Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 lutego 2023 roku

Sąd Okręgowy w Sieradzu Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Elżbieta Zalewska – Statuch

po rozpoznaniu w dniu 28 lutego 2023 roku w Sieradzu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa D. Z.

przeciwko Z. Z. i K. Z.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanych

od wyroku Sądu Rejonowego w Wieluniu

z dnia 23 listopada 2022 roku, sygn. akt VIII C 84/21

I.  oddala apelację;

II.  zasądza solidarnie od pozwanych Z. Z. i K. Z.
na rzecz powoda D. Z. 1800 zł (jeden tysiąc osiemset złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego w postępowaniu apelacyjnym
z ustawowymi odsetkami za opóźnienie za czas po upływie tygodnia od dnia doręczenia wyroku stronie pozwanej do dnia zapłaty;

III.  przyznaje i nakazuje wypłacić ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego
w W. na rzecz adwokata J. Ś. 1476 zł (jeden tysiąc czterysta siedemdziesiąt sześć złotych) brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym Z. Z. i K. Z.
z urzędu w postępowaniu apelacyjnym.

Sygn. akt I Ca 30/23

UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Wieluniu w sprawie z powództwa D. Z. przeciwko Z. Z. i K. Z. o zapłatę, zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz powoda 11600 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 25 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty (pkt 1), zasądził od pozwanego na rzecz powoda 4367 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym 3617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa prawnego z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się orzeczenia do dnia zapłaty (pkt 2), nie obciążył pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu (pkt 3), przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieluniu na rzecz adwokata J. Ś. tytułem pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu 2952 zł, w tym kwotę 552 zł tytułem podatku od towaru i usług (pkt 4) i nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieluniu (pkt 5).

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski, których istotne elementy przedstawiają się następująco:

Prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Wieluniu z 28 stycznia
2020 roku wydanym w sprawie VIII Co 308/19 przysądzono na rzecz powoda prawo własności nieruchomości lokalowej położonej w P. przy ul. (...), w której zamieszkiwali pozwani. Jednocześnie Sąd nakazał pozwanej wydanie nieruchomości powodowi. Postanowienie uprawomocniło się w dniu 13 lutego 2020 roku.

Pozwana nie opuściła dobrowolnie ww. lokalu i nadal w nim zamieszkiwała wraz
z pełnoletnim synem K. Z.. Pozwani opuścili przedmiotowy lokal
4 lipca 2022 roku.

Powód przyjął od pozwanych tytułem ,,czynszu” za ww. lokal następujące kwoty: 350,00 zł w dniu 24 czerwca 2020 roku; 360,76 zł w dniu 19 lutego 2021 roku, 330,00 zł
w dniu 10 lipca 2020 roku, 350,00 zł w dniu 21 września 2020 roku, 360,80 zł w dniu 8 maja 2021 roku, 340,00 zł w dniu 13 listopada 2020 roku, 330 zł w dniu 22 września 2020 roku, 353,26 zł w dniu 9 lutego 2021 roku, 1180,00 zł w dniu 10 maja 2020 roku, 360,80 zł w dniu 14 kwietnia 2021 roku, 353,26 zł w dniu 12 stycznia 2021 roku. Kwoty te zgodnie
z ustaleniami przez powoda i pozwana były opłatami z tytułu opłat związanych z mediami, które powód regulował w imieniu pozwanych wobec dostawców mediów.

