Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 16 września 2022r.

Sąd Rejonowy w Kętrzynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 8 września 2022 r. w K.

sprawy z powództwa Banku (...) S. A. z siedzibą w W.

przeciwko A. M.

o zapłatę

I.  Zasądza od pozwanej A. M. na rzecz powoda Banku (...) S. A. z siedzibą w W. kwotę 82.181,45 zł (osiemdziesiąt dwa tysiące sto osiemdziesiąt jeden złotych
i czterdzieści pięć groszy) wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości 11,20 %
w stosunku rocznym od kwoty 62.011,77 zł (sześćdziesiąt dwa tysiące jedenaście złotych
i siedemdziesiąt siedem groszy) za okres od dnia 21.07.2021 r. do dnia zapłaty;

II.  Zasądza od pozwanej A. M. na rzecz powoda Banku (...) S. A. z siedzibą w W. kwotę 11.348,50 zł (jedenaście tysięcy trzysta czterdzieści osiem złotych
i pięćdziesiąt groszy) wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów procesu;

III.  Kuratorowi - radcy prawnemu R. B. przyznaje wynagrodzenie w wysokości 2.700,00 zł (dwa tysiące siedemset złotych) za reprezentowanie pozwanej, które wypłacić z zaliczki wpłaconej przez powoda.

sygn. akt I C 737/21

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) S.A. z siedzibą w W., pozwem z dnia 21.07.2021 r. wniósł o zasądzenie od pozwanej A. M. kwoty 62.011,77 zł tytułem należności głównej wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie w wysokości 11,20% w stosunku rocznym, kwoty 2.044,83 zł tytułem odsetek umownych naliczonych od 26.09.2018 r. do 03.04.2019 r. oraz kwoty 18.124,85 zł tytułem odsetek od zadłużenia przeterminowanego naliczonych od 27.10.2018 r. do 20.07.2021 r. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazał, że pozwana posiada wobec powoda wymagalne zadłużenie wynikające z umowy kredytu konsolidacyjnego nr (...)\ (...) z dnia 17.03.2016 r. ewidencjonowanej na rachunku nr (...). Zgodnie z zawartą umową powód udzielił pozwanej kredytu w łącznej kwocie 86.526,09 zł, a pozwana zobowiązała się do spłaty pożyczki zgodnie z warunkami umowy. W związku z opóźnieniem w spłacie powód wypowiedział umowę. Pomimo upływu terminu wypowiedzenia pozwana nie dokonała spłaty swojego zobowiązania wobec powoda, wypowiedzenie uprawomocniło się, a całość zobowiązania stała się wymagalna w dniu 04.04.2019 r.

Kurator ustanowiony dla nieznanej z miejsca pobytu pozwanej A. M. wniósł o wydanie orzeczenia zgodnie z zebranym w sprawie materiałem i rozstrzygnięcie według uznania Sądu oraz przyznanie kuratorowi wynagrodzenia, poddając sądowi jednocześnie pod rozwagę dokonanie oceny warunków, w jakich zawarta została umowa kredytu, zważywszy na brak równowagi i praktycznie brak możliwości negocjowania kredytobiorcy, co w praktyce stawia kredytobiorcę w sytuacji przymusowej. Kurator wskazał, że wartość prowizji bankowej (12.100,18 zł), przymusowego ubezpieczenia kredytu (17.281,91 zł) oraz odsetek umownych (25.967,00 zł) w porównaniu do wartości przyznanego kredytu, są rażąco zawyżone.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 17.03.2016 r. A. M. zawarła z (...) Bankiem S.A. z siedzibą we W. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...)\ (...), na mocy której bak udzielił jej kredytu w kwocie 86.526,09 zł, którą zobowiązała się spłacić w 108 ratach w wysokości 1.041,76 zł, z wyjątkiem ostatniej raty wyrównawczej w wysokości 1.024,77 zł. Raty płatne do 4 - tego dnia każdego miesiąca. Umowa została zawarta na czas określony od dnia 17.03.2016 r. do dnia 04.04.2025 r. Całkowita kwota do zapłaty przez kredytobiorcę na dzień zawarcia umowy wynosiła 112.493,09 zł. Oprocentowanie nominalne kredytu wynosiło 6,00% w stosunku rocznym i było stałe.

