Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt XXV C 516/22

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny, w składzie:

Przewodniczący:	sędzia Tomasz Gal
Protokolant:	sekretarz sądowy Katarzyna Nawrocka

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 20 lutego 2023 r. w Warszawie

sprawy z powództwa P. S.

przeciwko (...) Spółdzielni (...) w G. w likwidacji

o ustalenie

1. Ustala, że uchwała Zebrania Grupy Członkowskiej (...) Spółdzielni (...) w G. w likwidacji z dnia 10 maja 2018 r. o wyborze nowych przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli Spółdzielni nie istnieje,

2. Ustala, że uchwała nr 10 Zebrania Przedstawicieli (...) Spółdzielni (...) w G. w likwidacji z dnia 9 lipca 2018 r. w przedmiocie zbycia nieruchomości jest nieważna,

3. Ustala, że powód wygrał niniejszy proces w całości, pozostawiając wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.

Sygn. akt XXV C 516/22

UZASADNIENIE

Powód P. S. w pozwie z dnia 17 sierpnia 2018 r. (data nadania w urzędzie pocztowym – k. 3) sprecyzowanym pismem z 7 kwietnia 2022 r. ( k. 211) skierowanym przeciwko pozwanej (...) Spółdzielni (...)w G. w likwidacji z siedzibą w G. wniósł o:

1) ustalenie nieistnienia uchwały zebrania Grupy Członkowskiej (...) Spółdzielni (...) w G. w likwidacji z dnia 10 maja 2018 r. o wyborze nowych przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli Spółdzielni,

a w braku podstaw do ustalenia jej nieistnienia o stwierdzenie nieważności tej uchwały;

2) stwierdzenie nieważności uchwały nr 10 Zebrania Przedstawicieli Spółdzielni z 9 lipca 2018 r. dotyczącej zbycia nieruchomości.

Powód wniósł także o zasądzenie od pozwanej na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając swoje roszczenie powód wskazał, że przy podejmowaniu uchwały z 10 maja 2018 r. miały miejsce rażące nieprawidłowości proceduralne mające wpływ na wynik wyborów. Natomiast uchwała nr 10 z 9 lipca 2018 r. jest nieważna z uwagi na jej sprzeczność z prawem. Co do uchwały z 10 maja 2018 r. powód oparł swoją argumentację na tym, że likwidator pozwanej Spółdzielni, A. M., przeprowadził odwołanie przeważającej części Przedstawicieli spółdzielni łamiąc tym samym § 17 ust. 3 zd 2 Statutu Spółdzielni, a na ich miejsce powołał swoich zauszników. Jednoosobowo zablokował też możliwość oddawania głosów poprzez pełnomocnictwa udzielone przez nieobecnych członków Spółdzielni. Zdaniem powoda ograniczenie przez likwidatora udziału w głosowaniu jest sprzeczne z istotą spółdzielczości i jej podstawowymi zasadami. Poza tym likwidator odmówił też członkom spółdzielni dostępu do protokołów zebrania grupy członkowskiej i zebrania przedstawicieli, czym naruszył art. 18 § 2 pkt 3 Prawa spółdzielczego. Zdaniem powoda takie zachowanie sugeruje, że protokoły nie odzwierciedlają rzeczywistego przebiegu obrad. Odnośnie uchwały nr 10 z 9 maja 2018 r. powód wskazał, że uchwała dotyczy zbycia nieruchomości, co do której spółka, której Spółdzielnia była udziałowcem, a później osoby na które spółka ta scedowała swoje uprawnienia, mają roszczenie o zwrot nakładów poniesionych na tą nieruchomość. Brak dokonania stosownych rozliczeń jest niezgodny z przepisami Prawa spółdzielczego, jak i art. 226 k.c. (pozew k. 3-7).

W odpowiedzi na pozew (...) Spółdzielnia (...) w G. w likwidacji z siedzibą w G. wniosła o oddalenie powództwa w całości jako niezasadnego i wniosła o zasądzenie od powoda na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Pozwana podniosła, że Statut Spółdzielni przewiduje, że przedstawiciel może brać udziału w zebraniu przedstawicieli tylko osobiście z prawem jednego głosu, a zatem przedstawiciel nie może głosować przez pełnomocnika. Zdaniem pozwanego, analogicznie, członek spółdzielni nie może głosować na zebraniu grupy członkowskiej przez pełnomocnika. Pozwany zwrócił też uwagę na niezgodność z prawem spółdzielczym § 17 ust. 3 zd 2 statutu, gdyż nie może dochodzić do sytuacji, że przedstawiciele spółdzielni są nieodwoływalni do czasu zakończenia likwidacji, która może trwać wiele lat. Dlatego też uchwały podjęte 9 lipca2018 r., w tym uchwała nr 10 są ważne i skuteczne (odpowiedź na pozew k. 62-65).

Wyrokiem z dnia 4 października2019 r. wydanym w sprawie IV C 986/18 Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo w całości, zasądził od powoda na rzecz pozwanej zwrot kosztów procesu w sumie 377 zł oraz zmienił zarządzenie o ustaleniu wysokości opłaty od pozwu w ten sposób, że ustalił tę opłatę na sumę 400 zł i obciążył powoda kosztami sądowymi, stanowiącymi nieuiszczoną część tej opłaty, nakazując powodowi uiszczenie kwoty 200 zł na rzecz Skarbu Państwa na rachunek Sądu Okręgowego w Warszawie. (k. 102)

W wyniku apelacji złożonej przez stronę powodową (k. 125-129) Sąd Apelacyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 13 stycznia 2021 r. wydanym w sprawie VI ACa 251/20 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Warszawie, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego. (k. 165)

W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia sąd Apelacyjny wskazał, że oddalenie powództwa wskutek uznania przez sąd pierwszej instancji, że powód dokonał wyboru niewłaściwego środka ochrony prawnej, gdyż winien był żądać uchylenia zaskarżonych uchwała, skutkowało nierozpoznaniem istoty sprawy. W dalszej kolejności sąd wskazał, że obowiązkiem sądu było bowiem dokonanie oceny, czy zaskarżone uchwały są, jak twierdzi powód, dotknięte wadliwościami polegającymi na ich sprzeczności z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa, względnie skutkującymi nieistnieniem pierwszej z nich, czego jednak nie uczynił, analizując ustalone fakty jedynie w sposób hipotetyczny, na gruncie innej podstawy prawnej (art. 42 § 3 prawa spółdzielczego), do czego w okolicznościach sprawy niniejszej nie było podstaw.