17 kwietnia 2021 roku pozwani podpisali pisemne oświadczenia, iż zobowiązują się opuścić bezprawnie zamieszkiwany lokal mieszkalny położony w P. przy ul (...) do 31 maja 2021 roku. Jednocześnie pozwani podpisali oświadczenie w którym oświadczyli, iż od 13 lutego 2020 roku do 30 kwietnia zamieszkują ww. lokal nie płacąc
na rzecz powoda należnego odstępnego. Oświadczyli, iż odstępne za miesiąc korzystania
z przedmiotowego lokalu wynosi 800,00 złotych i podali, iż łączną kwota za korzystanie
z ww. lokalu od 13 lutego 2020 roku do 1 maja 2021 roku wynosi 11600,00 zł. Dzień wcześniej powód wymienił zamki w drzwiach w lokalu zajmowanym przez pozwanych
i przekazał do nich klucz pozwanej. W tym dniu interweniowała w lokalu na wezwania pozwanej, policja, które nie stwierdziła żadnych nieprawidłowości. 17 kwietnia 2021 roku powód wezwał pozwanych do dobrowolnej zapłaty zaległego odstępnego 11600 zł
w terminie 7 dni od otrzymania wezwania. Pozwani nie uregulowali zaległości.

Pozwany K. Z. obecnie pracuje, osiąga z tego tytułu wynagrodzenie
w kwocie ok. 3500 zł.

Ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie sąd dokonał na podstawie twierdzeń stron
i w takim zakresie w jaki znajdują one potwierdzenie w przedstawionych przez nich dowodach uznając je za wiarygodne, logiczne i spójne.

Według sądu pozwani nie zakwestionowali prawa własności powoda do zajmowanego przez nich lokalu. Podważali skuteczność pisemnych oświadczeń o uznaniu długu z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu powołując się na okoliczność,
iż oświadczenia te zostały podpisane pod przymusem i groźbą zmiany zamków do drzwi.

W ocenie sądu okoliczność taka nie miała miejsca. Z zeznań dopuszczonych świadków: W. W. i M. K. wynika, iż podczas pobytu powoda u pozwanych zostały wymienione klucze do zamku, ale pozwani otrzymali od powoda klucz do nowego zamku, a podpisanie samego oświadczenia odbyło się w spokojnej atmosferze i pozwani przed podpisaniem oświadczenia nie zgłaszali żadnych uwago co do jego treści.

Sąd uznał zeznania świadków za wiarygodne, gdyż korespondują one z zeznaniami powoda. Ponadto z zeznań pozwanych wynika, iż w tym dniu interweniowała w lokalu powoda policja, na skutek wezwania jej przez pozwaną, ale nie stwierdziła żadnych nieprawidłowości podczas interwencji.

Sąd nie dopuścił dowodu z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości
na okoliczność ustalenia rynkowej ceny najmu przedmiotowego lokalu, albowiem pozwani uznali wysokość odszkodowania podpisując oświadczenie, nie kwestionując jego wysokości.

Zdaniem sądu roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie w całości.

Wskazano, że powód wywodził swoje roszczenie o zapłatę z faktu korzystania przez pozwanych bez tytułu prawnego z lokalu stanowiącego jego własność.

Istotną okolicznością w tej sprawie dla sądu był fakt, że pozwani zajmowali lokal powoda posiadając do niego tytuł prawny, który następnie utracili w wyniku egzekucji.
W konsekwencji posiadają oni status lokatorów w rozumieniu ustawy z 21 czerwca 2001 r.
o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego
w brzmieniu nadanym ustawą o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 611).

Kolejno zwrócono uwagę na art. 18 ust 1 i 3 ww. ustawy i wskazano, że norma z tego przepisu zapewnia właścicielowi lokalu określone, płatne periodycznie wynagrodzenie należne od byłych lokatorów, którzy mogą do czasu dostarczenia im lokalu zamiennego
lub socjalnego (obecnie: lokalu w ramach najmu socjalnego) zajmować zgodnie z prawem lokal, którego dotyczył wyrok eksmisyjny.

Zwrócono ponadto uwagę na fakt kwestionowania zasadności powództwa roszczenia powoda podnosząc, iż oświadczenie z 17 kwietnia 2021 roku zostało podpisane pod wpływem przymusu i groźby.