Ze wskazanej wyżej kwoty kredytu, 56.038,00 zł zostało przeznaczone na spłatę wcześniejszych zobowiązań pozwanej, a kwota 1.000 zł miła zostać przelana na konto pozwanej, na dowolny cel konsumpcyjny.

Z tytułu zawarcia umowy kredyty bank pobrał od pozwanej prowizję w wysokości 12.100,18 zł oraz opłatę przygotowawczą w wysokości 100,00 zł, które zostały sfinansowane z kredytu.

Wraz z umową kredytu pozwana zawarła również, jako zabezpieczenie jego spłaty, umowę ubezpieczenia na wypadek śmierci i trwałej, całkowitej niezdolności do pracy, która miała obowiązywać przez cały okres kredytowania. Od pozwanej pobrano w związku z tą umową składkę w wysokości 17.287,91 zł, którą również sfinansowano z udzielonego kredytu. Wraz z umową kredytu strony podpisały umowę cesji praw z umowy ubezpieczenia.

W § 2 pkt 16 i 17 umowy wskazano, że w przypadku gdy po całkowitej spłacie kredytu na rachunku kredytowym powstanie jakakolwiek nadpłata, jak również w przypadku, kiedy kredytobiorcy przysługiwać będzie zwrot składki ubezpieczeniowej za niewykorzystany okres ochrony ubezpieczeniowej, bank zwrócić kredytobiorcy kwotę nadpłaty w terminie 14 dni od spłaty kredytu w całości.

W § 4 umowy wskazano, że w sytuacji gdy kredytobiorca, w terminie 60 dni od dnia zawarcia umowy, dostarczy do placówki banku dokumenty potwierdzające całkowitą spłatę i zamknięcie wszystkich zobowiązań konsolidowanych, wskazanych w § 1 umowy, bank zwróci część prowizji w wysokości 4.032,99 zł.

(dowód: umowa kredytu – k. 6-9, cesja k. 10, polisa k. 11, harmonogram spłat – k. 12-13, wyciąg z rachunku k. 27 - 28)

W dniu 21.07.2021 r. Bank (...) S.A. wystawił wyciąg z ksiąg banku, stwierdzający zadłużenie pozwanej na kwotę 82.181,45 zł z czego 62.011.77 zł stanowił niespłacony kapitał, 2.044,83 zł odsetki umowne naliczone od 26.09.2018 r. do 03.04.2019 r, 18.124,85 zł odsetki przeterminowane naliczone od 27.10.2018 r. do 20.07.2021 r.

(dowód: wyciąg z ksiąg banku - k.5).

Pismem z dnia 24.12.2018 r. powód, w związku z nieregulowaniem przez pozwaną swoich zobowiązań z umowy, wezwał ją do spłaty w terminie 14 dni kwoty 2.508,31 zł, , informując jednocześnie o możliwości wypowiedzenia umowy oraz o możliwości wnioskowania o przeprowadzenie restrukturyzacji kredytu.

Pismem z dnia 26.02.2019 r. powód wypowiedział pozwanej umowę kredytu nr (...)\ (...) z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia i postawił całą należność w stan natychmiastowej wymagalności . A. M. nie spłaciła zadłużenia wynikającego z przedmiotowej umowy.

(pisma k. 19 i 21)

Bank (...) z dniem połączenia, tj. 01 października 2019 r., jako spółka przejmująca na mocy art. 494 §1 ksh wstąpił we wszystkie prawa i obowiązki (...) Bank S.A. jako spółki przejmowanej.

(dowód: odpis KRS – k. 29-47)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Fakt zawarcia przez strony umowy o kredyt konsolidacyjny nr (...)\ (...) i jej warunki oraz fakt wypowiedzenia umowy kredytu zostały w sposób jednoznaczny potwierdzone przedłożonymi przez powoda dokumentami, których prawdziwość i autentyczność nie była kwestionowana przez pozwaną, nie budzi też wątpliwości Sądu.

