Pełny tekst orzeczenia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: Prezes SO Robert Pelewicz

Protokolant: st. sekr. sąd. Edyta Bełczowska

przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Tarnobrzegu – Marka Skrzyńskiego

po rozpoznaniu w dniu 22 maja 2014 roku

sprawy P. B.

oskarżonego z art. 62 ust.3 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii

na skutek apelacji wniesionej przez obrońcę oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Stalowej Woli z dnia 01.10.2013r. w sprawie sygn. akt II K 349/13

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację obrońcy oskarżonego za oczywiście bezzasadną;

II.  zwalnia oskarżonego P. B., w całości, od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, a wydatkami w tym zakresie obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt II Ka 2/14

UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnobrzegu, z dnia 22 maja 2014r.

Aktem oskarżenia z dnia 21 maja 2013 r. P. B. został oskarżony o to, że:

w dniu 28 marca 2013 r. w S. woj. (...) wbrew Ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005r posiadał przy sobie środek odurzający w postaci marihuany w ilości 0,371 grama, przy czym czyn ten stanowi przypadek mniejszej wagi,

tj. o czyn z art. 62 ust. 3 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.

Sąd Rejonowy w Stalowej Woli II Wydział Karny wyrokiem wydanym w dniu 1 października 2013 r. w sprawie II K 349/13:

I.  na podstawie art. 66 § 1 i § 2 kk oraz art. 67 § 1 kk postępowanie karne przeciwko oskarżonemu P. B. o przestępstwo z art. 62 ust. 3 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, warunkowo umorzył na okres próby 1 roku;

II.  na mocy 70 ust. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii orzekł przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych w postaci dwóch woreczków foliowych z zawartością suszu koloru zielonego, zapisanych w Wykazie Dowodów Rzeczowych Prokuratury Rejonowej w Stalowej Woli pod poz. Drz. (...) i Drz. (...), a przechowywanych w depozycie KWP w R.;

III.  na podstawie art. 629 kpk i art. 7 Ustawy z dnia 23.06.1973r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. 83, nr 49, poz. 223 ze zm.) zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa w części koszty sądowe w kwocie 848,40 zł.

Z takim rozstrzygnięciem Sądu I instancji nie zgodził się obrońca oskarżonego P. B., który na podstawie art. 444 kpk i 425§2 kpk zaskarżył powyższy wyrok w całości.

Obrońca oskarżonego na podstawie art. 427§2 kpk i art. 438 pkt 1, 2, 3 kpk zarzucił wyrokowi :

I.  obrazę przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisu art. 62 a Ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii i uznanie, że warunkiem stosowania tego przepisu jest znikoma społeczna szkodliwość czynu,

II.  obrazę przepisów postępowania, mogącą mieć wpływ na treść wyroku w postaci:

1.  - art. 7 kpk poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów, skutkujące ustaleniem, że oskarżony nie pierwszy raz był w posiadaniu narkotyku,

2.  - art. 42 ust. 3 Konstytucji RP w zw. z art 5 ust. 1 kpk poprzez uznanie, że oskarżony w przeszłości posiadał środki odurzające,

III.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mających wpływ na treść orzeczenia w postaci uznania, że czyn oskarżonego w postaci posiadania nieznacznej ilości środka odurzającego cechował się społeczną szkodliwością w stopniu wyższym niż znikomy.

Obrońca oskarżonego, w oparciu o przepis art. 427§1 kpk i art. 437 § 2 kpk, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i umorzenie postępowania karnego prowadzonego przeciwko P. B., z uwagi na znikomą społeczną szkodliwość czynu tj. na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 3 kpk lub ewentualnie o umorzenie postępowania karnego prowadzonego przeciwko P. B. na podstawie art. 62 a ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (upn) oraz zasądzenie na rzecz P. B. kosztów obrony według stawek jak za obronę z urzędu.

Sąd Okręgowy w Tarnobrzegu stwierdził, co następuje:

Apelacja wywiedziona przez obrońcę oskarżonego P. B. na uwzględnienie nie zasługuje.

Jeśli idzie o poprawność dokonanych ustaleń faktycznych, stwierdzić należy, że Sąd I instancji przeprowadził postępowanie dowodowe w sposób wyczerpujący, dokładny i prawidłowy. Ocena całokształtu materiału dowodowego również dokonana została kompleksowo i szczegółowo, nie zawierała luk natury faktycznej lub logicznej oraz oparta została konsekwentnie na przesłankach art.7 kpk, kształtujących procesową zasadę swobodnej sędziowskiej oceny dowodów.