Sąd odwoławczy wskazał, że przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji winien więc dokonać właściwej oceny prawnej wywiedzionych roszczeń, z uwzględnieniem powyższych wskazań co do sytuacji, w których tryb podjęcia uchwały i okoliczności towarzyszące jej podjęciu, świadczą o naruszeniu przepisów prawa, po uprzednim podjęciu decyzji co do celowości prowadzenia postępowania dowodowego na okoliczności istotne z punktu widzenia weryfikacji prawidłowości procedowania przy podejmowaniu zaskarżonych uchwał oraz wpływu ewentualnych wadliwości na treść podjętych uchwał.

W piśmie z dnia 4 kwietnia 2022 r. powód P. S. doprecyzował pierwsze roszczenie, że w ramach wytoczonego powództwa domaga się ustalenia nieistnienia uchwały o wyborze nowych przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli podjętej w dniu 10 maja 2018 r., a w braku podstaw do takiego ustalenia – o stwierdzenia nieważności uchwały. (k. 211).

W piśmie z dnia 26 kwietnia 2021 r. pozwana podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko i wnosiła o oddalenie powództwa. ( k. 241-242)

Strony podtrzymały stanowiska na rozprawie w dniu 20 lutego 2023 roku.

Na podstawie przedstawionego materiału dowodowego Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Pozwana (...) Spółdzielnia (...) w G. w likwidacji z siedzibą w G. jest spółdzielnią o nieustalonej liczbie członków. Spółdzielnia przeszła w stan likwidacji w październiki 2007 r. (wypis z KRS).

W dniu 20 kwietnia 2018 r. została podjęta uchwała Rady Nadzorczej nr (...) (...) w sprawie wypowiedzenia likwidatorowi umowy o prowadzenie czynności likwidacyjnych z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypowiedzenia tj. do 31 lipca 2018 r. Tego samego dnia Rada Nadzorcza podjęła także uchwałę nr(...) w sprawie wystąpienia do likwidatora z żądaniem o zwołanie Nadzwyczajnego Zebrania Przedstawicieli Spółdzielni (uchwała nr 50 k. 198, uchwała nr 52 k. 199)

Organami spółdzielni Są: Zebranie Przedstawicieli, Rada Nadzorcza, Zarząd, Zebranie Grup Członkowskich (§ 14 ust. 1 Statutu). Zebranie Grup Członkowskich jest podstawowym organem Spółdzielni (§ 15 ust. 1 Statutu) Każdy członek może uczestniczyć tylko w jednym Zebraniu Grupy Członkowskiej i przysługuje mu jeden głos (§ 15 ust. 4 Statutu). Szczegółowy tryb obradowania i zakres uprawnień Zebrania Grup Członkowskich określa regulamin (§ 16 ust. 5 Statutu). Zebranie Członkowskie jest ważne jeżeli zwołane zostało zgodnie ze statutem i uczestniczy w nim co najmniej 30% członków objętych zasięgiem tego zebrania. W przypadku braku kworum w pierwszym terminie, zebranie Grup Członkowskich powinno się odbyć w drugim terminie bez względu na liczbę obecnych członków. W tym przypadku w zawiadomieniu o zebraniu członków w pierwszym terminie wymagane jest określenie drugiego terminu oraz pouczenie o wynikających z tego skutkach (§ 33 ust. 3 Statutu).

Natomiast Zebranie Przedstawicieli jest najwyższym organem Spółdzielni (§ 17 ust. 1 Statutu). W przypadku likwidacji Spółdzielni, mandat przedstawiciela wybranego w czasie trwania likwidacji zachowuje swoją ważność do zakończenia likwidacji (§ 17 ust 3 Statutu). Przedstawicielem może być tylko członek Spółdzielni, a jeżeli członkiem Spółdzielni jest osoba prawna – jej pełnomocnik. Przedstawiciel może brać udział w zebraniu tylko osobiście z prawem jednego głosu (§ 17 ust. 5 Statutu).

Rada Nadzorcza składa się z 5 do 9 członków spółdzielni. W przypadku likwidacji spółdzielni Rada, która została wybrana w czasie likwidacji spółdzielni pełni swe obowiązki do zakończenia likwidacji (§ 21 ust 2. Statutu). Uchwały Zebrania Przedstawicieli i Rady mogą być ważnie podejmowane przy obecności co najmniej połowy plus jedna osoba ogólnej liczby tych organów (§ 33 ust. 3 Statutu) (Statut spółdzielni obowiązujący w dacie podjęcia zaskarżonych uchwał k.212-226).

Likwidator Spółdzielni, A. M., wystosował do członków Spółdzielni 25 kwietnia 2018 r. zaproszenie do wzięcia udziału w Zebraniu Członkowskim członków Spółdzielni, które odbędzie się 10 maja 2018 r. o godzi. 16:30. W porządku obrad znalazło się m.in. sprawozdanie likwidatora z działalności Spółdzielni w likwidacji, w tym przedstawienie projektów uchwał do podjęcia na najbliższym Zebraniu Przedstawicieli (zatwierdzenia sprawozdania finansowego za 2017 r., podjęcie uchwały dotyczącej zbycia 24 nieruchomości w formie ustnego przetargu nieograniczonego i wynagrodzenie Rady Nadzorczej) i głosowanie tajne nad odwołaniem/nieodwołaniem przed upływem kadencji wybranych w 2012 r. przedstawicieli członków Spółdzielni na Zebranie Przedstawicieli, głosowanie tajne w przedmiocie wyboru nowych członków Spółdzielni na Zebranie Przedstawicieli (zaproszenie k. 75-76).