Sąd nie podziel i jednak tych zarzutów, wskazując na art. 87 k.c., art. 88 k.c.,
art. 82 k.c. i wskazał, że z zeznań powoda i przesłuchanych świadków wynika,
że okoliczności podpisania oświadczenia nie wskazywały na istnienie przymusu
czy też groźby wobec pozwanych kierowanych ze strony powoda; i nie polegają na prawdzie twierdzenia, iż po wymianie zamków do drzwi pozwani nie otrzymali do nich kluczy.
Z zeznań świadków wynika dla sądu, iż wymiana zamków w drzwiach miała miejsce dzień przed podpisaniem oświadczenia i tego dnia pozwani otrzymali klucze do nowych zamków. W ocenie sądu nie można przyjąć aby pozwani posiadając nowe klucze do mieszkania pozostawali pod wpływem groźby czy przymusu podpisując oświadczenie z 17 kwietnia
2021 roku. W przypadku groźby obawa musi dotyczyć poważnego niebezpieczeństwa osobistego lub majątkowego dla składającego oświadczenie woli albo dla innej osoby.
W przypadku groźby także występuje przymus psychiczny, jednak nie tak bezpośredni,
aby odebrać składającemu oświadczenie woli jakikolwiek wybór. Wskazano, że istotą wady oświadczenia woli, jaką jest groźba, jest istnienie po stronie składającego wyboru, czy złożyć oświadczenie woli, czy też narazić się na negatywne następstwa działań grożącego. W ocenie sądu pozwani nie pozostawali w takim stanie 17 kwietnia 2021 roku.

Sąd zwrócił też uwagę, że w doktrynie zwraca się uwagę na odróżnienie groźby
od przymusu fizycznego, gdy ktoś siłą wpływa na składającego oświadczenie woli, nie dając mu wyboru (np. wykorzystując jego niesprawność fizyczną czy własną przewagę), a także
od nieprzezwyciężalnego przymusu psychicznego. Z sytuacją nieprzezwyciężalnego przymusu psychicznego, powodującego zaistnienie nieważności bezwzględnej czynności prawnej ze względu na brak swobody składającego oświadczenie woli, mamy do czynienia wówczas, gdy przymus psychiczny (vis compulsiva) jest tak silny i bezpośredni,
że składający oświadczenie woli nie ma wyboru, czy je złożyć, czy nie. Z zebranych
w sprawie dowodów nie wynika dla sądu, aby powód w taki sposób oddziaływał
na pozwanych. W ocenie sądu, wszystkie te okoliczności sprawiają, że oświadczenie pozwanych z 17 kwietnia 2021 oku. nie było dotknięte jakąkolwiek wadą wpływającą na jego ważność.

Na marginesie wskazano, iż mimo tego, że pozwani uważa, że działała pod wpływem groźby i przymusu, pozwani nie złożyli powodowi pisemnego oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczeń woli złożonych pod wpływem groźby i przymusu.

Wobec tak poczynionych ustaleń i rozważań sąd uznał roszczenie powoda o zapłatę 11800 zł za zasadne..

O odsetkach ustawowych za opóźnienie sad orzekł uwzględniając upływ bezskutecznego 7 dniowego terminu na spełnienie świadczenia zawartego na wezwaniu
do zapłaty dostarczonego pozwanym 17 kwietnia 2021 roku.

Sąd nie obciążył pozwanej obowiązkiem zwrotu kosztów sądowych, albowiem pozwana była zwolniona z kosztów sądowych w całości. Jej sytuacja materialna i osobista w dniu wydawania wyroku nie uległa zmianie. Sąd zasądził od pozwanego K. Z. (zwolnionego z kosztów sądowych) zwrot kosztów zastępstwa prawnego i opłaty sądowej od pozwu, na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, biorąc pod uwagę, iż okoliczności faktyczne uzasadniające zwolnienie pozwanego z kosztów sądowych obecnie uległy zmianie. Jak wynika dla sadu z zeznań pozwanego złożonych na rozprawie 10 listopada 2022 roku pozwany obecnie pracuje i osiąga z tego tytułu wynagrodzenie w kwocie ok. 3500 zł miesięcznie.

O kosztach profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego z urzędu sąd orzekła
na podstawie § 8 pkt. 2 w zw. z § 2.ust.1 rozporządzenia w sprawie opłat za czynności adwokackie (…) przyznał od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieluniu adwokatowi reprezentującemu pozwanych 2952 zł brutto.