Zgodnie z treścią art. 69 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Przepisy prawa bankowego nakładają na bank udzielający kredytu obowiązek poinformowania kredytobiorcy o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia – stosownie do treści art. 75c ust. 1 i 2 w/w ustawy jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu tym bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

W przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu albo w przypadku utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej bank może obniżyć kwotę przyznanego kredytu albo wypowiedzieć umowę kredytu, o ile ustawa z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne nie stanowi inaczej (art. 75 ust. 1 w/w ustawy). Termin wypowiedzenia, o ile strony nie określą w umowie dłuższego terminu, wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy - 7 dni (art. 75 ust.2 w/w ustawy).

W niniejszej sprawie umowa kredytu zawarta pomiędzy stronami odpowiadała warunkom określonym w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. Z zachowaniem przepisów tej ustawy i postanowień umowy zostało również dokonane przez powoda wypowiedzenie umowy kredytu.

W tych okolicznościach Sąd uznał żądanie pozwu za zasadne co do niespłaconej części kapitału kredytu w kwocie 62.011,77 zł . Zważywszy na treść łączącej strony umowy kredytu zasadne jest także w świetle art. 359§1 k.c. i art. 481§1 i 2 kc żądanie pozwu co do zapłaty skapitalizowanych odsetek umownych w kwocie 2.044,83 zł i odsetek umownych za opóźnienie w kwocie 18.124,85 zł , jak też przy uwzględnieniu treści art. 482 §1 kc żądanie dalszych odsetek ustawowych za opóźnienie od należności wynikającej z należności głównej od dnia 21.07.2021 r. do dnia zapłaty.

Sąd nie podzielił stanowiska kuratora pozwanej, jakoby naliczone przez powoda koszty kredytu w postaci prowizji, odsetek i składki ubezpieczeniowej były rażąco wygórowane i powinny zostać potraktowane jako klauzule abuzywne.

Zawarta pomiędzy stronami umowa kredytu jest umową o kredyt konsumencki, o którym mowa w art. 3 ust. 2 pkt 2 ustawy o kredycie konsumenckim, w myśl którego - przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550,00 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi.

W ustawie o kredycie konsumenckim ustawodawca wprost przewidział, że oprócz odsetek stanowiących wynagrodzenie za korzystanie z kapitału przez pożyczkodawcę w umowie o kredycie konsumenckim mogą pojawić się dodatkowe koszty, przy czym w treści art. 36a ustawy określono maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu, którą oblicza się według wskazanego w tym przepisie wzoru. P. koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu, a pozaodsetkowe koszty kredytu wynikające z umowy o kredyt konsumencki nie należą się w części przekraczającej maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone w sposób określony w art. 36a lub całkowitą kwotę kredytu.

Zgodnie z treścią art. 353 ¹ k.c. strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego, niemniej jednak w ocenie Sądu, fakt, że naliczone koszty kredytu mieszczą się w limicie z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie przesądza o niemożności uznania ich za niedozwolone. Art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie wyłącza bowiem powszechnie obowiązujących przepisów kodeksu cywilnego, w tym art. 385 ¹ k.c.
Jak słusznie wskazał Sąd Okręgowy w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 19.07.2019 r. III Ca 435/19 nie ma podstaw do przyjęcia, że unormowania art. 36a-36c ustawy z 2011 r. o kredycie konsumenckim mają charakter szczególny wobec art. 385 ¹ k.c. oraz art. 58 k.c., wyłączając ich zastosowanie.

