniki, tj. znaczenie prac powoda dla procesu budowy gazociągu, ich skala (badanie 100% spoin) oraz wymagania dotyczącego jego akredytacji oraz kwalifikacji jego personelu, przekonują, że prace wykonane przez powoda – stosownie do wymogów prawa budowlanego – miały charakter robót budowlanych (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w G. z 20 września 2016 r., I ACa 152/16 oraz uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego w K. z 23 czerwca 2016 r., V ACa 751/15). Były to prace potrzebne do finalnego oddania obiektu oraz funkcjonalnie przyporządkowane temu ostatecznemu celowi umowy.

Na marginesie, warto również odnotować linię orzeczniczą, w świetle której ochroną wynikającą z art. 6471 § 5 k.c. są objęci zarówno podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie umowy o roboty budowlane, jak i podwykonawcy spełniający swoje usługi na podstawie umowy o dzieło (wyrok Sądu Najwyższego z 17 października 2008 r., I CSK 106/08; wyrok Sądu Apelacyjnego w W. z 23 września 2014 r., I ACa 346/14).

Sąd ocenił ostatecznie, że zostały spełnione warunki prowadzące do powstania solidarnej odpowiedzialności pozwanego inwestora za zobowiązania (...) -Serwis sp. z o.o. wobec powoda jako podwykonawcy robót budowlanych (art. 6471 § 5 k.c.). Zwrócić uwagę należy, że inwestor pisemnie i wyraźnie zaakceptował powoda jako podmiot realizujący badania spoin w procesie realizacji zamówienia publicznego na budowę gazociągu.

(...) -Serwis sp. z o.o. nie wywiązał się z obowiązku spełnienia wynagrodzenia na rzecz powoda w zakresie określonym powództwem, tj. co do 66 521,77 zł, sąd zasądził tę kwotę na rzecz powoda od pozwanego jako odpowiedzialnego solidarnie za jej spełnienie, zgodnie z zasadą realnego wykonywania zobowiązań (por. wyrok Sądu Najwyższego z 7 października 2016 r., I CSK 626/15).

Oddalenie powództwa w części dotyczyło wyłącznie fragmentu roszczenia o zapłatę odsetek. Zobowiązanie inwestora do zapłaty wynagrodzenia na podstawie art. 6471 § 5 k.c.. ma charakter bezterminowy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 10 grudnia 2015 r., V CSK 95/15). Sąd ustalił, że powód wezwał inwestora do zapłaty wynagrodzenia pismem datowanym na 7 sierpnia 2015 r. Pozwany nie kwestionował tej okoliczności. Sąd ocenił, że wezwanie to precyzowało kwotę do zapłaty i podstawę świadczenia, zatem spełniało warunki z art. 455 k.c., a pozwany winien spełnić świadczenie niezwłocznie. Sąd przyjął przy tym, że pismo z 7 sierpnia 2015 r. powinno trafić do adresata po około tygodniu od jego sporządzenia, a czasem niezwłocznym na spełnienie świadczenia było 14 dni. Termin na jego spełnienie minął zatem 28 sierpnia 2015 r., a odsetki od zasądzonej kwoty należały się na podstawie art. 481 k.c. od dnia następnego, tj. 29 sierpnia 2015 r. (w okresie do 31 grudnia 2015 r. zasądzeniu podlegały odsetki ustawowe w związku ze zmianą art. 481 k.c. w wyniku wejścia w życie ustawy z 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy - kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2015 r. poz. 1830).

O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c., obciążając nimi w całości pozwanego z uwagi na to, że powód uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania. Na koszty procesu poniesione przez powoda złożyły się opłata od pozwu w wysokości 3327 zł oraz 5400 zł stawki wynagrodzenia pełnomocnika wykonującego zawód radcy prawnego (na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych). Suma kosztów procesu po stronie powoda wyniosła 8727 zł.

ZARZĄDZENIE

(...)