W dniu 10 maja 2018 r. odbyło się zebranie grupy członkowskiej Spółdzielni.

Na zebraniu w dni 10 maja 2018 r. stawiło się 98 członków spółdzielni, który zostali uznani za uprawnionych do głosowania. Reprezentowali oni 65,333 % wszystkich udziałów (lista obecnych członków – k. 263).

Na początku zebrania likwidator Spółdzielni oświadczył, że każdy członek spółdzielni ma 1 głos, a prawo spółdzielcze nie przewiduje by było można głosować poprzez pełnomocnictwa na zebraniu członkowskim (przewiduje natomiast na Zebraniu Przedstawicieli). Z tego względu pełnomocnictwa pisemne od nieobecnych członków nie były przyjmowane (k. 77 v. – protokół z zebrania, k. 403 – zeznania świadka T. K. (1)).

Wśród osób dysponujących pisemnymi pełnomocnictwami od innych członków pozwanej spółdzielni upoważniającymi do głosowania w imieniu mocodawców, którzy jako pełnomocnicy nie zostali dopuszczeniu do głosowania na tym zebraniu znajdowali się:

1) J. Ż., który dysponował pełnomocnictwem od żony M. Ż. (1), (pisemne zeznania świadka J. Ż. – k. 424)

2) A. R. (1), który dysponował pełnomocnictwem od żony D. R., (pisemne zeznania świadka A. R. (1) – k. 434)

3) K. S., który dysponował pełnomocnictwem od żony A. S. (1), (pisemne zeznania świadka K. S. – k. 407, k. 501)

4) K. P. (1), kora dysponowała dwoma pełnomocnictwami, tj. od ojca M. G. (1) oraz brata M. G. (2), (pisemne zeznania świadka K. P. (2) – k. 428, k. 529)

5) B. S., która dysponowała pełnomocnictwem od męża P. S., (pisemne zeznania świadka B. S. – k. 400-401, k. 489)

6) A. B. (1), która dysponowała pełnomocnictwem od męża, (pisemne zeznania świadka A. B. (2) – k. 420, k. 507)

7) M. M. (1), który dysponował pełnomocnictwem od innego członka spółdzielni (pisemne zeznania świadka M. M. (1) – k. 444, k. 589)

8) A. S. (2), który dysponował pełnomocnictwem od żony T. S. (pisemne zeznania świadka A. S. (2) – k. 409, k. 504)

9) J. J., (pisemne zeznania świadka J. J. – k. 405)

10) H. B. (1), która dysponowała pełnomocnictwem od M. Ż. (2), (pisemne zeznania świadka H. B. (1) – k. 431, k. 498)

11) E. B., która dysponowała pełnomocnictwem od męża S. B., (pisemne zeznania świadka E. B. – k. 412, k. 532)

12) R. S. (1), który dysponował pełnomocnictwem od A. R. (2), (pisemne zeznania świadka R. S. (1) – k. 441, k. 544)

14) H. T., który dysponował pełnomocnictwem od P. G., (pisemne zeznania świadka H. T. – k. 558)

W sumie 14 członków chcących głosować przez pełnomocnika zostało pominiętych w głosowaniu.

Przed przystąpieniem do głosowania było 24 przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli.

Wskutek głosowania nad odwołaniem przed upływem kadencji osób wybranych w 2012 roku przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli pozwana spółdzielnia ustaliła następujące wyniki w odniesieniu do poszczególnych przedstawicieli:

1) H. B. (2) – głosów za odwołaniem – 50, głosów przeciwko odwołaniu – 27, różnica 23 głosy,

2) J. D. - głosów za odwołaniem – 47, głosów przeciwko odwołaniu – 31, różnica 16 głosów,

3) E. J. – głosów za odwołaniem – 53, głosów przeciwko odwołaniu – 27, różnica 26 głosów,

4) H. J. – głosów za odwołaniem – 45, głosów przeciwko odwołaniu – 32, różnica 13 głosów,

5) G. K. – głosów za odwołaniem – 52, głosów przeciwko odwołaniu – 27, różnica 25 głosów,

6) Z. K. – głosów za odwołaniem – 51, głosów przeciwko odwołaniu – 30, różnica 21 głosów,

7) A. K. – głosów za odwołaniem – 45, głosów przeciwko odwołaniu – 38, różnica 7 głosów,

8) M. M. (2) – głosów za odwołaniem – 48, głosów przeciwko odwołaniu – 35, różnica 13 głosów,

9) B. M. – głosów za odwołaniem – 39, głosów przeciwko odwołaniu –36, różnica 3 głosów,

10) W. P. – głosów za odwołaniem – 36, głosów przeciwko odwołaniu – 44, różnica 8 głosów,

11) C. S. (1) – głosów za odwołaniem – 60, głosów przeciwko odwołaniu – 22, różnica 38 głosów,

12) U. S. – głosów za odwołaniem – 44, głosów przeciwko odwołaniu – 35, różnica 9 głosów,

13) R. S. (2) – głosów za odwołaniem – 37, głosów przeciwko odwołaniu – 43, różnica 6 głosów,

14) M. S. (1) – głosów za odwołaniem – 40, głosów przeciwko odwołaniu – 41, różnica 1 głosu,

15) J. S. – głosów za odwołaniem –47, głosów przeciwko odwołaniu – 30, różnica 17 głosów,

16) M. S. (2) – głosów za odwołaniem – 52, głosów przeciwko odwołaniu – 27, różnica 25 głosów,

17) T. Ś. (1) - głosów za odwołaniem – 52, głosów przeciwko odwołaniu – 22, różnica 30 głosów,

18) J. W. – głosów za odwołaniem – 45, głosów przeciwko odwołaniu – 33, różnica 12 głosów,

