Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 stycznia 2023 r.

Sąd Okręgowy w Kaliszu V Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Ewa Nowakowska

Protokolant: st.sekr.sądowy Alina Kędzia

po rozpoznaniu w dniu 18 stycznia 2023 r. w Kaliszu

odwołania Z. D.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

z dnia 29 września 2022 r. Nr (...)

w sprawie Z. D.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W.

o rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach

Zmienia zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. z dnia 29 września 2022 r. znak (...) w ten sposób, że przyznaje Z. D. do emerytury od 1 marca 2022 r. rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Sędzia Ewa Nowakowska

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 29 września 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. odmówił Z. D. przyznania prawa do rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach, jako że nie wykazał 15 lat pracy w szczególnych warunkach, (a tylko 12 lat 8 miesięcy i 16 dni) skoro nie przedłożył świadectwa pracy w szczególnych warunkach co do zatrudnienia w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w K..

Odwołanie od tej decyzji wniósł do Sądu Z. D., domagając się przyznania rekompensaty z tytułu pracy w szczególnych warunkach po uwzględnieniu również wykonywania pracy na stanowisku mechanika samochodowego w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w K., stale w kanałach przez okres od 21 sierpnia 1979 r. do 30 września 1983 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w W. w odpowiedzi na odwołanie, wniósł o jego oddalenie.

Sąd ustalił, co następuje.

Z. D. urodził się (...) Z zawodu jest mechanikiem samochodowym. Pobiera emeryturę od 4 listopada 2021 r. to jest od ukończenia wieku emerytalnego 65 lat. Nie występował o emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Występując o rekompensatę z tytułu pracy w szczególnych warunkach Z. D. przedłożył świadectwo pracy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w K. za okres od 21 sierpnia 1979 r. do 30 września 1983 r. na stanowisku mechanika napraw pojazdów samochodowych oraz świadectwo pracy w szczególnych warunkach za okres od 23 marca 1984 r. do 31 maja 1997 r. na stanowisku operatora walca drogowego oraz świadectwo pracy z Przedsiębiorstwa Budownictwa (...) z K.. Drugi z tych okresów po postępowaniu wyjaśniającym został za liczony w wymiarze 12, lat 8 miesięcy i 16 dni, z pominięciem okresów zasiłków chorobowych.

O uznanie pracy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w K. od 21 sierpnia 1979 r. do 30 września 1983 r. za pracę w szczególnych warunkach Z. D. wystąpił do Sądu Rejonowego w Kaliszu w dniu 9 lutego 2022 r., a sąd ten wniosek powyższy jako wniosek o przeliczenie emerytury przekazał do rozpoznania organowi rentowemu. Data wpływu tego wniosku do ZUS w W. traktowana jest za datę wniosku o rekompensatę.

Co do pracy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w K. z akt osobowych wynika, iż odwołujący się pracował tam w w/w okresie jako mechanik napraw pojazdów samochodowych. Umowa o pracę z 21 sierpnia 2979 r. wskazywała, że został zatrudniony w D. (...) i N., a w tym od 28 kwietnia 1980 r. w systemie czterobrygadowym. Akta nie zawierają dalszych szczegółów co do charakteru pracy na stanowisku mechanika.

W oparciu o zeznania świadków W. S. i T. P. Sąd ustalił, że odwołujący się pracował jako mechanik w (...) Miejskiego Przedsiębiorstwa (...) stale w kanałach. Warsztat dysponował trzema kanałami naprawczymi i pracowano w nim w systemie czterobrygadowym, całodobowo, również w niedziele i święta. Zajmowano się wyłącznie naprawami autobusów. Wszelkie naprawy wymagały dostępu do pojazdów z kanału. Była duża awaryjność systemów hamulcowych zwłaszcza w okresach zimowych i systemów pneumatycznych. Z kanałów dokonywano właściwie wszelkich napraw, a także konserwacji, wymiany olejów, łożysk, resorów. Mechanik pracował w większości dnia z rękami uniesionymi i odchyloną głową,a z dołu autobusu spływały na ręce i głowę brudna woda, oleje, błoto. Praca w MPK była dodatkowo utrudniona przez prymitywne warunki pracy, gdyż kanały nie były dostosowane do wzrostu pracowników, pomieszczenie było nieogrzewane, bez wentylacji, a autobusy przy naprawach musiały mieć uruchamiane silniki. Zimą panowały bardzo niskie temperatury. W takich samych warunkach pracowali wszyscy mechanicy w tym warsztacie.

( dowód: zeznania świadka W. S. [00:04-00:14] świadka T. P. [00:15-00:24] nagrania rozprawy z 18 stycznia 2023 r.)