Apelację od wyroku złożyli pozwani, którzy wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości, ewentualnie chylenie zaskarżonego wyroku
i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji, przy uwzględnieniu kosztów dotychczasowego postępowania, zarzucając:

1/ naruszenie prawa procesowego, co miało istotny wpływ na treść zapadłego
w sprawie orzeczenia, mianowicie art. 233 k.p.c. poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, a polegające na wyprowadzeniu z materiału dowodowego wniosków niepoprawnych logicznie i nie znajdujących pokrycia w tym materiale, dokonaniu wybiórczej i jednostronnej oceny materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło także
do sprzeczności istotnych ustaleń z treścią materiału dowodowego zebranego w sprawie skutkującej nieuzasadnionym finalnie przyjęciem, iż strony łączyła umowa w przedmiocie periodycznej płatności przez pozwanych na rzecz powoda należności z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu w wysokości po 800 zł miesięcznie, zaś podpisane przez pozwanych oświadczenia z 17 kwietnia 2021 r. (z datą wsteczną co do mających mieć miejsce ustaleń w przedmiocie periodycznych świadczeń z tytułu odszkodowania) stanowić miało uznanie długu i brak działania pozwanych pod wpływem przymusu i groźby, choć prawidłowe ustalenia faktyczne i ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzą do wniosków istotnie odmiennych wskazujących bezapelacyjnie na fakt, iż strony nie ustalały w ramach konsensulanych oświadczeń woli należności na rzecz powoda z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, zaś oświadczenie podpisane przez pozwanych z dnia 17 kwietnia 2021 r. nie może stanowić podstawy do zasądzenia na rzecz powoda świadczeń z powyższego tytułu, jako należności nie wynikającej z łączącej strony umowy, a tym samym należności nie mogącej zostać objętej uznaniem długu wobec braku wcześniejszego stosunku zobowiązaniowego;

2/ naruszenie prawa materialnego, art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, poprzez jego zastosowanie, podczas gdy osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego są obowiązane do dnia opróżnienia lokalu co miesiąc uiszczać odszkodowanie w sytuacji istnienia w tym zakresie łączącego strony stosunku zobowiązaniowego, którego w przedmiotowej sprawie nie da się stwierdzić wobec faktu braku konsensulanych oświadczeń woli stron w zakresie należności na rzecz powoda z tytułu odszkodowania za bezumowne korzystanie z lokalu, przy jednoczesnym przyjęciu, iż oświadczenie podpisane przez pozwanych z 17 kwietnia 2021 r. nie może stanowić podstawy do zasądzenia na rzecz powoda świadczeń z powyższego tytułu
(z datą wsteczną), jako należności nie wynikającej wszakże z łączącej strony umowy,
a tym samym należności nie mogącej zostać objętej uznaniem długu wobec braku wcześniejszego stosunku zobowiązaniowego.

Wniesiono również o zasądzenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu za postępowanie przed sądem II instancji, według norm prawem przepisanych, które nie zostały zapłacone ani w całości, ani w jakiejkolwiek części.

W odpowiedzi na apelację powód wniósł o oddalenie apelacji w całości
i zasądzenie na rzecz powoda odrębnie na rzecz każdego z pozwanych od pozwanych kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie i podlega oddaleniu.

Sąd drugiej instancji w pełni aprobuje ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego,
a przywołane w apelacji zarzuty naruszenia przepisów prawa procesowego oraz materialnego uznaje za całkowicie niezasadne.

W odniesieniu do zarzutu naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c. przypomnieć należy,
iż Sąd Najwyższy wielokrotnie wskazywał, że postawienie zarzutu jego obrazy nie może polegać na zaprezentowaniu przez stronę skarżącą stanu faktycznego przyjętego przez nią na podstawie własnej oceny dowodów; strona skarżąca może tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że Sąd rażąco naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności i mocy dowodów i że naruszenie to miało wpływ
na wynik sprawy (por.m.in. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 2000 r., I CKN 1169/99, OSNC 2000/7-8 poz. 139 i z dnia 10 kwietnia 2000 r., V CKN 17/2000, OSNC 2000/10 poz. 189). Strona musi wykazać, że ocena ta nie da się pogodzić z zasadami logicznego rozumowania, doświadczenia życiowego lub też jest ocena niepełną, bo nie biorącą pod rozwagę, w ramach jej dokonywania, istotnej części materiału procesowego.