19) L. W. - głosów za odwołaniem – 43, głosów przeciwko odwołaniu – 35, różnica 8 głosów,

20) W. Z. (1) - głosów za odwołaniem – 50, głosów przeciwko odwołaniu – 28, różnica 22 głosów,

21) A. Z. - głosów za odwołaniem – 43, głosów przeciwko odwołaniu – 44, różnica 5 głosów,

22) B. Z. - głosów za odwołaniem – 35, głosów przeciwko odwołaniu – 27, różnica 9 głosów,

23) T. W. – głosów za odwołaniem – 39, głosów przeciwko odwołaniu 41, różnica 2 głosów,

24) A. B. (3) – głosów za odwołaniem – 44, głosów przeciwko odwołaniu – 32, różnica 12 głosów. ( protokoły komisji skrutacyjnej – k. 265-288)

Na podstawie oddanych w glosowaniu głosów komisja skrutacyjna pozwanej spółdzielni ustaliła, że spośród 24 przedstawicieli na zebranie przedstawicieli nie odwołano 5 dotychczasowych przedstawicieli:

1) W. P.,

2) E. S.,

3) M. S. (1),

4) B. Z.,

5) T. W..

Następnie w toku zebrania w dniu 10 maja 2018 r. przystąpiono do głosowania nad wyborem nowych przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli. Ponieważ przyjęto, że 5 przedstawicieli zachowało mandat, przystąpiono do głosowania co do wyboru dodatkowych 19 przedstawicieli spośród 24 kandydatów.

Wskutek glosowania w sprawie wyboru nowych członków Spółdzielni na Zebranie Przedstawicieli następujące osoby uzyskały następujące wyniki:

1) H. B. (2) – głosów za wyborem – 25, głosów przeciwko – 26, różnica 1 głosu,

2) Z. K. - głosów za wyborem – 29, głosów przeciwko – 28, różnica 1 głosu,

3) A. K. - głosów za wyborem – 29, głosów przeciwko – 30, różnica 1 głosu,

4) M. M. (2) - głosów za wyborem – 31, głosów przeciwko – 25, różnica 6 głosów,

5) B. M. - głosów za wyborem – 16, głosów przeciwko – 24, różnica 8 głosów,

6) U. S. - głosów za wyborem – 31, głosów przeciwko – 19, różnica 12 głosów,

7) J. W. - głosów za wyborem – 24, głosów przeciwko – 34, różnica 10 głosów,

8) M. G. (3) - głosów za wyborem – 24, głosów przeciwko – 21, różnica 3 głosów,

9) M. W. - głosów za wyborem – 17, głosów przeciwko – 36, różnica 19 głosów,

10) D. P. - głosów za wyborem – 30, głosów przeciwko –19, różnica 11 głosów,

11) H. T. - głosów za wyborem – 28, głosów przeciwko – 28, różnica 0 głosu,

12) J. L. - głosów za wyborem – 24, głosów przeciwko – 24, różnica 0 głosu,

13) M. H. - głosów za wyborem – 29, głosów przeciwko – 26, różnica 3 głosów,

14) T. K. (2) - głosów za wyborem – 21, głosów przeciwko – 33, różnica 12 głosów,

15) J. J. - głosów za wyborem – 25, głosów przeciwko – 28, różnica 3 głosów,

16) M. M. (2) - głosów za wyborem – 23, głosów przeciwko – 30, różnica 7 głosów,

17) M. L. - głosów za wyborem – 19, głosów przeciwko – 24, różnica 5 głosów,

18) K. P. (1) - głosów za wyborem – 22, głosów przeciwko – 25, różnica 3 głosów,

19) M. M. (1) - głosów za wyborem – 24, głosów przeciwko – 26, różnica 2 głosów,

20) L. W. - głosów za wyborem – 22, głosów przeciwko – 28, różnica 4 głosów,

21) A. Z. - głosów za wyborem – 27, głosów przeciwko – 18, różnica 9 głosów,

22) T. Ś. (2) - głosów za wyborem – 9, głosów przeciwko – 32, różnica 23 głosów,

23) K. B. - głosów za wyborem – 28, głosów przeciwko – 17, różnica 11 głosów,

24) A. R. (1) - głosów za wyborem – 27, głosów przeciwko – 24, różnica 3 głosów,

25) A. J. - głosów za wyborem – 19, głosów przeciwko – 24, różnica 5 głosów,

26) K. S. - głosów za wyborem – 23, głosów przeciwko – 28, różnica 5 głosów, w dodatkowym głosowaniu: głosów za wyborem – 25, głosów przeciwko – 35, różnica 10 głosów,

27) M. D. - głosów za wyborem – 22, głosów przeciwko – 26, różnica 4 głosów,

28) J. Ż. - głosów za wyborem – 21, głosów przeciwko – 28, różnica 7 głosów,

29) J. Z. - głosów za wyborem – 21, głosów przeciwko – 20, różnica 1 głosu,

30) Z. O. - głosów za wyborem – 28, głosów przeciwko – 22, różnica 6 głosów,

31) T. K. (1) - głosów za wyborem – 26, głosów przeciwko – 25, różnica 1 głosów,

32) R. S. (1) - głosów za wyborem – 25, głosów przeciwko – 25, różnica 0 głosów. (protokoły komisji skrutacyjnej – k. 289-322)

Według ustaleń komisji skrutacyjnej nowymi członkami na Zebranie Przedstawicieli zostali wybrani:

1. H. B. (2),

2. M. M. (1),

3. A. Z.,

4. K. B.,

5. A. R. (1),

6. U. S.,

7. Z. K.,

8. M. G. (3),

9. J. W.,

10. D. P.,

11. A. K.,

12. H. T.,

13. J. L.,

14. M. H.,

15. J. J.,

16. Z. O.,

17. T. K. (1),

18. R. S. (1),

19. M. M. (2)

Jednocześnie jako członków wskazano osoby, który w ocenie pozwanej Spółdzielni zachowali mandat:

20. R. S. (2),

21. B. Z.,

22. W. P.,

23. M. S. (1),

24. T. W..

Następujący członkowie którzy, jak wynika z protokołów komisji skrutacyjnej nie uzyskali zwykłej większości głosów, zostali uznani za nowych członków na Zebranie Przedstawicieli:

1) H. B. (2) – głosy za – 25, głosy przeciwko – 26,

2) M. M. (1) - głosy za – 24, głosy przeciwko – 26,

3) J. W. - głosy za – 24, głosy przeciwko – 34,

4) A. K. - głosy za – 29, głosy przeciwko – 30,

5) H. T. - głosy za – 28, głosy przeciwko – 28,

6) J. L. - głosy za – 24, głosy przeciwko – 24,

7) J. J. - głosy za – 25, głosy przeciwko – 28,

8) R. S. (1) - głosy za – 25, głosy przeciwko – 25.