Uzasadnienie orzeczenia Sądu I instancji spełniło wymogi art.424§1 i 2 kpk. W szczególności Sąd ten przekonująco wykazał, na podstawie których dowodów i w oparciu o jakie kryteria ich oceny ustalił stan faktyczny w danej sprawie i jakimi kryteriami kierował się, wydając orzeczenie kończące postępowanie – zwłaszcza co zadecydowało o zastosowaniu wobec oskarżonego P. B. instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego na okres próby 1 roku na podstawie art. 66§1 i § 2 kk oraz art. 67 § 1 kk.

Sąd Odwoławczy podzielił w pełni zarówno zasadność dokonanych ustaleń faktycznych, jak też trafność i logikę oceny materiału dowodowego w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Z tych względów podnoszone w apelacji obrońcy oskarżonego zarzuty nie mogły odnieść oczekiwanego przez skarżącego skutku.

I tak, odnosząc się do zarzutu obrazy przepisów prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisu art 62 a upn i uznanie, że warunkiem stosowania tego przepisu jest znikoma społeczna szkodliwość czynu, należy zaznaczyć, że Sąd Odwoławczy po dokładnej analizie materiału dowodowego i uzasadnienia wyroku Sądu I Instancji nigdzie nie znalazł takich stwierdzeń.

Wysunięcie powyższego zarzutu przez obrońcę oskarżonego P. B. jest bezpodstawne i jednoznaczne z przypisywaniem Sądowi I instancji stwierdzeń, których nie można doszukać się w zebranym materiale dowodowym, a tym bardziej w uzasadnieniu wyroku.

Jest wręcz odwrotnie, niż twierdzi obrońca oskarżonego – w uzasadnieniu wyroku na karcie 124 akt sprawy Sąd meriti cytuje art. 62a upn i stwierdza: W przedmiotowej sprawie trudno przyjąć, że pomimo niewielkiej ilości środka odurzającego, jaki posiadał P. B., stopień społecznej szkodliwości jego czynu był znikomy. Po czym dokonuje oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu dokonanego przez P. B., przedstawiając cały szereg argumentów świadczących na niekorzyść oskarżonego: P omimo uprzedniej niekaralności P. B., nie był to jedyny i zarazem pierwszy przypadek używania przez oskarżonego tego typu narkotyku. Zdarzyło się bowiem oskarżonemu w przeszłości kupować tego typu środki odurzające i je wypalać. Ponadto z uwagi na treść zeznań świadków, można przypuszczać, że oskarżony lub jego brat Ł. wcześniej, przed zatrzymaniem, palili w samochodzie tego typu środki odurzające. Takie wnioskowanie jest tym bardziej uprawnione, że oprócz środków znalezionych bezpośrednio przy oskarżonym, czuć było w samochodzie woń marihuany, a ponadto znaleziono również śladowe ilości podobnej substancji w mieszkaniu w S., w którym nocował, po przyjeździe do S., oskarżony. Stąd dotychczasowa postawa oskarżonego wskazuje na to, że zdarzyło mu się w przeszłości sięgać po narkotyki, a tym samym posiadać je. W tej sytuacji Sąd nie mógł bezwarunkowo umorzyć wobec oskarżonego postępowania karnego, a konieczne było pozostawienie tu okresu próby, jaki stosuje się przy instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego, aby wzmocnić wychowawczą funkcję rozstrzygnięcia.

Sąd Odwoławczy podziela w pełni powyższe stanowisko, gdyż Sąd meriti oparł je na całokształcie materiału dowodowego zebranego w sprawie i jest ono zgodne z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego.

Art. 62a upn głosi, iż jeżeli przedmiotem czynu, o którym mowa w art. 62 ust. 1 lub 3, są środki odurzające lub substancje psychotropowe w ilości nieznacznej, przeznaczone na własny użytek sprawcy, postępowanie można umorzyć również przed wydaniem postanowienia o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia, jeżeli orzeczenie wobec sprawcy kary byłoby niecelowe ze względu na okoliczności popełnienia czynu, a także stopień jego społecznej szkodliwości.

Ustawodawca nie określa w art. 62a upn stopnia społecznej szkodliwości czynu, który byłby odpowiedni do zastosowania omawianego przepisu. W piśmiennictwie przyjęto jednak pogląd, iż instytucja uregulowana w art. 62a upn może mieć zastosowanie wyłącznie do przestępstwa określonego w art. 62 ust. 1 lub ust. 3 upn, którego społeczna szkodliwość jest wyższa niż znikoma (P. Gensikowski, Procesowe aspekty stosowania instytucji przewidzianej w art. 62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii, „Prok.i Pr.”, nr 7-8, 2013, s. 225-226; C. Kąkol, Nieznaczna ilość, znaczny problem, Rzeczpospolita PCD 2012/4/16, teza 3).