Powyższe oznacza, że co do zasady określonej tymi granicami rzeczowej polemiki
z oceną materiału dowodowego nie może zastąpić przedstawienie oceny własnej przeprowadzonych w sprawie dowodów i wynikających z niej wniosków w zakresie ustaleń, które to ustalenia (uznawane przez autora zarzutu za odpowiadające rzeczywistemu stanowi rzeczy) są przeciwne konstatacjom faktycznym dokonanym przez sąd. Co więcej zarzut
ten nie byłby usprawiedliwiony nawet wówczas gdy wnioski w zakresie ustaleń sformułowane przez autora tego zarzutu - oparte na dowodach zgromadzonych
w postępowaniu rozpoznawczym były równie usprawiedliwione jak te, które, chociaż odmienne, sformułował sąd na potrzeby orzeczenia poddanego kontroli instancyjnej. Swobodna ocena dowodów jest bowiem jednym z podstawowych atrybutów kompetencji jurysdykcyjnej Sądu rozstrzygającego sprawę.

Dlatego też w okolicznościach sprawy skuteczne odwołanie się przez stronę apelującą do zarzutu naruszenia tej normy, wymagało wykazania na czym polegały nieprawidłowości postępowania Sądu w zakresie oceny przeprowadzonych w sprawie dowodów i poczynionych na ich podstawie ustaleń, wyjaśnienia przyczyn dla których oceny konkretnych dowodów
nie da się pogodzić czy to z zasadami doświadczenia życiowego czy logicznego rozumowania albo też wskazania z jakich powodów nie powinna ona zostać zaakceptowana w toku instancji poprzez odwołanie się do reguł procesowych, w tym tych, dotyczących określenia rangi poszczególnych dowodów dla poczynienia na ich podstawie ustaleń doniosłych
dla rozstrzygnięcia (zobacz: orzeczenie Sądu Najwyższego z 23 stycznia 2001 r., sygn. IV CKN 970/00 i z 6 lipca 2005, sygn. III CK 3/05, za zabiorem Lex nr 52753 i (...)).

Tak rozumianej polemiki strona apelująca w ogóle nie podjęła.

W niniejszej sprawie strona apelująca, poza polemiką i prezentowaniem swojego subiektywnego stanowiska, nie znajdującego odzwierciedlenia w materiale dowodowym zgromadzonym w niniejszym postępowaniu, zasadniczo nie wskazuje na dowody z których wyciąga inne wnioski.

Sąd Rejonowy wyjaśnił bowiem przyczyny dla których uznał, że powodowi przysługuje od pozwanych żądane przez niego odszkodowanie za bezumowne korzystanie
z jego lokalu, w tym za skuteczne należało uznać oświadczenie pozwanych o uznaniu długu.

Sąd Okręgowy podziela w tym zakresie argumenty zaprezentowane przez
sąd I instancji w pisemnych motywach rozstrzygnięcia, nie znajdując potrzeby ponownego ich przytaczania. Natomiast argumentacja apelacji nie daje podstaw aby skutecznie zakwestionować stanowisko Sądu Rejonowego i wyciągnięte na tej podstawie wnioski prawne.