Zgodnie z treścią art. 5 pkt 6 ustawy o kredycie konsumenckim, całkowity koszt kredytu stanowią wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach - z wyjątkiem kosztów opłat notarialnych ponoszonych przez konsumenta. W przepisie tym jest mowa o kosztach kredytu, a zatem o działaniach instytucji finansowej, które generują wydatki. Przepis art. 36a odnosi się do dodatkowych kosztów niezbędnych dla uzyskania i obsługi kredytu. Może to być np.: koszt rozpoznania wniosku, koszt uzyskania informacji, koszt ubezpieczenia kredytu, koszt zawiadomień, monitów, koszt przeprowadzenia czynności poza lokalem przedsiębiorstwa, koszt osobistego odbioru raty itd. Muszą to być jednak koszty rzeczywiste. W przeciwnym bowiem razie inne „opłaty” będą musiały być traktowane jako obejmujące wynagrodzenie, to zaś podlega limitom odsetek maksymalnych (art. 33a). Przepis
art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim nie może prowadzić wprost do obejścia przepisów o odsetkach maksymalnych. Oznaczałoby to bowiem uprzywilejowaną pozycję instytucji udzielających kredyty w stosunku do innych obywateli, których regulacje dotyczące odsetek maksymalnych bezwzględnie obowiązują (wyrok SO w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 28.12.2018 roku o sygn. akt II Ca 433/18 i z 03.07.2017 roku w sprawie II Ca 369/17). Fakt, że na pozaodsetkowe koszty kredytu może składać się wiele elementów, a więc opłaty, prowizje, podatki, marże i koszty usług dodatkowych, nie odbiera Sądowi możliwości dokonania oceny, czy postanowienie umowne określające obowiązek zapłaty każdego z tych składników z osobna nie stanowi klauzuli abuzywnej w rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. Podkreślić trzeba, że przedsiębiorcę udzielającego kredytu konsumenckiego czy też pożyczki wiąże zarówno art. 385 ¹ § 1 k.c., jak i art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim, co oznacza, że musi on mieć na uwadze zarówno to, by do umowy zawartej z konsumentem nie wprowadzać postanowień określających zobowiązania kontrahenta w sposób, który pozwalałby je uznać za klauzule niedozwolone, jak i dbać o to, by suma kosztów pozaodsetkowych nie wykroczyła poza ich maksymalną wysokość określoną ustawą.

Z uwagi na powyższe, Sąd dokonał analizy postanowień zawartej pomiędzy stronami umowy kredytu pod kątem zaistnienia ewentualnych klauzul abuzywnych, o których mowa w art. 385 ¹ § 1 kc,
a zgodnie z którym postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Art. 385 ¹ i nast. k.c. regulują materię niedozwolonych postanowień umownych, nazywanych także klauzulami abuzywnymi. Celem wprowadzenia tych przepisów do porządku prawnego był zamiar zapewnienia konsumentom skuteczniejszej ochrony w stosunkach umownych
z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z 5.04.1993 r.
o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich. W doktrynie przyjmuje się, że nie stanowią postanowień indywidualnie uzgodnionych klauzule sporządzone z wyprzedzeniem, w sytuacji gdy kontrahent nie miał wpływu na ich treść, nawet jeżeli są one zawarte we wzorcu wykorzystanym tylko jednorazowo. Nie będą także postanowieniami negocjowanymi te, które zostały wybrane przez konsumenta z kilku przedstawionych mu przez przedsiębiorcę postanowień alternatywnych. Również wiedza kontrahenta o istnieniu klauzul nienegocjowanych, czy też możliwość zapoznania się z nimi przed zawarciem umowy i nawet zrozumienie ich treści nie stanowią okoliczności wyłączającej uznanie tych klauzul za narzucone – kryterium istotnym jest tu bowiem możliwość wpływania, oddziaływania na kształtowanie ich treści.

W niniejszej sprawie powód załączył do pozwu umowę kredytu, w której wyszczególniono m.in., że pożyczkobiorca, w związku z udzieleniem pożyczki poniósł koszt opłaty przygotowawczej, prowizji za udzielnie kredytu oraz koszt zawarcia umowy ubezpieczenia.