Należy podkreślić, że bez wątpienia w świetle dyspozycji art. 62a upn okoliczności wymienione w tym przepisie mogą być przesłanką do umorzenia postępowania. Okoliczności te nie zobowiązują jednak organów procesowych do wydania tego rodzaju rozstrzygnięcia, co niewątpliwie różni analizowaną instytucję od przesłanek procesowych. Użycie przez ustawodawcę w tym przepisie sformułowania o charakterze nieimperatywnym („postępowanie można umorzyć") oznacza, że umorzenie postępowania następuje z powodu suwerennej decyzji organu stosującego prawo. Brak obowiązku wydania na podstawie art. 62a upn orzeczenia o umorzeniu postępowania oznacza, że niecelowość wymierzenia sprawcy kary, ustalona w oparciu o przesłanki określone w tym przepisie, nie stanowi przeszkody w merytorycznym rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu. W tym przypadku umorzenie postępowania nie następuje zatem z powodu przeszkody procesowej, ale wyłącznie z tego powodu, że orzeczenie kary wobec sprawcy czynu przestępnego, z powodu okoliczności wymienionych w art. 62a upn jest niecelowe. Z tych też względów należy przyjąć, że przedmiotem wspomnianego rozstrzygnięcia procesowego, opartego na przesłankach wymienionych w tym przepisie jest niecelowość orzeczenia kary wobec sprawcy przestępstwa (P. Gensikowski, op. cit., s. 227).

Przekładając powyższe rozważania teoretyczne na grunt przedmiotowej sprawy należy stwierdzić, że dla Sądu I instancji przesłanką ujemną do zastosowania art. 62a upn było stwierdzenie celowości zastosowania wobec oskarżonego P. B. „kary”. Przy czym przez słowo „kara” należy w tym miejscu rozumieć nie ukaranie oskarżonego poprzez uznanie go za winnego zarzucanego mu czynu i skazanie, lecz warunkowe umorzenie postępowania karnego na okres próby 1 roku.

Celowość wydania orzeczenia tylko warunkowo umarzającego postepowanie karne podyktowana była powtarzalnością negatywnych zachowań oskarżonego - co Sąd meriti dokładnie uzasadnił w pisemnym uzasadnieniu do wyroku we fragmencie cytowanym już powyżej przez Sąd Odwoławczy. Z owej powtarzalności zachowań oskarżonego P. B. Sąd meriti wywiódł wniosek o konieczności zastosowania instytucji warunkowego umorzenia postępowania karnego, która pozostawia nad oskarżonym okres próby - tak, aby oskarżony miał świadomość wystąpienia ewentualnych negatywnych konsekwencji w razie ponownego popełnienia przestępstwa.

Reasumując, bez względu na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu, już sam fakt stwierdzenia celowości zastosowania kary wobec oskarżonego P. B. wykluczył możliwość zastosowania konstrukcji prawnej z art. 62a upn. Idąc dalej – nawet, gdyby Sąd I Instancji takiej celowości nie dostrzegł, to również nie byłby zobligowany do zastosowania art. 62a upn, ponieważ artykuł ten nie ma charakteru imperatywnego.

Kolejny zarzut poczyniony przez obrońcę oskarżonego, a mianowicie zarzut obrazy przepisów postępowania, tj. art. 7 kpk i art 42 ust. 3 Konstytucji RP w zw. z art 5 ust 1 kpk, w świetle całego materiału dowodowego również jest zupełnie chybiony. Ustalenia Sądu I instancji w zakresie objętym tym zarzutem wynikają wprost z zeznań złożonych przez oskarżonego P. B.. Oskarżony przyznał w trakcie przesłuchania dokonanego w postępowaniu przygotowawczym (k. 39): Zdarzało się w okresie wcześniejszym, że paliłem marihuanę i zawsze kupowałem ją na centralnym tylko do własnego użytku. Później dłuższy okres czasu w ogóle nie popalałem. Dopiero ponownie kilka dni temu nabyłem ten woreczek z suszem. Sąd nie ma powodu, aby nie dać wiary wyjaśnieniom oskarżonego i nie uznać, że faktycznie w przeszłości posiadał i zażywał środki odurzające. Nie może być zatem mowy o obrazie przepisów postępowania w postaci przekroczenia granic swobodnej oceny dowodów i złamania zasady domniemania niewinności.

Obrońca oskarżonego nie omieszkał zgłosić również zarzutu błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mających wpływ na treść orzeczenia w postaci uznania, że czyn oskarżonego w postaci posiadania nieznacznej ilości środka odurzającego cechował się społeczną szkodliwością w stopniu wyższym niż znikomy.