Wyjaśnić jednak należy, iż właściciel lokalu ma prawo do odszkodowania składającego się z dwóch składników. Dla określenia pierwszego składnika odpowiednia jest wysokość czynszu, jaki właściciel mógłby otrzymać z tytułu najmu lokalu. Chodzi tym samym o rynkowy czynsz najmu lokalu o zbliżonych cechach. Powyższe odpowiada utraconym korzyściom określanych mianem lucrum cessans i stanowi to wszystko,
co właściciel mógłby uzyskać, gdyby przedmiotowy lokal oddał do korzystania na podstawie określonego stosunku prawnego (np. najmu, dzierżawy). Nie ma natomiast znaczenia,
czy właściciel rzeczywiście opróżniony lokal by wynajął (wyrok Sądu Apelacyjnego
w K. z 8 marca 2017 r. sygn. akt I ACa 1358/16 niepubl.).

Ponadto odszkodowanie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego może swym zakresem obejmować tzw. opłaty eksploatacyjne jeśli stanowią one element szkody poniesionej przez właściciela i nie została ona wyrównana w ramach uzyskanego czynszu wolnorynkowego. Istnienie szkody w tym zakresie wymaga jednak indywidualnej oceny, uwzględniającej okoliczności towarzyszące możliwości wynajmowania konkretnego lokalu. Pozostaje bowiem kwestią konkretnych ustaleń, czy na określonym rynku najmu lokali jego właściciel - przy uwzględnieniu określonej rynkowej stawki czynszu - może uzyskać dodatkowo od najemcy także należności pokrywające w całości lub w części tzw. opłaty eksploatacyjne lub innych opłat uiszczanych na rzecz wspólnoty (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 30 czerwca 2015 r. V ACa 296/14, Lex nr 1856553; uchwała Sądu Najwyższego z 16 maja 2012 r., III CZP 12/12, OSNC z 2012 r. Nr 12 poz. 138, Lex nr 1148242).

W niniejszej sprawie powód domagał się od pozwanych zapłaty za bezumowne korzystanie z ww. lokalu od 13 lutego 2020 roku do 1 maja 2021 roku w wysokości 11600 zł, które to obejmowało należne odstępnego za miesiąc korzystania z lokalu w wysokości
800 zł. Pozwani, z resztą przyznali, tą okoliczność składając 17 kwietnia 2021 roku oświadczenie, które należy uznać za skuteczne, skoro strona skarżąca nie uchyliła się
od skutków prawnych takiego oświadczenia (art. 88 k.c.).

Skoro zatem bezspornym było, że pozwani bez tytułu prawnego zajmowali lokal powoda i zgodnie z art. 18 ust 1 ustawy prawo o ochronie lokatorów (..) właścicielowi nieruchomości przysługuje roszczenie o zapłatę comiesięcznego odszkodowania przez osoby zajmujące lokal bez tytułu prawnego, to roszczenie strony powodowej jest w okolicznościach sprawy uzasadnione co do zasady jak i co do wysokości.

W tych warunkach nie można zgodzić się ze stroną skarżącą, że naruszono w sprawie
art. 18 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów (…)

Nieuzasadnione jest także twierdzenie skarżących, że w sprawie naruszono
art. 18 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów (…)

W orzecznictwie uznaje się, że odpowiedzialność odszkodowawcza na podstawie
przypadków określonych w art. 18 ust. 3 ww. ustawy przyznanie w wyroku eksmisyjnym prawa do lokalu socjalnego i wstrzymanie w związku z tym wykonania wyroku eksmisyjnego do czasu dostarczenia takiego lokalu powoduje, że dalsze zajmowanie lokalu nie jest działaniem bezprawnym; byłego lokatora i właściciela łączy bowiem szczególnego rodzaju stosunek zobowiązaniowy, którego treścią jest zapewnienie lokatorowi możliwości korzystania z lokalu, zaś właścicielowi wynagrodzenia za to korzystanie (por. uchwałę
SN z 7.12.2007r., III CZP 121/07, publ. OSNC 2008/12/137, wyrok SN z 19.06.2008r.,
V CSK 31/08, publ. OSNC-ZD 2009/10/12 czy uchwałę SN z 21.10.2015r., III CZP 70/15, publ. OSNC 2016/10/118). Do obowiązków byłego lokatora przewidzianych
w art. 18 ust. 3 ww. ustawy ma zastosowanie art. 18 ust. 1 ww. ustawy przewidujący miesięczną płatność świadczeń określonych zbiorczo jako świadczenia odszkodowawcze.