Wskazać należy, że mianem prowizji określa się jeden z elementów wynagrodzenia za udzielenie kredytu lub pożyczki, który - w przeciwieństwie do oprocentowania - nie jest zapłatą za możliwość korzystania z kapitału, ale stanowi swoiste wynagrodzenie instytucji kredytowej za czynności związane np. z zawarciem umowy (np. ocena zdolności kredytowej, przygotowanie i analiza dokumentów), z pozostawaniem w gotowości udostępnienia środków w przypadku kredytu niewykorzystanego czy z podejmowaniem czynności związanych z wcześniejszą spłatą kredytu lub pożyczki albo odstąpieniem przez kontrahenta od umowy (T. Czech, kom. do art. 5 ustawy o kredycie konsumenckim,). Niewątpliwie prowizja stanowi formę wynagrodzenia, jednakże nie za przekazanie kapitału kredytu (chyba, że powyższe dokonuje się w niestandardowej formie, powodującej dodatkowe koszty), gdyż w tym zakresie wynagrodzeniem są odsetki, ale za określone czynności związane z udzieleniem kredytu.

W ocenie sądu postanowienia zawartej pomiędzy stronami umowy zawierają wynagrodzenie prowizyjne, które kształtuje prawa pozwanej w sposób zgodny z prawem i dobrymi obyczajami i nie godzą w równowagę kontraktową tego stosunku. Uwzględniając wysokość prowizji narzuconej pozwanej (12.100,18 zł) oraz jej stosunek do kwoty pożyczki (57.038,00zł), a ponadto możliwość
jej zwrotu w wysokości 4.032,99 zł, w przypadku wykonania przez pozwaną czynności określonej w § 4 pkt 1 umowy, nie można jej uznać za nadmierną, i przyjąć, że jej zastrzeżenie stanowiło niedozwoloną klauzulę umowną.

Podobnie sąd ocenił poniesioną przez pozwaną składkę na ubezpieczenie na życie, które stanowiło zabezpieczenie spłaty pożyczki przez pozwaną. Wprawdzie jednorazowa kwota składki w wysokości 17.287,91 zł jest wysoka, ale należy pamiętać, że umowa została zawarta na okres aż 9 lat
i w § 2 pkt 17 przewidziano możliwość jej zwrotu za niewykorzystany okres.

Odnośnie wskazywanej przez kuratora pozwanej wysokości odsetek, nie wykazał on, w jaki sposób miałyby zostać one zawyżone przez powoda.

W związku z powyższym, w ocenie sądu, zapisy łączącej strony umowy kredytu, dotyczące prowizji i składki ubezpieczeniowej nie mogą zostać uznane za klauzule abuzywne.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 98§1 i 3 kpc, uznając , iż pozwany jako strona przegrywająca jest zobowiązany zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty procesu w kwocie 11.348,50 zł , na które składa się opłata od pozwu w wysokości 3.101,00 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 5400 zł ustalone z godnie z treścią § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, uiszczona przez powoda zaliczka na poczet wynagrodzenia kuratora w kwocie 2.700,00 zł oraz koszty doręczenia korespondencji za pośrednictwem komornika w kwocie 130,50 zł.

O wynagrodzeniu radcy prawnego R. B., kuratora ustanowionego dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego, Sąd rozstrzygnął zgodnie z treścią art. 5 ust. 1 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, § 1 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej w zw. z § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych.

W tym miejscu zauważyć również należy, że rozstrzygając kwestię właściwości rzeczowej sądu w niniejszej sprawie, sąd kierował się treścią uchwały Sądu Najwyższego z dnia 21.10.1997 r. w sprawie III ZP 16/97, w której SN uznał, że art. 20 kpc zawiera wyjątki od zasady zliczania wartości roszczeń zawartej w art. 21 kpc i jest podstawą do twierdzenia, że skapitalizowane odsetki są nadal odsetkami w rozumieniu tego przepisu. Jak wskazał SN, skoro przepis ten posługuje się ogólnym pojęciem odsetek, to ma on zastosowanie także wówczas, gdy odsetki zostały skapitalizowane. Tego rodzaju odsetki, dochodzone lub zasądzone obok roszczenia głównego, nie podlegają zatem wliczeniu do wartości przedmiotu sporu lub przedmiotu zaskarżenia.

Mając powyższe na względzie Sąd odstąpił od przekazania rozpoznawanej sprawy Sądowi Okręgowemu w Olsztynie, jako właściwemu rzeczowo.