Pismem z 20 czerwca 2018 r. likwidator Spółdzielni zawiadomił, że w dniu 9 lipca 2018 r. odbędzie się Zebranie Przedstawicieli Członków Spółdzielni. Przedmiotem zebrania mało być m.in. podjęcie uchwał w sprawie zbycia nieruchomości Spółdzielni (zaproszenie 81-83).

W dniu 9 lipca 2018 r. odbyło się Zebranie Przedstawicieli, na którym przeprowadzono w szczególności głosowanie nad uchwałą dotyczącą zbycia wielu nieruchomości, w tym nieruchomości opisanej w uchwale oznaczonej jako uchwała nr 10. Przy czym w protokole zebrania fakt podjęcia uchwały odnotowano jako uchwałę nr 4, obejmującą wiele uchwał oznaczonych numerami od 10 do 33 się. (protokół zebrania k. 88-90v.).

Na mocy uchwały nr 10 z 9 lipca 2018 r. na podstawie § 20 ust. 5 statutu Spółdzielni Zebranie Przedstawicieli upoważniło likwidatora do zbycia nieruchomości tj. prawa własności nieruchomości oznaczonej księgą wieczystą nr (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim położonej w Wolka Grodziska, działki oznaczone nr (...) o łącznej powierzchni 32.591 m². Za podjęciem uchwały głosowało 18 przedstawicieli, a 3 było przeciw, przy braku głosów wstrzymujących się (uchwała nr 10 k. 91).

Sąd dokonał następującej oceny dowodów:

Podstawę poczynionych ustaleń faktycznych stanowiły dokumenty w postaci:

statutu (...) Spółdzielni (...) w G. w likwidacji (k. 212-226), protokołu z zebrania członkowskiego członków Spółdzielni, które odbyło się 10 maja 2018 r. (k. 77-80), zaproszenia z dnia 20 czerwca 2018 r. (k. 81-83), uchwały nr 10 z dnia 9 lipca 2018 r. (k. 91), listy obecności członków obecnych na zebraniu w dnia 10 maja 2018 r., protokołów komisji skrutacyjnej – k. 265-322).

Sąd uznał za wiarygodne przedstawione w/w dokumenty, albowiem strony nie zakwestionowały w skuteczny sposób ich zawartości i autentyczności.

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków M. M. (1), A. S. (2), A. B. (2), J. J., T. K. (1), J. Ż., H. B. (1), E. B., A. R. (1), R. S. (1), R. L., C. S. (2), K. P. (1), B. S., K. S., H. T. w zakresie w jakim świadkowie zeznawali odnoście posiadania pełnomocnictw od członków pozwanej spółdzielni i braku dopuszczenia ich do głosowania na Zebraniu Przedstawicieli. Świadkowi ci wskazali z imienia i nazwiska osoby, które udzieliły im pełnomocnictw do ich reprezentowania i głosowania w ich imieniu. W ocenie Sądu zeznania wszystkich przesłuchanych świadków są wiarygodne, ponieważ są spójne, logiczne, w znacznej części potwierdzają się wzajemnie, a także znajdują potwierdzenie w treści w/w dokumentów.

Zeznania I. S., R. L., M. G. (3) nie miały znaczenia dla poczynionych w sprawie ustaleń faktycznych, z uwagi na fakt nie pamiętania zdarzeń z dnia 10 maja 2018 r. bądź nie dysponowaniem pełnomocnictwem od innego członka pozwanej spółdzielni.

Sąd pominął wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka C. S. (2), ponieważ powód w terminie zakreślonym przez przewodniczącego nie wskazała aktualnego adresu miejsca pobytu tego świadka, co uniemożliwiło jego przesłuchanie (k. 520).

Sąd pominął wnioski pozwanej o dopuszczenie dowodów z zeznań świadków A. K. i Z. K. (k. 555).

Należy podnieść, iż zarządzeniem z dnia 15.04.22 r. przewodniczący w trybie art. 205 (3) par. 2 kpc zakreślił stronie pozwanej termin na składanie wszelkich ewentualnych twierdzeń i dowodów w terminie 2 tygodni od dnia doręczenia zarządzenia pod rygorem pominięcia nowych twierdzeń i dowodów (k. 236). Odpis tego zarządzenia został doręczony pełnomocnikowi pozwanej w dniu 6 maja 2022 r. (k. 251). Powyższe oznacza, że wszystkie wnioski dowodowe i twierdzenia strony pozwanej zgłoszone po dniu 20 maja 2022 r. podlegały pominięciu. Stwierdzenie to dotyczy także nowych dowodów i twierdzeń pozwanej zawartych w piśmie z dnia 7 listopada 2022 r. (k. 551 – 553), albowiem zostały podniesione w sprawie przez pozwaną po raz pierwszy. Należy podkreślić, iż w sprawie nie zaistniały żadne nowe okoliczności, które miałyby uzasadniać odstąpienie od rygoru wskazanego w zarządzeniu z 15.04.22 r., a mającego podstawę w przepisie art. 205 (3) par. 2 kpc, albowiem powód jeszcze przed dniem 15.04.22 r. w sposób jednoznaczny wystąpił z twierdzeniem, że część członków została pozbawiona możliwości brania udziału w głosowaniach na skutek nieuzasadnionej odmowy przyjęcia ich pełnomocnictw na zebraniu i niedopuszczenia do głosowania w ich imieniu przez osoby dysponujące tymi pełnomocnictwami. Powód już w pozwie zgłosił wnioski dowodowe w postaci zeznań świadków na tę okoliczność. Przesłane stronom pisemne zeznania świadków nie zawierały twierdzeń powoda, a jedynie wyniki postępowania dowodowego przez niego zainicjowanego. Nie było żadnych przeszkód, aby pozwana zgłosiła własne twierdzenia i wnioski dowodowe w okresie do dnia 20 maja 2022 roku.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu powództwo zasługuje na uwzględnienie.