W tym miejscu należy podkreślić, że zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, przyjętych za postawę wyroku, jest tylko wówczas słuszny, gdy zasadność ocen i wniosków wyprowadzonych przez sąd orzekający z okoliczności ujawnionych w toku przewodu sądowego, nie odpowiada prawidłowości logicznego rozumowania. Pamiętać przy tym należy, że posługiwanie się zarzutem błędu w ustaleniach faktycznych nie może zostać sprowadzone wyłącznie do polemiki z ustaleniami Sądu I instancji, lecz powinno polegać na wykazaniu, jakich to konkretnie uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego dopuścił się tenże Sąd przy ocenie materiału dowodowego. Tymczasem samo tylko zasygnalizowanie możliwości przeciwstawienia ustaleniom Sądu I Instancji odmiennego poglądu, jest dalece niewystarczające aby doprowadzić do wniosku o popełnieniu przez ten Sąd błędu w ustaleniach faktycznych (por. m.in.: OSNPG 1975, z.9, poz.84; OSNKW 1975, z.5, poz.58; Prok. i Pr. 2002/11/27; KZS 2003, z.3, poz.53). Obrońca oskarżonego nie sprostał temu zadaniu.

Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku dokonał należytej, zgodnej z wymogami art. 115 §2 kk oceny stopnia społecznej szkodliwości czynu, i przyjął, iż wina i społeczna szkodliwość czynu popełnionego przez oskarżonego nie są znaczne, ale też nie są znikome, Takie ustalenia uniemożliwiły zastosowanie przepisu art. 17 § 1 pkt 3 kpk wobec oskarżonego.

Sad I instancji słusznie podkreślił, że (k.123v):

⚫

Niewielka ilość posiadanych przez oskarżonego środków odurzających oraz fakt, że należą one do grupy tzw. „miękkich” narkotyków, jednoznacznie przemawia za uznaniem, iż społeczna szkodliwość jego czynu z uwagi na ilość i rodzaj posiadanych przy sobie środków odurzających nie była znaczna, ale zarazem nie była też znikoma.

⚫

Do tej pory oskarżony nie był karany za jakiekolwiek przestępstwo, w tym również określone w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, a w szczególności za posiadanie środków odurzających, co niewątpliwie jest istotną okolicznością łagodzącą.

⚫

Nie popełnienie przez oskarżonego P. B. do tej pory, żadnego czynu zabronionego, w tym polegającego na naruszeniu norm zabezpieczających społeczeństwo przed niekontrolowanym, nielegalnym posiadaniem środków odurzających i stojących na straży takich dóbr, jak zdrowie publiczne oraz interes ekonomiczny państwa w zakresie obrotu środkami odurzającymi, pozwala przyjąć, że nie jest on sprawcą zdemoralizowanym, a popełnienie zarzucanego mu występku było w jego życiu zdarzeniem raczej incydentalnym.

⚫

Na co dzień oskarżony jest uczciwym obywatelem, prowadzącym normalny, w miarę ustabilizowany tryb życia, posiadającym stałe zatrudnienie i nie utrzymującym kontaktów z elementem przestępczym.

⚫

Postawa oskarżonego, który przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i złożył w przedmiotowej sprawie wyczerpujące wyjaśnienia, relacjonując wszystkie istotne okoliczności zdarzenia, świadczą, że pomimo umorzenia postępowania będzie on od tej pory przestrzegał porządku prawnego.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd I instancji słusznie uznał, iż wszystkie okoliczności sprawy przemawiają jednoznacznie za zastosowaniem wobec oskarżonego P. B. dobrodziejstwa warunkowego umorzenia postępowania karnego w rozumieniu art. 66 § 1 kk.

Nie zachodziły w sprawie okoliczności opisane w art.439§1 kpk i art.440 kpk, a skutkujące uchyleniem zaskarżonego wyroku niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia. Zebrany w postępowaniu przed Sądem I instancji materiał dowodowy ocenić należało jako kompletny i wystarczający do ferowania ostatecznego merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie.

Wobec całokształtu przedstawionych wyżej rozważań apelacja obrońcy oskarżonego P. B. nie mogła skutkować jakąkolwiek zmianą zaskarżonego wyroku w postępowaniu odwoławczym. Apelacja uznana została za bezzasadną w stopniu oczywistym, gdyż prezentowane w niej zarzuty apelacji ograniczały się w istocie do gołosłownej negacji ustaleń faktycznych i prawnokarnych, dokonanych przez Sąd meriti oraz do przedstawienia własnej polemicznej oceny prawnokarnej zaistniałego zdarzenia. Znalazło to swój wyraz w punkcie I wyroku. Utrzymując w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie Sąd Odwoławczy działał w oparciu o art.437§1 kpk, art.456 kpk i art.457§2 kpk.

Zwalniając oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, przy jednoczesnym obciążeniu Skarbu Państwa wydatkami wyłożonymi w postępowaniu odwoławczym (pkt II wyroku), Sąd odwoławczy działał w oparciu o przepisy art.624§1 kpk w zw. z art.634§1 kpk, przy czym za rozstrzygnięciem tej treści przemawiały względy słuszności.