Pracujący w takich samych warunkach M. K. uzyskał prawo do emerytury wcześniejszej wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie, który zaliczył mu okres pracy od 10 listopada 1975 r. do 31 grudnia 1988 r. w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w K. do pracy w szczególnych warunkach.

(dowód– odpis wyroku ze sprawy IVU6431/14 Sądu Okręgowego w Olsztynie)

Sąd zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2017 roku, poz. 664), rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 15 lat.

Zgodnie z definicją ustawową z art. 2 pkt. 5 cyt. ustawy rekompensata jest odszkodowaniem za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

W przedmiotowej sprawie bezsporne jest, że Z. D. nie nabył prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

W myśl art. 23 ust. 1 i 2 powołanej ustawy, ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Zgodnie z powołanymi przepisami rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po dniu 31 grudnia 1948 r. (tylko dla tych ubezpieczonych ustala się kapitał początkowy), który ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat do dnia 31 grudnia 2008 r. Jednocześnie ust. 2 art. 21 precyzuje przesłankę negatywną, stanowiąc, iż rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Pracami w szczególnych warunkach – w rozumieniu art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych są prace wyszczególnione w wykazach A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku Nr 8, poz. 43 z późn. zm.)

Powyższe oznacza, iż dla ustalenia prawa do rekompensaty konieczne jest wykazanie określonego charakteru pracy ubezpieczonego pracownika wykonywanej w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 ustawy o ustawy o emeryturach i rentach z FUS w wymiarze co najmniej 15 lat do dnia 31 grudnia 2008r. Praca w szczególnych warunkach to praca wykonywana stale (codziennie) i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach pozwalających na uznanie jej za jeden z rodzajów pracy wymienionych w wykazie stanowiącym załącznik do wspomnianego rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Z zasady okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach, ale w razie braku możliwości uzyskania dokumentu od zakładu pracy możliwe jest wykazywanie pracy w szczególnych warunkach wszelkimi innymi dowodami. Spór o zakwalifikowanie pracy do wykonywanej w szczególnych warunkach odbywa się w trybie ustalenia prawa do świadczenia przed sądem w ramach odwołania od decyzji organu rentowego. Utrwalone jest już w orzecznictwie, że o zakwalifikowaniu pracy na danym stanowisku do pracy w szczególnych warunkach decyduje nie tyle nazwa stanowiska, co rzeczywisty charakter pracy.

W niniejszej sprawie co do pracy mechanika pojazdów samochodowych w zakładzie dysponującym wyłącznie autobusami, z uwagi na ilość i typ pojazdów należy przyjąć, że odwołujący się stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał pracę w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych.

Praca wykonywana w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych jest wymieniona w wykazie A dział XIV poz. 16 wykazu stanowiącego załącznik do w/w rozporządzenia z 7.02.1983r.

Odnośnie rozumienia pełnego wymiaru czasu pracy w odniesieniu do prac w kanałach remontowych utrwalony jest pogląd, że nie chodzi tu o przypadki gdy przez cały dzień pracy mechanik nie upuszcza kanału. Oczywiste jest, że nie wszystkie prace mechanika remontującego podwozie, resory, skrzynie biegów itp. podlegają wykonaniu z kanału, ale konieczność opuszczania kanałów w celu wykonania innych prac w procesie naprawy pojazdu nie sprzeciwia się potraktowaniu pracy mechanika jako ujętej we wspomnianym wykazie prac w szczególnych warunkach. Decydujące jest bowiem przy tej ocenie ustalenie jakiego typu naprawy przeważały, jaka była ilość i charakter pojazdów remontowanych w danym warsztacie mechanicznym.

Za takim rozumieniem pracy w kanałach remontowych wypowiedział się m.in. Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28.12.2011r. w sprawie IIIAUa 987/11 i Sad orzekający w niniejszej sprawie ten pogląd podziela w pełni.

Praca w szczególnych warunkach musi być wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i również ten warunek odwołujący się spełnił. Okres pracy w Miejskim Przedsiębiorstwie (...) w K. od 21.08.1979r. do 30.08.1983r. jest wystarczający do uzupełnienia do brakujących 15 lat skoro zaliczone jest już 12 lat 8 miesięcy i 16 dni pracy w szczególnych warunkach.

Ponieważ zatem odwołujący się wykazał co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach, a nie nabył prawa do emerytury pomostowej ani emerytury wcześniejszej z tytułu wykonywania pracy w warunkach szczególnych, to przysługuje mu rekompensata do emerytury od daty złożenia wniosku w tej kwestii.

Zaskarżona decyzja podlegała więc zmianie i zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. orzeczono jak w wyroku.

Sędzia Ewa Nowakowska