W pierwszym rzędzie należy podnieść, że powód wystąpił w niniejszej sprawie z roszczeniem o ustalenie nieistnienia, ewentualnie o ustalenie nieważności uchwały podjętej 10 maja 2018 r. o wyborze Przedstawicieli Spółdzielni oraz z roszczeniem o ustalenie nieważności uchwały nr 10 z 9 lipca 2018 r.

Z tego względu zasadniczym obowiązkiem Sądu w przedmiotowej sprawie na wstępie było zbadanie zasadności powództwa o ustalenie nieistnienia, ewentualnie ustalenie nieważności uchwały z 10 maja 2018 r. w przedmiocie wyboru Przedstawicieli Spółdzielni, gdyż potencjalne uwzględnienie przez Sąd powyższego roszczenia powoda, determinuje rozstrzygnięcie co do roszczenia o ustalenie nieważności uchwały nr 10 z 9 lipca 2018 r.

Występowanie uchwał nieistniejących nie jest kwestionowane w doktrynie i orzecznictwie, choć nie ma jeszcze katalogu sytuacji i przyczyn powodujących uznanie uchwały za nieistniejącą. Stan nieistnienia uchwały dotyczy szczególnie drastycznych uchybień, jakich dopuszczono się przy podejmowaniu uchwał, tak że w ogóle trudno mówić o wyrażeniu woli przez organ podmiotu korporacyjnego.

W wypadku uchwały nieistniejącej dochodzi do tak rażących uchybień formalnych, że w ogóle nie można mówić o złożeniu oświadczenia woli przez spółdzielnię (por. Pietrzykowski, Spółdzielnie mieszkaniowe, 2016, art. 42 PrSpółdz, Nb 10). Za uchwałę nieistniejącą uznaje się m.in. uchwałę podjęto bez przewidzianego w statucie kworum albo bez wymaganej większości głosów (por. wyrok SN z dnia 9 października 1972 r. II CR 171/72, OSNC 1973/7 - 8/135; wyrok SN z dnia 14 kwietnia 1992 r. I CRN 38/92, OSNC 1993/3/45; wyrok SN z dnia 4 lutego 1999 r. II CKN 804/98, OSNC 1999/10/171; uchwała SN z dnia 24 czerwca 1994 r. III CZP 81/94, OSNC 1994/12/241; wyrok SN z dnia 13.03.1998 r. I CKN 563/97, OSNC 1998/12/205). Także na gruncie uchwał podejmowanych przez spółdzielnie dopuszczono analogiczną możliwość formułowania roszczeń zmierzających do ustalenia uchwały za nieistniejącą (por. wyrok SN z 14.3.2013 r. CSK 382/12,).

W świetle art. 42 § 2 prawa spółdzielczego sprzeczność z prawem uchwały walnego zgromadzenia (zebrania przedstawicieli), czy innego organu kolegialnego członków spółdzielni (w tym grupy członkowskiej), jest przesłanką do stwierdzenia jej nieważności. Sąd Najwyższy wskazał, że taka sprzeczność ma miejsce, gdy naruszone zostaną przepisy prawa określające sposób, w jaki ma być procedowana konkretna uchwała. Niezgodność uchwały z prawem może polegać na naruszeniu prawa materialnego lub wynikać z uchybień formalnych dotyczących warunków i trybu jej podejmowania, przy czym uchybienia te uzasadniają wzruszenie uchwały wtedy, gdy miały lub mogły mieć wpływ na jej treść. W pierwszym przypadku badaniu podlega okoliczność, czy treść uchwały narusza przepis ustawy. Chodzi tu zatem o wadliwość uchwały o charakterze materialnym. W drugim sensie chodzi zaś o ustalenie, czy sposób podjęcia uchwały pozostaje w zgodzie z regulacją ustawową (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 25 września 2019 r., III CSK 230/17, z dnia 7 lipca 2004 r., I CK 78/04, z dnia 8 lipca 2004 r., IV CK 543/03 i z dnia 16 października 2002 r., IV CKN 1351/00). Z kolei uchwała naruszająca jedynie postanowienia statutu, który może konkretyzować oraz w niezbędnym zakresie indywidualizować podstawy prawne działalności spółdzielni, respektując bezwzględnie obowiązujące przepisy ustawy, podlega uchyleniu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2019 r., V CSK 216/19).

Podkreślenia wymaga, iż w odniesieniu do uchwał organów spółdzielni innych niż walne zgromadzenie, których zaskarżenia w drodze odrębnego powództwa o ich uchylenie przepisy prawa spółdzielczego nie przewidują (poza wyjątkami wymienionymi w art. 198 § 2 i art. 32 § 1a) nie można mówić o względnej nieważności wadliwie dokonywanych takich czynności. Uchwały te można więc oceniać jedynie pod kątem ich istnienia oraz ważności bądź nieważności. Także w tym wypadku o nieistnieniu uchwały można mówić wtedy, kiedy nieprawidłowości w zwołaniu lub procedowaniu określonych organów wykluczają możliwość stwierdzenia, że wyraziły one wolę jako ten właśnie, uprawniony organ. Natomiast wadliwości wyrażające się w działaniu w niepełnym składzie, nie pozwalającym na skuteczne wyrażenie woli, powodują jedynie nieważność podjętej uchwały, która jednak obiektywnie istnieje (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 2 sierpnia 2007 r., V CSK 163/07 i z dnia 20 lutego 1987, I PR 1/87). Co przy tym istotne, w orzecznictwie przyjmuje się, że uchwały zebrań grup członkowskich spółdzielni mogą być zaskarżane do sądu na podstawie art. 42 ww. ustawy z pominięciem określonego w statucie trybu wewnątrzspółdzielczego – odwołania do zebrania przedstawicieli (por. ww. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2019 r.).