W sprawie jednak wobec pozwanych nie orzeczono wyroku eksmisyjnego
oraz nie przyznano im prawa do lokalu socjalnego, co powoduje, że art. 18 ust. 3 ww. ustawy nie miał zastosowania.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy, na podstawie art. 385 k.p.c., oddalił apelację strony pozwanej jako całkowicie bezzasadną, o czym orzeczono jak w punkcie
I wyroku.

O kosztach postępowania apelacyjnego, należnych solidarnie od pozwanych
na rzecz strony powodowej Sąd Okręgowy orzekł w punkcie II wyroku, na podstawie
art. 98 § 1 - 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 391 § 1 k.p.c., tj. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu, który pozwani przegrali w instancji odwoławczej
w całości.

Wysokość kosztów profesjonalnego zastępstwa prawnego po stronie powodowej
w wysokości 1800 zł Sąd Odwoławczy ustalił w oparciu o § 2 pkt 5 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz. U. z 2018 r., poz. 265).

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do zastosowania w sprawie przepisu art. 102 k.p.c. w postępowaniu odwoławczym. Strona pozwana decydując się na wniesienie apelacji,
znała już motywy, które legły u podstaw argumentacji Sądu Rejonowego i dlatego powinna dokonać oceny zasadności apelacji i ewentualnego ryzyka związanego z koniecznością poniesienia kosztów postępowania, w sytuacji, gdyby nie została ona uwzględniona. Ponadto zaznaczyć należy, że z istoty każdego postępowania procesowego wynika jego sporność
i zwykle niepewność rozstrzygnięcia, a każda strona domagająca się wydania rozstrzygnięcia sądowego jest z reguły przekonana o słuszności swoich żądań. Subiektywne zatem przekonanie o słuszności żądania apelacji nie jest z pewnością okolicznością, która sama przez się może przemawiać za rozstrzygnięciem o kosztach procesu w oparciu
o art. 102 k.p.c., w przeciwnym razie art. 102 k.p.c. miałby zastosowanie w każdej sprawie
i utraciłby walor wyjątkowości. W konsekwencji za wyłączną przesłankę odstąpienie
od obciążania pozwanych kosztami procesu nie można było uznać jego sytuacji majątkowej
i życiowej, która legła u podstaw przyznania zwolnienia od kosztów sądowych. Ustanowiona w art. 102 k.p.c. zasada słuszności, jako stanowiąca odstępstwo od zasady odpowiedzialności za wynik procesu, jest rozwiązaniem szczególnym, wymagającym do swego zastosowania wystąpienia wyjątkowych okoliczności. Wymieniony przepis, choć nie konkretyzuje pojęcia przypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawiając ich kwalifikację sądowi orzekającemu, winien być zastosowany wówczas, gdy w okolicznościach danej sprawy obciążenie strony przegrywającej kosztami procesu przeciwnika byłoby rażąco niezgodne
z zasadami słuszności, a tego rodzaju przypadek na etapie postępowania apelacyjnego
nie zaistniał.

Sąd obciążył pozwanych solidarnym obowiązkiem zwrotu na rzecz powoda kosztów postepowania odwoławczego, bowiem ich uczestnictwo w sprawie ma charakter uczestnictwa materialnego jednolitego (art. 72 § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 73 § 1 k.p.c.), a nie formalnego (art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.), która to okoliczność uzasadniałaby przyznanie kosztów postępowania na rzecz powoda od każdego ze skarżących.

Sąd zasądził jedno wynagrodzenie pełnomocnika strony powodowej również
z uwagi na to, że złożona została tylko jedna odpowiedź na apelację.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanym z urzędu
w postępowaniu apelacyjnym w wysokości 1476 zł brutto orzeczono jak w punkcie III wyroku, na podstawie § 8 pkt 5 w zw. z § 4 ust. 2 i 3 oraz § 16 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 3 października 2016 roku (tj. Dz.U. z 2019 roku, poz. 18).