Zgodnie z art. 189 k.p.c., strona może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny. Nie ulega przy tym wątpliwości, że dopuszczalne jest powództwo o ustalenie nieważności uchwały organu spółdzielni. Uchwała taka jest bowiem czynnością prawną i zalicza się do tak zwanych faktów prawotwórczych, których byt i skuteczność na powołanej podstawie prawnej może być ustalany. Za tezą taką przemawia również treść art. 42 § 9 Prawa spółdzielczego, który wprost przewiduje możliwość ustalenia nieistnienia albo nieważności takiej uchwały.

Zdaniem Sądu Okręgowego powód, jako członek pozwanej Spółdzielni interes prawny wytaczając powództwo o ustalenie nieistnienia uchwał na podstawie art. 189 k.p.c. Zmierza ono bowiem do wyeliminowania z obrotu prawnego nieistniejących uchwał, których nie można żądać uchylenia w trybie art. 42 ustawy Prawo Spółdzielcze. Uchwała nieistniejąca nie może być bowiem uchylona. Uchwała zaś podjęta bez wymaganej większości głosów jest uchwałą nieistniejącą w sensie prawnym.

Wobec tego, że powód skarży nie tylko uchwałę Zebrania Przedstawicieli (odpowiadającego Walnemu Zgromadzeniu), ale także uchwałę podjętą na Zgromadzeniu Grup Członkowskich, należy wskazać, że przepis art. 42 § 2 Prawa spółdzielczego, stanowiący o możliwości zaskarżenia przez członka spółdzielni do sądu uchwały walnego zgromadzenia z powodu jej niezgodności z prawem lub postanowieniem statutu, znajduje także zastosowanie do zaskarżenia uchwały zebrania grupy członkowskiej w sytuacji, w której właściwość tego organu jest wyłączna, a statut nie przewiduje możliwości wniesienia odwołania od takiej uchwały do zebrania przedstawicieli (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2004 r., sygn. V CK 232/03).

Zważywszy na daleko idący skutek ewentualnego uwzględnienia roszczenia o ustalenie nieistnienia uchwały z 10 maja 2018 r., rozpoznanie tego żądania o ustalenie było zasadnicze i pierwszorzędne. Podzielenie bowiem zasadności twierdzeń powoda wykluczało merytoryczną i formalną ocenę uchwały w aspekcie przesłanek jej nieważności, skoro ten akt woli członków Spółdzielni nie mógłby być uznany za istniejący w obrocie prawnym (por. wyrok SA w Warszawie z dnia 9 kwietnia 2013 r. I ACa 1214/12 niepubl.). Nie można bowiem uchylić ani stwierdzić nieważności uchwały nieistniejącej. Ponadto, jak zostało wyżej zaakcentowane, orzeczenie co do uchwały z 10 maja 2018 r. ma dalej idące konsekwencje dla oceny roszczenia związanego z uchwałą Zebrania Przedstawicieli nr 10 z 9 lipca 2018 r.

Spór co do uchwały podjętej na Zebraniu Grupy Członkowskiej w dniu 10 maja 2018 r. w przedmiocie wyboru nowych przedstawicieli na Zebranie Przedstawicieli Spółdzielni skupia się przede wszystkim na decyzji likwidatora Spółdzielni o uniemożliwieniu oddawania głosów poprzez udzielone przez nieobecnych członków pełnomocnictwa. Powód wskazywał, że ograniczenie przez likwidatora udziału w głosowaniu jest sprzeczne z istotą spółdzielczości i narusza art. 17 ust. 3 zd. 2 Statutu Spółdzielni. Pozwana z kolei podnosiła, że przepisy prawa spółdzielczego, jak i Statutu nie pozwalają na głosowanie inne niż osobiste na zebraniu członkowskim. Wobec tego należało ustalić jaki tryb głosowania powinien mieć zastosowanie przy uchwalaniu zaskarżonej uchwały z 10 maja 2018 r.

Zgodnie z art. 36 § 1 Prawa Spółdzielczego walne zgromadzenie jest najwyższym organem spółdzielni. Natomiast, stosownie do treści art. 35 § 1 ust. 4 Prawa spółdzielczego organem spółdzielni, w spółdzielniach, w których walne zgromadzenie jest zastąpione przez zebranie przedstawicieli, są także zebrania grup członkowskich (także wg. art. 59 Prawa spółdzielczego).

Każdy członek walnego zgromadzenia (Zebrania Przedstawicieli) ma jeden głos bez względu na ilość posiadanych udziałów (art. 36 § 2 Prawa spółdzielczego). Członek może uczestniczyć w walnym zgromadzeniu przez pełnomocnika, jeżeli ustawa lub statut nie stanowią inaczej. Osoby prawne będące członkami spółdzielni biorą udział w walnym zgromadzeniu przez ustanowionego w tym celu pełnomocnika ( art. 36 § 3 Prawa spółdzielczego). Pełnomocnik nie może zastępować więcej niż jednego członka. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do protokołu walnego zgromadzenia (art. 36 § 4 Prawa spółdzielczego).

Zgodnie z art. 37 § 2 Prawa spółdzielczego do Zebrania Przedstawicieli stosuje się odpowiednio przepisy niniejszej ustawy i statutu o walnych zgromadzeniach.

Na gruncie przedmiotowej sprawy Statut pozwanej Spółdzielni w § 17 ust. 5 jednoznacznie określa, że Przedstawiciel może brać udział w Zebraniu Przedstawicieli tylko osobiście z prawem jednego głosu.

Tymczasem przepisy Prawa spółdzielczego jedynie ogólnie odnoszą się do zebrań grup członkowskich. Zgodnie z art. 59 § 1 zd. 2 Prawa spółdzielczego zasady podziału członków na grupy członkowskie i zasady działania tych zebrań określa statut. Zgodnie z art. 59 § 2 ust. 1 Prawa Spółdzielczego do uprawnień zebrań grup członkowskich należy wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli.

W Statucie pozwanej Spółdzielni kwestie dotyczące Zebrania Grup członkowskich zostały uregulowane w § 15 i § 16. Zgonie z § 15 ust. 4 Statutu każdy członek może uczestniczyć tylko w jednym Zebraniu Grupy Członkowskiej i przysługuje mu jeden głos. Brak jest zapisu o konieczności osobistego stawiennictwa. Szczegółowy tryb obradowania i zakres uprawnień Zebrania Grup Członkowskich określa regulamin (§ 16 ust. 5 Statutu). Zebranie Członkowskie jest ważne jeżeli zwołane zostało zgodnie ze statutem i uczestniczy w nim co najmniej 30% członków objętych zasięgiem tego zebrania. W przypadku braku kworum w pierwszym terminie, zebranie Grup Członkowskich powinno się odbyć w drugim terminie bez względu na liczbę obecnych członków. W tym przypadku w zawiadomieniu o zebraniu członków w pierwszym terminie wymagane jest określenie drugiego terminu oraz pouczenie o wynikających z tego skutkach (§ 33 ust. 3 Statutu).

Co prawda, w art. 37 § 2 Prawa spółdzielczego ustawodawca nie wskazał, by przepisy dotyczące walnego zgromadzenia znajdowały zastosowanie także do udziału w zebraniu grup członkowskich, jednakże Sad orzekający w niniejszej sprawie podziela stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z 20 maja 2015 r. (I CSK 510/14), iż intencją ustawodawcy w przypadku wprowadzenia ustawą z dnia 26 marca 2011 r. o ograniczeniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. Nr 106, poz. 622) unormowania przewidzianego w art. 36 § 3 Prawa spółdzielczego było dopuszczenie możliwości udziału pełnomocnika członka spółdzielni w podejmowaniu decyzji w sprawach spółdzielni w ograniczonym zakresie. Odstępstwo od bezwzględnie obowiązującej reguły osobistego działania członka spółdzielni, przewidziane wprost w odniesieniu do uczestnictwa w walnym zgromadzeniu oraz zebraniu przedstawicieli, nie podlega modyfikacji w statucie i znajduje zastosowanie - w drodze analogii - również do udziału w zebraniach grup członkowskich.

Należy zwrócić uwagę, że Statut pozwanej Spółdzielni nie stanowi o tym, że na Zebraniu Grupy Członkowskiej można brać udział tylko osobiście. Zebranie Grupy Członkowskiej jest odrębnym od Zebrania przedstawicieli organem Spółdzielni, wobec czego należy uznać, że jeżeli intencją twórców Statutu byłoby dążenie do osobistego udziału z Zebraniu Grupy Członkowskiej, to zostałoby to wyrażone podobnie jak przy zapisie dotyczącym Zebrania Przedstawicieli. Brak takiego ograniczenia, wobec wskazanej przez Sąd Najwyższy analogii stosowania art. 36 § 3 Prawa spółdzielczego do Zebrań Grup Członkowskich pozwala na konkluzję, że w Zebraniu Grupy można uczestniczyć nie tylko osobiście, ale także przez pełnomocników.

Należy uznać, że uchwała podjęta na Zebraniu Grup Członkowskich w dniu 10 maja 2018 r. w przedmiocie wyboru nowych przedstawicieli została formalnie podjęta większością głosów. Nastąpiło to z naruszeniem przepisów prawa poprzez uniemożliwienie oddania głosów przez członków za pośrednictwem pełnomocników. Należy wskazać, że w przedmiotowej sprawie, podczas glosowania Zebrania Grup Członkowskich nie uwzględniono głosów członków, którzy byli nieobecni, ale chcieli głosować przez pełnomocników. Z protokołu z zebrania z 10 maja 2019 r. wynika, że likwidator Spółdzielni, powołując się, błędnie, na niemożliwość oddawania głosów za pośrednictwem pełnomocników, odmówił uwzględnienia ich głosów podczas głosowań przeprowadzonych na zebraniu.

Zgodnie z uprzednimi ustaleniami wśród osób dysponujących pisemnymi pełnomocnictwami od innych członków pozwanej spółdzielni upoważniającymi do głosowania w imieniu mocodawców, którzy jako pełnomocnicy nie zostali dopuszczeniu do głosowania na tym zebraniu znajdowali się:

1) J. Ż., który dysponował pełnomocnictwem od żony M. Ż. (1),

2) A. R. (1), który dysponował pełnomocnictwem od żony D. R.,

3) K. S., który dysponował pełnomocnictwem od żony A. S. (1),

4) K. P. (1), kora dysponowała dwoma pełnomocnictwami, tj. od ojca M. G. (1) oraz brata M. G. (2),

5) B. S., która dysponowała pełnomocnictwem od męża P. S.,

6) A. B. (1), która dysponowała pełnomocnictwem od męża,

7) M. M. (1), który dysponował pełnomocnictwem od innego członka spółdzielni,

8) A. S. (2), który dysponował pełnomocnictwem od żony T. S.,

9) J. J., który dysponował pisemnym pełnomocnictwem od innego członka spółdzielni,

10) H. B. (1), która dysponowała pełnomocnictwem od M. Ż. (2),

11) E. B., która dysponowała pełnomocnictwem od męża S. B.,

12) R. S. (1), który dysponował pełnomocnictwem od A. R. (2),

13) H. T., który dysponował pełnomocnictwem od P. G..